پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مجید عبدالله‌خانی، مدیرعامل رهند هوشمند در گفت‌وگو با عصر تراکنش از معماری پلتفرم‌های اختصاصی می‌گوید / به‌دنبال ایجاد پلتفرمی در قواره هر کسب‌وکار هستیم
عبدالله‌خانی: برای دستیابی به نئوبانک به تفکر اکوسیستمی و پلتفرمی و نیز مدل‌های کسب‌وکاری اشتراکی نیاز داریم. تمام اینها ضدانحصار هستند. اگر کسب‌وکاری سه رکن پلتفرمی، اشتراکی و اکوسیستمی را داشته باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که اتفاق مهمی در آن رخ خواهد داد. در یک کلام، تجربه دیجیتال قابل فروش نیست.
ماهنامه عصر تراکنش ۴۸ / در نگاه سنتی به صنایع یا کسب‌وکارها، ایجاد پلتفرم و توسعه تیم نرم‌افزاری یک هزینه تلقی می‌شود، در صورتی که می‌توان آن را یک سرمایه‌گذاری دید. البته برخی دیگر از کسب‌وکارها قصد هزینه‌کردن برای پلتفرم خود را دارند، اما هزینه‌های بسیار بالای ایجاد آن عملاً باعث می‌شود عطای این موضوع را به لقای آن ببخشند. در این مسیر دسته سومی وجود دارد که به ایجاد ساختار و پلتفرمی اختصاصی، هم‌تراز با نیازهایشان تمایل دارند، ولی در عمل نمی‌توانند به آنها دست پیدا کنند. در این میان شرکت رهند هوشمند با توجه به تجربیات چندساله مؤسسان خود در تولید، طراحی و معماری سامانه‌های نرم‌افزاری بانکی، مالی و صنعتی، با هدف ایجاد زیرساخت‌های پلتفرمی منعطف و قابل استفاده در توسعه دیجیتالی کسب‌وکارهای گوناگون، از سال 13۹۷ فعالیت خود را آغاز کرده است. مجید عبدالله‌خانی، مدیرعامل و مؤسس رهند هوشمند در گفت‌وگو با راه پرداخت از ارائه پلتفرم‌ها به کسب‌وکارهایی می‌گوید که می‌تواند بر مبنای نیاز آنها طراحی شود. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
دلایل ایجاد رهند
عبدالله‌خانی در خصوص تاریخچه تأسیس رهند می‌گوید: «من شخصاً علاقه زیادی به معماری پلتفرمی دارم. دید ما در حوزه سیستم‌های پیچیده و مقیاس بزرگ نگاه پلتفرمی است. حتی زمانی که به‌عنوان مدیر تولید در شرکت توسن کار می‌کردم، همیشه به حوزه نرم‌افزار نگاه پلتفرمی داشتم. ما حتی ماژول‌های صد درصد کسب‌وکاری مانند تسهیلات را نیز که قواعد دقیق و مشخصی دارد، به شکل پلتفرمی طراحی می‌کردیم و به همین دلیل انعطاف‌پذیری بالایی داشت و در آینده به‌سرعت با نیازهای بازار منطبق می‌شد. معنی نگاه پلتفرمی این است که به جای آنکه با تولید دستورالعمل‌های سنتی و تجمیع آنها به ارائه محصول برسیم، با ایجاد زیرساخت‌های فنی و کسب‌وکاری انتزاعی به ساختاری توسعه‌پذیر دست پیدا کنیم.
مؤسس رهند هوشمند می‌گوید زمانی به ایجاد یک شخصیت حقوقی مستقل ترغیب شدیم که شخصاً تمایل داشتم نگاه پلتفرمی توأمان در معماری، فروش و بازاریابی نرم‌افزار را مستقل از ملاحظات مرسوم گسترش داده و تجربه کنم و با همراهی شرکا و همکاران تجاری، در مسیر تحول دیجیتال که در آینده نزدیک، همه صنایع را متأثر خواهد کرد، نقش داشته باشیم.
