پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تعطیلی فارم‌های استخراج در ایران / مقصدهای اصلی کوچ ماینرهای ایرانی کجاست؟
بعد از اینکه هیات وزیران در جلسه ۶ مرداد ۱۳۹۸ آیین‌نامه استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده در کشور را تصویب کردند، خبرهایی از جمع‌آوری ماینرها و تعطیلی فارم‌های استخراج به گوش رسید. تعطیلی که با مهاجرت به کشورهای دیگر و سرمایه‌گذاری در آنها همراه است. درواقع کوچ اجباری سرمایه‌ها و ماینرهای ایرانی در پی بی‌ثباتی وضعیت ماینینگ در ایران شروع شده است. با علی امیری همبنیانگذار زرین پال، امید علوی کارشناس ماینینگ و کاوه مشتاق سردبیر سایت ارزنامه درباره مصوبه اخیر دولت درباره ماینینگ، احداث نیروگاه برق توسط ماینرها و البته کشورهایی که مقصد اصلی ماینرهای ایران هستند، گفت‌وگو کردیم.
.
هر ایرانی یک دستگاه ماینر
علی امیری همبنیانگذار زرین پال درباره مصوبه اخیر دولت مبنی بر اینکه تعرفه برق ماینینگ، صادراتی محاسبه می‌شود، می‌گوید با اینکه ماینینگ را یک صنعت اعلام کردند اما مانند صنایع دیگر به آن نگاه نمی‌کنند و رفتارشان با آن متفاوت است با رفتارشان با صنایع دیگر. «اگر قرار است با صنعتی که دلار در می‌آورد جور دیگری رفتار شود، ابتدا باید با پتروشیمی برخورد شود. تعرفه برق صادراتی اصلا منطقی نیست و معنی ندارد. اگر ماینینگ را مانند صنعت می‌پذیرند باید برق آن نیز صنعتی باشد یا نهایتا سایر مصارف باشد؛ چیزی که در تعاریف نیز وجود دارد این است که زمانی که یک حوزه به‌عنوان صنعت پذیرنده نمی‌شود از برق سایر مصارف استفاده می‌کند؛ ولی مسئله این است که حتی سایر مصارف را نیز قبول ندارند و کنترهای برخی از ماینرهایی که از تعرفه‌ی سایر مصارف استفاده می‌کردند را نیز قطع کرده‌اند.»
امیری با اشاره به این موضوع که گفته شده قیمت برق ماینینگ صادراتی محاسبه می‌شود، می‌گوید: «هیئت دولت این مصوبه را با هدف اینکه وزارت نیرو را از ورشکستگی نجات دهد، تصویب کرده است و هنوز نمی‌دانند که قیمت صادراتی برق چقدر است؛ ولی اگر تعرفه برای هر کیلووات بالاتر از 350 تومان باشد، ماینینگ در ایران به‌صرفه نخواهد بود و این موضوع به سمت زیرزمینی شدن خواهد رفت و در نهایت می‌شود هر ایرانی یک دستگاه ماینر.»
ببینید: دادیار دادسرای تهران: مصوبه هیات وزیران در مورد ماینینگ، خودتحریمی است
.
دلیل مهاجرت ماینرها از ایران
به‌تازگی شاهد خبرهایی هستیم از این موضوع که ماینرها در حال جمع‌آوری فارم‌های خود هستند و اعتراض آنها نسبت به اتخاذ مالیات نیست، بلکه محاسبه نرخ گاز مصرفی و برق با قیمت صادراتی با وجود صنعتی خواندن این حوزه دلیل اصلی کوچ و خروج ماینرها از ایران هست. کاوه مشتاق سردبیر سایت ارزنامه در واکنش به این موضوع می‌گوید: «بله من نیز فکر می‌کنم که دلیل مهاجرت ماینرها به این دلایل است چراکه برای مالیات می‌توان اقدامات زیادی انجام داد تا معافیت‌های مالیاتی دریافت کرد و تا جایی که می‌دانم دلیل ماینرها از مهاجرت و جمع‌آوری فارم‌هایشان مالیات نبوده بلکه مشکل اصلی آنها قیمت برق است؛ قیمت برق صادراتی واقعا چیز مشخص و شفافی نیست. همچنین بخشی از برق صادراتی تنها در ساعت پیک هست و قیمت برقی که در این ساعت است با ساعت‌های غیرپیک فرق می‌کند درنتیجه این موضوع باعث شده که محاسبه قیمت صادراتی برای وزارت نیرو نیز مشکل باشد و رقم‌های مختلفی اعلام شود.»
