پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اولین روز از دومین تحول دیجیتال ایران با حضور جمعی از فعالان بانکی امروز هشتم اسفند در هتل هما برگزار شد. در این رویداد سخنرانی‌هایی درباره چالش‌ها، فرصت‌ها و استراتژی‌های تحول دیجیتال ارائه شد و در آخر پنلی با عنوان اقتصاد دیجیتال برگزار شد.
مهدی قانع، دبیر دومین رویداد دیجیتالی ایران در ابتدای مراسم گفت: «تحول دیجیتال لزوماً نمی‌تواند با کسب‌وکار دیجیتال همسو باشد. اما آنچه که مسلم است در تاریخ و سیر تکامل بشر مراحلی را طی کرده‌ایم که تحول دیجیتال هم یکی از آن مراحل هست و چه بخواهیم یا نخواهیم با آن سروکار پیدا می‌کنیم.»
کاربردهای بلاکچین در حاکمیت نادیده گرفته شده است
همچنین خسرو سلجوقی، عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران به عنوان اولین سخنران این رویداد مطرح کرد: «ما با پنج بحران تحریم، رکود تورمی، نوسانات ارزی، ورشکستگی شبکه بانکی و بی‌پولی دولت مواجه هستیم. با این حال مطالعات نشان می‌دهد ایران در بخش فناوری اطلاعات به خصوص بخش محتوا و خدماتی آن پتانسیل زیادی برای کار کردن دارد.»
او در ادامه به اهمیت بلاکچین در حکومت اشاره کرد و گفت: «بلاکچین دفتر کل دائمی است که دیجیتالی توزیع شده، مقاوم به دستکاری است و یکپارچگی محتوای آن توسط اعضای خود شبکه تأمین می‌شود. باید دید این مساله را در کجا می‌توان توسعه داد.»
او افزود: «بلاکچین در ایران و کشور ما متاسفانه معادل بیت‌کوین شناخته شده است. اما تنها یک واحد بلاکچین را بیت‌کوین تشکیل می‌دهد و بقیه کاربرد آن مانند کاربرد در کشاورزی، سیستم بانکی و اعتبارسنجی مشتری نادیده گرفته شده است.»
به گفته سلجوقی در کاربردهای بلاکچین اجماع اتفاق نیفتاده است. همچنین شناخت کمی از آن وجود دارد. لذا این فناوری هنوز در مرحله نوزادی است و این رویدادها می‌تواند به رشد آن کمک کند. بلاکچین پایگاه داده مبتنی بر اجماع است؛ به همین دلیل باید در بخش حاکمیت کشور اجرا شود.»
او توضیح داد: «مبنای بلاکچین سه فناوری شبکه همتا به همتا، رمزنگاری و امضای دیجیتالی و سکوی نرم افزاری یا پروتکل بلاکچینی است. در این دفتر کل اگر صفحه‌ای جدا یا پاک شود، به راحتی قابل شناسایی است.»
سلجوقی گفت: «مهم‌ترین مساله‌ای که در حاکمیت کشور دیده می‌شود، فساد است. در بلاکچین این اتفاق تقریباً حذف خواهد شد.»
تعقیب ترندهای بین‌المللی تحول دیجیتالی را توسعه می‌دهد
سخنران بعدی این مراسم محمود زرگر، دبیر کل شورای آسیا و اقیانوسیه تسهیل و کسب‌وکار الکترونیکی بود که درباره تحولات جهانی دیجیتالی و فرصت‌های ملی صحبت کرد.
او گفت: «در بحث‌های تحول دیجیتالی باورهای ما اهمیت زیادی دارد. ما انواع مختلف تحریم‌ها را داشتیم. اما با وجود تحریم‌ها در حوزه فناوری اطلاعات حرکت‌های خوبی انجام شده که ناشی از همین باور است.»
زرگر افزود: «در توسعه تحول دیجیتالی تعقیب ترندهای بین‌المللی بسیار راهگشاست و به ما نشان می‌دهد در پنج سال آینده به چه عرصه‌هایی می‌توانیم ورود کنیم.»
