پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
به گفته فعالان حوزه فناوری اطلاعات، فناوری اطلاعات، نه بر فناوری تمرکز دارد و نه بر اطلاعات، بلکه ارزش آن تمرکز بر هم‌آفرینی هر دو در خلق و رشد پایدار ارزش فرادست آنهاست. آنها می‌گویند امروز رویکرد حاکم بر حوزه فناوری اطلاعات هم مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر در کشور ما، در سطح اجرایی و عملیاتی باقی مانده است و یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این حوزه خطای شناختی رگولاتور و تأسف‌بارتر از آن توهم بیش‌دانایی است. در ادامه دیدگاه چهار فعال حوزه فناوری اطلاعات را در خصوص روز فناوری اطلاعات، چالش‌ها و کاربردهای حوزه … می‌خوانیم.
آغازی برای دنیای آینده
حمیدرضا احمدیان؛ مدیرعامل هلدینگ داده‌ورزی سداد / شواهد تاریخی به ما می‌گوید که چگونه نئاندرتال‌ها از سنگ‌ها برای ایجاد آتش با هدف پخت غذا و غیره بهره می‌بردند یا از چوب برای ساخت نیزه استفاده می‌شد که برای شکار حیوانات و سایر روش‌های ابتدایی مورد استفاده قرار می‌گرفت. طی سال‌ها، این تکنیک‌ها به‌تدریج توسعه یافتند تا اینکه به اوج پیشرفت‌های فناورانه در عصر حاضر رسیدیم؛ جایی که فناوری درِ منزل مردم را می‌کوبد و حتی بدون اجازه وارد خانه‌هایشان می‌شود.
تمدن بشری شکل کنونی خود را مدیون تعدادی از انقلاب‌های بزرگ در محور توسعه و برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات است. پیدایش نوشتن، یک پیشرفت فناورانه که حداقل سه هزار سال پیش در بین‌النهرین باستان آغاز شد، به شکوفایی تجارت، ریاضیات، علم و یادگیری منجر شد و در پی آن نقطه‌عطف دیگر، اختراع ماشین چاپ مدرن توسط «یوهانس گوتنبرگ» در قرن پانزدهم بود که امکان انتقال ایده‌ها به افراد زیادی را در مکان‌ها و زمان‌های گسترده فراهم کرد. اختراعات تلفن، تلگراف، رادیو، فیلم، تلویزیون و اینترنت همگی ارتباطات و بیان را گسترش دادند. این انقلاب‌ها دنیای اطلاعات و دانش را تغییر دادند و در نتیجه تأثیرات زیادی بر جامعه گذاشتند.
شکی نیست که ما در حال تجربه یک پیشرفت فوق‌العاده در فناوری هستیم. این فناوری تأثیر منفی یا مثبتی بر زندگی ما داشته و شیوه زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده که به‌شدت به آن متکی شده‌ایم. اما این واقعیت است که این جریان نیز بخشی از مسیر تکامل انسان است.
فناوری‌های نوین در یک آستانه متوقف نخواهند شد و تنها چرخه تکامل باعث دگرگونی آن خواهد بود و نکته بااهمیت که می‌تواند فرصتی حیاتی یا چالشی جدی باشد این است که مسیر فناوری‌ها محدود به جوامع توسعه‌یافته نیست.
امروزه زندگی بدون ابزار فناورانه معنی ندارد و در این مسیر سرعت دسترسی به فناوری و نیروی انسانی دو شاخص اصلی است. در رقابت فناوری‌محور نقش دولت‌ها در کنار سازمان‌های مردم‌نهاد و دانشگاه‌ها بسیار جدی و حائز اهمیت هستند و هر کشوری که دارای برنامه منسجم و شفافی برای آن باشد، می‌تواند برنده این دوئل دانش‌محور باشد. به آغاز دنیای آینده و تکمیل جاه‌طلبی فناورانه خوش آمدید.
پدیده‌ای تلفیقی و تحول‌آفرین
حمید حسن‌آبادی؛ مشاور ارشد تحول دیجیتال و مدیر سابق فناوری اطلاعات سازمان بورس و اوراق بهادار / قوانین و مقررات در اکثر صنایع دنیا بعد از بحران مالی جهانی در سال 2008 به‌شدت تغییر کرد. درصد این تغییرات در صنعت خدمات مالی بسیار بیشتر از سایر صنایع بوده است. نرخ رشد بالای تغییرات در حوزه قوانین و دستورالعمل‌های ابلاغی توسط نهادهای ناظر و رگولاتورها طی سال‌های اخیر از یک سو و هزینه‌های بالای تطبیق با این قوانین برای نهادهای تحت نظارت از سوی دیگر، ضرورت نگاه ویژه به موضوع قوانین و مقررات حوزه مالی را مضاعف کرده است. در همین بازه زمانی، تغییرات بسیاری را در حوزه فناوری‌های مورد استفاده در صنعت خدمات مالی شاهد بوده‌ایم؛ فناوری‌هایی همچون بلاکچین، دیفای، ظهور رمزارزها، کاربردهای متنوع هوش مصنوعی و غیره که هر یک بعضاً موجب بروز انقلابی در این صنعت شده‌اند. به‌کارگیری این فناوری‌ها توسط مؤسسات مالی برای تسهیل و تسریع در انجام امور مالی مشتریان در حوزه‌های مختلف امروزه از بدیهیات به‌شمار می‌رود، اما عقب‌بودن همیشگی نهادهای ناظر از نهادهای نظارت‌شونده، ضرورت پرداختن به حوزه فناوری‌های این حوزه را چندین‌برابر کرده است.
