پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
زخم‌های کهنه / سال ۱۳۹۸ برای حل چه چالش‌هایی در صنعت بانکداری الکترونیکی و پرداخت باید آستین‌هایمان را بالا بزنیم؟
رگولاتوری، کارمزد، تحریم، بلاکچین، نحوه رابطه با کسب‌وکارهای فین‌تک، بانکداری باز، شفافیت و همکاری‌های استراتژیک مهم‌ترین موضوعاتی هستند که ذهن فعالان فناوری‌های مالی کشور را درگیر کرده است
ماهنامه عصر تراکنش / امسال نیز همچون سال‌های گذشته در حاشیه برگزاری رویداد بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، جایی که بزرگ‌ترین اجتماع فعالان فناوری‌های بانکی و مالی است، در یک مصاحبه تصویری موضوع «مهم‌ترین چالش پیش رو در یک سال آینده صنعت» را مطرح کردیم که در نهایت خروجی ویدئویی این مصاحبه‌ها در کانال آپارات راه پرداخت منتشر شد، اما از آنجایی که این مصاحبه‌ها با مهم‌ترین کارشناسان و تحلیلگران صنعت انجام شده‌اند، می‌تواند راهنمایی برای مهم‌ترین مسائل روز صنعت باشند؛ همان‌طور که جمع‌بندی این نظرسنجی‌ها در دو سال گذشته نیز نشان داد.
برآیند پاسخ‌های فعالان صنعت نشان داد که هنوز هم برخی مسائل حل‌نشده باقی مانده‌اند، به نظر می‌رسد زخم‌های کهنه این صنعت را آزار می‌دهد. امسال در مجموع با 91 نفر از کارشناسان و تحلیلگران صنعت گفت‌وگو کردیم. بیش از 28 درصد این افراد در پاسخ به سوال «مهم‌ترین چالش پیش رو در یک سال آینده» به موضوع رگولاتوری اشاره کردند؛ بنابراین پرتکرارترین کلیدواژه متخصصان این صنعت به‌عنوان چالش اصلی را باید «قانون‌گذاری» بدانیم.
در پاسخ به سوال راه پرداخت بیش از 20 درصد از صاحب‌نظران صنعت بانکداری و پرداخت، اصلاح نظام کارمزد را چالش مهم این حوزه دانسته‌اند. سال‌هاست که در مورد اشکالات نظام کارمزد صحبت می‌شود. از کارشناسان و صاحب‌نظران گرفته تا افرادی که در نهادهای قانون‌گذار مشغول به کار هستند، همگی در مورد ضرورت اصلاح نظام کارمزد صحبت می‌کنند. تراکنش‌های خرد کارمزدهای سنگینی را به شبکه بانکی تحمیل کرده و در حال حاضر در ازای بسیاری از سرویس‌های بانکی، کاربر نهایی کارمزدی نمی‌پردازد. سوق دادن مردم و البته قانون‌گذار به سمت کیف پول‌های الکترونیکی راه‌حلی است که خیلی‌ها در این شرایط پیشنهاد کرده‌اند.
اما پاسخی که بیشترین درصد را به خود اختصاص داده، در مورد «رگولاتوری» است. با پیشرفت تکنولوژی، پیچیدگی‌های قانون‌گذاری هم شکل پیچیده‌تری پیدا می‌کند و در صورتی که نهادهای قانون‌گذار نتوانند به میزان لازم چابک باشند، موانع زیادی در برابر کسب‌وکارهای مالی و بانک‌ها قرار خواهد گرفت. از همین رو بیش از 28 درصد از پاسخ‌دهندگان که بیشتر آنها مدیران لایه ارشد شرکت‌های این حوزه هستند، قانون‌گذاری را بزرگ‌ترین چالش پیش روی این صنعت نامیده‌اند.
دیگر چالشی که فعالان صنعت بانکداری و پرداخت مطرح کردند موضوع تحریم است. با توجه به چالش‌های ایجاد روابط تجاری با دیگر کشورها و همچنین بالارفتن نرخ ارز، دغدغه بسیاری از فعالان این صنعت مربوط به مسائل مرتبط با تحریم است. تحریم روند فعالیت کسب‌وکارهای ایرانی را تحت‌الشعاع قرار داده و پیچیدگی‌های آنها را بیشتر کرده است. منزوی شدن کسب‌وکاری در بین مرزهای آن و نداشتن ارتباط با دنیا و از طرف دیگر نوسانات عجیب‌وغریب ارز، فعالیت کسب‌وکارهای بزرگی را که حیات آنها و رشدشان وابسته به ارتباط با دنیاست، سخت خواهد کرد.
بالغ بر 10 درصد مصاحبه‌شوندگان ما بلاکچین را مهم‌ترین چالش پیش رو نامیده‌اند. البته هر کس بلاکچین را از منظری بررسی کرده و از شفافیت و لزوم رگولاتوری در این حوزه گرفته تا اختلافات افراد و نوع کاربرد این فناوری، موضوعات متنوعی است که افراد در مورد بلاکچین به آن اشاره کرده‌اند. استارت‌آپ‌های فین‌تک و به‌صورت کلی کسب‌وکارهای جدید، بخش سنتی بازار را تحت تاثیر قرار داده‌اند. نحوه برخورد با این کسب‌وکارها و مواجهه با آنها یکی از چالش‌های مهم صنعت بانکداری و پرداخت است. نحوه تعامل قدیمی‌های این صنعت با فین‌تک می‌تواند یکی از موضوعات کلیدی سال آینده باشد.
