پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
حال بازارهای مالی کشور چطور است؟ / نظرسنجی از 38 نفر از صاحب‌نظران و فعالان حوزه بانک، بورس، بیمه و پرداخت
یک نظرسنجی از متخصصان حوزه‌های بانک، بورس، بیمه و پرداخت کشور انجام دادیم و مروری داشتیم بر مهم‌ترین اتفاق‌هایی که در این چند حوزه در سال گذشته افتاده است و چالش‌هایی که آنها در سال آینده با آن روبه‌رو خواهند بود.
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۱ و ۳۲ / اینکه بگوییم هر روز با یک فناوری یا اتفاق جدید در صنایع مالی مواجه هستیم، احتمالا نسبت به وضعیت فعلی کمی اغراق‌آمیز باشد، ولی بر هیچ کسی پوشیده نیست که به‌طور پیوسته در صنایع مالی با چالش‌های جدید و تاثیرگذاری کم و زیاد انواع روندها و فناوری‌ها مواجه هستیم. تشخیص اینکه کدام‌یک از این اتفاقات برای کسبوکارها حائز اهمیت است تا بر مبنای آن تصمیم به اتخاذ یک رویکرد درست بگیریم، کاری سخت و دشوار است که معمولا با تکیه به نظر یک فرد یا حتی افراد یک سازمان که همگی نگاهی شبیه به هم دارند، نمی‌توان رویکرد قابل اتکایی داشت و بهتر است به نظر جمعی افراد آن صنعت از تمام زوایا نگاه کرد. این کاری است که در این گزارش سعی کرد‌ه‌ایم انجام دهیم.
بانک، بورس و بیمه سه بازار مالی ایران هستند که تجهیز و تخصیص منابع مالی در این بازارها صورت می‌گیرد. در گزارش پیش رو نظر فعالان و متخصصان حوزه‌های بانک، بورس، بیمه و پرداخت را درباره گذشته، حال و آینده این حوزه‌ها جویا شدیم. در هر بخش فعالان به سه سوال ما پاسخ دادند تا بتوانیم تصویر دقیقی از آنچه بر آنها در سال 1398 گذشته، داشته باشیم و با آگاهی بیشتری به وضعیت و چالش‌هایی که در سال 1399 احتمالا با آنها روبه‌رو خواهند شد، فکر کنیم. این گزارش احتمالا میتواند چشم‌انداز روشنی به فعالان و قانون‌گذارانی بدهد که در پی داشتن یک نگاه کلی و جامع، می‌خواهند برای فعالیت‌های اصلی و ساده آینده خود برنامه‌ریزی کنند. با یک نگاه ساده به هر یک از پاسخ‌ها و چند حساب ساده سرانگشتی می‌توان به نکته‌های جالب و دقیقی در هر یک از این چهار حوزه دست پیدا کرد. در این گزارش 38 نفر از صاحب‌نظران و فعالان حوزه بانک، بورس، بیمه و پرداخت به سوال‌های ما پاسخ داده‌اند.
بانک
- مهم‌ترین اتفاقی که در حوزه فناوری بانکی در سال 1398 افتاد، از نظر شما کدام است و چرا؟
- مهم‌ترین چالش در حوزه بانکداری الکترونیک در سال 1399 چیست؟
- به نظر شما رمز دوم پویا مشکل فیشینگ در ایران را حل خواهد کرد و به‌طور کلی آینده این پدیده به کدام سو می‌رود؟
شاید همه افرادی که در این نظرسنجی و در بخش «بانک» شرکت کرده‌اند، اجرایی‌شدن رمز دوم پویا را مثبت ندانند، ولی تعداد زیادی از این افراد مهم‌ترین اتفاقی که در سال 1398 افتاده است را همین اجرایی‌شدن رمز دوم پویا می‌دانند؛ چه خوب و چه بد. همچنین موضوعاتی ازجمله «حل مسائل پیچیده توسط فناوری در بانک مرکزی»، «تغییر معاونت فناوری اطلاعات بانک مرکزی»، «ابلاغ سند بانکداری دیجیتال»، «راه‌اندازی مانا»، «راه‌اندازی سامانه هریم»، «تولید کارت‌خوان داخل کشور»، «ادغام برخی بانک‌ها در بانک سپه» و… از مهم‌ترین اتفاقات سال 1398 از نگاه این افراد بود.
ولی‌الله فاطمی، بنیان‌گذار گروه توسن:
1. به نظر من مهم‌ترین اتفاق فناوری در سال 1398 باور نقش مدیریتی و حل مسائل پیچیده توسط فناوری در بانک مرکزی است. باور دارم پس از اینکه یک بار در بانک ملی فعل «نمی‌شود و نمی‌توان در سیستم‌های خیلی بزرگ به‌روز عمل کرد و تاثیرگذار بود» را صرف نکردم و ثابت کردم حتی در بانک ملی نیز می‌توان فناوری به‌روز داشت و با بانک‌های کوچک رقابت کرد؛ این بار در بانک مرکزی نیز باور دوستان در «ذهن مدیریت» را تغییر دادم که حتی در شبکه خیلی بزرگ مانند شتاب و شاپرک نیز می‌توان اعمال مدیریت تراکنش کرد و به کمک آن ارز را مدیریت کرد.
2. اطمینان دارم در سال 1399 باور به فناوری‌های نوظهور واقعی‌تر خواهد شد و مدیریت بازار پولی و اقتصاد کلان کشور را از مشکلات غیرواقعی امروز سیستم‌های انحصاری و بسته رهایی خواهد داد و به بازویی مطمئن و قابل اتکا تبدیل خواهد شد.
3. یادمان باشد سخت‌گیری و خصوصا الزام ابزارهای فناوری تخصصی به سطح عموم جامعه، راه‌حل امن‌سازی نیست؛ هدف این روش‌ها بیشتر تجاری است تا علمی و تجربه‌شده جهانی. امن‌سازی در دنیای فناوری بیشتر با هوشمندسازی در کار تحلیل و مدیریت ریسک باید انجام گیرد که شاهد این موضوع در نظام‌های دولتی و انحصاری نیستیم. همچنین میزان و سطح افزایش رفاه مردم با میزان مسئولیت و پاسخگویی مدیریت دولتی انحصارگرا هم‌راستا نیست.
محمدعلی ترابیان، عضو هیات‌مدیره شرکت بهسازان فردا:
1. من در سال 1398 اتفاق خاصی در حوزه فناوری بانکی که در چرخه حیات نظام بانکی مهم و اثرگذار باشد، ندیدم؛ به نظرم سال 1398 سال آرام و نسبتا ساکنی بود.
2. کماکان فکر می‌کنم چالش اصلی در شکل جدید بانکداری تعریف و تدقیق نقش حاکمیت و میزان مداخله وی در تنظیم قواعد و قوانین و اجراست. به نظرم بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی و سایر ارکان حکومتی خیلی بیش از حد معمول و معقول وارد این محوطه شده‌اند و باعث کمرنگ‌شدن نقش سایر بازیگران و ذی‌نفعان و حتی در برخی موارد موجب رخوت در آنها شده‌اند و حاکمیت ظاهرا خودش به‌تنهایی می‌خواهد موتور محرکه این حوزه باشد که علاوه بر اینکه توان آن را ندارد، خود را از استفاده از سایر ظرفیت‌ها محروم کرده است.
3. رمز دوم پویا را دوست ندارم و آن را صرفا زدن وصله به چیزی می‌دانم که ریشه در جای دیگر دارد و تا با آن اصولی رفتار نشود، با راه‌حل‌های این‌چنینی تنها هزینه‌ها را زیاد می‌کنیم.
مرتضی ترک تبریزی، عضو هیئت‌مدیره بانک تجارت:
1. به نظر من مهم‌ترین اتفاق سال 1398 رمز دوم پویا بود که با تغییر معاونت فناوری اطلاعات بانک مرکزی به وقوع پیوست و با همه فرازونشیب‌های آن پروژه پیش رفت و دکمه هریم در درگاه‌های پرداخت اضافه شد؛ در واقع این موضوع حرکتی روبه‌جلو بود تا جلوی فیشینگ که نظام بانکی و پرداخت را دچار چالش کرده بود تا حدی گرفته شود؛ البته راه‌های بهینه‌تر کردن و امن‌سازی بیشتر آن نیز وجود دارد.
2. چالشی که در سال 1399 با آن مواجه خواهیم بود، چالشی است که مطمئنا تحریم‌ها برای ما ایجاد خواهند کرد؛ برای مثال در نرم‌افزارها، گواهینامه‌ها و امنیت که در هر کدام دچار مشکلاتی هستیم و به‌مرور این موضوع بیشتر نیز خواهد شد. در نتیجه در حوزه امن‌سازی باید حواس‌مان بیشتر جمع باشد؛ چراکه حملات سایبری افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین بسیاری از نرم‌افزارها و گواهینامه‌ها را از خارج از کشور تامین می‌کنیم و به‌دلیل اینکه حجم بانکداری و پرداخت کشور بسیار بزرگ است، نمی‌توانیم در لبه فناوری نباشیم، در نتیجه باید تلاش‌مان را بیشتر کنیم تا سرویس‌هایمان باکیفیت باشند. علاوه بر این، باید روی حوزه کارمزد نیز اقداماتی انجام دهیم و با کارمزد، تراکنش‌های پرداخت را مدیریت کنیم.
3. به نظر من رمز دوم پویا کار خوبی بود و یک قدم روبه‌جلو بود؛ البته می‌توان آن را بهینه‌سازی کرد و راهکارهای راحت‌تر و با امنیت بالاتری را اجرایی کرد.
فرهاد بهمنی، مدیر فناوری اطلاعات پست‌بانک:
1. ابلاغ سند بانکداری دیجیتال از سوی وزارت اقتصاد، الزام راه‌اندازی رمز پویا از سوی بانک مرکزی، توسعه و گسترش ارتباط بانک‌ها با فین‌تک‌ها از طریق API، ازجمله مهم‌ترین اتفاقات سال 1398 بودند.
2. با توجه به گسترش خدمات دیجیتال، امنیت سایبری با رویکرد احراز هویت الکترونیک مهم‌ترین موضوع و پس از آن به‌کارگیری بلاکچین و در نهایت نیاز به افزایش کارمزدهای خدمات الکترونیکی به‌دلیل افزایش هزینه‌های بانک‌ها چالش‌های اصلی 1399 هستند.