تحول دیجیتال، در حالت کسب‌وکار و مدل عملیاتی است
هاتف خرمشاهی، رئیس هیات مدیره شرکت نوآوران امین در ادامه مراسم گفت: «اقتصاد و تحول دیجیتال سه لایه دارد. لایه اول فناوری اطلاعات و ارتباطات است. دوم اقتصاد پلتفرمی و سوم دیجیتالی شدن سایر بخش‌ها است.»
او ادامه داد: «ما در بخش‌های کشاورزی و صنعت بالاتر از نرم جهانی هستیم. اما اتفاق دردناک این است که در سرویس‌دهی و خدمات عدد پایین‌تری داریم. هرچند که در دولت یازدهم رشد پنج درصدی داشته‌ایم ولی رشد اصلی ما از سرویس‌دهی و خدمات حاصل می‌شود.»
خرمشاهی افزود: «اشتباه اینجاست که ما کل زنجیره بانکداری را رها کرده‌ایم و در حوزه پرداخت فعالیت می‌کنیم. باید دید دنیا بر چه چیزهایی سرمایه‌گذاری می‌کند.»
به گفته او اکنون دیگر بحث زیرساخت در بخش فناوری اطلاعات مهم نیست. فرایند نزدیک شدن به مشتری، در نظر گرفتن ریسک‌های بیشتر و ساختن محصولات هوشمند است که اهمیت دارد.
او اشاره کرد: «تحول دیجیتال نه در فناوری اطلاعات که در حالت کسب‌وکار و مدل عملیاتی است.»
تکنولوژی‌ها در تحول دیجیتال، استراتژی نیستند
شاهین شرقی، عضو هیات اجرایی سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش کارایا از سخنرانان مراسم دومین رویداد تحول دیجیتالی ایران گفت: «رفتار مشتریان با افزایش ضریب نفوذ موبایل و شبکه‌های اجتماعی در حال تغییر است. وقتی این رفتار تغییر کرد مفهوم یک کسب‌وکار هم عوض می‌شود.»
شرقی پنج توهم نادرست که درباره استراتژی تحول دیجیتالی شکل گرفته را توضیح داد و گفت: «بهبود سیستم‌های فناوری اطلاعات، بهبود در عملیات و استفاده از بازاریابی دیجیتال از استراتژی‌های دیجیتال نیستند. همچنین باید توجه داشت تمام استراتژی‌های دیجیتال خوب نیستند و استفاده از روش‌های اجایل، لین، اسپرینت، پورتر و غیره استراتژی تحول دیجیتال محسوب نمی‌شوند.»
شرقی با بیان اینکه تکنولوژی در لایه تاکتیک و بعد از استراتژی قرار می‌گیرد، گفت: «تکنولوژی‌هایی مانند بلاکچین، هوش مصنوعی، کلان‌داده ها و غیره پس از لایه استراتژی قرار می‌گیرند و به هیچکدام از اینها به عنوان استراتژی نمی‌توان تکیه کرد.»
خلق تجربه مشتری در تحول دیجیتال
مصطفی ثابتی، مدیر مرکز فین‌تک بانک انصار سخنران بعدی این مراسم بود. او گفت: «بانکداری باز، بانک‌های هوشمند مبتنی بر داده و تمرکز بر مشتری از روندهای جهانی است که بر آن تاکید می‌شود.»
او در ادامه توضیح داد: «موضوعی که در بسیاری از بانک‌های دنیا مطرح است، ورود تکنولوژی به بانکداری است. به‌طور مثال اپلیکیشن علی‌پی ارتباطی با بانک‌ها ندارد، ولی بیشترین تراکنش‌های بانکی را به خود اختصاص داده است. این موضوع نشان می‌دهد کسب‌وکاری که موضوع آن بانکداری نبوده وارد این حوزه شده است.»
ثابتی با اشاره به اینکه چالش‌های زیادی در بانکداری باز مطرح می‌شود، گفت: «نبود نهاد رگولاتوری و ایجاد موضوعات امنیتی از این چالش‌ها است که باید مدیریت شود و مبتنی بر این مدیریت، بانکداری باز را در کسب‌وکارها توسعه دهیم.»