بانکداری باز یکی از کلیدواژه‌هایی که اخیرا بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. بانکداری باز برای بانک‌ها، شرکت‌های نرم‌افزاری، استارت‌آپ‌ها و تیم‌هایی که به دنبال API هستند، یک چالش جدی محسوب می‌شود و نگاه بانک‌های عریض و طویل به این حوزه می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. یکی از روندهای مهم روز دنیا هوش مصنوعی است. در ایران هم شرکت‌هایی به این تکنولوژی ورود کرده و به آن بودجه تخصیص داده‌اند. اینکه بانک‌ها و کسب‌وکارهای سنتی نسبت به هوش مصنوعی چه رویکردی دارند و چطور می‌خواهند آن را به کار بگیرند، یکی از چالش‌های پیش روی صنعت به حساب می‌آید. بد نیست نگاهی بیندازیم به نتیجه پاسخ‌های سال گذشته فعالان صنعت بانکداری الکترونیک و پرداخت. در بخشی از گزارش سال گذشته نوشته بودیم: «نظرسنجی راه پرداخت از فعالان و بازیگران صنعت پرداخت و بانکداری درباره وضعیت فین‌تک در سال آینده نشان می‌دهد که در سال 1397 کارهای زیادی برای انجام دادن داریم. رگولاتور باید قوانین را به‌روزرسانی کند، بانک‌ها درهای اتاق‌های جلسات خود را به روی استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای فین‌تک باز کنند، نظام کارمزدی اصلاح شود و ارتباط بیشتری با دنیا برقرار کنیم. تغییرات زیاد و متعددی در حوزه فین‌تک در حال رخ دادن است که نشان می‌دهد خودمان را برای یک سال سخت دیگر باید آماده کنیم.»
بیشترین موضوعی که فعالان صنعت در رویداد بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت سال گذشته به آن اشاره کردند، فناوری بلاکچین، توجه به کسب‌وکارهای فین‌تک، تدوین قوانین توسط رگولاتور، اصلاح نظام کارمزد و موبایل بود. در ادامه این مطلب، ضمن ارائه نمودارهایی برای به تصویر کشاندن نتیجه نظرسنجی، پاسخ افراد مختلف به این پرسش در سال 1397 را به‌صورت تفکیک‌شده می‌خوانید.
علی دیواندری
رئیس پژوهشکده پولی و بانکی
صنعت بانکداری الکترونیک یک صنعت زنده است و مرتب با چالش مواجه می‌شود. این صنعت راه عبور از این چالش‌ها را هم پیدا می‌کند. با توجه به نیروی توانمند و جوان و همچنین استارت‌آپ‌ها و فین‌تک‌های خوبی که در این صنعت مشغول هستند، توان مواجهه با چالش‌ها در این حوزه را داریم. همگامی با فرایندهای جهانی اهمیت زیادی دارد.
#همگامی_با_فرایندهای_جهانی
محمدباقر اثنی عشری
رئیس سازمان امور صنفی رایانه‌ای کشور
چالش‌ها زیاد هستند و همکاران در مورد بخش‌های مختلف حتما صحبت کرده‌اند. چیزی که ممکن است مغفول مانده باشد، اشاره به این موضوع است که برای توسعه بانکداری الکترونیک به یکسری ابزار احتیاج داریم. با توجه به محدودیت‌هایی که در تامین این ابزارها و نرخ ارز داریم، یکی از تنگناهای پیش رو کمبود ابزارهای سخت‌افزاری بانکداری الکترونیکی است. برای این چالش باید فکری جدی کرد.
#ارز #تحریم
محسن قادری
مدیرعامل شرکت شاپرک
بزرگ‌ترین چالش بحث کارمزد است که اگر بتوانیم همه با هم آن را حل کنیم، مشکل بزرگی را حل کرده‌ایم. در مورد بحث کارمزد، امیدوارم بتوانیم با کمک شرکت‌های PSP، بانک مرکزی و همه این مشکل را حل کنیم. در بحث‌های توسعه‌ای مشکلی نداریم، چون نیروی متخصص ما توانایی پیاده‌سازی سیستم‌های جدید را دارد.
#کارمزد
ناصر حکیمی
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی
بزرگ‌ترین چالش پیش رو از نظر من مدل درآمدی است. آیا ما می‌توانیم با افزایش هزینه‌های روزافزون و کاهش درآمدها، این صنعت را سرپا نگه داریم و آن را توسعه دهیم.
#مدل_درآمدی
ولی‌الله فاطمی
بنیان‌گذار توسن
اگر ما از فناوری بلاکچین به‌عنوان یک تحول بزرگ در صنعت بانکی و بازار استفاده کنیم، شفاف‌سازی‌ای که در اثر این فناوری حاصل خواهد شد، بزرگ‌ترین چالش برای ساختار مدیریتی و تصمیم‌گیری ما خواهد بود. اگر بتوانیم این شفافیت را در همه سطوح تصمیم‌گیری حتی خیلی محدود اجرا کنیم، بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد.
#بلاکچین #شفافیت
مرتضی مقدسیان
صاحب‌نظر حوزه بانکداری الکترونیک
فکر می‌کنم همانند گذشته هنوز کارمزد جدی‌ترین چالش است. بانک‌ها مبلغ زیادی می‌پردازند و این موضوع کاملا یک‌طرفه هست.
#کارمزد
حامد قنادپور
مدیرعامل شرکت ارتباط فردا
مهم‌ترین چالش یا مهم‌ترین فرصت می‌تواند اتحاد استراتژیک بانک‌ها باشد. باید بتوانیم کنار هم بنشینیم. باید هم‌افزایی داشته باشیم و بانک‌ها، شرکت‌ها و تمام ذینفعان در کنار هم باشند و اتحاد استراتژیک کلیدواژه یک سال آینده ماست.
#اتحاد_استراتژیک
شهاب جوانمردی
مدیرعامل شرکت فناپ
بزرگ‌ترین چالش رقابت‌های بخش سنتی بازار بانکی و پرداخت و کسب‌وکارهای نوظهور است و هرکدام سعی می‌کنند سهم بازار خودشان را حفظ کنند و توسعه دهند. با توجه به اینکه قانون‌گذار در بعضی از موارد کند عمل می‌کند، این باعث تنش بیشتر می‌شود.
#رگولاتوری
علی نوروزی
مدیرعامل شرکت فن‌آوا کارت
چالشی که در حوزه صنعت پرداخت داریم، تحریم و مباحث اقتصادی است که هزینه‌های جاری را بالا می‌برد و مشکلی که ایجاد می‌کند، مباحث کارمزدی است. باید روی موضوع کارمزد یک تعدیل بازنگری جدی اتفاق بیفتد.