3. رمز دوم پویا جلوی مشکلات فیشینگی که توسط افراد عادی و هکرهای مبتدی به وجود آمده را می‌گیرد، اما احتمالا هکرهای حرفه‌ای مشکلات جدی‌تری به وجود خواهند آورد، بنابراین راه‌اندازی کیف پول باید در اولویت قرار گیرد.
محمد صادقی، معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین:
1. تلاش بانک مرکزی برای مدیریت بازار پولی با اعمال سقف گردش روزانه پول و سقف خرید با کد ملی و راه‌اندازی مانا در کنار راه‌اندازی سامانه هریم مهم‌ترین اتفاقات سال 1398 بودند.
2. فراهم‌سازی زیرساخت‌ها و قوانین و دستورالعمل‌های مربوط به بانکداری باز شامل حل مشکل کارمزدها و به اشتراک‌گذاری سرویس و داده‌ها با فین‌تک‌ها و ایجاد داده درست و یکپارچه چالش اصلی سال آتی خواهد بود. البته انتظار می‌رود راه‌اندازی سامانه‌های حاکمیتی بانک مرکزی نیز چالش‌های زیادی برای بانک‌ها ایجاد کند. راه‌اندازی درست کیف پول الکترونیکی برای پرداخت‌های خرد نیز از دغدغه‌های بانک‌ها خواهد بود.
3. اگر سامانه هریم به‌صورت کامل و با اعمال مولفه‌های مبلغ و زمان و درگاه در تولید رمز پویا، اجرایی شود، در کوتاه‌مدت فیشینگ را خیلی کم خواهد کرد؛ اما در بلندمدت حتما باید امنیت سیم‌کارت‌ها و بستر پیامکی افزایش یابد تا همچنان بستر پیامکی قابل اتکا باشد. همچنین باید پرداخت مالی از درگاه USSD جمع‌آوری شود و کیف پول الکترونیکی جایگزین شود.
فرهاد اینالویی، معاون فناوری اطلاعات بانک ایران‌زمین:
1. به نظر من تغییر معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی اتفاق مهمی بود. رویه‌ای که آقای دکتر محرمیان در تعامل با بانک‌ها پیش گرفته‌اند را بسیار مثبت ارزیابی می‌کنم. هر چقدر بانک مرکزی با بانک‌ها در تصمیم‌گیری‌های مهم مشارکت کند، نتایج بهتر با هزینه‌هایی کمتر خواهیم داشت.
2. با توجه به افزایش هزینه‌های حوزه فناوری اطلاعات که بخش قابل توجهی از آن به خاطر افزایش قیمت ارز است، امکان نوسازی تجهیزات بانکی در حوزه فناوری اطلاعات با چالش جدی مواجه خواهد شد و این معضل در کیفیت ارائه خدمات بانکی تاثیرگذار خواهد بود.
3. با رمز دوم پویا مشکل فیشینگ به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت و باعث ارتقای تجربه مشتریان در این خصوص خواهد شد. اما در بلندمدت این راهکار معقول نیست و راهکارهایی همچون کیف پول و استانداردهایی همچون EMV و جلوگیری از انتقال‌های لحظه‌ای میتواند مکمل یا جایگزین راهکار رمز دوم پویا باشد.
محمدعلی بخشی‌زاده، معاون فناوری اطلاعات بانک دی:
1. اجباری‌کردن رمز دوم پویا، رشد قابل توجه خدمات متنوع بانکی و ظهور و بروز شرکت‌های فعال در حوزه پرداخت، بانکداری باز و… که همگی نیازمند استفاده از خدمات پرداخت هستند، آمار فیشینگ را نسبت به سال‌های گذشته به شکل قابل توجهی افزایش داد. به همین جهت راه‌اندازی و اجباری‌شدن رمز یک‌بارمصرف به یک اجماع بین‌سازمانی رسید.
2. شاید مهم‌ترین چالش بانکداری الکترونیکی در سال 1399 ورود به مقوله بانکداری دیجیتال باشد که نیازمند تدوین سندی جامع حاوی دستورالعمل‌ها و چارچوب اجرایی توسط بانک مرکزی است. در حال حاضر تعدادی از بانک‌ها بخش قابل توجهی از زیرساخت‌های مورد نیاز را آماده کرده‌اند. احراز هویت الکترونیکی یکی از مهم‌ترین چالش‌های تحقق این موضوع است و نهایتا ایجاد یکپارچگی در سایر اجزا از قبیل بانکداری باز، کانال‌های چندمنظوره و… از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
3. رمز دوم پویا مشکل فیشینگ را به‌صورت گسترده حل می‌کند، ولی با توجه به اینکه تازه متولد شده، ممکن است نقطه‌ضعف‌هایی نمایان شود که در زمان خود نیاز به اصلاح دارد.
احمد سلمانی آرانی، مدیرعامل شرکت امید سپه:
1. ارائه سند «بانکداری آینده و تحول دیجیتالی» توسط معاونت بانک، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد مهم‌ترین اتفاقی است که در سال 1398 اتفاق افتاد. با ارائه این سند یک راهنمای نقشه راه در اختیار بانک‌ها قرار گرفت. تحول دیجیتال این امکان را به بانک‌ها می‌دهد تا بدانند که مردم واقعا چه می‌خواهند. آنها می‌توانند خدمات مالی خود را تدوین کنند و به جای حدس و گمان، بر اساس نیاز مشتری، آن را به مشتری ارائه دهند. تحولات جدید نوآورانه فناوری به بانک‌ها اجازه می‌دهد تا تعامل مشتری را با ارائه پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده تقویت کنند.
2. مهم‌ترین چالش سال 1399، امنیت فضای پرداخت است. سیستم‌های پرداخت و برنامه‌های کاربردی در سراسر جهان همیشه بر امنیت تاکید زیادی کرده‌اند. از آنجا که سیستم‌های پرداخت با اطلاعات پرداخت حساس کار می‌کنند، رخنه‌کردن این اطلاعات ممکن است باعث به خطر افتادن حساب یا پول شود. در نتیجه تراکنش‌های کارت در دستگاه‌های خودپرداز و کارت‌خوان و معاملات آنلاین همیشه با لایه‌های امنیتی اضافی ارائه شده‌اند؛ بنابراین، برای مقابله با تهدیدات امنیتی، سیستم امنیتی پرداخت به‌مرور زمان باید تکامل یابد.
3. بله، رمز دوم پویا قادر است مشکل فیشینگ را حل کند. در آینده نیز ارائه مشخصات بیومتریک (اثرانگشت، اسکن از عنبیه و تصویر چهره) برای داوطلبان دریافت رمز دوم پویا الزامی خواهد شد.
محمد نژادصداقت، مدیرعامل شرکت داتین:
1. مهم‌ترین اتفاق سال 1398، اجرای طرح رمز دوم پویاست. بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای به بانک‌ها این طرح را ابلاغ کرده بود، اما به‌دلیل لازم‌الاجرا نبودن و بالا بودن هزینه‌های اجرا، هیچ‌یک از بانک‌ها اقدامی در این زمینه انجام ندادند. نهایتا با فشار مراجع قانونی به‌واسطه تعدد پرونده‌های فیشینگ، بانک مرکزی با جدیت بیشتری این طرح را دنبال کرد. رمز دوم پویا تا حد زیادی بانک‌ها، مشتریان و کسبوکارهای دیجیتالی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
2. عصر حاضر، عصر رقابت برای بقاست و توسعه خدمات جدید به‌عنوان عامل رقابتی بسیار مهمی در صنایع مختلف مخصوصا بانک‌ها شناخته می‌شود. به دلایل مختلف داخلی و خارجی، در سال 1399 شاهد کند شدن روند توسعه محصولات جدید و در نتیجه زیادتر شدن فاصله با رقبای خارجی خواهیم بود. از یک بعد، می‌توان به اضافه‌شدن مشکلات اقتصادی مانند تورم، کمتر شدن رشد اقتصادی و بالا رفتن قیمت دلار اشاره کرد؛ این مشکلات باعث تضعیف کسبوکارها خواهد شد و شرکت‌ها برای بقا باید سخت‌تر و با صرفه‌جویی و بررسی بیشتر به توسعه خدمات و محصولات بپردازند و به جای توسعه، تمرکز خود را در حفظ موقعیت فعلی بگذارند. بعد دیگر مساله، سرمایه انسانی است؛ تولید و توسعه محصولات و خدمات الکترونیک به نیروی متخصص و متعهد نیاز دارد، اما متاسفانه به‌خاطر سیاست‌گذاری‌های بعضا اشتباه و اتفاقاتی مانند قطعی اینترنت در سال جاری و به‌دنبال آن، کاهش امید در بین نیروهای متخصص، شاهد موج مهاجرت هستیم که رسیدن به توسعه را سخت‌تر می‌کند.
3. طرح رمز دوم پویا در کوتاه‌مدت فیشینگ را کاهش می‌دهد، اما تصورم بر این است که این راهکار موقتی است. اگرچه فیشینگ هزینه جانبی سنگینی دارد که شاید تا حدودی اجرای طرح رمز دوم پویا را در بین موافقان این طرح توجیه می‌کند، اما به‌دلیل ماهیت تقلب، خلافکاران مدام در حال به‌روز شدن هستند و روش‌های جدیدی را ابداع خواهند کرد. در این روش، تنها عاملی که دارنده کارت در ذهن دارد، یعنی رمز محرمانه، حذف شده که این شیوه مناسبی نیست. در این مقطع مشکل فیشینگ تراکنش‌های آنلاین پررنگ شده، اما مسائل تراکنش‌های کارتی مثل خودپرداز و پایانه فروش کماکان وجود دارد. کارت مگنت و عقب‌افتادن ما از استانداردهای روز دنیا، موضوع و مشکل اصلی است، با این شرایط شاید به‌زودی طرح رمز اول پویا نیز کلید بخورد.
