پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رئیس کمیسیون رمزارز و بلاکچین نصر در گفت‌وگو با راه پرداخت / 12 سال از صنعت رمزارز عقب هستیم
آشوری: اگر به این بخش ۴۰۰ هزار متر مکعب گاز با قیمت معقول اختصاص داده شود، ۲۰ هزار میلیارد تومان در کشور سرمایه‌گذاری خواهد شد. برای دولت هم سالانه یک میلیارد دلار درآمد ارزی و دو هزار میلیارد تومان درآمد گازی به همراه خواهد داشت.
ریحانه سادات هاشمی / بیش از 10 سال از پیدایش مفهوم رمزارز در نظام اقتصاد جهانی می‌گذرد و تأثیر رمزارزها بر جریان تبادلات مالی در سطح جهان، هر روز بیش از گذشته قابل مشاهده و لمس است. پای رمزارزها چند سالی است که به کشور ما هم باز شده و استخراج و خریدوفروش آنها رواج پیدا کرده است، اما هنوز جنبه قانونی ندارد و قانونی در ارتباط با آن تصویب نشده است. گسترش استخراج غیرقانونی و زیرزمینی بیت‌کوین، باعث شد بالاخره تدوین گزارشی مرتبط با موضوع «بررسی رمزارزهای جهان‌روا و مبادلات داخلی آن در کشور» در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس قرار گیرد. این گزارش در ۲۳ شهریور در مجلس قرائت شد. در شرایطی که به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس در آستانه ارائه یک طرح رسمی در این زمینه هستند به همین بهانه به سراغ افشین آشوری، عضو شورای مرکزی و رئیس کمیسیون بلاکچین سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور رفتیم تا ببینیم نظر این سازمان به‌عنوان نماینده بخش خصوصی در ارتباط با این گزارش چیست.
رویکرد سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در مورد گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد رمزارزها چیست؟
به‌طور کلی ما در سازمان و به‌طور خاص در کمیسیون رمزارز، موافق این گزارش هستیم. دلیلش این است که این طرح در حمایت از استخراج یک صنعت نوظهور و بحث اشتغال‌زایی و ارزآوری آن تألیف شده است. تنها اعتراض ما به مجلس این است که چرا روند آماده‌سازی شرایط برای قانونی‌شدن بحث رمزارزها، این‌قدر کُند است و تسریع نمی‌شود. صنعت‌های نوظهور و های‌تک، رشد سریعی دارند. اگر ما بخواهیم صنعتی مثل رمزارزها را در کشور توسعه بدهیم، باید زیرساخت‌هایش فراهم شود. این صنعت بر پایه احداث نیروگاه‌های خودتأمین و تولید برق خودتأمین گسترش پیدا می‌کند. احداث نیروگاه خودتأمین در خوش‌بینانه‌ترین حالت یک سال زمان می‌برد. بحث تخصیص گاز به نیروگاه‌ها و مشخص‌کردن نقاطی که باید در آنجا نیروگاه احداث شود هم وجود دارد. ما در نظام صنفی رایانه‌ای پیشنهاد کردیم که در فاز اول ۴۰۰ هزار متر مکعب گاز به این صنعت تخصیص داده شود. در این صورت پیش‌بینی ما این است که درآمد گازی کشور به واسطه این صنعت بالای دو هزار میلیارد تومان خواهد رفت و برای 15 هزار نفر اشتغال‌زایی مستقیم و برای 50 هزار نفر اشتغال‌زایی غیرمستقیم خواهیم داشت.
این چشم‌انداز طی چه مدت‌زمانی محقق می‌شود؟
صنعت رمزارز یک صنعت زودبازده است. همان‌طور که سرعت رشد فناوری آن سریع است و باید برای توسعه آن اقدام عاجل شود، همان‌قدر هم زودبازده است. اگر مجلس و دولت از این صنعت حمایت کنند و همکاری لازم را داشته باشند، ما در طول یک سال و نیم به این چشم‌انداز خواهیم رسید. بخش نیروگاهی این صنعت باید حمایت دولتی داشته باشد. دلیل اصلی‌اش هم این است که ما انرژی گاز را تحویل این صنعت می‌دهیم که مصرف اصلی‌اش برق است. با یک فرایند نیروگاهی این گاز به برق تبدیل می‌شود. این باعث می‌شود که با 400 هزار متر مکعب گاز، 1500 مگاوات به ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق کشور اضافه شود. بیش از دو هزار میلیارد تومان هم به درآمد گازی کشور افزوده می‌شود. علاوه بر اینها پیش‌بینی می‌کنیم بعد از بهره‌برداری از این صنعت، یک میلیارد دلار در سال به GDP کشور اضافه شود. ما تضمین می‌کنیم تمام این موارد در بازه زمانی مشخص‌شده محقق شود، اما لازمه‌اش این است که برای آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم، اقدام عاجل بشود.