از این رو با پدیده‌ای تلفیقی از قوانین و مقررات از یک سو و از سوی دیگر فناوری‌های نوظهور و بعضاً تحول‌آفرین مواجه هستیم. فناوری تنظیم‌گری (Regulatory Technology یا به‌اختصار RegTech) موضوعی است که به‌طور رسمی از سال 2016 بر سر زبان‌ها افتاد و اولین‌بار توسط نهاد ناظر مالی انگلستان (FCA) تعریف و به کار گرفته شد؛ احراز هویت الکترونیک مشتریان، امضای دیجیتال قراردادها، سامانه‌ها و ابزارهای حوزه مبارزه با پول‌شویی، سامانه‌های نظارتی نهادهای ناظر مالی و ابزارهای تطبیق برای نهادهای مالی تحت نظارت، تنها بخشی از کاربردهای متعدد رگ‌تک در صنعت مالی به‌شمار می‌رود. امیدواریم با معرفی هرچه بیشتر ابعاد مختلف این پدیده و شناخت مؤلفه‌ها و بازیگران تشکیل‌دهنده اکوسیستم رگ‌تک، شاهد بلوغ روزافزون این پدیده و بهره‌گیری بیشتر از مزایای آن توسط نهادهای مالی ناظر و رگولاتور (بانک مرکزی، سازمان بورس، بیمه مرکزی، سازمان امور مالیاتی و…) و نهادهای مالی نظارت‌شونده (بانک‌ها و مؤسسات مالی غیربانکی، شرکت‌های کارگزاری و سایر مؤسسات مالی بازار سرمایه، انواع شرکت‌های بیمه و کارگزاران مالیاتی و…) و صدالبته استارتاپ‌های ارائه‌دهنده این خدمات در کشور باشیم.
فناوری اطلاعات؛ ابزار توسعه پایدار
علیرضا خداکرمی؛ رئیس هیئت‌مدیره تجارت الکترونیک پارسیان / علت نام‌گذاری روز فناوری اطلاعات در روز بزرگداشت خوارزمی، آن است که اگرچه جایگاه خوارزمی و رسیدن او به قله هرم دانش و نشر حکمت و معرفت مهم است، اما آنچه او را از سایر دانشمندانی که به این جایگاه رسیده‌اند، متمایز می‌کند، جاری‌سازی و کاربردی‌کردن لایه‌های بالای هرم در لایه‌های پایینی آن است.
به‌طور معمول در تعریف فناوری اطلاعات برخی بر فناوری تمرکز می‌کنند و با رویکردی عملیاتی و اجرایی، آن بخش از فناوری‌ها را که در فرایند بهره‌برداری از اطلاعات شامل جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، پردازش، حفاظت، مبادله و انتقال، تحلیل و نمایش اطلاعات نقش دارند، فناوری اطلاعات می‌دانند و برخی دیگر اطلاعات را کالایی ارزشمند قلمداد و بر ارزش‌آفرینی روی اطلاعات تمرکز می‌کنند و فناوری‌هایی را که برای حفظ و افزایش ارزش آن به کار گرفته می‌شوند، فناوری اطلاعات می‌دانند. به عبارتی در هر دو رویکرد، فناوری در مواجهه با اطلاعات از دو منظر بهره‌برداری و ارزش‌آفرینی مورد توجه قرار می‌گیرد.
اما از منظری دیگر و احتمالاً بهتر، فناوری اطلاعات، نه بر فناوری تمرکز دارد و نه بر اطلاعات، بلکه ارزش آن تمرکز بر هم‌آفرینی هر دو در خلق و رشد پایدار ارزش فرادست آنهاست؛
برای پذیرش این رویکرد و تعریف اخیر باید بین اقتصاد هر حوزه با خود آن حوزه تفاوت اساسی قائل شد، اما اغلب متخصصان هر حوزه در برابر پذیرش آن مقاومت می‌کنند؛ چراکه اگر این مفهوم پذیرفته شود، بسیاری از بایدها و نبایدها تغییر می‌کند، مثلاً دیگر این الزام که وزیر بهداشت حتماً باید پزشک باشد، وجود نخواهد داشت.