محمد مظاهری، مدیرعامل شرکت توسن‌تکنو:
1. تولید کارت‌خوان داخل کشور و رساندن عمق تولید داخل به بالای 50 درصد؛ چراکه ما را با این شبکه پرداخت، صاحب فناوری کرده و به کاهش هزینه‌های شبکه و اشتغال کمک می‌کند. دیگر اینکه مردم برای واریز وجه نقد اسکناس خود نیازی نیست به شعبه مراجعه کنند و در بیرون شعبه یک بانک تا صد میلیارد تومان اسکناس خودکار در حال دریافت است؛ این مقدمات تحول دیجیتالی است؛ و دیگر اتحاد راهبردی بانک‌ها در ایجاد نهادهایی مانند ققنوس است که حرکت بسیار پخته و مفیدی هست.
2. فشار اقتصادی روی شبکه بانکی و پرداخت و ضعف مالی ایشان در سرمایه‌گذاری با کیفیت روی فناوری مناسب از چالش‌های مهم در حوزه بانکداری الکترونیکی در سال 1399 است. در کنار این مورد باید احتیاط بیش از حد مدیران در تصمیم‌نگرفتن را هم لحاظ کرد.
3. رمز دوم پویا یک انتخاب پرهزینه از نظر تجربه کاربری است که مردم را آزار می‌دهد. کیف پول‌های موبایلی و مدل‌های مدیریت ریسک توسط شبکه شاپرک و شتاب می‌توانست کاربری‌های ساده‌تری را پیشنهاد بدهد.
محمدرضا جمالی، مدیرعامل شرکت نبض‌افزار:
1. مهم‌ترین اتفاق سال 1398 این است که اصلاحی اتفاق نیفتاده و همان چارچوب غلط نظام‌های پرداخت ادامه پیدا کرده است. همه هزینه‌ها ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافته و ریسک‌های امنیتی، اقتصادی و دفاع غیرعامل افزایش بیشتری پیدا کرده است.
2. ادامه همین رویه غلط و معضلات جدید که با موارد جدیدی مانند رمز یک‌بارمصرف ایجاد خواهد شد، همراه با افزایش حجم نقدینگی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوزه بانکداری الکترونیک در سال 1399 هستند.
3. به نظر من رمز دوم پویا مشکل فیشینگ در ایران را حل نخواهد کرد و در آینده نیز نوع آن تغییر خواهد کرد.
صادق فرامرزی، مدیرعامل شرکت فرابوم:
1. تغییرات انجام‌شده در حوزه فناوری اطلاعات بانک مرکزی و سپس اهتمام این معاونت به پیاده‌سازی رمز دوم پویا که جزء برنامه‌های کلان بانک مرکزی بود؛ الزام پیاده‌سازی رمز دوم پویا با توجه به فرایند پیچیده و دارای ریسکی که برای آن متصور است و از سویی اجباری که به انجام آن از جهت وفور تخلفات در حوزه کارت مشاهده می‌شود، به نظرم مهم‌ترین اتفاق در حوزه فناوری بانکی در سال 1398 بوده است.
2. برخورد با مخاطرات جدید با وجود پیاده‌سازی رمز دوم پویا، الزام به مهاجرت از کارت به تراکنش‌های مبتنی بر حساب و لزوم پیاده‌سازی بانکداری باز، همچنین لزوم تغییر قطعی مدل کارمزد شاپرکی که عدم تغییر آن نفس‌های باقی‌مانده حوزه پرداخت را به‌خصوص در زمینه نوآوری قطع خواهد کرد.
3. خیر و اساسا در هر جای دنیا نیز با وجود نهادینه‌شدن این روش و حتی روش‌های بهتر مانند 3D Secure و Dynamic Linking و مزیت بهره‌برداری از سیستم‌های تشخیص تقلب، کماکان تقلب وجود دارد. منتها بسیار سخت‌تر شده و از حالت فعلی که در دسترس عموم است، به شکل دیگری تغییر می‌کند که از شمولیت آن کاسته می‌شود. پیش‌بینی می‌شود میزان فیشینگ و تقلب در صورتی که تغییرات پیشنهادی (از جمله درگیر شدن مبلغ و مرچنت در رمز دوم پویا) عملی شود، به اندازه قابل توجهی کاهش یابد. ولی نباید فراموش کرد که همیشه متقلبان در حال ابداع روش‌هایی هستند که عمدتا یک گام از صاحبان فناوری در ابتدا جلو هستند. ولی قلبا آرزو می‌کنم چالش سال 1399 ما چگونگی اتصال سیستم بانکی به سیستم‌های بین‌المللی باشد و پذیرش کارت‌های ایرانی در سراسر دنیا و ان‌شاءالله رفع تحریم‌های ایران‌مان.
علی چهارلنگی، رئیس هیات‌مدیره شرکت خدمات رایانه امید و مدیرعامل فناوران انصار:
1. مهم‌ترین اتفاق در حوزه فناوری بحث ادغام برخی بانک‌ها در بانک سپه و چالش مربوط به یکپارچگی سیستم‌های متمرکز بانکی و کارت است. همچنان که بانک سپه درگیر مهاجرت به سیستم متمرکز جدید خود است، ضمن آن حفظ بازار و توسعه را در دست اجرا دارد؛ این پروژه عظیم چالش‌ها و نوآوری‌ها برای فناوری کشور را نیز دربر خواهد داشت که تاثیر آن بر فناوری کشور اعم از توانایی‌ها و تضادها نقطه‌عطفی بر بسیاری از نگرش‌های فنی ما بر مدیریت فناوری و شرکت‌ها خواهد بود.
2. به‌جز بحث مطرح‌شده بالا که از اهمیت زیادی برخوردار است، نگرش صحیح ما بر بانکداری دیجیتال و اصلاح فرایندهای بانکی مبتنی بر دیجیتال و نیز در حوزه پرداخت؛ بحث تاثیرگذار کارمزدهای تراکنش‌ها بر دگردیسی روند بازار در این حوزه چالش‌های مهم فناوری در سال 1399 خواهند بود.
3. بی‌شک رمز دوم پویا در جلوگیری از فیشینگ بسیار تاثیرگذار خواهد بود و ارائه سرویس امن برای تبادل مالی در حوزه اینترنت بر رونق بازار این حوزه خواهد افزود و در یک زمان نه‌چندان دورتر شاهد افزایش تراکنش و ارائه کالاها و خدمات بیشتر و نوآوری‌های جدید دیجیتال‌مارکتینگ از درگاه‌های امن خواهیم بود.
نیما امیرشکاری، مدیر گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی:
1. به نظر من مهم‌ترین اتفاق سال 1398، تغییر معاونت فناوری در بانک مرکزی بود که با خود یکسری تغییر رویکردها را نیز به همراه آورد. همچنین حمایت‌های دکتر همتی در نمایش رویکردی که بانک مرکزی در آینده خواهد داشت، بی‌تاثیر نخواهد بود. به نظر می‌آید در سالی که پشت سر گذاشتیم، آغاز تحولی در نظام بانکداری الکترونیکی کشور را شاهد بودیم که اثرات آن را در بلندمدت شاهد خواهیم بود.
2. در سال 1399 هم چالش امنیتی و هم چالش رگولاتوری خواهیم داشت؛ با توجه به قانون جدید بانکی که کلیت آن در مجلس مصوب شده، تغییراتی را در مواضع قانونی بانک مرکزی و نظام بانکی کشور خواهیم داشت که اثراتی را در بانکداری الکترونیکی ما خواهد گذاشت و به نظر می‌رسد لازمه اتفاقاتی که در قانون جدید بانکداری رقم خورده؛ تغییرات ساختاری در نظام بانکی کشور و نیز در بانک مرکزی است. در نتیجه چالشی که در سال 1399 با آن درگیر خواهیم بود، بیشتر در حوزه چالش‌های رگولاتور با بانک‌ها در حوزه‌های فناوری‌های نوین است.
3. رمز دوم پویا اگر با هدف نهایی خود و مدل نهایی 3D Secure که هدف نهایی آن است، پیاده‌سازی شود، طبیعتا مشکلات بزرگی را حل خواهد کرد، ولی این‌طور نخواهد بود که فیشینگ را به صفر برساند؛ چراکه در همه جای دنیا نیز این یک بازی دزد و پلیسی است و هرچه امنیت بیشتر شود، از طرف دیگر روش‌ها و حفره‌های جدید و روش‌های مهندسی اجتماعی جدیدی کشف می‌شوند تا بتوانند روش‌های قبلی امن‌شده را پشت سر بگذارند. ولی قطعا رمز دوم پویا فیشینگ را کاهش خواهد داد، اما به نظر نمی‌رسد که جلوی تمامی آن را بگیرد؛ چراکه از لحاظ تئوری نیز منطقی نیست که بتوان فیشینگ را به صفر رساند. در نتیجه به نظر نمی‌آید که رمز دوم پویا همه مشکلات را حل کند؛ ولی باید با اتفاقاتی ترکیب شود که کمک‌کننده هستند، آن هم در نوع پیاده‌سازی غایی خود که 3D Secure است.
بورس
- به نظر شما مهم‌ترین علت استقبال از بورس، آن هم خلاف انتظار کارشناسان در سال 1398 چه بود؟
- این روند در سال 1399 چگونه پیش خواهد رفت؟ آیا شاهد شتابی آرام، یا نزولی تند یا وضعیتی دیگر در بورس ایران خواهیم بود؟
- روند استفاده از ابزارهای فناورانه در بورس ایران در سال آینده چگونه خواهد بود؟ آیا اقبال مردم به اپلیکیشن‌های سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد شد؟
«رکود بازارهای مسکن و ارز»، «رونق صنایع داخلی بر اثر تحریم»، «مسلط‌شدن بانک مرکزی بر وضعیت بازار ارز»، «حرکت نقدینگی به سمت بازار بورس»، «راحتی سرمایه‌گذاری در بازار بورس به‌واسطه معاملات آنلاین»، «فراگیر شدن نام بازار بورس در شبکه‌های اجتماعی» و… از مهم‌ترین عواملی هستند که به عقیده فعالان بازار سرمایه باعث استقبال مردم از بورس در سال 1398 شده است.