این گزارش با مشارکت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور تألیف شده یا مجلس رأساً برای تألیف آن اقدام کرده است؟
مجلس رأساً و به‌طور مستقل این طرح را تدوین کرده و از سازمان نظام صنفی رایانه‌ای هم مشورت گرفته است، چون این سازمان طبق قانون تنها نهاد صنفی در حوزه فناوری اطلاعات و فناوری‌های نوین است؛ بنابراین در تدوین این گزارش از سازمان نظام صنفی به‌عنوان نماینده رگولاتوری بخش خصوصی مشورت خواسته شد.
در متن گزارش اشاره شده که 10 سال از مطرح‌شدن بحث رمزارزها در اقتصاد جهانی گذشته. مجلس چرا این‌قدر دیر به فکر بررسی این موضوع افتاده؟
بله، متأسفانه خیلی دیر به فکر قانونمند کردن این مسئله افتادند. تاریخچه صنعت رمزارز در جهان به سال ۲۰۰۹ برمی‌گردد و حالا که در آستانه ورود به سال ۲۰۲۲ هستیم، در حقیقت ۱۲ سال از این اتفاق جهانی عقب هستیم. ما از مجلس تقاضا داریم مصوبه مربوط به سامان‌دهی رمزارزها را حداقل در زمینه استخراج رمزارز، سریع‌تر جلو ببرد، چون آماده‌کردن زیرساخت‌ها هم به خودی خود زمان می‌برد. پیشنهاد کردیم در مناطق محروم و نواحی مختلف کشور، شهرک‌های تخصصی در ارتباط با موضوع استخراج رمزارز احداث شود. تأسیس این واحدها و احداث نیروگاه‌های خودتأمین برای تأمین برق واحدهای استخراج همگی زمان‌بر هستند. این صنعت با سرعت بسیار بالایی در جهان در حال رشد و گسترش است. ما هم می‌توانیم به شرط آماده‌شدن زیرساخت‌های قانونی و فنی، هم‌پای سرعت رشد جهانی در این صنعت، رشد کنیم. از بانک مرکزی هم درخواست داریم که چرخه نقل‌وانتقالات ارزی از طریق بعضی رمزارزها را به‌عنوان تعهد ارزی قبول کند. این هم یک گام رو‌به‌جلو است.
نقش رمزارزها در ایجاد ارزش‌افزوده برای منابع نفتی چیست؟
این نکته تأکید بر آن دارد که ما بتوانیم گاز کشور را در چرخه تبادل بیاوریم و فروش نفت از طریق کریپتو امکان‌پذیر بشود. این مسئله می‌تواند به کل چرخه تجارت ما تسری پیدا کند. ما در حال حاضر به برخی کشورها گاز می‌فروشیم، اما پول آن را به بهانه تحریم نمی‌دهند. با رایج‌شدن استفاده از رمزارزها در تبادلات، این قبیل مشکلات حل می‌شود. در حقیقت رمزارزها در دوره حاضر که ما مشکل حصول درآمد ارزی داریم، یکی از ابزارهای داشتن درآمد ارزی مستقیم و تبدیل انرژی‌هایی مثل گاز به ارز است. همچنین می‌توانیم گاز را با بیت‌کوین تهاتر کنیم.