#کارمزد
صادق فرامرزی
مدیرعامل شرکت کارت اعتباری ایران کیش
برای خیلی از شرکت‌های سخت‌افزارمحور کماکان ارز چالش بزرگی است. انتظاری که استارت‌آپ‌ها و فین‌تک‌ها از رگولاتوری و شرکت‌های بزرگ دارند، می‌تواند به چالش تبدیل شود؛ البته اگر آنها درک نکنند که باید جلوتر از رگولاتوری حرکت کنند.
#ارز #رگولاتوری
محمد گرکانی‌نژاد
مشاور بانک مرکزی
تطبیق با شرایط جدید به‌واسطه تغییرات فناوری و تغییرات ذائقه مردم چالش مهمی به حساب می‌آید. اینکه کسب‌وکارها چگونه در سال جدید بازار خود را تعریف کنند و از این بازار سهم بگیرند، در سال آینده چالش اصلی آنها خواهد بود.
#تطبیق_با_شرایط
محمد صادقی
معاون فناوری اطلاعات بانک اقتصاد نوین
از نظر فنی ما باید به سمت ارائه خدمات بانکداری باز برویم و چالش اساسی ما این است که خدمات ارائه بدهیم و بتوانیم کنترل‌های لازم را در این زمینه داشته باشیم. درحالی‌که برای گسترش خدمات لازم داریم با استارت‌آپ‌ها کار کنیم، به دلیل نداشتن قوانین ممکن است این کار انجام نشود و در این حیطه چالش جدی خواهیم داشت.
#بانکداری_باز #رگولاتوری
محمدعلی گوگانی
مدیرعامل شرکت آدونیس
بزرگ‌ترین چالش ما خارج از کشور ما نیست. بزرگ‌ترین چالش صنعت ما بحث هماهنگی برای ایجاد قوانین جدید برای این صنعت است. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها که کار تجاری انجام می‌دهند، دچار مشکلات عدیده شده‌اند.
دولت با استفاده از نظر کارشناسان و سازمان‌های ذی‌ربط مانند سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، باید جلسات مشترکی برای برون‌رفت از این وضعیت برگزار کند. ایجاد قوانین سازگار با شرایط اقتصادی مملکت بزرگ‌ترین چالش خواهد بود.
#رگولاتوری
شهریار خلیلی
مدیرعامل شرکت به پرداخت ملت
چالش بزرگی که در سال آینده با آن مواجه خواهیم بود، بحث کارمزد است که درآمدهای ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین افزایش هزینه‌ها با توجه به افزایش نرخ ارز، چالش دیگر این حوزه است.
#کارمزد
سید مرتضی بکا
معاون فناوری اطلاعات موسسه اعتباری ملل
اگر تحریمی ایجاد شود یا شرایط سخت‌تر شود، در حوزه سخت‌افزار با چالش مواجه می‌شویم. خصوصا در بحث کلان داده‌ها با توجه به تغییرات وضعیت قیمتی و شرایط سخت واردات، این یک چالش جدی در بانکداری به حساب می‌آید.
#تحریم
روزبه ترابی
مدیرعامل شرکت داده‌کاوان هوشمند توسن
فکر می‌کنم چالش‌ها تفاوت چندانی با گذشته نکرده است. خلاصه آن شفافیت در تمام حوزه‌هاست. با پیاده‌سازی استانداردهایی مثل IFRS اعتماد عمومی باید بیشتر شود.
#شفافیت
رستم شاه گشتاسبی
مدیرکل اداره کل زیرساخت و نرم‌افزار بانک ملت
سال گذشته هم در مورد کارمزد صحبت کردم. نحوه ارائه کارمزد به شرکت‌های PSP و اینکه بانک‌ها در حال پرداخت این کارمزدها هستند، یک ابهام است که می‌تواند چالشی برای شرکت‌های PSP باشد. نحوه ارائه کارمزدها و عدم شفافیت یکی از چالش‌هایی است که اگر اصلاح نشود، ضربه مهلکی به بانک‌ها و شبکه پرداخت خواهد زد.
#کارمزد #شفافیت
مسعود مرتضوی
مدیرعامل شرکت پویا
بانک‌ها به مرحله کاهش هزینه رسیده‌اند. قبلا کمتر به این قضیه می‌پرداختند. کمکم با سیاست‌گذاری صحیح بانک‌ها مجبور به بانکداری واقعی شده‌اند و در این راه مجبور هستند که هزینه‌های خود را دقیق‌تر حساب کنند. بانک‌ها برای کاهش هزینه‌ها راهی جز استفاده از تکنولوژی ندارند. نمی‌دانم چرا بانکدارها به موضوع کارمزدها توجهی ندارند و بسیار غیرمنطقی در حال پرداخت کارمزد هستند.
#کارمزد #کاهش_هزینه
محمد مظاهری
مدیرعامل شرکت توسن تکنو
از نقطه‌ای که خودمان ایستاده‌ایم، چالش‌های ارزی و گرفتاری‌های اقتصادی مساله پیچیده‌ای است که باید حل شود. از منظر صنعت بانکداری و پرداخت یکی از گرفتاری‌های بزرگ، کارایی نظام بانکی است. شبیه اقتصاد نفتی است و ما به اتکای تورم زندهایم. این چالش بزرگ این صنعت است.
#کارایی_نظام_بانکی
کریم خمسه
رئیس هیات مدیره شرکت پرداخت نوین
چالش فنی از چالش‌هایی است که همیشه با آن مواجه هستیم. در مواجهه با چالش‌های فنی تجربه خوبی داشته‌ایم و از پس آنها برآمده‌ایم. از پس چالش‌های توسعه‌ای هم برآمده‌ایم. البته در این سال‌ها چالشی داشته‌ایم که از پس آن برنیامده‌ایم و آن چالش مدل کسب‌وکار است. این چالش ما را به جایی رسانده که در دنیا بی‌نظیر است؛ مانند سهم‌خواهی بعضی از پذیرندگان و کسانی که از سرویس استفاده می‌کنند.
#مدل_کسب‌وکار
نیما امیرشکاری
مدیر گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی
تحریم‌ها چالش بزرگی است و این تحریم‌ها مشکلات جدیدی را در نظام بانکی به وجود خواهد آورد. تحریم‌ها حوزه رمزارزها را هم تحت‌الشعاع قرار داده و به نظر من بزرگ‌ترین چالش ما تحریم‌ها چه داخلی و چه بیرونی است.