احمد سحرخیز، مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس و اوراق بهادار:
3. بدون شک در سال 1399 شاهد رشد چشم‌گیر حضور شرکت‌های نوپای فناوری در حوزه بازار سرمایه خواهیم بود. عطش و استقبال سرمایه‌گذاران به استفاده از ابزارهای فناورانه از یک سو و عزم و تاکید مسئولان بر حرکت پرشتاب به سمت اقتصاد هوشمند و تلاش مجدانه همکاران و فعالان بخش فناوری در این حوزه از سوی دیگر، روزهای ثمربخشی را نوید می‌دهد. تسهیل‌بخشی استفاده از معاملات الگوریتمی، بهره‌برداری از سامانه ثبت، صدور و ابطال واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌صورت متمرکز، برگزاری مجامع الکترونیک، بهره‌برداری از ابزارها و روش‌های نوین معاملاتی، حمایت همه‌جانبه از فعالیت فین‌تک‌ها و استفاده از خدمات رگ‌تک‌ها در بازار سرمایه از جمله اقدامات سازمان بورس و مجموعه ارکان بازار در حوزه فناوری در سال آتی خواهند بود.
در خصوص اقبال کاربران به استفاده از اپلیکیشن‌های حوزه بازار سرمایه، شایان ذکر است که روند استفاده از اپلیکیشن‌های معاملات آنلاین روز‌به‌روز در حال گسترش است و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی حجم حداکثری از معاملات آنلاین و فعالیت‌های مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری از طریق اپلیکیشن‌ها صورت گیرد.
حسین نظام‌دوست، مدير نهادهای مالی و نوآوری فرابورس ايران:
1. مهم‌ترین دلیل رشد بازار سرمایه در سال اخیر، ورود نقدینگی ناشی از سود سال‌های گذشته در بازارهای موازی چون مسکن، ارز و طلا از طریق بازاریابی کانال‌های نامعتبر به خرید سهم در این بازار بوده است. ورود این وجوه توسط اشخاص عمدتا حقیقی که پس از آرام‌گرفتن بازارهای جایگزین در شش‌ماهه دوم امسال صورت گرفته و در عین حال آرام‌نگرفتن انتظارات تورمی آنان، ارزش معاملات روزانه بازار سهام را به رکوردهای بالای شش هزار میلیارد تومان رسانده است. وجه مثبت ورود تازه‌واردان، فرصتی است که به‌درستی توسط ناظران بازار در زمینه ارتقای سواد مالی جهت هدایت نقدینگی به سوی سایر ابزارهای مالی از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار گرفته است.
2. به نظر می‌رسد با توجه به مرتفع‌نشدن انتظارات تورمی، این رشد در سال آینده، البته با شتاب کمتر و در سهام شرکت‌هایی با بنیاد قوی‌تر ادامه یابد.
3. در این راستا، فناوری‌های مالی در حوزه‌هایی از قبیل مدیریت ثروت سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای، ارائه تحلیل‌های مبتنی بر داده و مشاوره هوشمند؛ می‌توانند در شکل‌دهی مسیر صحیح سرمایه‌گذاری عمومی در بازار سهام نقش مهمی ایفا کنند.
روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران:
1. مطابق با اصول اقتصادی و مالی از دارایی‌های سهام به‌عنوان دارایی‌های مصون از تورم یاد می‌شود. در کشور ما با وجود تورم بالا، افراد همواره در حال تلاش برای حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند. در سال 1398 با رکود بازارهای رقیب (مسکن و ارز) و قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود در بازار سرمایه، اقبال مردم به بازار سرمایه شدت گرفت و ورود نقدینگی به این بازار سبب رونق آن و رشد شاخص‌ها شد.
3. آنچه مسلم است نسل‌های جدید به‌خوبی در همه امور زندگی از قابلیت‌های فناورانه بهره می‌برند. ضریب نفوذ گوشی‌های هوشمند شاید یکی از شاخص‌هایی باشد که موید این مطلب است. با توجه به اقبال عمومی ایجادشده به بازار سرمایه، مسلما استفاده از ابزارهای مبتنی بر فناوری در زمینه‌هایی مانند انجام معاملات، تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی، پیش‌بینی روند سهام، مدیریت دارایی و پرتفو و… گسترش خواهد یافت. فرهنگ عمومی مردم کشور نیز نشان‌دهنده استقبال از فناوری‌ها و اپلیکیشن‌هاست و مسلما این روند در بازار سرمایه با رشد فزاینده‌ای همراه خواهد بود. گرچه این استقبال و استفاده هم به‌عنوان یک فرصت و هم یک تهدید قابل تحلیل است و در وهله اول باید زیرساخت‌های مناسب برای این‌گونه استفاده‌ها فراهم شود.
رحمان بابازاده، مدیرعامل کارگزاری فارابی:
1. یکی از دلایلی اصلی استقبال به لحاظ بنیادی بعد از موضوع دلار که به متورم‌شدن سود شرکت‌ها انجامید، رونق صنایع داخلی بر اثر موضوع تحریم بوده که باعث شکوفایی صنایع داخلی شده است. دلیل اصلی استمرار این رشد نیز ورود جریان نقدینگی است. این جریان نقدینگی نیز به چند دلیل به بورس سرازیر شده است؛ یکی اینکه نظارت مناسبی توسط بانک مرکزی بر جریان‌های پولی و جابه‌جایی‌ها اتفاق افتاده است، بنابراین سایر بازارها مانند طلا، ارز و مسکن با رکود مواجه شدند. از طرف دیگر به نظر می‌رسد نهادهای بالادستی به این نتیجه رسیده‌اند که هدایت این جریان به سمت بازار بورس یک اتفاق مثبت است، به همین خاطر حمایت می‌کنند تا پول‌های سرگردان به سمت بورس راهی شوند که طبیعتا این موضوع بهترین حالت ممکن در یک اقتصاد با مشکلات عدیده است.
2. پیش‌بینی خاصی از ادامه این روند ندارم؛ چراکه با توجه به اتفاقات پیش رو، بورس واکنش نشان خواهد داد و به‌راحتی قابل پیش‌بینی نیست.
3. وقتی تعداد افراد حاضر در بازار سرمایه به طرز چشم‌گیری افزایش پیدا می‌کند، طبیعتا ابزارهای فناورانه مانند بسترهای آنلاین و اپلیکیشن‌ها کمک زیادی به پاسخگویی به نیازهای در سطح بالا می‌کنند و این موضوعات کمک چشم‌گیری به سرعت فراگیری فرهنگ سهام‌داری و بورس خواهد کرد.
محمد قاسمی، مدیرعامل شرکت توسعه فناوری سوشیانت:
1. در رشد بازار سرمایه عوامل متعددی تاثیرگذارند. برای مثال ابتدای سال 1398 بانک مرکزی به‌مرور بر وضعیت بازار ارز مسلط شد و به کنترل نرخ ارز پرداخت و توانست نرخ ارز را کنترل کند. از زمانی که بازار ارز آرام گرفت، بازارهایی که شرایط‌شان به شرایط این بازار مرتبط است، شروع به ثبات نرخ کردند و جذابیت‌شان را از دست دادند، ولی بازار بورس جذابیت بیشتری را ایجاد کرده بود، در نتیجه سرمایه و پول هوشمند به سمت بازار بورس حرکت کرد. همچنین حرکت نقدینگی به سمت بازار بورس و رشد این بازار مورد حمایت جدی دولت و سیاست‌گذاران اقتصادی کشور بود. عامل سوم با عنوان راحتی سرمایه‌گذاری در بازار بورس به‌واسطه معاملات آنلاین بود؛ از طرفی فراگیر شدن نام بازار بورس و جذابیت آن در شبکه‌های اجتماعی آحاد مردم را به سرمایه‌گذاری تشویق کرد.
2. در پیش‌بینی روند بورس در سال 1399 باید به چند نکته توجه کرد؛ این یک واقعیت است که در حال حاضر دسته‌ای از سهام در بازار سرمایه، دچار حباب قیمتی هستند، ولی کلیت بازار و بسیاری از گروه‌های بزرگ بازار دچار حباب قیمتی نیستند. نکته مهمی که باید در نظر گرفت، قانون معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌هاست که مورد تصویب و تایید قرار گرفته است. همچنین بازار سرمایه باید نسبت قیمت بر درآمد بالاتری را نسبت به گذشته شامل شود؛ بنابراین اجازه رشد بالاتری نسبت به استانداردهای گذشته بازار بورس خواهد داشت. در نتیجه برای سال 1399 می‌توان ادامه رشد ملایم بازار سرمایه را شاهد بود. به نظر می‌آید که بازار دچار ریزش دلهره‌آور نخواهد شد؛ خصوصا که حمایت‌های صورت‌گرفته از سمت حقوقی‌ها کاملا قابل مشاهده است.
3. در مورد این سوال قطعا سال 1399 سال بسیار مهمی برای این ابزارها خواهد شد، چون در سال 1398 تزریق قدرتمند برای منابع مالی مجموعه‌های بورسی اتفاق افتاده و این امکان در نهادهای بازار سرمایه ایجاد شده که سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری اطلاعات را در خودشان تقویت کنند.
حامد حدادی، هم‌بنیان‌گذار کوانت‌کن:
1. به نظر من، دلیل رشد بسیار زیاد بازار بورس در مرحله اول، رشد قیمت دلار است. با توجه به اینکه بورس ما بیشتر به‌صورت دارایی‌محور ارزش‌گذاری می‌شود، با رشد قیمت دلار قیمت همه سهام متناسب با آن زیاد می‌شود. مشابه همین رشد را عینا در سال 1392 شاهد بودیم؛ اما ادامه رشد بازار به‌دلیل ورود بسیار زیاد سرمایه‌گذاران خرد به بازار در اثر وجود عرضه‌های اولیه است.
2. فکر می‌کنم سال 1399 سالی باشد که نزول غیر قابل پیش‌بینی و شدیدی را شاهد باشیم یا حداقل، وارد یک رکود شدید شویم؛ مشابه سال 1393.
3. در رابطه با روند استفاده از اپلیکیشن‌های فناورانه، فکر می‌کنم با وجود تیم مدیریتی حال حاضر در سازمان بورس هرگز با رشد فناوری مواجه نخواهیم بود. شاید اغراق نباشد اگر بگویم به نظر من، مرکز مکنای سازمان بورس کمر همت بسته است که هر توسعه‌ای در این زمینه را از بین ببرد. کافی است به استارت‌آپ‌های قدیمی این بازار نگاه کرد.