مدیر مرکز فین‌تک بانک انصار با بیان اینکه تحول دیحیتال در مورد تکنولوژی نیست، گفت: «این موضوع بیشتر درباره افراد و انسان‌ها است. بر روی این پلتفرم‌ها باید سرویس‌هایی تعریف شوند که آنها تحول را ایجاد کنند. توجه کردن به نیاز مشتری و طراحی سرویس مطابق او اهمیت دارد.»
به گفته ثابتی تکنولوژی‌هایی مانند دستیار صوتی کمک می‌کنند که سرویس‌های متفاوتی نسبت به قبل در بانک‌ها و سازمان‌ها ارائه شود. مشتریان انتظار دارند این تجربه جذاب را داشته باشند. مردم در استفاده از هر سرویس به دنبال تجربه خوب هستند.
ثابتی با اشاره به تحول در شعبه‌های بانک‌ها افزود: «تحول دیجیتال برای خلق تجربه جذاب مشتری است که شاید در شعبه برای او اتفاق بیفتد تا در آنجا بتواند ارتباط یا مشاوره بگیرد.»
او درباره فرهنگ دیجیتالی فراگیر گفت: «باید بتوانیم فرهنگ داخلی سازمانمان را به‌روز رسانی کنیم و دیدگاه جدیدی نسبت به کسب‌وکار برای کارکنان ایجاد شود.»
تحول دیجیتال به حوزه فناوری اطلاعات تقلیل داده شده است
همچنین مصطفی امینی، مشاور تحول دیجیتال بانک انصار در دومین رویداد تحول دیجیتال ایران گفت: «بعضی‌ها دیجیتال را دوست دارند، ولی تحول را دوست ندارند. این مسائل از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است.»
او با اشاره به اینکه بانکی که سابقه زیادی دارد نمی‌تواند ابعاد فیزیکی خود را کمرنگ‌تر کند، گفت: «تحول دیجیتال را باید در طیف دید. اینکه چه راهی را انتخاب کنیم تا در مسیر تحول قرار بگیریم.»
به گفته امینی ما تحول دیجیتال را به حوزه فناوری اطلاعات تقلیل داده‌ایم و این ریسک بزرگی است.
او دو رمز شناخت تحول دیجیتال را نام برد و گفت: «اولین رمز درک همگرایی بین دنیای ذهن، فیزیکی و سایبری است که مصداق آن موضوع پرینترهای سه بعدی است که هیچ وقت به خوبی به آن نپرداختیم. رمز دیگر درک اکوسیستم دیجیتال است که روال سنتی در صنایع را به هم می‌ریزد. رمز شناخت اکوسیستم دیجیتال هم شناخت شبکه است. در تحول دیجیتال درک شبکه ارزش مهم است. چالشی که درباره شعب داریم این است که کلیه شعب در یک پلتفرم و هاب داده‌ای جمع شوند.»
او همچنین تاکید کرد: «بلاکچین در جایی مناسب است که سازمانی توزیع‌شدگی و تمرکز زدایی برایش اولویت داشته باشد.»
اومنی‌چنل بودن تحول دیجیتال
علی علیزاده، نماینده برتر گوگل در ترکیه در این رویداد از تجربه مشتری هوشمند صحبت کرد و گفت: «معنی تحول دیجیتال این است که وقتی چیزی را می‌خواهیم در سریعترین زمان ممکن به آن برسیم. تحول دیجیتال این سرویس‌دهی را برای ما راحت‌تر کرده است.»
او در ادامه گفت: «طبق تحقیقاتی که انجام شده مردم هنوز با خرید آنلاین ارتباط برقرار نکرده‌اند. علاوه بر آن ما 174 روز تعطیل در کشور داریم که تحول دیجیتال می‌تواند در آن ورود کند و از این فرصت استفاده کند.»