انتقاد از لایسنس‌فروشی
نگاه پلتفرمی یکی از خلأهای بازار ایران در حوزه نرم‌افزار است. بخشی از آن ناشی از مدل‌های معماری قدیمی رایج در توسعه نرم‌افزارها و بخشی نیز مربوط به پیچیدگی‌های بازاریابی و فروش و ارائه سرویس‌های پلتفرمی است، زیرا شما به‌همراه پلتفرم می‌بایست دانش توسعه را نیز به‌درستی منتقل کنید و این به معنای کاهش وابستگی مشتری به شماست که البته ممکن است استراتژی بعضی از شرکت‌های تولید نرم‌افزار نباشد.»
او افزود: «در سالیان گذشته در صنعت نرم‌افزار، مدل فروش لایسنس، نگاهی غالب بوده و به اعتقاد من شرکت‌های نرم‌افزاری باید علاوه بر فروش محصول، دانش توسعه را نیز به‌تدریج منتقل کنند و وارد فرایند بازآفرینی پلتفرمی و توسعه محصول قابل شخصی‌سازی و بهینه‌سازی توسط مشتری شوند. این نگاه شامل یک مؤلفه معماری نرم‌افزار می‌شود و نیازمندی دیگر آن بازطراحی مدل‌های قراردادی و فروش نرم‌افزاری است که بر مبنای اصل توانمندسازی مشتری بنا شده باشد.»
کمک به کسب‌وکارها برای توانمندسازی حوزه فناوری اطلاعات
خدمات در رهند به سه دسته کلی تقسیم می‌شود که از جمله آنها می‌توان به «مشاوره» اشاره کرد که هم شامل مشاوره کسب‌وکار و هم مشاوره معماری می‌شود. عبدالله‌خانی در این خصوص می‌گوید: «گاهی یک بانک، یک شرکت یا سازمان پتانسیل‌های کسب‌وکاری بسیار زیادی دارد، ولی در حوزه فناوری اطلاعات توانمند نیست. ما برای آنها مدل معماری مطلوبی طراحی می‌کنیم تا بتوانند از پلتفرم‌های ما در بستر سیستم‌هایشان استفاده کنند. در حوزه بانکی نیز متخصصان زبده‌ای داریم که کسب‌وکار بانک را می‌شناسند. بنابراین در این حوزه هم مشاوره ارائه می‌دهیم. کار نظارت بر پروژه‌های نرم‌افزاری را نیز انجام می‌دهیم که می‌توان گفت بخش مهمی از کار رهند است.»
پلتفرم‌های سفارشی‌سازی‌شده
بخش دیگر سرویس‌های رهند مربوط به پلتفرم‌های سفارشی‌سازی‌شده است. او در توضیح این بخش از سرویس‌های شرکت می‌گوید: «ما پلتفرمی بر اساس فناوری‌های متن‌باز توسعه داده‌ایم که شامل واسط کاربری پویای قابل اجرا روی سیستم‌عامل‌های گوناگون، سرویس‌های باز برای شرکای تجاری و فین‌تک‌ها، میان‌ابزار قدرتمند مجهزشده به موتور فرایند، پردازش رخداد، پایپ‌لاین پردازش داده و قواعد کسب‌وکاری، سرویس‌های یادگیری ماشین و توانایی ادغام با تمامی پروتکل‌های شناخته‌شده و توانمندشده با داشبوردهای هوش تجاری و سرویس‌های پرداختی و ارزش‌افزوده است. نیازمندی‌های کسب‌وکاری کارفرما در یک فرایند ترجمه و روی پلتفرم پیاده‌سازی می‌شود و از طریق کانال‌های یکپارچه سفارشی شده و به‌صورت آنی در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد و مانیتورینگ یکپارچه آن در فرم داشبوردهای هوش تجاری برای مدیران و بخش پشتیبانی و عملیات قابل دسترس خواهد بود. علاوه بر این دانش توسعه و تغییر فرایندها نیز در صورت تمایل، به ایشان منتقل خواهد شد.»
او در ادامه با اشاره به زمان اجرای قراردادهای این شرکت گفت: «مدت اجرایی‌سازی قراردادهای ما حداکثر سه ماه است و این توانمندی به لطف نیروی انسانی متخصص و قابلیت‌های پلتفرمی به دست آمده است.»