فاطمه جعفری، مدیرعامل سهام‌یاب:
1. یکی از فعالیت‌های مشابه و روتین جامعه فعالان اقتصادی، توجیه وضع موجود به‌عنوان وضعیتی کاملا قابل پیش‌بینی و حتی تنها حالت ممکن است. در صورتی که نه‌تنها گاها، سابق بر این چنین پیش‌بینی‌ای نداشته‌اند، بلکه حتی خلاف آن را امکان‌پذیر دانسته‌اند. توضیح وضعیت رشد بورس در سال ۱۳۹۹ نیز مشمول همین مقولات است. وقفه رشد سهام در رقابت قیمتی متاثر از تورم و کاهش ارزش ارز ملی و تبعات آن در رشد طبیعی ارزش سهام صادراتی و تجدید ارزیابی شرکت‌ها، از جمله این توجیهات است. همه این موارد صحیح است اما از این نکته نیز نباید غافل شد که عوامل رشد بازار، موجب تلنگری به اشخاص، جهت آشنایی و سرمایه‌گذاری در بورس می‌شود و ورود سرمایه جدید در بازاری با وضعیت پیشین، خواه‌ناخواه موجب رشد قیمت‌ها می‌شود.
2. پیش‌بینی من، رشد نهایی با وقفه‌های نزولی گاها سنگین است. عوامل رشد، حتی با شدت بیشتر، همچنان باقی است و سرمایه‌های جدیدی وارد بازار خواهد شد. باید توجه داشت که سرمایه جدید به‌شدت ترسو، آموزش‌ندیده و بی‌تجربه است که این عوامل موجب رفتارهای هیجانی عمده می‌شود.
3. قطعا و بدون شک گسترش بازار، بازیگران جدیدی را تشویق به سرمایه‌گذاری در تولید و توسعه ابزارهای فناورانه در بورس ایران خواهد کرد؛ زیرا این بازار تشنه یادگیری، ابزارها و روش‌های نوین معامله‌گری، سنجش عملکرد بهینه و امنیت سرمایه‌گذاری است.
بیمه
- اینکه اینشورتک تا به حال در ایران به اندازه دیگر ابعاد فین‌تک رشد نداشته است چه دلیلی دارد؟
- آیا اینشورتک میتواند به صنعتی‌تر شدن بیمه در کنار بیمه‌های حمایتی دولتی کمک کند؟ اگر جواب مثبت است، چگونه؟
- به نظر شما سال 1399 میتواند سال قوی‌تر شدن حوزه اینشورتک در ایران باشد؟
«قدمت فین‌تک نسبت به اینشورتک»، «اجباری‌بودن درصد زیادی از فعالیت‌های بیمه‌ای در ایران»، «ساختار و مقررات دولتی»، «عدم وجود زیرساخت جامع کدینگ واحد»، «عدم سرمایه‌گذاری کافی و هدفمند»، «کندی ساختار»، «پیچیدگی صنعت بیمه» و چندین عامل دیگر از جمله عواملی هستند که به نظر فعالان این حوزه باعث شده اینشورتک در ایران به اندازه فین‌تک رشد نداشته باشد.
قاسم نعمتی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات بیمه مرکزی:
1. در دنیا نیز فین‌تک‌ها بلوغ بیشتری از اینشورتک‌ها دارند. بخشی از آن، به قدمت فین‌تک نسبت به اینشورتک مربوط می‌شود و بخش دیگر به میزان آماده‌بودن زیرساخت‌های لازم مربوط است. مباحث دیگر مانند تفاوت چشم‌گیر میزان سرمایه‌گذاری در حوزه بانک و بیمه و همچنین تفاوت ماهیت کسبوکارهای مربوطه هم موثر است. عوامل فوق مجموعا موجب شده که اینشورتک نسبت به فین‌تک رشد کمتری داشته باشد.
2. به نظر بنده برای صنعتی‌تر شدن بیمه کارهای مختلفی باید انجام شود و توسعه اینشورتک قطعا از مهم‌ترین کارهایی است که نقش قابل توجهی در تحقق صنعتی‌شدن خواهد داشت. به نظر من، بهتر است سیستم‌های کوراینشورنس بیمه تحول اساسی در خود ایجاد و به سمت میکروسیستم حرکت کنند. یا لااقل به جای ارائه سرویس بیمه‌گری در لایه خدمات، بر ایجاد سرویس در لایه هسته مرکزی تمرکز داشته باشند و لایه‌های بیرونی را به اینشورتک‌های خرد بسپارند تا به این ترتیب میکروسیستم در صنعت بیمه شکل بگیرد. در این صورت علاوه بر ایجاد فضای لازمه برای ورود ایده‌ها و استعدادهای متنوع، شرایط رشد و توسعه فناوری در صنعت به کمک اینشورتک‌ها به وجود خواهد آمد. در شرایط کنونی اینشورتک به‌سختی میتواند جایی برای خود در صنعت بیمه ایجاد کند.
3. موانع رشد بر سر راه اینشورتک عوامل مختلفی هستند که بعضا با هم تاثیر افزونه نیز داشته‌اند؛ ولی با این وجود از آنجا که بیمه مرکزی قصد کرده فضای حضور و فعالیت اینشورتک‌ها را فراخ‌تر کند، انتظار می‌رود سال 1399 سال بهتری برای اینشورتک باشد. ایجاد و ارائه سوییچ بیمه، وضع آیین‌نامه کارگزاری آنلاین و… نشانه‌های خوبی برای اینشورتک در سال آینده است.
ناصر سلوکی، تکنوکرات صنعت بیمه:
1. مهم‌ترین دلیلی که باعث شده تاکنون اینشورتک به اندازه فین‌تک در کشور رشد نداشته باشد، به خاطر این است که درصد بسیار بزرگی از فعالیت بیمه‌ای در ایران، اجباری است؛ در نتیجه طبیعی است که در هر فعالیت اقتصادی که اجبار و انحصار وارد شود، نوآوری نقش کمرنگ‌تری پیدا می‌کنند. از منظر بنگاه‌های اقتصادی نیز دچار چالشی هستیم؛ چراکه 50 درصد فعالیت بیمه‌ای کشور به 26 شرکت خصوصی اختصاص دارد و 50 درصد دیگر آن به یک شرکت بیمه‌ای دولتی که ساختار دولتی تناسب زیادی با فناوری‌های جدید ندارد. حتی اگر مدیران آنها علاقه‌مند باشند که نوآوری‌ها و فناوری‌ها را وارد فعالیت خود کنند، مقررات دولتی مانع از این کار خواهد شد.
2. بله. استفاده از فناوری در صنعت بیمه باعث افزایش سرعت فعالیت‌ها، وارد شدن هوش مصنوعی به این حوزه، کاهش هزینه‌های تمام‌شده و سودآوری برای بنگاه‌ها، سهام‌داران و مشتریان خواهد شد. بیمه حمایتی به‌دلیل ماهیت دولتی خود شاید نتواند مانند بیمه‌های تامین اجتماعی از فناوری‌ها استفاده خوبی کند، با وجود اینکه در سال‌های گذشته رشد خوبی داشته‌اند. ولی من اعتقاد دارم اگر یک اراده کامل در مقررات بالاسری به وجود آید، اینشورتک‌ها می‌توانند کارآمد شوند.
3. در حال حاضر باید اذعان کرد اتفاقی که در فناوری اطلاعات و ارتباطات در چند سال اخیر ایجاد شده، بی‌نظیر بوده؛ بنابراین این امیدواری وجود دارد که در سال 1399 بتوانیم از اینشورتک‌ها در فعالیت‌های بیمه‌ای استفاده کنیم. من اعتقاد دارم که صنعت بیمه و بیمه‌های حمایتی نیز در این جهت در حال حرکت هستند، ولی موانع محیطی وجود دارد که باید در ابتدا این موانع را برطرف کنیم. اگر این عوامل رفع شوند و هم‌افزایی ایجاد شود، می‌توان انتظار داشت که سال 1399 سال نویدبخشی برای اینشورتک باشد.
مجید خاکور، مدیرعامل شرکت فناوران اطلاعات خبره:
1. به نظر من، برای بررسی جایگاه اینشورتک در ایران باید وضعیت عواملی همچون راهبردهای کسب‌وکار، حمایت‌های قانون‌گذار، مختصات فناوری و رفتارهای مشتری را در نظر گرفت. چنانچه صنعت بیمه بخواهد همچنان وام‌دار بیمه ثالث باشد و حداکثر تعداد دفعات مواجه سالانه هر مشتری با شرکت‌های بیمه به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد، فضای محدود فعالیت و حاشیه سود پایین برای اینشورتک‌ها، جذابیت چندانی ایجاد نخواهد کرد. در واقع، برای اثربخشی این موجودیت‌های جدید نیاز به بازنگری کلان در ماهیت وجودی محصولات بیمه‌ای سنتی و تعریف محصولات جدید با رویکرد دیجیتال ضروری است. همچنین اینشورتک باید فلسفه وجودی و ماموریت خود را دقیق‌تر و بهتر بشناسد. بهبود تجربه مشتری در استفاده از کانال‌های متنوع و نوین، یکی از حوزه‌هایی است که متاسفانه در بیشتر اوقات در استارت‌آپ‌های بیمه‌ای از قلم افتاده است. یکی دیگر از عواملی که ممکن است محدوده فعالیت اینشورتک‌ها را با تهدید مواجه سازد، نیاز به آمادگی برای سرویس‌دهی 24*7 از سمت شرکت‌های بیمه است که در حال حاضر سازوکار مناسبی برای آن در نظر گرفته نشده است. همچنین عدم وجود زیرساخت جامع «کدینگ واحد» برای انجام عملیات بیمه‌گری، ریسک دوباره‌کاری در توسعه فعالیت‌های استارت‌آپ‌های بیمه‌ای را افزایش می‌دهد.
2. برای ارتقای رفتارهای مشتریان نهایی تا زمانی که شرکت‌های بیمه و سندیکای بیمه‌گران پیرامون فرهنگ‌سازی در حوزه بیمه‌گری دیجیتال سرمایه‌گذاری مشترک انجام ندهند، نمی‌توان انتظار داشت که اینشورتک نیز همپای سایر بازیگران فناوری مالی حرکت کند؛ زیرا مفهوم بانکداری الکترونیکی بیش از 15 سال است که تجربه شده و امروز برای دیجیتالی‌شدن در حال تکاپو هستند، اما بیمه‌گری الکترونیک، در عین آمادگی زیرساخت‌های نرم‌افزاری و وجودAPI ها، بنا به دلایلی که برخی از آنها گفته شد، همچنان نیازمند بهبود است.