#تحریم
حمیدرضا مختاریان
مدیرعامل شرکت داده‌ورزی سداد
مهم‌ترین چالش پیش روی سال آینده موضوع همکاری‌های چندجانبه‌ای است که بین مجموعه‌های این حوزه شکل گرفته است. قطعا این فرایند احتیاج به یک همکاری همه‌جانبه و تغییر نگاه در مجموعه بانکی دارد و نتایج مثبتی خواهد داشت، ولی چالش بزرگی از لحاظ اجرایی خواهد بود.
#اتحاد_استراتژیک
داوود محمدبیگی
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی
در صنعت پرداخت چالش‌های زیادی خواهیم داشت که مهم‌ترین آن به نظر من تعامل بانک‌ها با شرکت‌های فین‌تک است. بحث اصلی را در حوزه ورود فین‌تک‌ها به عرصه پرداخت با شرکت‌های فین‌تک می‌بینم که هم در بانک‌ها و هم در بانک مرکزی تغییر نگرش در حال وقوع است.
#فین‌تک
محسن عزیزی
مشاور کسب‌وکار در حوزه بانکداری الکترونیک و پرداخت
اقتصاد ما، به‌ویژه بانکداری چالش‌های تاریخی زیادی دارد که این چالش‌ها متاسفانه رو به بزرگ شدن دارند. در حوزه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، تحلیل توان بازیگران این حوزه یکی از چالش‌های پیش رو است. با توجه به تحولاتی که در حوزه فناوری در دنیا در حال روی دادن است، تحلیل توان سرمایه‌گذاری چالش‌های متعددی را در جذب روش‌های نوین ایجاد می‌کند.
#تحلیل_توان_سرمایه‌گذاری
محمدمهدی طوبایی
معاون توسعه و نظارت شرکت شاپرک
مهم‌ترین چالش این است که نتوانیم در مدل‌های کسب‌وکاری در حوزه پرداخت الکترونیک و بانکداری به یک وضعیت پایدار برسیم و این موضوع خودش را در عدم تغییر نظام کارمزد نشان خواهد داد. پیشنهاد من این است که مهم‌ترین اولویت فکر کردن برای یافتن مدلی است که دخل‌وخرج خدمات پرداخت و بانکداری الکترونیک را فراهم کند.
#مدل_کسب‌وکار #کارمزد
امید ترابی
عضو هیات مدیره شرکت توسن
از دیدگاه‌های مختلف می‌شود در مورد چالش‌ها صحبت کرد، اما چالشی که در حوزه تکنولوژی می‌خواهم به آن اشاره کنم، بانکداری باز است. اینکه بانکداری باز به چه سمتی می‌رود، قانون‌گذاری در آن چطور خواهد بود و رقبا به چه شکلی برخورد می‌کنند و همچنین نحوه برخورد بانک‌ها و استفاده‌کنندگانی مانند استارت‌آپ‌ها و فین‌تک‌هایی که احتیاج به API بانکی دارند، چالش سال آینده است.
#بانکداری_باز #رگولاتوری
محمد فاطمی
مدیرعامل شرکت تکوست
چالش‌های زیادی پیش رو داریم. یکی از این چالش‌ها بلاکچین است. هوش مصنوعی و رباتیک دیگر چالش‌هایی هستند که باید بتوانیم از این تکنولوژی‌ها استفاده کنیم.
#بلاکچین #هوش_مصنوعی
نیما نامداری
معاون توسعه و نوآوری شرکت ارتباط فردا
چالش نیروی انسانی متخصص یکی از چالش‌های عمومی است و مختص این صنعت نیست. مهاجرت و مسائل دیگری باعث شده تا روزبه‌روز صنعت بانکداری الکترونیکی از افراد توانا و متخصص خالی بشود. چالش رگولاتوری هم یکی از چالش‌های حوزه بانکداری الکترونیکی است.
ما در این حوزه روزبه‌روز با چالش‌های پیچیده‌تری روبه‌رو می‌شویم و متناسب با نیازهایی که به وجود می‌آید، رگولاتوری ما آمادگی واکنش نشان دادن ندارد. تعدد رگولاتوری باعث عدم قطعیت و بی‌ثباتی بر بخش مهمی از صنعت بانکداری ما شده است.
#مهاجرت #منابع_انسانی #رگولاتوری
سعید ذوالقدری‌ها
معاون بازاریابی شرکت آسان پرداخت
سال‌هاست بحث مدل کارمزد را به‌عنوان مهم‌ترین چالش این صنعت عنوان می‌کنند. تحولات اقتصادی و بالارفتن نرخ ارز در کشور چالش بسیار جدی در ایران است. این تحولات منجر به این شد که جایگزینی ابزار پرداخت فیزیکی با ابزار پرداخت مجازی یعنی دستگاه کارتخوان با اپلیکیشن‌های موبایلی یک چالش بزرگ برای صنعت پرداخت تلقی شود.
#کارمزد
نوش‌آفرین مومن واقفی
معاون ریسک و امنیت شرکت خدمات انفورماتیک
قانون‌گذاری و چارچوب‌ها و تطبیق آن با شرایط واقعی به شکلی که نظر ذینفع‌های متنوع مانند فین‌تک‌ها و دیگران را جلب بکند، مهم‌ترین چالشی است که با آن مواجه هستیم.
#رگولاتوری
مهرداد محرابیان
معاون برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت جی‌اس‌اس
بزرگ‌ترین چالش ما در مورد هوش مصنوعی خواهد بود که امسال هم سرمایه‌گذاری کلانی روی این مبحث کرده‌ایم.
#هوش_مصنوعی
محمدمهدی صادق
مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد
با توجه به افزایش هزینه‌ها و تغییرات احتمالی نظام کارمزد در صنعت پرداخت، به نظر من مدیریت هزینه‌ها مهم‌ترین چالش است که بارزترین جنبه آن تراکنش‌های موبایلی است و با جذب حداکثری آن شاید راه نجاتی برای شرکت‌های پرداختی وجود داشته باشد.
