امکاناتی که کارگزاری‌ها ارائه نمی‌دهند

نازنین خالقی، کارشناس بازار سرمایه / بی‌شک یکی از الزامات رشد پایدار در هر بازار از جمله بازار سرمایه وجود زیرساخت‌های لازم است. در سال جاری به دلایل متعدد اعم از وجود تحریم‌ها و کرونا اقتصاد جهانی خورده و ترس ناشی از حفظ ارزش پول، سرمایه‌گذاران کشور را به سوی استفاده از فرصت‌های موجود در بازار سرمایه سوق داده است. صد البته که تنها بازاری است که می‌تواند در صورت بهره‌برداری درست و وجود زیرساخت‌های لازم هم‌زمان با جبران بخشی از کسری بودجه دولت، موجب تسهیل تأمین مالی تولیدکنندگان شده و از سوی دیگر بهبود عملکرد شبکه بانکی را در کنار امکان کسب عایدی عموم افراد و جبران زیان ناشی از بیماری کرونا میسر کند.

در این شرایط نقش نهاد ناظر بیش از پیش پررنگ و حساس می‌شود، چرا که عمده‌ترین بخش در ایجاد زیرساخت‌ها را بر عهده دارد. نکته‌ای که در کنار مشکل هسته معاملات هر روز بیشتر از قبل به چشم می‌خورد انحصار وجود کارگزاری‌ها و عدم اعطای مجوز به کارگزاران جدید علی‌رغم عدم وجود منع قانونی است. به راستی چرا یک سرمایه‌گذار باید متهم به استفاده از تنها چند پلتفرم انگشت‌شمار با خدمات تقریباً در حد صفر باشد؟ عدم ارائه خدمات متنوع، محدودیت در ارائه به‌روز رسانی و بهبود پلتفرم‌های معاملاتی از مشکلات روزانه مشتریان کارگزاری‌ها در ایران است. چرا می‌خواهیم چرخ را از نو بسازیم وقتی الگوهای بسیار مناسب آن در بازارهای سرمایه پیشرفته وجود دارند؟

با نگاه کردن به کارگزاری‌های بازار بورس وال‌استریت، به عدم وجود هرگونه انحصار در تأسیس کارگزاری پی می‌بریم. بدین گونه که حداکثر ظرف مدت ۱۸۰ روز پس از اخذ مدارک لازم، سازمان FINRA پاسخ مثبت یا منفی را به متقاضی اعلام کرده و حداکثر ظرف ۳۰ روز در صورت احراز شرایط لازم، فرایند اخذ مجوز، نهایی می‌شود. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران دسترسی به طیف بسیار گسترده‌تری از کارگزاری‌ها دارند. به طور مثال سرمایه‌گذاران سریع المعامله یا Day Traderها بیشتر به کارگزارانی روی می‌آورند که پلتفرم آنلاین بهتری دارند و با افزایش حجم معاملات از کارمزدشان کاسته می‌شود.

به عنوان مثال کارگزاران وال‌استریت به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• Full Service Broker
• Discount Broker
• Direct Broker

در برخی بازارهای کشورهای همجوار هم دسته یک و دو را داریم. کارگزاران Full Service بالاترین کارمزدها را دریافت کرده و مناسب مشتریان بلندمدت و کم معامله‌تر هستند. این کارگزاران ارائه خدمات مالی و مدیریت دارایی و حتی خدمات بانکی اعم از گشایش حساب‌های جاری و پس‌انداز را در اختیار سرمایه‌گذارانشان قرار می‌دهند و حتی بعضاً به هر مشتری، یک کارگزاری اختصاص داده می‌شود. این در حالی است که Discount Brokerها که بیشتر همانند کارگزاران ما هستند (البته در طیف خدمات ارائه‌دهنده و نه در کیفیت خدمات) پلتفرم‌های خریدوفروش خود و آبونمان ماهیانه دارند و عمدتاً کارمزدهایشان به حجم معاملات بستگی ندارد و بین ۵ تا ۱۰ دلار در هر معامله می‌گیرند.

سریع‌المعامله‌ها بین این گروه و گروه سوم (Direct Broker) که عمدتاً دفتر فیزیکی ندارند و به‌ازای هر سهم کارمزد می‌گیرند و بالاترین سرعت را در پلتفرم خریدوفروش الکترونیکی دارند، یکی را انتخاب می‌کنند.

نکته جالب توجه این است که کارگزاران در بازارهای پیشرفته به مشتریانی که معاملات بیشتری دارند (چه در حجم و چه در دفعات) خدمات بیشتری در ارائه پلتفرم پیشرفته می‌دهند که بعضاً رایگان است) برای مشتریانی که تقبل کنند، سالیانه معاملاتشان از یک مبلغ کمتر نباشد) حتی برخی از کارگزاران اجازه paper trading یا backtesting به مشتریان تازه کار خود می‌دهند.

این دو مبحث در ایران وجود ندارند. paper trading بدین معنی است که فردی که به تازگی می‌خواهد شروع به معامله کند، قبل از اینکه استراتژی معامله را بداند، با پول واقعی معامله نمی‌کند. درواقع با پول کاغذی اجازه معامله دارد و خریدفروش خود را انجام می‌دهد تا بداند کدام استراتژی برای او بهتر است. روش backtesting در ایران تنها در حوزه تحقیقات انجام می‌شود. اما این روش به کسانی که در حوزه تحلیل‌های تکینکال و بنیادی فعالیت دارند، می‌تواند کمک کند.

از سوی دیگر هر یک از کارگزاری‌ها در ساعت متفاوتی شروع به فعالیت می‌کنند. بازارهایی مانند بازار وال‌استریت سه زمان معاملاتی دارند؛ Pre Market، Main Market و After Market. قیمت‌هایی که در Pre Market و After Market معامله می‌شود، تاثیری روی باز یا بسته شدن نمادها شاخص کل ندارد. بیشتر حقوقی‌هایی که می‌خواهند تعداد سهام بالاتری را معامله کنند، وارد این بازار می‌شوند.

از سوی دیگر ساعت Pre Market از ۷ صبح شروع می‌شود و After Market تا ۸ شب ادامه دارد. بنابراین طیف متنوع، کیفیت بالا و شفافیت خدمات ارائه شونده باعث می‌شود که کارگزاران امکان انتخاب بهترین گزینه را به سرمایه‌گذاران بر اساس استراتژی معامله شخصی‌شان دهند. امید است با برداشتن انحصار مجوز کارگزاری‌ها گامی در مسیر ارتقا زیرساخت‌های مناسب به بازارهای سرمایه برداریم.

آیا کارگزاری‌های جدید قرار است اشتباهات کارگزاری‌های قبلی را تکرار کنند؟ / خوب و بد لغو انحصار