3. کیفیت افق سال 1399 برای اینشورتک به عزمی همگانی برای تحول در راهبرد و حرکت به سمت مدل‌های نوین کسب‌وکاری، تمرکز بر مشتریان نهایی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های اکوسیستم دیجیتال نیاز دارد.
مهدی ملکی، معاون برنامه‌ریزی و نوآوری بیمه رازی:
1. معمولا فرهنگ غالب بر یک صنعت و قواعد کسب‌وکاری آن بر میزان موفقیت فین‌تک فعال در آن صنعت موثر است. صنعت بیمه به‌دلیل عدم سرمایه‌گذاری کافی و هدفمند، کندی ساختاری و همچنین عدم فرهنگ‌سازی مناسب، فضای مناسبی برای اینشورتک‌ها ایجاد نکرده است؛ از طرف دیگر به‌دلیل ویژگی‌های کسب‌وکاری مانند مراجعه محدود مشتری به شرکت‌ها، محیط رقابت نیز این فشار را به شرکت‌ها وارد نکرده که با سرعت و جدیت بیشتری در اینشورتک‌ها سرمایه‌گذاری کنند. در حالی که در فضای بانکی علاوه بر علاقه‌مندی صنعت و حمایتی که خود صنعت بانکی از فین‌تک‌ها می‌کند، فضای کسب‌وکار که شامل مراودات لحظه‌ای مشتری با بانک سرویس‌دهنده است، این صنعت را ناگزیر می‌کند که حمایت و جدیت بیشتری در این فضا از فین‌تک داشته باشد تا با ارائه محصولات خلاقانه و نوآورانه از بازار رقابت عقب نماند.
2. اینشورتک‌ها نقش عمده‌ای در افزایش سرعت و کیفیت ارائه خدمات، شفافیت و بهره‌وری عملیات، جلوگیری از تقلب، مراقبت‌های زیست‌محیطی و… خواهند داشت. یکی از مشکلات صنعت بیمه ضریب نفوذ است که اینشورتک‌ها با ارائه خدمات خلاقانه و با ایجاد جذابیت در خدمات ارائه‌شده به مشتریان، می‌توانند در افزایش این ضریب موثر باشند.
3. بله من فکر می‌کنم در سال 1399 سرمایه‌گذاری بیشتری اتفاق خواهد افتاد، افراد خبره‌تری به سمت این صنعت می‌آیند و در کل بلوغ فناوری و فرهنگ دیجیتالی بیشتری خواهیم داشت.
رضا جمالی، مدیر فناوری اطلاعات بیمه تعاون:
1. یکی از دلایل عدم رشد اینشورتک در ایران پیچیدگی صنعت بیمه در مقایسه با صنعت‌هایی شبیه به بانک است. به‌عنوان مثال فروش الکترونیکی برخی از بیمه‌نامه‌ها به‌دلیل عدم دسترسی به اطلاعات یکپارچه و همچنین پیچیدگی موجود بسیار سخت است.
2. به‌دلیل اینکه اینشورتک‌ها نفوذ بیشتری در جامعه ایجاد خواهند کرد، بنابراین به نظر می‌رسد که در حوزه مشتری‌مداری و ارائه سرویس‌های جذاب‌تر به مشتری تمایز ایجاد کند. این موضوع نیز باعث خواهد شد مردم تفاوت معناداری مابین بیمه‌های حمایتی و گرفتن خدمات از صنعت بیمه تجربه کنند؛ البته بیمه‌های حمایتی نیز در کشور ما همگام با صنعت بیمه در حال ارائه خدمات دیجیتال هستند.
3. به نظر بنده یکی از عوامل رشد اینشورتک‌ها کمک شرکت‌های بیمه به این نوع کسب‌وکارهاست، پس یکی از کسانی که باید تلاش کنند که این اتفاق صورت بگیرد، شرکت‌های بیمه‌ای هستند. امیدوارم در سال آینده اینشورتک‌ها علاوه بر فروش بیمه‌نامه در حوزه‌های دیگری هم وارد شوند. قطعا در سال‌های آینده تاثیرگذاری اینشورتک‌ها بیشتر و بیشتر خواهد شد و امیدوارم مدیران ارشد شرکت‌های بیمه به این امر توجه بیشتری داشته باشند.
ایمان جلیلی، مدیر ارتباطات و بازاریابی شبکه نوآفرینی پلنت:
1. باید توجه کنیم که اینشورتک نه‌تنها در ایران، بلکه در دنیا مفهوم جدیدی است؛ بنابراین طبیعی است همچنان ناشناختگی‌های زیادی داشته باشد. در کنار این موضوع، اینشورتک در ایران برای مثال به‌اندازه نوآوری در صنعت بانکداری رشد نکرده؛ چراکه صنعت بیمه به‌نسبت صنعت پیچیده‌تری است و در عین حال همچنان بخش بزرگی از آن توسط یک بدنه سنتی مدیریت می‌شود. زمان زیادی طول می‌کشد تا این بدنه سنگین سنتی با کارکردهای نوآوری در بیمه هم‌راستا شود.
2. اتفاقی که حضور استارت‌آپ‌ها در بیمه رقم خواهد زد، تمرکز بیشتر روی مشتری و علایق و خواسته‌های اوست. این تغییر نگاه از درون به بیرون و روی مشتریان نهایی و نیز تولد محصولات جدید بیمه‌ای با کمک ابزارهای فناوری و تیم‌های خلاق قطعا به صنعتی‌تر شدن بیمه منجر خواهد شد. البته به شرطی که مثل بسیاری از صنایع دیگر، نوآوری را تنها برای نمایش‌دادن و عکس یادگاری گرفتن با استارت‌آپ‌ها نخواهیم.
3. بیایید خوش‌بین باشیم! در حال حاضر شرکت‌های بیمه نیاز به نوآوری را درک کرده‌اند. چند شرکت پیشرو وجود دارد که مدتی است در زمین نوآوری بازی می‌کنند. اولین مرکز نوآوری صنعت بیمه تابستان 1398 افتتاح شد. اینها همه نشانه‌های تغییر مثبت هستند. اگر این تغییرات (که هنوز کوچک‌اند) به تولید یکی، دو داستان موفقیت منجر شوند، تعداد بازیگرانی که علاقه‌مند به حضور در این بازی هستند بیشتر می‌شود. سال 1399 حتما یک قدم جلوتر خواهیم رفت، اما قدم‌ها همچنان کند خواهد بود.
وحید صیامی، کارشناس صنعت پرداخت:
1. بخشی از عدم موفقیت اینشورتک‌ها وابسته به عدم موفقیت صنعت بیمه در زمینه بهره‌مندی از مزایا و امکانات تجارت الکترونیکی است؛ موضوع مهم دیگر، عواملی است که حسب ادبیات موجود بدان‌ها محیط کسب‌وکار می‌گوییم که به مقررات دست‌وپاگیر وضع‌شده از جانب رگولاتور اشاره دارد. دیگری آمادگی و بلوغ فناوری اطلاعات در صنعت بیمه است، در این زمینه بعید می‌دانم تحقیق مدونی صورت گرفته باشد؛ ولی هر چهار فاکتور «Orgaware»، «Technoware»، «Infoware»، «Humanware» ـ که چهار شاخص مهم در دگردیسی سازمان‌ها به سوی نهادینه‌کردن فناوری اطلاعات به‌شمار می‌روند ـ به‌صورت شهودی وضعیت بسیار نامناسبی در صنعت بیمه دارند.
2. چشم‌اندازی برای اثرگذاری قابل توجه اینشورتک در کوتاه‌مدت و میان‌مدت قائل نیستم؛ ولی در بلندمدت تمام سدها فرو خواهد ریخت. در بلندمدت اثر مرکب یا خاصیت انباشت اثر شگرفی بر جای می‌گذارد؛ مثلا صنعت خودروسازی کره و ایران که هر دو با سیاست محدودیت واردات شروع کردند، کره طبق برنامه حمایت را متوقف کرد، ولی ایران نه و اکنون پس از چندین دهه وضعیت این‌چنین شده است. عدم شفافیت و نگاه غلط به امنیت در بلندمدت در صنعت بیمه موجب انباشت هولناکی از فساد شده که مانع بزرگی بر سر راه هر تغییر و تحولی خواهد بود.
3. قبلا هم در مقاله‌ای گفته بودم که این بدیهی است که افراد راجع به موفقیت‌های امروز خود حرف می‌زنند؛ نه دیروز. کل حجم سرمایه‌گذاری در زمینه فین‌تک‌ها نسبت به اندازه بازار صنعت نرم‌افزار از یک سو و هزینه‌کرد ICT Spending صنایع مالی از سوی دیگر، رقم ناچیزی است. بر این اساس هم شرکت‌های بیمه و هم تازه‌واردان باید تا چند سال آینده سرمایه‌گذاری خود در زمینه فناوری اطلاعات در معنای کلاسیک آن را انجام دهند و تخصیص مقدار قابل توجهی سرمایه به اینشورتک‌ها را بهترین گزینه ممکن نمی‌دانم.
پرداخت
- مهم‌ترین اتفاق سال 1398 در حوزه پرداخت چه بود و چرا؟
- رمز دوم پویا در بلندمدت چه تاثیری در حوزه پرداخت خواهد داشت؟
- مهم‌ترین چالش حوزه پرداخت در سال 1399 به نظر شما چیست؟
«حذف دستگاه کارت‌خوان و کارت‌بانکی در پرداخت»، «تهیه کاغذ مورد نیاز رول‌های کاغذی چاپگر کارت‌خوان‌ها»، «نوسانات قیمت ارز»، «مشکلات خرید دستگاه کارت‌خوان»، «افزایش سهم‌خواهی از درآمد کارمزدی پی‌اس‌پی‌ها»، «اجباری‌شدن استفاده از رمز دوم پویا»، «تغییر در ارکان سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری حوزه پرداخت الکترونیکی»، «قطعی اینترنت»، «محدودیت سقف انتقال پول از طریق اینترنت» و «گذار فین‌تک از مرحله اثبات مفهوم به مرحله تثبیت تجاری» از نظر فعالان حوزه پرداخت از جمله مهم‌ترین اتفاق‌هایی هستند که در حوزه پرداخت در سال 1398 افتاده است.