عبدالله‌خانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع ارائه سرویس فضای ابری رهند به شرکت‌هایی اشاره کرد که نیازی به یک پلتفرم مستقل ندارند، بلکه فقط یک محصول ساده می‌خواهند که برای نیاز آنها متناسب‌سازی شده باشد. در اینجا رهند یک پوسته واسط کاربری اختصاصی در اختیار ایشان قرار می‌دهد که در بستر زیرساخت ابری رهند اجرا می‌شود. از همین رو مشتریان، این پلتفرم را به‌عنوان سرویس دریافت می‌کنند و عملاً درگیر هیچ چالشی برای کار با پلتفرم و عملیات و پشتیبانی نخواهند شد.
مدیرعامل رهند هوشمند تأکید می‌کند که کار ما ساده‌سازی تولید و توسعه سرویس‌های دیجیتال برای بخش بزرگی از شرکت‌هایی است که توانمندی‌های فنی، معماری و برنامه‌نویسی ندارند، ولی قصد دارند ساختارها و سیستم‌های مختص خودشان را داشته باشند.
آینده رهند هوشمند
عبدالله‌خانی در خصوص چشم‌انداز رهند هوشمند می‌گوید: «آینده روند مشخصی دارد و آن هم تحول دیجیتال است. در حقیقت آینده تمام صنایع، در ارتباط با تحول دیجیتال رقم می‌خورد. حال سوال این است که نگاه ما چطور به آینده گره می‌خورد؟ آینده رهند و مجموعه شرکت‌هایی که ایجاد می‌کنیم، توسعه نگاه پلتفرمی با هدف توانمندسازی مشتریان‌مان و ایجاد قدرت تغییر و عدم وابستگی به ارائه‌دهندگان نرم‌افزار از بُعد فنی و حرکت به سمت تولید سرویس‌ها و اکولوژی دیجیتال برای بهبود تجربه مشتریان در زیست دیجیتالی است؛ فضایی که افزونه‌های دیجیتالی همه اکوسیستم‌ها قابل ترکیب باشد تا بتواند تجربه دیجیتال مشتریان را بهبود ببخشد.»
بازاندیشی در نحوه به‌کارگیری فناوری
مدیرعامل رهند هوشمند نگاه جالب توجهی به تحول دیجیتال دارد. او تحول دیجیتال را «بازاندیشی افراطی در نحوه به‌کارگیری فناوری برای ایجاد تغییرات بنیادین در کسب‌وکار» می‌داند. عبدالله‌خانی معتقد است که همه‌چیز را نمی‌توانید به یک بسته یا نسخه مشخص تبدیل کنید و آن را برای همه تجویز کنید. او با اشاره به تحول دیجیتال می‌گوید: «فناوری فقط در خدمت تجربه مشتری خواهد بود. البته از این نکته نباید غافل شد که تجربه دیجیتالی مشتری به بهبود مستمر نیاز دارد و بهبود مستمر نیز تنها با نگاه و معماری پلتفرمی قابل حصول است. این پیوند تفکر پلتفرمی ما با آینده است.»
او با اشاره به اینکه مفاهیم در همه‌جا یک کاربرد را ندارند، می‌گوید: «بلاکچین، اتوماسیون فرایندها، تجربه دیجیتال و یادگیری ماشین در صنایع متعدد، معانی و کارکردهای متفاوتی دارند. ما با ابزارهایی که در اختیار داریم، می‌توانیم برای صنایع گوناگون این سرویس‌ها را سفارشی‌سازی و کاربردی کنیم.»
ارائه پلتفرم در قواره شرکت‌ها
مؤسس رهند هوشمند در خصوص چشم‌انداز آینده این شرکت می‌گوید: «ما در آینده به جایگاهی می‌رسیم که بتوانیم به شرکت‌های بزرگ و کوچک در تمام صنایع راهکار ارائه دهیم و برای آنها پلتفرم اختصاصی ایجاد کنیم. در حقیقت از هوش مصنوعی گرفته تا بلاکچین و بسیاری از سرویس‌های دیگر را برای کسب‌وکارها، ساده‌سازی و قابل دسترس می‌کنیم. البته این را باید گفت که هدف اصلی ما ایجاد پلتفرم است و بسیاری از افزونه‌های دیگر را با همکاری شرکای تجاری خود ارائه می‌دهیم. من متخصص امنیت نیستم، اما پلتفرمی امن را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهم، زیرا با شرکای تجاری همکاری می‌کنیم که در این حوزه تخصص دارند.»