#مدیریت_هزینه
محمدحسین دری
دادیار دادسرای تهران
صنعت پرداخت در کشور ما رشد خیلی خوبی داشته است، اما متاسفانه در برخی موارد می‌بینیم امنیت لازم رعایت نشده است. رشد و آزادی خوب بوده است، اما در یک فضای ناایمن. کلاهبرداری‌های زیادی اتفاق افتاده و این به دلیل عدم احراز هویت صحیح بوده است. بسیاری از مردم و فعالان در این حوزه اطلاعات کافی ندارند و باید در این حوزه دانش افراد را تقویت کنیم که یکی از ضروریات است.
#احراز_هویت
محسن مهدی‌نیا
مدیرعامل شرکت گرایش تازه پارس
سال بسیار دشواری است و پاسخ این سوال کاملا معلوم است. با توجه به شرایطی که به خاطر تحریم‌ها دچار آن هستیم، این موضوع به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها تبدیل شده و برای شرکت‌ها ارتباط با جامعه جهانی خیلی مهم است و فرایندهای ارتباطی بعد از این دشوار خواهد بود.
#تحریم
امیرحسین داوودیان
معاون توسعه کسب‌وکار پرداخت الکترونیک سداد
بزرگ‌ترین چالش پیش رو رقابت بر سر پرداخت‌های غیرحضوری است. گرفتن سهم در پرداخت‌های غیرحضوری اهمیت دارد.
#پرداخت_غیرحضوری
سیدابراهیم حسینی نژاد
رئیس هیات مدیره شرکت شاپ
چند سالی هست که با چالش کارمزد مواجه هستیم. هر سال هزینه تصمیم‌گیری برای این موضوع افزایش پیدا می‌کند. اگرچه بعضی از بازیگران این صنعت از این موضوع منتفع هستند، اما در کل به ضرر کل سیستم است.
#کارمزد
وحید محمودیان
مدیر کسب‌وکار پرداخت الکترونیک شرکت رمیس
تحریم، نرخ ارز و خودتحریمی مهم‌ترین چالش‌های این حوزه است. عملکرد داخلی ما باعث می‌شود فرصت‌هایی که داریم را از دست بدهیم. در فضای تحریم هم می‌شود کارهای عمیق‌تری انجام داد.
#تحریم #ارز
فردوس باقری
مدیرعامل شرکت توسعه تجارت الکترونیک نگین توسن
در مصاحبه دو سال پیش با راه پرداخت هم گفتم که چالش مهم این صنعت تعارض سیاست قانون‌گذار با فضای کسب‌وکار است. این چالش همچنان پابرجاست. بین سیاست‌های توسعه‌ای و سیاست‌های نظارتی این صنعت شاهد پارادوکس هستیم. ایجاد تعادل در این فضا مهم‌ترین چالش است.
#رگولاتوری
مهدی فقیهی
رئیس هیات مدیره شرکت داده‌ورزی سداد
مهم‌ترین چالشی که پیش روی بانکداری در سال آینده داریم، بحث رگولاتوری است و بیشترین حوزه‌ای که می‌توانیم به آن اشاره کنیم موضوع تعلل در تصمیم‌گیری در فناوری‌های جدید در بانکداری و پرداخت است.
#رگولاتوری
مهدی ناصری
مدیرعامل شرکت تضامنی صرافی آرمانی
نه فقط در این صنعت، بلکه در همه صنایع مهم‌ترین چالش پیش رو گذر از این شرایط اقتصادی و فشارهایی است که از نظر مبادلات مالی و درآمدهای ارزی به کشور وارد می‌شود.
#تحریم
عادل هژبر
مدیر شرکت GRGBanking در ایران
از بحث‌های بازرگانی و واردات که بگذریم، فکر می‌کنم که بانک‌ها باید خود را به‌روزرسانی کنند. بانک‌ها باید به سراغ تکنولوژی‌های جدید بروند. هوش مصنوعی یکی از روندهایی است که باید بیش از پیش به آن توجه کرد.
#هوش_مصنوعی
ایمان اسدی
مدیرعامل شرکت اندیشه هوشمند رایان پارسی
با توجه به اینکه در حوزه سخت‌افزارهای پرداخت الکترونیک فعال هستیم، بزرگ‌ترین چالشی که ما با آن مواجه هستیم، بحث واردات است.
#واردات
فرامرز خالقی
رئیس هیات مدیره شرکت پرداخت الکترونیک سداد
در صنعت فناوری اطلاعات، چالش همیشه خوش‌یمن بوده است. چالش اخیری که مطرح شده فراتر از یک سال آینده است و بلاکچین به‌عنوان یک مقوله روز دنیا مطرح است و ما هم به‌مرور داریم آن را می‌پذیریم و رگولاتور هم دارد برای آن برنامه‌ریزی می‌کند.
#بلاکچین
علی حاجی‌زاده مقدم
مدیرعامل شرکت آدانیک افزار
بشر با چالشی به نام فناوری روبه‌رو است. اکنون پیچیدگی فناوری در حال غلبه بر پیچیدگی مغز انسان است. در حوزه پرداخت ایران، چالش ما جدا از چالش بقیه اقتصاد و بقیه کشور نیست و اصل موضوع این است که از فضای تهدید منطقه که در آن هستیم بتوانیم به سلامت عبور کنیم. ایجاد ارتباط دوباره و پشت سر گذاشتن تحریم‌ها چالش پررنگی است.
#تحریم
محمدرضا اسکندری
قائم‌مقام شرکت آدونیس
با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور یکی از موضوعاتی که شرکت‌های فعال با آن مواجه خواهند بود، مدیریت هزینه‌ها و اقتصادی کردن فعالیت‌هاست. نحوه مواجهه با تحریم و نحوه مدیریت این موضوع هم چالش مهم دیگر است.
#مدیریت_هزینه #تحریم
میثم رجبی
مدیرعامل شرکت رادین
نبرد جدی‌تر بین بانک‌ها و مجموعه‌های سنتی‌تر پرداخت با فین‌تک‌ها شکل می‌گیرد و بانک مرکزی نقش تعیین‌کننده‌ای در این فضا خواهد داشت. همچنین ایجاد سامانه‌های مبتنی بر داده که بتوانند مشتری را بشناسند و سرویس‌های سفارشی‌شده تری برای آنها مهیا کنند، اهمیت زیادی دارد.