او ادامه داد: «بسیار از ماینرهای ایرانی در حال بررسی گزینه‌های دیگر هستند ولی اگر قیمت برق خیلی بیشتر از کشوری مانند روسیه باشد، به‌احتمال بسیار زیاد بیشتر ماینرها از ایران مهاجرت خواهند کرد چراکه در کشورهای دیگر نیز مالیات وجود دارد و حتی از مالیاتی که در ایران هست نیز بیشتر است ولی تفاوت اصلی در قیمت برق است.»
امید علوی کارشناس ماینینگ نیز در این باره می‌گوید: «با توجه به مصوبه‌هایی که اعلام‌شده، ماینرهای ایرانی مجبور هستند که به خارج از کشور مهاجرت کنند. برای مثال کشوری مانند روسیه با این حجم از تکنولوژی و پیشرفت هنوز نتوانسته راهکاری را برای مالیات از ماینرها تعیین کند ولی ایران وارد این موضوع شده که با توجه به گفته‌ها و شنیده‌ها، آینده خوبی نخواهد داشت و این موضوعی است که باعث نگرانی ماینرها می‌شود و امید به آینده را برای آنها کمرنگ می‌کند.»
به گفته این کارشناس ماینینگ، در حال حاضر وقتی دستگاهی وارد روسیه می‌شود، 20 درصد تعرفه گمرکی از آن گرفته می‌شود چراکه اگر پول برق را با تعرفه صنعتی پرداخت کنند، دیگر از آنها مالیات گرفته نمی‌شود اما در ایران این‌گونه نیست و می‌گویند که تعرفه باید پرداخت شود، مجوز باید گرفته شود که خود این موضوع نیز هزینه‌بر است، ثبت شرکت باید انجام شود، باید از اداره برق انشعاب و تعرفه ماینینگ گرفته شود و آخر سال نیز باید به وزارت ارتباطات رفت تا درآمدها را تخمین بزنند و چندین کار دیگر که عملا فعالیت در ایران را سخت می‌کند و کار کردن در یک کشور سخت و با شرایط بی‌ثبات نگران‌کننده است. درنتیجه تمام این موارد دست‌به‌دست هم داده‌اند تا ماینرها به کشورهای دیگر مهاجرت کنند.»
.
سه مقصد اصلی کوچ ماینرها
با توجه به گفته‌های علوی، کوچ ماینرها از ایران سه مقصد دارد؛ قزاقستان، روسیه و گرجستان؛ اما ماینرهایی که جدیدا می‌خواهند وارد این حوزه شوند کارشان را در چین آغاز می‌کنند درواقع دستگاه را در چین خریداری و همان‌جا به فارم‌ها می‌دهند تا برای آنها راه‌اندازی و نگهداری کنند. او درباره قیمت برق در این کشورها توضیح می‌دهد: «قیمت برق در قزاقستان تقریبا 2 سنت، در روسیه برق صنعتی 2 سنت و برق خانگی 1 سنت و در گرجستان نیز حدود 3 سنت است. در چین نیز از 1 سنت تا 3 سنت با توجه به فصل و میزان بارندگی متغیر است. توجه داشته باشید 60 درصد ماینینگ جهان در چین انجام می‌شود که 90 درصد این عدد در استان سی‌چوآن چین انجام می‌پذیرد و چون چین فصل‌های آبی زیادی دارد، در فصل‌هایی که بارندگی زیاد باشد، نیروگاه‌ها، برق را زیر یک سنت نیز ارائه می‌دهند.»
امیری نیز در پاسخ به اینکه کدام کشورها برای راه‌اندازی فارم استخراج رمزارز به‌صرفه است، این‌طور می‌گوید: «گرجستان هر کیلووات برق را به قیمت ۲.۵ سنت بفروش می‌رساند. این قیمت در روسیه پایین‌تر نیز هست چراکه از انرژی اتمی استفاده می‌کنند. همچنین در قزاقستان نیز این قیمت حدود 3 سنت است. درنتیجه این سه کشور ازلحاظ مهاجرت بهتر هستند.»
او ادامه می‌دهد که برخی از کشورها برق خود را از ایران خریداری می‌کنند و در آنجا ماینرها را هاست می‌کنند. درواقع این کشورها برق را از ایران ارزان می‌خرند اما این در حالی است که ما در ایران نمی‌توانیم برق را ارزان‌تر در اختیار مردم قرار دهیم.
به عقیده مشتاق نیز کشوری که ماینرهای ایرانی به آن مهاجرت خواهند کرد، مناطق شرقی روسیه، قزاقستان و چین هست. «ولی توجه داشته باشید که فعالیت در قزاقستان به تجربه نیاز دارد. گرجستان هم با وجود این که یکی از مناطق مناسب برای ماینینگ است، به دلیل مشکلات اقامتی، مقصد ماینرهای ایرانی نخواهد بود؛ درنتیجه به ترتیب روسیه، قزاقستان و چین مقصدهای ماینرهای ایرانی خواهند بود.»