با اینکه هنوز بحث رمزارزها در کشور سامان‌دهی نشده، در این گزارش به ابداع رمزارز داخلی اشاره شده بود. این اتفاق در کشورهای دیگر هم افتاده است؟
این پول که به‌اصطلاح به آن رمزپول می‌گویند، در کشورهای دیگر هم ابداع شده و در جریان است، مثلاً چین در حال حاضر یوان دیجیتال دارد و در کنار آن استخراج بیت‌کوین را هم انجام می‌دهد و ذخیره می‌کند. استفاده از رمزپول در چین خیلی جا افتاده و حتی در پمپ‌بنزین‌ها به جای پول، خرید سوخت با رمزپول هم انجام می‌شود. علاوه بر چین، کشورهایی مثل سنگاپور، آمریکا، ژاپن، کره جنوبی و مالزی هم در حال راه‌اندازی پروژه رمزپول ملی‌شان هستند. ما در مسئله رمزپول ملی هم عقب هستیم. سه سال پیش این مسئله مطرح شد، ولی عملاً کاری در رابطه با آن انجام نشد. متولی این مسئله، بانک مرکزی است و باید برای راه‌اندازی آن تعجیل کند.
گزارش مجلس اما به این اشاره کرده بود که بعد از سامان‌دهی رمزارز ملی، فقط استفاده از همین رمزارز به‌عنوان ابزار پرداخت مبادلات در کشور مجاز است. پس تکلیف رمزارزهای بین‌المللی چه می‌شود؟
این اتفاق در چین هم دارد می‌افتد. برای پرداخت‌های داخلی و درون‌مرزی از رمزپول ملی و برای تجارت خارجی از بیت‌کوین و سایر رمزارزها استفاده می‌کنند. بیت‌کوین دارد حالت رمزدارایی به خود می‌گیرد. اصطلاحی که من برای بیت‌کوین استفاده می‌کنم، طلای دیجیتال است. نحوه استخراج بیت‌کوین، به خاطر محدود بودن منابع طلا، از نحوه کشف و استخراج طلا الگو گرفته است. مقدار بیت‌کوین هم در دنیا محدود است و با فناوری حال حاضر، صد و چند سال طول می‌کشد تا این مقدار استخراج شود؛ بنابراین نمی‌تواند در تمام دنیا به‌عنوان وسیله تبادلات مالی مورد استفاده قرار بگیرد.
کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است رسمیت‌یافتن رمزارز در تبادلات داخلی موجب تضعیف حکمرانی ریال و کاهش اقتدار بانک مرکزی خواهد شد. چطور می‌شود از این مسئله جلوگیری کرد؟
تمامی رمزارزها قابل استخراج نیستند و فقط انواع محدودی از آنها قابلیت استخراج دارند. یکسری از رمزارزها به‌اصطلاح استیبل‌کوین هستند و در حال حاضر روند تبدیل‌شدن به ابزار پرداخت را طی می‌کنند. منظور مجلس، رسمیت‌یافتن رمزارزهای بین‌المللی است که قابلیت استخراج دارند و استفاده از این نوع رمزارزهای بین‌المللی در خرید‌های داخل کشور و به‌عنوان ابزار پرداخت داخلی ممنوع است. قرار است در مبادلات درون کشور تنها از نوع ملی رمزارز که غیرقابل استخراج است، استفاده شود و چون استفاده از این نوع رمزارز زیر نظر بانک مرکزی اتفاق می‌افتد، اقتدار این بانک حفظ خواهد شد.
کار تکمیل و توسعه زیرساخت‌های قانونی و عمرانی استخراج رمزارزها، از این پس به عهده کدام بخش از بدنه حاکمیت است؟
ما به کمیسیون اقتصادی و اصل 90 مجلس شورای اسلامی نامه زدیم و برای هرگونه مشاوره و صحبت در زمینه رمزارزها اعلام آمادگی کردیم و گفتیم می‌توانیم راه‌حل‌های عملی ارائه بدهیم. این صنعت به اقدام عاجل نیاز دارد. سال 13۹۸ یک مقرری برای استخراج رمزارز تعیین شد، اما در ادامه، دولت در زمینه قانون‌گذاری برای رمزارزها کم‌کاری کرد و لایحه‌ای برای سامان‌دهی این مسئله به مجلس ارائه نداد. آنچه امروز در کمیسیون اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته، طرحی است که خود کمیسیون اقتصادی مجلس آن را تدوین کرده است. ما به‌عنوان نماینده بخش خصوصی تمایل داریم که این طرح توسط مجلس، دولت و سازمان نظام صنفی اصلاح و چکش‌کاری شود و دیگر بین مجلس و دولت، رفت‌وآمد نداشته باشد و به‌سرعت به تصویب رسیده و اجرایی شود.
