پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نشست رسانه‌ای «رونمایی و انتشار گزارش تجارت الکترونیکی سال ۱۳۹۷» شنبه، ۲۳ شهریورماه در مرکز توسعه تجارت الکترونیکی برگزار شد. در این نشست وضعیت تجارت الکترونیکی در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال قبل مورد بررسی قرار گرفت.
علی رهبری، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در ابتدای این نشست به سه محور اصلی در تهیه گزارش سالانه تجارت الکترونیکی اشاره کرد و توضیح داد: «زیرساخت تجارت الکترونیکی، عملکرد الکترونیک و جمعیت‌شناسی سه محور این گزارش را شامل می‌شود.»
به‌گفته او در سال آینده امیدواریم داشبورد تجارت الکترونیکی را مطرح کنیم که از این به بعد گزارش‌ها سالانه ارائه نشود و به‌صورت برخط در سراسر کشور قابل دسترسی باشد.
.
رشد نرخ کاربران، کاهش ضریب نفوذ
در ادامه این نشست گزارش تجارت الکترونیک در سال ۱۳۹۷ توسط فرانک ابوالمعصوم، مدیر پروژه رتبه‌بندی کسب‌وکارها در مرکز توسعه تجارت الکترونیکی قرائت شد. محور اول این گزارش درباره زیرساخت تجارت الکترونیک بود که شامل شش دسته آمادگی شبکه، ضریب نفوذ تلفن ثابت، ضریب نفوذ تلفن همراه، ضریب نفوذ باند اینترنت، نرخ کاربران اینترنت و وضعیت به‌کارگیری شبکه‌های اجتماعی می‌شد.
محور دوم عملکرد تجارت الکترونیکی بود که از لحاظ گردش مالی وضعیت تجارت الکترونیک بررسی شده بود. ابوالمعصوم در این باره توضیح داد: «اصلی‌ترین شاخص در این حوزه ارزش اسمی حجم کل معاملات تجارت الکترونیکی است که در کشور اتفاق می افتد. میزان رشد اسمی و حقیقی هم شاخصی بود که می‌توانست به ما کمک کند که واقعاً تجارت الکترونیک در کشور به سمت پیشرفت می‌رود یا با موانعی روبه‌رو است. در شاخص سوم و محور جمعیت‌شناسی نیز منبع اصلی داده‌ها پژوهش‌هایی بوده که در مرکز توسعه تجارت الکترونیکی انجام شده است.»
به‌گفته ابوالمعصوم تجارت الکترونیک در کشور امتیاز ۳.۷ از ۶ را در حوزه آمادگی شبکه دریافت کرده که جایگاه متوسطی را در مقایسه با وضعیت منطقه دارد. همچنین در سال ۱۳۹۷ ضریب نفوذ تلفن ثابت ۳۶.۲ درصد، ضریب نفوذ تلفن همراه ۱۱۳.۳۴ درصد و ضریب نفوذ اینترنت ۷۸.۱۴ بوده است. نرخ کاربران اینترنت نیز نسبت به سال ۱۳۹۶ رشد بیشتری داشته و ۷۰ درصد بوده و به‌طورکلی ۵۷ درصد از جمعیت کشور از یکی از شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند.
طبق این گزارش ضریب نفوذ اینترنت در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال قبل با کاهش روبه‌رو بوده است ابوالمعصوم یکی از دلایل این کاهش را خارج‌کردن سیم‌کارت‌ها از شبکه دانست. در عین حال این ضریب نفوذ بالاتر از میانگین جهانی است.
.
۲۰۸ هزار میلیارد تومان، حجم تجارت الکترونیکی در سال گذشته
او در ادامه با اعلام اینکه ارزش اسمی تجارت الکترونیکی سال گذشته ۲۰۸ هزار میلیارد تومان بوده، توضیح داد: «ارزش اسمی تجارت الکترونیک در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۶، ۳۰ درصد رشد داشته، اما ارزش حقیقی تجارت الکترونیکی به‌دلیل رشد تورم ۱۳ درصد کاهش پیدا کرده است.»
بر اساس این گزارش سهم بالایی از حجم گردش مالی تجارت الکترونیکی در کشور تراکنش‌هایی را دربر می‌گیرد که از طریق درگاه پرداخت اینترنتی صورت گرفته که نزدیک به ۱۴۶ هزار میلیارد تومان گردش مالی است. تعداد کل تراکنش‌های خرید اینترنتی نیز در سال ۱۳۹۷، نزدیک به یک میلیارد و ۱۱۳ هزار تراکنش بوده است.
ابوالمعصوم بر اساس این گزارش توضیح داد: «میزان تغییرات در تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی از سال ۱۳۹۵ به سال ۱۳۹۶، ۶۲ درصد و از سال ۱۳۹۶ به ۹۷، ۷۷ درصد است. میزان تغییرات در مبلغ تراکنش‌های خرید اینترنتی از سال ۱۳۹۵ به ۱۳۹۶، ۳۵ درصد و از سال ۱۳۹۶ به ۱۳۹۷، ۳۰ درصد است.»