او با اشاره به مفهوم اومنی‌چنل گفت: «اومنی‌چنل این است که از هر محیطی که سرویس را درخواست می‌دهیم بتوانیم ادامه آن سرویس را از کانال دیگر انجام دهیم و این سوییچ شدن بین کانال‌ها شکل بگیرد. تحول دیجیتال می‌تواند این سرویس رابرای مشتریان ارائه دهد.»
تغییر فرهنگ، زمینه‌ساز تحول دیجیتال در سازمان‌ها است
مصطفی مرشدی، دکترای مدیریت کسب‌وکار بین الملل آخرین سخنران این رویداد بود که نقشه راه تحول دیجیتالی را مطرح کرد و گفت: «اگر تکنولوژی و تغییر را در دوکفه ترازو بگذاریم، کفه مدیریت تغییر سنگین‌تر است که تغییر فرهنگ از موارد مهم آن است. بدون تغییر فرهنگ، تحول دیجیتال در سازمان‌ها ایجاد نمی‌شود.»
او ادامه داد: «چیزی که به عنوان نقشه راه تحول دیجیتال مطرح می‌شود، نگرش ساده‌سازی شده برای کسب‌وکارها است. در نقشه راه تحول دیجیتال باید پنج حوزه مشتریان، رقابت، داده‌ها، نوآوری و ارزش را مورد بازنگری قرار دهیم.»
مرشدی افزود: «تقریباً تمام کسب‌وکارهای موفق امروز کسب‌وکارهای پلتفرمی هستند. در عصر دیجیتال پلتفرم، نقش واسطه‌گری و واسطه‌زدایی دارد.»
او اشاره کرد: «از دیگر بحث‌ها این است که بتوانیم تجربه شکست در سازمان‌ها را تحمل کنیم. باید یاد بگیریم در فرهنگ سازمانی اگر 90 درصد ایده‌هایمان شکست خورد فرهنگ نوآوری را زنده نگه داریم.»
آیا تحول دیجیتال برای کسب‌وکارها ضرورت دارد؟
پنل اقتصاد دیجیتال آخرین برنامه‌ای بود که در این رویداد برگزار شد. در این پنل مصطفی ثابتی، مدیر مرکز نوآوری فین‌تک بانک انصار، شاهین شرقی، عضو هیات اجرایی سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش کارایا، مصطفی امینی، مشاور تحول دیجیتال بانک انصار و مصطفی مرشدی، دکترای مدیریت کسب‌وکار بین الملل حضور داشتند.
ثابتی به عنوان مجری پنل این سؤال را مطرح کرد که تفاوت انقلاب دیجیتال، اقتصاد دیجیتال، تحول دیجیتال و به‌طور کلی انقلاب صنعتی چهارم در چیست؟
شرقی در تعریف اقتصاد دیجیتال گفت: «کلمه محوری ما در اقتصاد پول است، اما انقلابی که در این حوزه رخ داد، این بود که در جایگاه پول، داده قرار می‌گیرد و برای ما داده‌ها ارزش محسوب می‌شوند. بنابراین این بحث در اقتصاد مطرح است که با داده‌ها چه نوآوری می‌توان انجام داد. در اقتصاد سنتی به تولیدی که ویژگی‌های خوبی داشت توجه می‌کردیم، اما در نگاه جدید پلتفرم‌ها به وجود آمدند.»
امینی در جواب این سؤال گفت: «تحول دیجیتال رونق‌بخش اقتصاد دیجیتال خواهد بود. اگر در دوران انقلاب صنعتی مبنای قدرت سرمایه و کارخانه‌ها بودند، در دوران انقلاب صنعتی چهارم مبنای کشورها بر اساس داده است و موتور پولسازی، سیستم‌های هوشمند هستند؛ به این علت که جریان اجتماعی و اقتصادی به وسیله آن کنترل می‌شود.»
مرشدی در ادامه گفت: «در دنیا مفهوم اقتصاد دیجیتالی تعریف ثابتی ندارد. در تمام تعاریف مساله این است که اقتصاد دیجیتال را چگونه اندازه‌گیری کنیم. در این میان تحول دیجیتال به اقتصاد خرد شبیه است که در مجموعه‌ای رشد می‌کند و یک اکوسیستم اقتصادی شکل می‌گیرد. این اکوسیستم همان اقتصاد دیجیتال است و در واقع یک مفهوم انتزاعی دارد.»