او در ادامه تأکید می‌کند که رهند هوشمند در آینده به شرکتی تبدیل خواهد شد که برای هر مشتری متناسب با نیاز ایشان، محصول مدنظر را با زیرساخت‌های قابل انتقال سفارشی‌سازی می‌کند، چراکه به عقیده او سورس اپلیکیشن‌ها یک دارایی نیست که آن را به‌صورت انحصاری حفظ کنیم، بلکه ارزش و اصالت نرم‌افزارها منشعب از کسب‌وکاری است که برای آن طراحی می‌شود.
عبدالله‌خانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به نوع پلتفرمی که به کاربران ارائه می‌دهند، اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما به پلتفرم به‌عنوان محصول نگاه نمی‌کنیم، بلکه با استفاده از قابلیت‌های آن، یک محصول کسب‌وکاری ایجاد کرده و زمان تولید سرویس را بسیار کاهش می‌دهیم و همچنین قابلیت توسعه و تغییر سریع در آینده را ایجاد می‌کنیم.»
مخاطبان رهند چه کسب‌وکارهایی هستند؟
او با اشاره به تحولی که طی سالیان گذشته در کسب‌وکارها ایجاد شده، می‌گوید: «موضوع اساسی این است که تحول دیجیتال شکل کسب‌وکارها را تغییر می‌دهد؛ مثل تاکسی‌های تلفنی که تقریباً از بین رفتند و تاکسی‌های اینترنتی جایشان را گرفتند. در چهار یا پنج سال آینده بسیاری از کسب‌وکارها را دیگر در خیابان نمی‌بینید؛ چه کسی باید به این نیازها پاسخ دهد؟ ما به شرکت‌های کوچک خدمت ارائه می‌دهیم. در بانک، خدمات فناوری اطلاعات قلب تپنده است، ولی در صنایع دیگر مانند صنایع نفت و گاز یا در حوزه سوخت این‌گونه نیست؛ فناوری اطلاعات ابزار است، اگر نباشد باز هم کسب‌وکار آنها به فعالیت خود ادامه می‌دهد، ولی برای توسعه دیجیتالی با مشکل مواجه خواهند شد و اگر وارد حوزه تحول دیجیتالی نشوند و هوش مصنوعی و اتوماسیون را به خدمت خود درنیاورند، در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرند.»
دامنه گسترده فعالیت رهند هوشمند
رهند هوشمند طی سالیان گذشته با توجه به سرویسی که ارائه می‌دهد، طیف وسیعی از مشتریان را به خود جذب کرده است. این شرکت از مشتریان بانکی و پرداختی گرفته تا لوازم‌خانگی و خدمات را پوشش می‌دهد.
مدیرعامل رهند هوشمند تأکید بسیار زیادی بر بحث هزینه دارد. او مدعی است که این شرکت می‌تواند با کمترین هزینه برای شرکت‌های کوچک نیز پلتفرم طراحی کند. او در این‌باره می‌گوید: «ما یک زیرساخت ابری به نام «پلتفرم ایده هوشمند» داریم که اگر کسب‌وکاری از ما درخواست کند، می‌توانیم محصول سفارشی ایشان را در بستر زیرساخت خودمان، اما با هزینه بسیار پایینی تولید کنیم. این هزینه شامل راه‌اندازی اولیه و آبونمان ماهیانه است و سرویس مشتری روی محیط ابری ما قرار می‌گیرد.»
