آیا گوشی‌های هوشمند تفکر عمیق را از ما گرفته‌اند؟

غرق‌شدن در فضای مجازی، بی‌توجه بودن نسبت به پیرامون، تباهی ذهن و … از کلمات آشنایی هستند که در استفاده از گوشی‌های هوشمند می‌شنویم. هرچند زیان‌های وابستگی به گوشی‌های هوشمند انکار کردنی نیستند.

به‌طور مثال نوموفوبیا (NO Mobile Phobia) یا به عبارتی بی‌گوشی هراسی که به معنی ترس از جدایی یا هراس از در دسترس نبودن تلفن همراه است، اضطراب خاص عصر مدرن محسوب می‌شود؛ اینکه موبایل خود را جایی جا گذاشته باشیم، یا احساس کنیم افراد خاصی اکنون به محتویات موبایل ما دسترسی پیدا کرده‌اند، یا حتی در همین حد که شارژ باتری موبایل تمام شده باشد، یا جایی باشیم که موبایل آنتن ندهد. اضطراب ناشی از این موارد کمابیش به بخشی از زندگی روزمره برای بسیاری از مردم جهان تبدیل شده است.

ببینید: نقش گوشی‌های هوشمند در انجام احراز هویت

از دیگر زیان‌های گوشی‌های هوشمند که بیشتر به زیان‌های شبکه‌های اجتماعی اطلاق می‌شود این است که این شبکه‌ها شکاف بین توده مردم و روشنفکران را بیشتر کرده‌اند. منتقدان این شبکه‌ها می‌گویند درحالی‌که شبکه‌های اجتماعی باعث شده‌اند، به دانایی بیشتر افراد کمک کند، اما از سوی دیگر سلبریتی‌ها را به قشر مرجع جامعه تبدیل کرده‌اند. همچنین تعداد جملات قصاری که توسط شبکه‌های اجتماعی همه‌گیر شده و از نظر این منتقدان بلایی است که گوشی‌های هوشمند بر سر مردم آورده‌اند.

.

از آینده نترسید

مدافعان استفاده از گوشی‌های هوشمند نظر دیگری دارند، آنها معتقد هستند که بازندگان به گذشته می‌چسبند، برندگان رو به آینده دارند و اسمارت‌فون آینده است. بنابراین نباید از آینده ترسید.

از نظر آنها با توجه به اینکه انتشار کتاب در قالب الکترونیک رو به گسترش است، خواندن کتاب در قالب پی‌دی‌اف در گوشی‌های هوشمند راحت‌تر شده و این یعنی اینکه هر کس می‌تواند هزاران کتاب را همیشه توی جیب خود به همراه داشته باشد و در هر فرصت کوتاهی مطالعه کند.

همچنین نمی‌توان خیلی مطمئن گفت اگر گوشی هوشمند را از دست نسل نو بگیرند همه دست بر کتاب خواهند برد یا اینکه دوباره دوستان و آشنایان دور هم جمع می‌شوند.

.

رابطه بده‌بستان شبکه‌های اجتماعی

کل نیوپورت در کتاب‌های خود به نام «مینیمالیسم دیجیتال» و «کار عمیق» به تأثیر گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی اشاره‌هایی کرده است. او در جایی از کتاب کار عمیق گفته است که تعداد شبکه‌های مجازی که ما را از زندگی واقعی دور می‌کنند روزبه‌روز بیشتر می‌شود و افراد بیشتر در این شبکه‌های مجازی غرق می‌شوند. او در این کتاب گفته است تنها فایده این سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها متصل کردن ما به دوستان و آشنایان است؛ ولی همین فایده می‌تواند ضررهای متعددی داشته باشد.

در قسمتی از این کتاب آمده که مجبور کردن تولیدکنندگان محتوا به استفاده از رسانه‌های اجتماعی نیز اثرات منفی بر توانایی تفکر و کار عمیق دارد. برای نمونه، روزنامه‌نگاران جدی، نیاز به تمرکز زیاد برای غرق‌شدن در منابع پیچیده و مختلف، بیرون کشیدن سرنخ‌های ارتباطی و نوشتن گزارش‌ها و مقاله‌های مجاب‌کننده دارند.

او در جایی دیگر رابطه ما با رسانه‌های اجتماعی را یک رابطه بده‌بستان دانسته و در این‌باره گفته است: «بخشی از آنچه که باعث پذیرش سریع رسانه‌های اجتماعی می‌شود، توانایی آن در از بین‌بردن ارتباط بین تولید مطالب باارزش و جلب توجه افراد و پیداکردن مخاطب است. چیزی که جایگزین آن شده یک بده بستان سطحی است؛ من به آنچه که تو می‌گویی توجه می‌کنم، به شرطی که تو هم به آنچه من می‌گویم توجه کنی، صرفنظر از ارزش آن.»

.

راهکار چیست؟

نیوپورت در کتاب مینیمالیسم دیجیتال گفته است ساعت‌های استفاده از گوشی‌های هوشند را باید محدود کرد، روزی در هفته را باید بی‌اینترنت و منقطع (Unplug) از ابزارهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی گذراند و از برنامه اپ‌های به‌گزین استفاده کرد.

به‌ویژه آنکه در شبکه‌هایی مثل توییتر، فیسبوک و اینستاگرام باید مراقب بود که وقت و ذهن ما مورد هجوم مطالب هرز و ناخواسته قرار نگیرد. رعایت بهداشت در شبکه‌های اجتماعی خود موضوع مفصلی است و شاید هم مستقیماً به بحث ضرر و زیان گوشی هوشمند مربوط نباشد.