#فین‌تک #رگولاتوری
یاشار راشدی
دبیر انجمن بلاکچین
چالش‌های مربوط به رگولاتوری رمزارزها در سال 1398 بزرگ‌ترین چالش در حوزه رگولاتوری در ایران است.
#رگولاتوری
فرهاد وکیلیان
معاون توسعه بازار شرکت کارت اعتباری ایران کیش
هزینه و درآمد ما در سال آینده در هاله‌ای از ابهام است. امیدوارم به ثبات برسیم و ابهامات ما برای آینده کمتر شود. وضعیت کارمزد هم چالش بزرگی است.
#کارمزد
حسین طالب‌زاده
معاون فنی شرکت اندیشه هوشمند رایان پارسی
نقشه راه شرکت‌های این حوزه خیلی از سمت رگولاتوری مشخص نیست. در دو، سه ماه اخیر تقریبا هر هفته با بخشنامه و قوانین برای اعمال محدودیت تراکنش‌ها روبه‌رو بوده‌ایم و برای سرمایه‌گذاری این اتفاق جالبی نیست.
#رگولاتوری
شهروز زندی
معاون فروش شرکت پویا
با توجه به تحریم‌هایی که بر کشور ما وضع شده است، شرکت‌های این حوزه چون پیمانکار هستند، توان تحمل قطع و وصل جریان نقدینگی را داشته‌اند.
پیش‌بینی می‌کنم تامین مالی برای شرکت‌ها یکی از چالش‌های مهم پیش رو باشد و جامعه کارفرمایان با کنار گذاشتن زوائد، بتواند جریان نقدینگی را برای پیمانکاران فراهم کند تا آنها بتوانند خدمات خود را استمرار ببخشند.
#تحریم #تامین_مالی
امیرحسین باقری
معاون فروش و امور مشتریان شرکت توسن تکنو
بزرگ‌ترین چالش در صنعت بانکی حرکت به سمت بانکداری دیجیتال است. اصطلاحا ما باید از بانک 1.0 به سمت بانک 3.0 حرکت کنیم و این برای بانک‌ها چالش فراوانی به همراه دارد.
#بانکداری_دیجیتال
عماد ایرانی
معاون فنی شرکت فناوران ایمن شبکه فاش
این سوال خوبی است که با جواب‌های سال‌های گذشته می‌توان به نتایج جالبی رسید. من جواب سال 1395 و 1396 را تکرار می‌کنم. مهم‌ترین موضوع همچنان کارمزد است. با توجه به تغییرات حوزه پرداخت، تا نظام کارمزدی ما اصلاح نشود، نمی‌توانیم فرایندهای مد نظرمان را اجرا کنیم.
#کارمزد
محمدرضا خندان
عضو استارت‌آپ سپ‌با
با توجه به شرایط کشور و اینکه انتقال مالی به سایر کشورها محدود شده است، تکنولوژی‌هایی وجود دارد که می‌تواند این قضیه را تسهیل ببخشد.
چالش‌های پیاده‌سازی این تکنولوژی‌ها و بحث‌های مقرراتی که بتوانند در بسترهای حاکمیتی وارد شوند، حل کردن این چالش‌ها و به ایده مشترک رسیدن بین استارت‌آپ‌ها و حاکمیت بسیار مهم است.
#رگولاتوری
کوروش عباسی
مدیر برند و ارتباطات شرکت ارتباط فردا
مهم‌ترین چالش ما در این صنعت مسئله‌ای است که به تصمیم‌گیرندگان کلیدی برمی‌گردد و آن مهاجرت نخبگان به خارج از کشور است. در لایه‌های تصمیم‌گیری حوزه راهبردی این صنعت افرادی که متخصص هستند و می‌توانند جریان ساز باشند، ضریب نفوذ بالایی ندارند.
#مهاجرت
آرین افشار
مدیر فینووا
با توجه به تمرکزی که فینووا روی حوزه فین‌تک و استارت‌آپ‌ها دارد، یکی از چالش‌های اصلی ارائه زیرساخت‌هایی است که کسب‌وکارهای فین‌تکی بتوانند در آن شکل بگیرند. نهادهای خصوصی و دولتی برای رفع این چالش می‌توانند مفید باشند.
#رگولاتوری
فرشید دانایی
مدیر امور مشتریان شرکت پرداخت الکترونیک سامان
با توجه به افزایش هزینه‌ها در یک سال گذشته و کارمزدخواهی که از سمت پذیرنده‌ها مطرح شده، اصلاح نظام کارمزد بزرگ‌ترین چالش پیش روی این صنعت است. افزایش هزینه‌ها فشار زیادی به شرکت‌ها وارد کرده است.
#کارمزد
آیدا خدیوی‌فر
مدیر محصول اپلیکیشن فانوس
در بحث مدیریت مالی شخصی دو چالش خواهیم داشت. یکی احراز هویت و هماهنگی شماره کارت و شماره موبایل است و دیگری بحث داده. چون به حجم زیادی از داده از بانک و بازار سرمایه نیاز داریم، این بحث حساسی است.
#احراز_هویت #بانکداری_باز
مهدی ملکی
معاون برنامه‌ریزی و نوآوری بیمه رازی
موضوع بلاکچین یک موضوع چالش‌برانگیز برای یک سال آینده است. باید مراقب باشیم؛ چراکه یک مقداری در تعاریف و نحوه استفاده از این تکنولوژی خبرگان این صنعت با هم اختلاف‌نظر دارند. صنعت باید به تعریف صحیحی از بلاکچین برسد و کاربرد درستی از آن داشته باشد.
#بلاکچین
سیدعلی بدیعی
مدیر فینوتک
بانکداری باز در سال آینده بزرگ‌ترین چالش بانکداری است. این اتفاق به وقوع پیوسته است و یکسری از بانک‌ها باید آن را بپذیرند. بانک‌ها باید این دیدگاه را کنار بگذارند که در صورت استفاده سایرین از API آنها، کیان بانک‌ها را به باد می‌دهد.
#بانکداری_باز
مهدی عبادی
مدیرعامل شرکت وندار
چالشی داریم که در این چند سال ادامه داشته و آن چالش اصلاح نظام کارمزد است. این موضوع مشکلات زیادی را به وجود آورده و کسی هم کاری برای آن نکرده است. این چالش در سال 1398 باید رفع شود؛ چون دیگر بانک‌ها دیگر توان پرداخت هزینه‌های زیاد پرداخت الکترونیک را ندارند.