نیازهای ایجاد یک نئوبانک را می‌دانیم
طی ماه‌های اخیر موضوع ایجاد نئوبانک در کشور بسیار داغ و جذاب شده است، اما مدیرعامل رهند هوشمند معتقد است پلتفرم‌های ایجادشده نئوبانک نیستند. نمی‌توان همان شیوه‌های بانکداری سنتی را در یک اپلیکیشن پیاده‌سازی کرد و آن را نئوبانک نامید. او در این خصوص می‌گوید: «نئوبانک را باید بر مبنای دسترس‌پذیری دیجیتالی و مدل‌های کسب‌وکاری مبتنی بر تحلیل شناختی، هوشمندی و تجربه‌محوری تعریف کرد. نئوبانک به این معنی نیست که من یک کار قدیمی را به شیوه جدید انجام دهم. با احترامی که برای همه فعالان قائلم، به نظر من به‌عنوان یک کارشناس، نئوبانک به این معنی نیست که افتتاح حساب غیرحضوری انجام دهیم، افتتاح حساب غیرحضوری یعنی کاری که تابه‌حال در بانک به انجام می‌رسید، از این به بعد روی موبایل صورت گیرد. نئوبانک زمانی شکل می‌گیرد که سرویس‌های بانکی برای معلم، مهندس، محقق، نسل Y و Z یا سالمندان سفارشی‌سازی شود، مشاوره ثروت ارائه دهد و دستیار هوشمند بانکی شما باشد. اینها مفاهیم نئوبانک هستند. به نظر من دیجیتالی‌کردن فرایندها شروع خوبی است، ولی پایان کار نیست. این را اشتباه بزرگی می‌دانم که نئوبانک را به افتتاح حساب غیرحضوری محدود کنیم.»
او در ادامه می‌گوید: «برای دستیابی به نئوبانک، به تفکر اکوسیستمی، تفکر پلتفرمی و مدل‌های کسب‌وکاری اشتراکی نیاز داریم. تمام اینها ضدانحصار هستند. اگر کسب‌وکاری سه رکن پلتفرمی، اشتراکی و اکوسیستمی داشته باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که اتفاق مهمی در آن رخ خواهد داد. در یک کلام، تجربه دیجیتال قابل فروش نیست.»
نیاز به تغیر رویکرد بانک‌ها
امروزه بانک‌ها دارای مجموعه متنوعی از نیازمندی‌های نرم‌افزاری هستند: «بسیاری از نیازمندی‌های بانک‌ها ارتباطی به کربنکینگ ندارند، ولی بانک‌ها با تصور حفظ یکپارچگی و به‌غلط به‌دنبال توسعه همه سرویس‌ها در این محصول هستند که این امر فشار زیادی را بر شرکت‌های توسعه‌دهنده وارد می‌کند. تقریباً در همه جای دنیا سیستم‌های کسب‌وکاری در قالب اتوماسیون‌های شعبه یا کانال‌های دیجیتال، توسط شرکت‌های متعددی از توسعه‌دهندگان کربنکینگ ارائه می‌شوند. اگر کربنکینگ با نگاه پلتفرمی توسعه می‌یافت، شرکت‌های کوچک در ایران نیز می‌توانستند برای بانک‌ها نرم‌افزار توسعه بدهند؛ بنابراین اکنون بانک‌ها در وضعیت بهتری قرار داشتند و تولیدکنندگان کربنکینگ هم روی مقیاس‌پذیری متمرکز می‌شدند. بدین ترتیب خط تولید کربنکینگ از لایه کسب‌وکاری و خدمات نزدیک به مشتری جدا می‌شد.»
او در ادامه می‌افزاید: «تغییر در کربنکینگ هزینه بالایی دارد و بسیار زمان‌بر است، ولی بعضی نیازمندی‌ها باید همین امروز برطرف شوند. بانک‌ها برای برطرف‌کردن کوچک‌ترین نیازهایشان به توسعه‌دهندگان کربنکینگ‌شان وابسته هستند، در حالی که صف طولانی از درخواست‌ها وجود دارد که برطرف نمی‌شوند.»
مدیرعامل رهند هوشمند در پایان با اشاره به اکوسیستم فین‌تکی کشور می‌گوید: «بانک‌ها از شکل‌گیری چنین اکوسیستمی به‌صورت جدی حمایت نکرده‌اند. بانکداری باز در ایران در این خلاصه شده که تعدادی API از طریق برخی ساختارهای انحصاری ارائه شود و این کارساز نیست. اگر نگاه پلتفرمی داشته باشید، باید دریچه‌ای به قلب کسب‌وکار خود باز کنید تا استارتاپ‌ها بتوانند برای شما ارزش و محصول تولید کنند و همچنین در هماهنگی با سیستم‌های شعبه‌ای و کانال‌های دیجیتال، افزونه‌های کسب‌وکاری به مشتریان و مردم ارائه شود.»