مرتضی مقدسیان، پیشکسوت صنعت پرداخت:
1. مهم‌ترین اتفاق سال 1398 در حوزه پرداخت، حذف دستگاه کارت‌خوان و کارت بانکی در پرداخت بود؛ به عبارتی پرداخت با موبایل و بارکد کاری است که باید آن را به فال نیک گرفت.
2. رمز دوم پویا در بلندمدت باعث کاهش خلافکاری با رمز دوم می‌شود و از طرف دیگر مردم تعداد کمتری از کارت‌هایشان را برای خرید اینترنتی به کار می‌گیرند. همچنین هکرها به سراغ کانال‌های دیگر می‌روند.
3. مهم‌ترین چالش حوزه پرداخت در سال 1399 رقابت شرکت‌ها برای پرداخت بدون کارت و دستگاه کارت‌خوان است. صدای شکستن استخوان‌های شرکت‌های پرداخت را می‌شنوم. روش‌های جدید پرداخت باید وارد میدان شوند.
حسین واعظ قمصری، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سامان:
1. با وجود مشکلاتی از جمله تهیه کاغذ مورد نیاز رول‌های کاغذی چاپگر کارت‌خوان‌ها، نوسانات قیمت ارز و مشکلات خرید دستگاه کارت‌خوان، طراحی نامناسب اکوسیستم پرداخت الکترونیکی کشور و افزایش سهم‌خواهی غریبه و آشنا از درآمد کارمزدی شرکت‌های پی‌اس‌پی که در سال 1398 با آن مواجه بودیم، مهم‌ترین اتفاق سال 1398، تصمیم به اجباری‌شدن استفاده از رمز پویا در تراکنش‌های بدون حضور کارت بود. نتیجه این سیاست، فعالان حوزه پرداخت الکترونیکی را دچار چالش در تصمیم‌گیری کرد و موجب شد این شرکت‌ها به‌سختی بتوانند راهکار مناسب و اقتصادی به مشتریان خود ارائه کنند که تامل جدی در فرایندی منتج به این تصمیم ضروری است. جای بسی تامل است که همزمان با تدارک نهادهای ما برای رمز پویای دوم، شرکت ویزاکارت مشغول معرفی خدمت جدید خود بود؛ Visa Zero Liability Policy. تا سال گذشته، ویزا در صورت سوءاستفاده غیر از کارت، اگر دارنده اهمال‌کاری مسلم نداشت، بخشی از پول ازدست‌رفته را جبران می‌کرد، ولی تحت سیاست جدید، در هر حالتی، هیچ مسئولیتی متوجه دارنده کارت نبوده و خسارت تماما جبران می‌شود.
2. هرچند این تغییر تا حد زیادی آمار کلاهبرداری‌های آنلاین را کاهش خواهد داد، اما از سوی دیگر میتواند مسیرهای شکل‌‌گرفته در تجارت الکترونیک را دچار اختلال کند و چشم‌انداز خوش‌بینانه و مناسبی را در راه این صنعت پیش رویمان نگذارد.
3. تامین و توزیع صحیح دستگاه کارت‌خوان، تامین و توزیع رول کاغذی و البته مهم‌تر از همه این چالش‌ها، ادامه روال فعلی پرداخت کارمزد رقابت ناسالم و روند خطرناکی را در میان فعالان صنعت ایجاد کرده که اگر به این مشکل با دقت توجه نشود، ضرر آن آینده اقتصادی کشور را به خطر می‌اندازد. به نظر من مشکل دیگر در حوزه‌هایی به غیر از کارت‌خوان هم، رشد کیف پول‌های الکترونیک و نبود دستورالعمل جامع و قانونی در این حوزه است که امیدواریم سیاست‌گذاران در این حوزه تلاش بیشتری برای تدوین دستورالعمل‌ها انجام دهند. در پایان هم آرزو می‌کنم، صنعت به سوی خردمندی پیش رود و همه فعالان در این صنعت یاد بگیرند برای رسیدن به هدف، به‌سادگی می‌توانیم از تجربیات دیگر فعالان استفاده کنیم و در اصلاح مسیر گام برداریم.
ابراهیم حسینی‌نژاد، کارشناس صنعت پرداخت:
1. تغییر در ارکان سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری حوزه پرداخت الکترونیکی که در میان‌مدت میتواند در مسیر حرکت این صنعت، هم در طراحی و هم در اجرا موثر واقع شود، مهم‌ترین اتفاق این حوزه در سال 1398 بود. با توجه به شکل منحصربه‌فرد این کسب‌وکار در همه جنبه‌ها؛ از کارمزد و نحوه تسهیم آن، مجوزدهی، شکل‌گیری بازار و… این تغییر در صورت عدم کنترل تبعات ناشی از آن در میان‌مدت میتواند به آشفتگی منجر شود که امیدوارم با برنامه‌ریزی مناسب این تغییرات موجب استحکام واقعی این کسب‌وکار شود.
2. رمز دوم پویا در بلندمدت با توجه به آموزش‌های عمومی مردم احتمالا تاثیر خاصی در کسبوکارها نداشته باشد، البته این اقدام در کنار اصلاح کارمزد میتواند موجب تاثیر بالا در توسعه کسبوکارهای مبتنی بر پرداخت آفلاین خصوصا کیف پول‌ها شود. در غیر این صورت رمز دوم پویا در بلندمدت تاثیر چندانی در حوزه پرداخت نخواهد داشت.
3. برای سال‌های متمادی کارمزد تسهیم کارمزد به‌عنوان اصلی‌ترین چالش این حوزه طرح شده است. از منظر بیرونی شاید نتوان تاثیرات این نوع تسهیم کارمزد را مشاهده کرد، ولی با دقت در تراز مالی شرکت‌ها، جهت‌گیری بازار و رشد غیرمتوازن صنعت پرداخت تاثیر این مقوله را می‌توان دید. به نظر می‌رسد با رشد سه‌برابری نرخ ارز در سال 1397 و تاثیرات تورمی ناشی از آن و تحریم‌ها در دو سال گذشته که موجب اصلاح شدید صورت‌های مالی بانک‌ها شد، اولویت این موضوع تا حدودی پایین آمده و احتمالا در سال آتی هم شاهد همین رویه خواهیم بود. با این حال با توجه به ثابت‌ماندن کارمزد ارائه خدمات در چهار سال گذشته و انتظار کاهش رشد تعداد تراکنش‌ها، به نظر می‌رسد شاهد کاهش سوددهی در این بخش باشیم. اگرچه با همه این توصیفات این حوزه کماکان سوددهی خوبی به نسبت سایر صنایع خواهد داشت.
محمدمهدی صادق، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد:
1. شاید بتوان گفت رمز دوم پویا مهم‌ترین اتفاق سال 1398 در حوزه پرداخت است. اصلی‌ترین علتی که درباره ضرورت رمز پویا بیان می‌شود، کلاهبرداری‌هایی است که در طول سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده و به این امر منجر شده که برخی دارندگان کارت به روش‌های مختلف، اطلاعات رمز خود را افشا کنند و در نهایت افرادی هم که قصد سوءاستفاده دارند با استفاده از این اطلاعات، از حساب دارندگان کارت، برداشت غیرمجاز انجام دهند. شخصا اعتقاد دارم یکی از عواملی که باعث شد نیاز به پویا شدن رمز دوم بیشتر شود و لازم باشد بانک مرکزی به‌سرعت و با شتاب این کار را انجام دهد، موضوع مجاز شدن عملیات کارت‌به‌کارت روی اپلیکیشن‌های پرداخت در حدود دو سال پیش بود. این اقدام توسط بانک مرکزی خیلی فوری اتفاق افتاد و دستورالعمل مربوط به آن به‌سرعت از سوی این نهاد تدوین و ابلاغ شد.
2. با در نظر گرفتن محدودیت 100 هزار تومان برای استفاده از رمز پویا، عملا بخشی از کسب‌وکارهایی که سرعت انجام تراکنش برایشان اهمیت زیادی دارد، از چرخه رمز پویا خارج می‌شوند و تا حدی فشار واردشده به کسبوکارهای آنلاین کاهش پیدا می‌کند. البته امیدوارم در ادامه شاهد این باشیم که این نوع تراکنش‌ها هم به تراکنش‌هایی که به رمز پویا و امنیت نیاز دارند، اضافه شوند. رمز پویا در کوتاه‌مدت ممکن است به کاهش اندکی در تعداد تراکنش‌های بدون کارت منجر شود، اما در بلندمدت با توجه به اینکه تراکنش‌های بالای صد هزار تومان حجم بسیار کمی از تراکنش‌های آنلاین را دربر می‌گیرند، انجام تراکنش با چنین مبالغی برای افراد آن‌قدر ارزش دارد که اندکی زمان صرف کنند. به نظرم تعداد تراکنش‌ها در بلندمدت کاهش چشم‌گیری نداشته باشد.
3. معتقدم موضوع کیف پول و قانون‌گذاری در خصوص تراکنش‌های خرد مهم‌ترین چالش حوزه پرداخت در سال 1399 است.
فرزاد مقدم، مدیرعامل تسکا:
1. به نظر من برخی از مهم‌ترین اتفاقات سال 1398 در حوزه پرداخت قطعی اینترنت، محدودیت سقف انتقال پول از طریق اینترنت و استفاده از رمز پویا باشند.
2. رمز دوم پویا در بلندمدت در حوزه پرداخت باعث افزایش استفاده از پول فیزیکی و کاهش خریدهای خرد اینترنتی خواهد شد که البته فرصت مناسبی برای حضور و ارائه سرویس کیف پول الکترونیکی خواهد بود.
3. به عقیده من مهم‌ترین چالش حوزه پرداخت در سال 1399، اصلاح نظام کارمزد خواهد بود که به نظر من یکی از الزامات این اکوسیستم است.