#کارمزد
امید آقاجانی
مدیر بازاریابی حوزه کارت شرکت ارتباط فردا
مجوزهای پرداخت‌یاری در سال بعد می‌تواند چالش معناداری در صنعت پرداخت باشد و دیگری بحث EMV است. نگاه رگولاتوری به این قضیه هم می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
#EMV #رگولاتوری
عبدالحمید منصوری
رئیس هیات مدیره شرکت سامانه‌های یکپارچه بزرگ فردا
بیشترین چالشی که نظام بانکی با آن مواجه خواهد شد، فناوری بلاکچین و کاربرد آن در نظام بانکی است. هنوز این فناوری در کشور ما به‌صورت کامل شناخته‌شده نیست و استقرار این فناوری در کشور یک چالش بزرگ است.
#بلاکچین
علیرضا بیجار
قائم‌مقام شرکت مهندسی نرم‌افزار شقایق
با توجه به رشد تکنولوژی در عرصه بانکداری و خدمات فناوری اطلاعات، فکر می‌کنم بزرگ‌ترین چالشی که سال آینده پیش رو داشته باشیم، در حوزه فین‌تک است. این کسب‌وکارها شیوه ارائه خدمات و تجربه مشتری را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.
#فین‌تک
مرتضی استادعظیم
مدیر بازاریابی استارت‌آپ همیان
جلب اعتماد مردم در مورد فین‌تک‌ها بزرگ‌ترین چالش پیش روی این حوزه است.
#فین‌تک
محمد آغاسی
مدیر کسب‌وکار شرکت مبتکران الکترونیک کیش
چالش مهم اصلاح نظام کارمزدی و توجه ویژه به واژگان و مکانیسم‌هایی مانند پرداخت‌یاری، پرداخت‌سازی و پرداخت‌بانی است که می‌تواند زمینه‌ساز به وجود آمدن کسب‌وکارهای جدید و تقویت کسب‌وکارهای قدیمی باشد.
# کارمزد
مسعود خرقانی
معاون فناوری اطلاعات شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی
مهم‌ترین چالش مانند پارسال تکراری است و آن بحث تحریم است. در حوزه بلاکچین هم حرکت‌هایی دارد اتفاق میافتد؛ در حالی که در شبکه‌های جهانی تحریم هستیم و این کار را سخت کرده است.
#تحریم #بلاکچین
آرش لرستانی
معاون توسعه نرم‌افزار شرکت به پرداخت ملت
مهم‌ترین چالش این صنعت کارمزد است. کارمزد اساسا به‌صورت پایه‌ای مشکل دارد.
#کارمزد
علی زمانی
مدیر پروژه استارت‌آپ پیاز
مشکل قوانین و قانون‌گذاری مهم‌ترین چالش این صنعت است.
#رگولاتوری
محمدجواد صمدی
مدیرعامل شرکت پارس بلاکچین
سال گذشته در مورد بلاکچین صحبت کردیم و امسال هم داریم روی این فناوری کار می‌کنیم. فکر می‌کنم برای سال آینده بلاکچین و کارمزدهای صنعت پرداخت دو چالش جدی خواهند بود. پرداخت‌های بین‌المللی نیز چالش بزرگی است.
#بلاکچین
امید مداح
قائم‌مقام شرکت رادین
چالش‌های سال‌های گذشته همچنان پابرجاست و حرکت درخوری در راستای رفع چالش‌ها انجام نمی‌شود. چالش کارمزد در حال حاضر جلوی رشد کسب‌وکارهای جدید را گرفته و به‌نوعی هر بازیگر جدیدی که وارد صنعت می‌شود، با این چالش مواجه است.
#کارمزد
سیاوش تفضلی
مدیرعامل مجموعه نیلین
مهم‌ترین چالش ما مثل خیلی از فناوری‌های دیگر تعامل با دنیاست. خرید تجهیزات، بزرگ‌ترین چالشی است که در لایه‌های بالا اتفاق میافتد و لایه‌های پایین را نیز درگیر می‌کند.
#تحریم
ماندانا ابوالفتحی
مدیر ارشد عملیاتی استارت‌آپ جیبی‌مو
فیلترینگ ناگهانی کسب‌وکارهای فعال، نوسانات اقتصادی که با آن مواجه هستیم و بخشی از زیرساخت‌های ما با آن مرتبط است، چالش‌های بزرگی هستند. همچنین عدم شفافیت قوانین و مقررات هم چالش مهم پیش روی کسب‌وکارهاست.
#فیلترینگ #شفافیت #رگولاتوری
یاسر درخشان
هم‌بنیان‌گذار استارت‌آپ اطلس
فین‌تک‌ها به بلوغی رسیده‌اند که دیگر قابل حذف نیستند و بانک‌ها دارند با آنها رقابت می‌کنند. به وجود آمدن قوانینی که وجود ندارد، چالش اصلی پیش روی همه ما فین‌تکی‌ها خواهد بود.
#فین‌تک #رگولاتوری
کسری کاوه
عضو استارت‌آپ تومن
اصلاح نظام کارمزدها موضوع مهمی است که اگر اتفاق بیفتد برای تمام کسب‌وکارهای حوزه مالی فضای بیشتری پیش می‌آید و آنها بهتر می‌توانند نشان دهند که چقدر توانمندند.
#کارمزد
سیدمحمدحمزه خردمند
مدیرفروش شرکت حصین
بحث EMV که سال‌های گذشته هم از چالش‌ها به حساب می‌آمد، همچنان چالش مهمی است. شبکه بانکی ما برای اتصال به شبکه بانکی جهانی باید فکری بکند. خوشبختانه هم رئیس بانک مرکزی، هم معاون و هم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این مورد صحبت می‌کنند.
#EMV
ضیا صدر
فعال حوزه رمزارز
بعضی از قانون‌گذاری‌ها در حوزه رمزارزها و بلاکچین دست‌وپای کسب‌وکارها را بسته است. آزادترشدن مسائل از سمت قانون‌گذار، همان‌طور که فین‌تکی‌ها را قدیم اذیت می‌کرد، اکنون دست فعالان حوزه بلاکچین را بسته است. امیدوارم یک عده محدود با روابط و دسترسی، انحصاری در این بازار ایجاد نکنند که رقابت از بین برود.