طبق آماری که در این نشست ارائه شد در روش‌های دریافت وجه از مشتری در کنار به‌کارگیری درگاه پرداخت اینترنتی در سال ۱۳۹۷ بیشتر دریافت‌های وجه از مشتری از طریق پرداخت اینترنتی بوده است.
بر این اساس در دریافت وجه از مشتری توسط کسب‌وکارها ۲۹ درصد از طریق کارت‌به‌کارت، ۲۳ درصد از طریق پرداخت در محل و ۱۲ درصد از طریق پرداخت در محل به مأمور پست صورت گرفته است.
.
کاهش حجم خریدهای الکترونیکی در سال ۱۳۹۷
او با اشاره به درصد تغییرات حجم تجارت الکترونیکی در مقایسه با GDP گفت: «در سال ۱۳۹۶ حجم تجارت الکترونیکی در مقایسه با تولید ناخالص داخلی نزدیک به ۹ درصد بوده و امسال با رشد همراه بوده و به ۱۰ درصد رسیده است. با این حال درصد تغییرات حجم تجارت الکترونیکی در مقایسه با GDP کاهش ۵.۲۸ درصدی را نسبت به سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد.»
بهنام امیری، معاون تسهیل تجاری و توسعه کاربردها مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در این‌باره توضیح داد: «درست است که حجم تجارت الکترونیک در سال ۱۳۹۶، ۱۵۹ هزار بوده و در سال ۱۳۹۷ به ۲۰۸ هزار رسیده است، اما این رشد را اگر بخواهیم با شاخص حقیقی‌سازی پایش کنیم، می‌بینیم که رشدی رخ نداده و ۱۳ درصد نیز منفی شده است. این نشان می‌دهد که افزایش قیمت کالا و خدمات در حوزه تجارت الکترونیک هم بی‌تأثیر نیست و حجم خریدهای الکترونیکی از لحاظ ارزشی کاهش یافته است.»
.
بیشترین تمرکز فعالیت کسب‌کارها در تهران است
در ادامه به سهم خرید از طریق پایانه اینترنتی از کل تراکنش‌های بانکی اشاره شد. ابوالمعصوم توضیح داد: «این سهم ۴ درصد است و با بررسی سهم‌های استانی، بیشترین سهم را استان تهران داشته است. با این حال فعالیت استان‌ها با ۱۰ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۹۶ همراه بوده است.»
بر اساس این گزارش تا پایان سال ۱۳۹۷ تعداد کسب‌وکارهای الکترونیکی دارای وب‌سایت ۲۷۰ هزار است که از این تعداد ۴۹ هزار و ۱۹۷ دارای نماد اعتماد الکترونیکی هستند. از بین وب‌سایت‌هایی که دارای ای‌نماد هستند نیز بیشترین محل فعالیت آنها برای استان تهران با تعداد ۲۲ هزار و ۶۹۶ است. خراسان رضوی، اصفهان و فارس نیز به‌ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد.
امیری در این نشست به تمرکز کسب‌وکارها در تهران اشاره کرد و گفت: «به زعم ما این موضوع می‌تواند محل هشدار یا هوشیاری کسب‌وکارهای شهرستان در جهت توسعه فعالیت‌هایشان باشد.»
.
علاقه کسب‌وکارها به فعالیت فردی و حقیقی
گزارش تجارت الکترونیکی سال ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که ۹۵ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی کمتر از ۵۰ نفر کارمند دارند و جزو کسب‌وکارهای کوچک و متوسط به‌شمار می‌آیند. همچنین ۵۸ درصد کسب‌وکارهای فعال اینترنتی عمر فعالیتشان از یک‌سال گذشته است. در این بین سهم کسب‌وکارهای اینترنتی حقیقی ۷۶ درصد است که نشان‌دهنده علاقه کسب‌وکارها به فعالیت به‌صورت فردی و حقیقی است. همچنین ۹۵ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی ۱ تا ۵۰ نفر کارمند دارند که بیشتر آنها تقریباً کسب‌وکارهای کوچکی محسوب می‌شوند.
در این گزارش میزان زنان مالک کسب‌وکار نسبت به سال ۱۳۹۶ افزایش یافته و به ۱۳ درصد رسیده است. درحالی‌که در سال ۱۳۹۶ فقط ۹ درصد کسب‌وکارها توسط زنان راه‌اندازی شده بود. با وجود این در حوزه بررسی خریداران اینترنتی مردان سهم بیشتری را در خرید اینترنتی داشته‌اند.
گزارش کامل تجارت الکترونیک سال ۱۳۹۷ را می‌توانید از این لینک دریافت کنید. همچنین برای دیدن اینفوگرافی این گزارش به این لینک مراجعه کنید.