نیما نامداری، معاون طرح و توسعه شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا:
1. اتفاق مشخصی که مثبت و تحول‌آفرین باشد، سراغ ندارم، ولی گذار فین‌تک از مرحله اثبات مفهومی (Proof of concept) به مرحله تثبیت تجاری در ایران اتفاق مهمی است. تا سال 1397 اگر می‌خواستیم به مصادیقی از فین‌تک‌های برهم‌زننده وضعیت موجود در ایران اشاره کنیم، دست‌مان خالی بود اما در سال 1398 در حوزه‌هایی نظیر وام‌دهی فردبه‌فرد، کیف پول موبایل، احراز هویت، مدیریت مالی شخصی و معاملات آنلاین سهام؛ محصولاتی وجود دارند که از نظر تجاری تثبیت شده‌اند و اکنون حداقل پنج محصول مالی غیربانکی با بیشتر از پنج میلیون کاربر داریم.
2. رمز پویا راه‌حلی احتمالا درست برای مساله‌ای قطعا اشتباه است. ای‌کاش بانک مرکزی سرویس کارت‌به‌کارت آنلاین را کلا ممنوع می‌کرد که نیازی به این راهکار پردردسر نباشد. رمز دوم پویا باعث می‌شود کیف پول‌های دیجیتال و نیز سرویس‌های پرداخت مبتنی بر حساب مثل پایا رونق پیدا کنند؛ اما چون درآمد برخی شرکت‌های ذی‌نفوذ کاهش خواهد یافت، ممکن است با مقاومت‌هایی روبه‌رو شود، به همین دلیل نیازمند تدبیر در مدیریت تغییر؛ به‌خصوص از منظر فساد و اعمال نفوذ سیاسی و اقتصادی است.
3. تورم بالا و رشد منفی اقتصادی به معنای افت قدرت خرید خانواده‌ها و کاهش تراکنش‌هاست. طبعا هم درآمدهای کارمزدی و هم ارزش جذب منابع برای بانک‌ها به‌عنوان دو درآمد اصلی شرکت‌های این صنعت کم خواهد شد. چالش دیگر، سردرگمی در موضوع ریسک و امنیت است. با رواج زندگی دیجیتال، جرائم دیجیتال هم زیاد شده‌اند و بخش مهمی از این جرائم در حوزه مالی رخ می‌دهند. این واقعیتی است که از ماهیت زندگی در عصر دیجیتال ناشی شده، اما متاسفانه نه بانک مرکزی، نه پلیس، نه قوه قضائیه ذهنیت خود را با این شرایط تطبیق نداده‌اند. ناهماهنگی بین این نهادها، کمبود نیروی انسانی متخصص، ضعف یا فقد قوانین و ضوابط، درک نادرست از روش‌های پیشگیری و مجازات و موارد متعدد دیگر نشانه‌هایی از این عدم تطبیق هستند.
شاهین جوانمردی، معاون تولید سخت‌افزار فناپ پرداخت:
1. توقف استفاده از رمز دوم ایستا و جایگزینی آن با رمز دوم پویا مهم‌ترین اتفاق سال 1398 در حوزه پرداخت بود که به تغییرات در سهم تراکنش درگاه‌های مختلف منجر خواهد شد.
2. با فعال‌شدن رمز دوم پویا در حوزه پرداخت، احتمالا با حذف USSD به‌عنوان یک درگاه پرداخت روبه‌رو شویم؛ اما در بلندمدت و آشنایی بیشتر مردم با نحوه استفاده از آن، بخشی از تراکنش‌ها به درگاه‌های فعلی برخواهند گشت؛ اما در هر صورت به‌دلیل پیچیدگی‌های ایجادشده برای کاربران بخشی از تراکنش‌ها به سمت پرداخت از طریق کیف پول خواهند رفت و استفاده از کیف پول‌ها رونق بیشتری خواهد گرفت.
3. با توجه به افزایش دامنه تحریم‌ها و مشکلات ناشی از آن در تامین ارز، به نظر می‌رسد یکی از چالش‌های اصلی در سال 1398 تهیه و فراهم‌کردن تجهیزات جهت توسعه و به‌روزرسانی زیرساخت‌های حوزه پرداخت خواهد بود.
داوود محمدبیگی، مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی:
1. مهم‌ترين اتفاق سال 1398 از نظر بنده استقرار زيرساخت رمز دوم پويا در بانك‌ها و شركت‌های پرداخت است كه مدت‌ها بود از سال 1397 شروع شده بود و چند نوبت نيز به تاخير افتاد. با زحمات تمام بازيگران، نظير بانك‌ها و شركت‌هاي پرداخت و تعامل و مديريت يكپارچه طرح توسط بانك مركزي، سرانجام رمز دوم پویا اجرايي شد؛ البته چالش‌هايي در اجرا وجود داشت و برخي مشتريان نيز به زحمت افتادند، اما در پروژه‌اي با ابعاد اين‌چنيني چالش‌ها و مشكلات طبيعي بود.
2. رمز دوم پویا قطعا باعث امنيت بيشتر در حوزه پرداخت‌هاي بدون حضور كارت خواهد شد، اما به نظرم اين نقطه آغازی براي تغيير رويكرد بانك‌ها در احراز هويت و توجه جدي به الگوهاي رفتاري مشتريان در پرداخت‌هاست. ضمن اينكه اين رويكرد مي‌تواند در ارائه سرويس‌هاي بيشتر به مشتري نيز استفاده شود تا صرفا به اطلاعات ثابت در فرايند احراز هويت تكيه نکنیم.
3. سال آینده فشار عرضه و تقاضا در ارائه سرويس‌هاي جديد، مدرن، به‌روز و با خصلت نوآورانه مهم‌ترين موضوع خواهد بود؛ چراکه هم عرضه‌كنندگان سرويس و هم مشتريان به‌عنوان استفاده‌كنندگان سرويس، متقاضي خدمات جديد، ساده و در عين حال امن هستند.
شهریار خلیلی، مدیرعامل شرکت به‌پرداخت ملت:
1. سال 1398 کماکان رقابت شرکت‌های ارائه‌دهنده پرداخت بسیار نفس‌گیر طی شد و برخی ابلاغیه‌ها از سوی شرکت شاپرک مانند سامان‌دهی پایانه‌های فروش خارج از کشور، تغییر و کاهش سقف خرید کارت‌های بانکی، سامان‌دهی تراکنش انتقال وجه در برنامک‌های موبایلی پرداخت‌سازان، رمز پویا و برخورد با سایت‌های شرط‌بندی به اصلاح برخی امور منجر شد. ولی همچنان دغدغه اصلی که هزینه سنگینی به دوش این کسب‌وکار قرار داده، به‌دلیل عدم اصلاح نظام کارمزد به قوت خود باقی ماند.
2. ایجاد رمز پویا بدون حضور جانشین مناسب مانند کیف پول در کوتاه‌مدت منجر به کاهش تراکنش شده و بنابراین در بلندمدت نیز تاثیری در تعداد تراکنش‌ها خواهد داشت. ایجاد بستر مناسب و راهکار جایگزین می‌توانست در راهبرد این تغییر بسیار گره‌گشا باشد. یکپارچگی خدمات مبتنی بر کارت که در حال حاضر در کشور شکل گرفته و فرهنگ‌سازی شده است، نیازمند صرف انرژی جدیدی است تا ابزار جایگزین را بتوان فرهنگ‌سازی کرد که طبیعتا زمان‌بر و پرهزینه خواهد بود.
3. با توجه به شرایط اقتصادی و رقابت ناسالم شرکت‌های ارائه‌دهنده پرداخت قطعا سالی پرچالش پیش روی این صنعت خواهد بود؛ اما اتفاق تحول‌برانگیزی پیش‌بینی نمی‌شود و مانند گذشته ادامه خواهیم داد. ظهور کسبوکارهای آنلاین نوپا بیشتر شده که نیازمند حمایت مالی جهت توسعه خواهند بود که خود یکی از چالش‌های سال 1399 خواهد شد. تهیه زیرساخت‌ها مانند پایانه‌های فروش، شبکه ارتباطی و سخت‌افزار، تامین نیروی انسانی متخصص نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و کسب‌وکاری دشوارتر به نظر می‌رسد. تمامی این موارد توسعه فضای کسب‌وکار را دشوار خواهد کرد، اما به هر حال امیدوارم سالی همراه با نوآوری که کاهش هزینه‌ها را دربر داشته باشد و در عین حال مردم نیز با سهولت بیشتری خدمات دریافت کنند، پیش رو داشته باشیم.
وحید حجتی، مدیرعامل شرکت پرداخت نوین آرین:
1. مهم‌ترین اتفاق سال 1398 در حوزه پرداخت و در بخش کسب‌وکار موضوع اجرایی‌شدن رمز دوم پویا بود. در بخش قانون مهم‌ترین اتفاق مربوط به مسدود کردن دستگاه‌های کارت‌خوان و ترمینال‌های خارج از کشور بود و در بخش فناوری نیز موضوع کیف پول‌ها که در حال پیدا کردن جایگاه خود هستند، مهم‌ترین اتفاقات سال 1398 بودند.
2. واقعیت این است که هر اتفاقی که در حوزه پرداخت می‌افتد و رفتار کاربرها را دچار تغییر می‌کند، در ابتدای امر باعث ریزش شدید تراکنش‌ها می‌شود و این موضوعی طبیعی است؛ ولی به‌مرور و با یادگیری کاربران در استفاده از آنها، میزان تراکنش‌ها به قبل برخواهد گشت. همچنین امکان دارد رگولاتور راه‌های ساده‌تری برای ارسال و دریافت رمز دوم ایجاد کند، ولی در کل به نظر من رمز دوم پویا میتواند جلوی برخی تخلفاتی که به مردم ضرر و زیان وارد می‌کند را خواه‌ناخواه بگیرد.
3. احساس می‌کنم مهم‌ترین چالشی که در حوزه پرداخت وجود دارد، مربوط به منطبق‌شدن PSPها با قوانین و متدهای جدید پرداخت مانند کیف پول‌هاست؛ چراکه احساس می‌کنم زمینه برای شیوه‌های جدید پرداخت در حال فراهم‌شدن است؛ مضاف بر اینکه از طرفی فرایند دیگری در بانک‌ها در حال اتفاق‌افتادن است و آن هم تحول دیجیتال است و نمی‌توان تحول دیجیتال را خارج از فضای پرداخت در نظر گرفت و طبیعتا روی همدیگر تاثیر خواهند گذاشت.