.
احداث نیروگاه برق منطقی است
مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق ایران به‌تازگی با بیان اینکه مقررات استفاده مراکز استخراج بیت‌کوین از برق در حال تدوین از سوی وزارت نیرو است، گفت است که مراکز استخراج بیت‌کوین می‌توانند پس از احداث نیروگاه برق مستقل از شبکه برق از انرژی استفاده کنند. همبنیانگذار زرین پال درباره تاسیس نیروگاه برق توسط ماینرها این‌طور می‌گوید: «تاسیس نیروگاه‌های کوچکِ خود تامین منطقی است چراکه هم ژنراتوری که وارد کشور می‌شود، به‌عنوان سرمایه در کشور باقی می‌ماند و هم در تابستان که مشکل اصلی توانیر توزیع برق است، اگر هر جا که مصرف برق بالایی دارد، بتواند برق خود را تولید کند، می‌تواند باری را از روی شبکه بردارد و تلفات شبکه نیز از بین می‌رود.»
به گفته امیری، برای مثال اگر فارمی هزار دستگاه ماینر روشن کرده باشد و یک سرمایه 10 میلیاردی کنار گذاشته باشد، باید حدود 5 میلیارد نیز برای نیروگاه سرمایه‌گذاری کند که بدین‌صورت سرمایه‌گذاری آن نیز بالاتر می‌رود. «درنتیجه احداث نیروگاه منطقی است اما به شرطی که تعرفه‌ها درست باشد؛ اما این در حالی است که گفته شده تعرفه سوخت گاز موردنیاز متقاضیان استفاده‌کننده از برق تولیدی خارج از شبکه وزارت نیرو با قیمت ۷۰ درصد متوسط ریالی گاز صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما محاسبه می‌شود که همین موضوع نیز تفاوتی است بین صنعت ماینینگ و سایر صنایع.»
با توجه به صحبت‌های علوی، درست است که سرمایه‌گذاری ماینرها با احداث نیروگاه برق طولانی‌تر می‌شود اما ترکیب سرمایه‌گذاری در نیروگاه و استخراج رمزارز قشنگ‌ترین ترکیبی است که کشور ما می‌تواند داشته باشد اما نکته‌ی مهم این است که با چه تعرفه گازی این نیروگاه تاسیس شود. «در حال حاضر فروش نفت ایران به صد هزار بشکه در روز رسیده است و این نشان‌دهنده فشاری است که تحریم‌های آمریکا به ایران وارد می‌کند. درواقع یعنی نفت و گاز خود را نمی‌توانیم بفروشیم ولی در این شرایط زمزمه گاز 7.5 سنتی به ماینرها شنیده می‌شود درصورتی‌که در روسیه می‌توان 8 سنت گاز را از شرکت انتقال بدون هیچ مشکلی خریداری کرد و کشوری است که به کشورهای اروپایی گاز صادر می‌کند اما کشوری مانند ایران که نمی‌تواند گاز خود را صادر کند و زیر فشار است، باید مزیت ایجاد کند.»
او با اشاره به اینکه در ایران به ماینینگ به‌عنوان صنعتی پول‌سازی دیده می‌شود که قرار است تمامی درآمدها و هزینه‌ها را پوشش دهد اما استهلاک دو ساله دستگاه‌ها این صنعت را به یکی از پرریسک‌ترین صنایع تبدیل کرده، می‌گوید: «به نظر من در تعیین نرخ‌ها و قوانین باید ایجاد مزیت دیده شود چراکه ما مانند کشورهای دیگر نیستیم که بتوانیم به ماینینگ به‌عنوان یک صنعت ساده نگاه کنیم؛ درواقع باید ماینینگ را به‌عنوان صنعتی ببینیم که در شرایط تحریم و پرفشار می‌تواند به ما کمک کند.»
مشتاق نیز در واکنش به احداث نیروگاه برق توسط ماینرها، این‌طور می‌گوید: «احداث نیروگاه می‌تواند به صنعت برق کمک کند ولی مشکلی که در این قسمت وجود دارد، قیمت گاز خوراک است که گفته‌اند 70 درصد قیمت صادراتی و قیمت صادراتی گاز نیز مشخص نیست. ولی حتی اگر بگویند که قیمت گاز خوراک بالای 8 سنت مانند قیمت صادراتی گاز روسیه به آلمان هست، باشد نیز برای تاسیس نیروگاه به‌صرفه نیست.»