امروز می‌بینیم که کم‌کاری و قانون نامناسب دولت قبل باعث شده استخراج رمزارز حالت زیرزمینی به خود بگیرد. ما از سه سال پیش، پیش‌بینی می‌کردیم این کم‌کاری باعث شود استخراج رمزارز در خانه‌ها انجام شود که همین امر هم امروز اتفاق افتاده است.
در بحث اجرایی‌شدن مصوبات چطور؟ از این به بعد چه ارگان‌هایی باید گوشه کار را بگیرند؟
طبق قانون، کمیسیون اقتصادی مجلس و وزارت صمت و بانک مرکزی به‌عنوان متولی دولتی و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای به‌عنوان نماینده بخش خصوصی تعیین شده‌اند و بار اصلی اجرایی‌کردن این طرح بر عهده آنهاست. سایر وزارتخانه‌ها هم نقش‌هایی دارند که به تفصیل در طرح به آنها اشاره شده است.
چطور ممکن است در مورد پدیده‌ای نوظهور و خاص مانند رمزارزها که هنوز تجربه‌ای از قانون‌گذاری در ارتباط با آن نداشته‌ایم، توقع داشته باشیم که تا یک سال آینده نیم میلیارد دلار درآمد به همراه داشته باشد؟
ما فقط به شرط فراهم‌شدن پیش‌شرط‌های لازم، تا آخر سال ۱۴۰۱ می‌توانیم به این درآمد برسیم. البته اکنون نیمی از سال ۱۴۰۰ سپری شده و مشخص نیست چه زمانی قرار است زیرساخت‌ها فراهم شود.
دلیل حذف آگهی‌های مربوط به حوزه رمزارزها از دیوار و شیپور چیست؟ آیا فعالیت تمامی کسانی که در حال حاضر با هویت واقعی در زمینه استخراج بیت‌کوین فعال‌اند، غیرقانونی محسوب می‌شود؟
اگر افراد از وزارت صمت برای خریدوفروش دستگاه‌های ماینر مجوز داشته باشند، مشکلی وجود ندارد. امکان بازرسی مجوز هم برای جلوگیری از تخطی وجود دارد. در این صورت می‌شود هر دستگا‌ه را از جهات مختلف شامل اینکه از کجا وارد شده، توسط چه کسی فروخته شده و توسط چه کسی خریده شده، رهگیری کرد. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای آماده است تا کار رهگیری دستگاه‌های ماینر را که از طریق فروشنده‌های مجاز به فروش می‌رسند، انجام دهد.
خریدوفروش رمزارز چطور؟ آیا این کار در حال حاضر غیرقانونی است؟
بانک مرکزی معتقد است رمزارز نباید خریدوفروش شود. البته قانونی هم برای منع آن وجود ندارد. چون در آیین‌نامه فقط اشاره شده که استفاده از رمزارز در پرداخت‌ها به جای پول ممنوع است، اما خریدوفروش خود رمزارز ممنوع نیست. خریدوفروش رمزارز اصلاً ممنوعیت‌پذیر نیست، چون اگر در داخل کشور ممنوع شود، مردم آن را از سایت‌های خارجی خریداری می‌کنند که در این صورت هم ضرر آن به کشور وارد می‌شود. به نظر من، این دستور به این منظور صادر شده که خریدوفروش رمزارز، رسمیت پیدا نکند و همگانی نشود. چون می‌خواهند آن را سامان‌دهی کنند و بر آن کنترل و نظارت داشته باشند.
آینده صنعت رمزارز در کشور را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
بنده به‌عنوان خدمتگزار و نماینده بخش خصوصی می‌گویم که اگر به این بخش ۴۰۰ هزار متر مکعب گاز با قیمت معقول اختصاص داده شود، ۲۰ هزار میلیارد تومان در کشور سرمایه‌گذاری خواهد شد. برای دولت هم سالانه یک میلیارد دلار درآمد ارزی و دو هزار میلیارد تومان درآمد گازی به همراه خواهد داشت. دولت هم در وضعیتی است که به درآمد نیاز دارد. طرح اجرایی استخراج قانونی رمزارز از صفر تا صد تهیه شده و در نظام صنفی رایانه‌ای موجود است و فقط منتظر قانونی‌شدن فرایندها هستیم.