امروز رویکرد حاکم بر حوزه فناوری اطلاعات هم مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر در کشور ما، در سطح اجرایی و عملیاتی باقی مانده است. در این رویکرد فاصله متخصصان از بازار و سلایق مشتری به‌طور طبیعی باعث می‌شود حتی در شناخت کافی و به‌کارگیری مناسب ابزارهای مستقیم در هسته حوزه ICT نیز موفق عمل نشود، چه رسد به اینکه حوزه ICT خود به‌عنوان ابزار توسعه پایدار در توانمندسازی سطوح دورتر از هسته به کار گرفته شود.
عقب‌ماندگی در درک بازار زمانی فاجعه‌بار می‌شود که تنظیم‌گر بازاری که قدرت اعمال نظر دارد، نظرات ناصحیح را دیکته کند. رگولاتوری در دنیا با علم به اینکه همواره از بازار عقب‌تر است، با عبور از نسل قانون‌گذاری به تنظیم‌گری، اجازه می‌دهد بازیگران در بازار باز با رسیدن به نقطه تعادل حقوق یکدیگر را رعایت کنند و جایی که حقوقی تضییع شود، وارد عمل می‌شود و با وضع مقررات، کمک می‌کند تا بازار به تعادل برسد. بنابراین یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این حوزه خطای شناختی رگولاتور و تأسف‌بارتر از آن توهم بیش‌دانایی است.
بانک‌ها می‌توانند پیشتاز باشند
آرش بابایی، مدیرعامل ارتباط فردا / انقلاب به معنای دگرگونی‌های بزرگ است. بی‌راه نیست که تغییرات اساسی در صنعت را که در بازه زمانی سال‌های 1750 تا 1850 میلادی رخ داد، انقلاب صنعتی اول نامیده‌اند. امروزه در انقلاب چهارم صنعتی قرار داریم؛ جایی که با ورود فناوری اطلاعات و فناوری‌های دیجیتال در همه عرصه‌های زندگی و صنعت، انقلابی بزرگ آغاز شده و ادامه دارد. با کاربرد روزافزون فناوری اطلاعات، مرز بین دنیای فیزیکی، دیجیتال و بیولوژیک در حال از بین رفتن است و این انقلاب، دربرگیرنده تغییرات اساسی اجتماعی و اقتصادی است که درک ما از دنیای اطراف‌مان را نیز تغییر می‌دهد.
در این مسیر ما نیز در حیطه کاری خودمان باید همپای دیگران و روبه‌جلو حرکت کنیم. در چند سال اخیر زیست‌بوم مالی و بانکی نیز با ورود فناوری اطلاعات و انقلاب صنعتی چهارم تغییرات شگرفی را به خود دیده است. امروزه فین‌تک، یا کاربست فناوری و نوآوری در بخش مالی، به میدان بازیِ جدیدی تبدیل شده که تازه‌واردان نیز می‌توانند مجوز ورود به آن را دریافت کرده و با استفاده از فناوری و اطلاعات مشتریان، خدمات و محصولات گوناگونی را در حیطه‌های مالی، بانکی، پرداخت، بیمه، بورس و… ارائه دهند.
در این فضا، ممکن است مؤسسات مالی و بانک‌های سنتی از مداخله سایر بازیگران و تازه‌واردان واهمه داشته باشند، اما ورود به عصر فناوری اطلاعات در حوزه مالی ناگزیر است و اگر مؤسسات مالی و بانک‌ها در فضای جدید، سستی از خود نشان دهند، ابتدا مدیریت تجربه مشتری و در نهایت کنترل خود را بر داده‌های ارزشمند تراکنش‌های مشتریان از دست خواهند داد. بنابراین بهترین تصمیم برای مؤسسات مالی و بانک‌ها آن است که تلاش کنند در شکل‌دهی و ایجاد زیست‌بوم جدید نقش پیشتاز ایفا کنند تا همچنان بازیگری کلیدی باقی بمانند.
شواهد نشان می‌دهد که در صورت برخورد فعال، مؤسسات مالی و بانک‌ها می‌توانند به کارکرد خود به‌عنوان کانال ارتباط با مشتری ادامه دهند و کنترل خود را بر تولید و توزیع محصولات و تجربه مشتری حفظ کنند. با توجه به اینکه در زیست‌بوم جدید ایجاد شراکت و همکاری به رویه‌ای معمول تبدیل خواهد شد، این فرصت برای مؤسسات مالی و بانک‌ها ایجاد می‌شود که محصولات و خدمات سطح بالا و باکیفیتی را تولید و توزیع کنند. با این تحولات و با پیشرانه فناوری اطلاعات، رنسانس نظام مالی و بانکی فراروی ماست و نقش تک‌تک ما در شکل‌گیری زیست‌بوم جدید حیاتی و جدی است.