ثابتی سؤال دیگری را مطرح کرد. اینکه آیا تحول دیجیتال برای کسب‌وکارها لازم و ثابت است؟
شرقی در این باره گفت: «کسب‌وکارها باید به صنعت خود و اینکه در ۱۰ سال آینده در چه وضعیتی قرار دارند نگاه کنند و در ادامه به سمتی بروند که با نوآوری و با روش‌های جدید کسب درآمد کنند.
امینی در ادامه گفت: «اگر اقتصاد دیجیتال را معادل داده قرار دهیم باید رویکرد راهبردی برای آن در نظر بگیریم. همین ابتکار راهبردی می‌تواند برای سازمان‌ها مهم تلقی شود و با توجه به آن سیاست‌گذاری کنند.»
مرشدی در جواب این سؤال توضیح داد: «وقتی هدف شرکت‌ها این باشد که با ایجاد ارزش کسب درآمد کنند ناخودآگاه وارد تکنولوژی می‌شوند.»
نقش فناوری‌ها در تحول دیجیتال
سؤال دیگر ثابتی این بود نمی‌توان که نقش فناوری‌ها را در تحول دیجیتال نادیده گرفت. با وجود این کدام فناوری تأثیر بیشتری در آینده اقتصاد دیجیتال خواهد داشت؟
شرقی در این باره از تأثیر چهار فناوری نام برد. او گفت: «تکنولوژی‌های حوزه هوش مصنوعی، کلان‌داده، پلتفرم‌ها و اقتصاد API و جمع‌سپاری است که عرصه را متحول می‌کنند.»
امینی توضیح داد: «این سؤال را می‌توان در دو سطح جواب داد. سطح اول پارادایم اقتصادی است که اقتصاد تسهیم یکی از آنها است و با فضای ایران سازگاری دارد. سطح دیگر هوش مصنوعی است که طبق آمارها یک و نیم برابر در اقتصاد رشد خواهد کرد. مهم‌تر آنکه اقتصاد احتیاج به لایه اعتماد دارد که این شفافیت را اقتصاد دفاتر توزیع‌شده یا بلاکچین تأمین می‌کند.»
مرشدی در جواب این سؤال گفت: «تکنولوژی‌ها تکه‌های پازلی هستند که باید در کنار هم قرار گیرند. آنجا که داده تبدیل به پول می‌شود، بهترین زمان برای سرمایه‌گذاری است.»
آخرین سؤال ثابتی درباره تأثیر منفی اقتصاد دیجیتال یا چالش‌هایی که با آن روبرو هستیم بود. شرقی توضیح داد: «اگر به تحول دیجیتال درست نگاه نشود، خسارت‌های انسانی زیادی به بار می‌آورد. باید بدانیم که سرمایه‌گذاری اصلی در تحول دیجیتال بر روی انسان است. او باید دانش این تحول را یاد بگیرد و بر تکنولوژی سوار شود.»
امینی مهم‌ترین چالش در اقتصاد دیجیتال را هویت دیجیتالی دانست و گفت: «ما هرچه دیجیتالی‌سازی را افزایش دهیم، ماشین‌ها با انسان‌ها تعامل بیشتری دارند. از این رو دیگر نمی‌توانیم مخاطب خود را به راحتی تشخیص دهیم. نکته دیگر بحث اخلاقیات است. چالشی که انقلاب صنعتی چهارم با آن درگیر است این است که حریم خصوصی مردم از طریق آن از بین می‌رود.»
مرشدی با بیان اینکه ما وارد مرحله‌ای شده‌ایم که قدرت از الگوریتم‌ها نشات می گیرد، گفت: «به این ذهینت رسیده‌ایم که الگوریتم از ما بهتر عمل می‌کند. این مساله از جنبه دیگر باعث تنهایی بیشتر ما می‌شود.»