#رگولاتوری #بلاکچین
مهدی رازپوش نظری
معاون توسعه محصول شرکت توسن
چند مساله حل‌نشده در این حوزه داریم و مهم‌ترین چیزی که همه به آن قائل هستند، نظام کارمزدی است. چالشی که در سال گذشته ایجاد شده هنوز به نتیجه نرسیده و باید تمرکز بیشتری روی آن داشته باشیم.
#کارمزد
مهدی شریعت پناهی
مشاور انفورماتیک مدیرعامل شرکت مهندسی نرم‌افزار شقایق
به نظر من این نسل بانکداری نسل 4 که دارد اتفاق میافتد، باعث می‌شود عملا بانکداری سنتی از بین برود. درست است که بانک همچنان همان نقش پررنگ را دارد، اما نه در شعبه و به‌صورت تراکنش‌های الکترونیکی و API ها. اگر به‌عنوان بانک در این بخش حضور نداشته باشیم، عملا دیگر نقش گذشته خود را ایفا نخواهیم کرد.
#API
محمد بهاءالدین
مدیرعامل استارت‌آپ اکسیر
قانون‌گذاری بزرگ‌ترین چالش است. قدم‌های مثبتی در این حوزه برداشته شده، ولی کافی نبوده است. نوع حمایت دولت گنگ است. هنوز راه طولانی در پیش است.
#رگولاتوری
هومن نوریان
بنیان‌گذار استارت‌آپ لینک توپی
با توجه به تحریم‌های مالی که وجود دارد، بهترین اتفاقی که می‌تواند رقم بخورد، این است که بانک مرکزی به واسطه نفت ما یک رمزارز ایجاد بکند تا از چالش تحریم خارج شویم.
#تحریم
امین عباس‌زاده
مدیر تحقیق و توسعه استارت‌آپ دایاپی
در صنعت بانکداری یکی از چالش‌های مهمی که دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ باید در مورد آن تصمیم بگیرند، بحث ارتباط مالی و اقتصادی با حوزه رمزارزهاست. تصمیم‌گیری دقیق در این مورد چالش بسیار مهمی است.
#رمزارز #بلاکچین
حامد حسینی
مدیر بازاریابی و روابط خارجی شرکت پویا
فکر می‌کنم کماکان قوانین و مقررات بزرگ‌ترین چالش این صنعت است.
#رگولاتوری
علی صالحی
عضو هیات مدیره آلین کیش حصین
درآمد این صنعت درآمد مشخصی است که یا از سمت بانک‌هاست یا از سمت کارمزد شاپرک. قاعدتا سقف آن مشخص است و امیدی بر تغییر هم نمی‌بینم؛ اما درآمد موثر بر هزینه‌ها حدود دو تا سه برابر شده و گران‌تر هم خواهد شد.
#کارمزد
میرسهیل نیکزاد
صاحب‌نظر حوزه بلاکچین
مهم‌ترین چالش از نظر من رگولاتوری است.
#رگولاتوری
حامد میرشمسی
مدیرعامل استارت‌آپ کیف‌پی
در وضعیت اقتصادی فعلی با توجه به روندی که قابل مشاهده است، نظام کارمزدمحور تغییرات زیادی خواهد داشت و با توجه به واردات و زیرساخت‌های سخت‌افزاری و قیمت دلار، ما از مدل‌های سخت‌افزارمحور، مهاجرتی به سمت مدل‌های نرم‌افزاری و پلتفرمی خواهیم داشت.
#کارمزد
روح‌الله پرنیان
مدیرعامل استارت‌آپ دکمه
مهم‌ترین چالش این است که قوانین تکنولوژی‌های جدید مثل پرداخت‌بانی و رمزارزها باید تدوین شود و سرعت تدوین آن باید با سرعت رشد استارت‌آپ‌های این حوزه هماهنگ باشد که تجربه نشان داده این هماهنگی وجود ندارد.
#رگولاتوری
عباس تمیزی
مدیرفروش و امور مشتریان شرکت توسن
مهم‌ترین چالش بانک‌ها تغییر ساختار درآمدها و کنارآمدن با چالش‌های کلی اقتصاد کشور است. در مورد شرکت‌ها هم رساندن دستاوردهای فناوری‌های جدید در اختیار بانک‌هاست.
#تغییر_ساختار_درآمدها
محسن محمدیان
مدیر کسب‌وکار استارت‌آپ موبایلت
فین‌تک‌ها رشد خوبی داشته‌اند و ما داریم از رگولاتور جلو میافتیم و چالش ما این خواهد بود که مرزهای فین‌تک را بزرگ و بزرگ‌تر می‌کنیم و به کارهای اجرایی که بازار از ما انتظار دارد، دست می‌یابیم؛ اما رگولاتور عقب مانده است.
#رگولاتوری #فین‌تک
احسان قاضی‌زاده
مدیر اجرایی استارت‌آپ اکسیر
قانون‌گذاری بزرگ‌ترین چالش است و علامت سؤال‌های فراوانی در برابر فعالان این حوزه قرار دارد. امیدوارم هر تصمیمی گرفته می‌شود، منافع استارت‌آپ‌هایی که در این یکی، دو سال زحمت کشیدند و هزینه کردند هم دیده شود.
#رگولاتوری
رهام سلطانی
مشاور حوزه بلاکچین
باید پشتیبانی قوی داشته باشیم. پشتیبانی بلاکچین مهم‌ترین موضوع است و اگر آن نباشد، این حوزه پیشرفت نمی‌کند.
#بلاکچین
صابر صیادی
مشاور توسعه کسب‌وکار
چالشی که صنعت بانکداری در این سال‌ها با آن مواجه است، بحث گزارش دهی بر اساس استاندارد IFRS است. سال پیش هم همین موضوع را مطرح کردم. استاندارد مرتبط با AML و قوانین مرتبط با پول‌شویی و رویه‌هایی که در بانکداری از آن عقب‌افتاده‌ایم، چالش‌های دیگری هستند که در این همایش تحت‌الشعاع موضوع بلاکچین قرار گرفته‌اند.
#شفافیت#بلاکچین
