پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
کار بدون مزد / از دعوای چندساله نظام کارمزد تا پدیده‌ای به نام پرداخت‌یاری
عده‌ای معتقدند که پرداخت‌یاری انحصار پی‌اس‌پی‌ها را می‌شکند. از ضرورت اصلاح نظام کارمزد که بگذریم، چالشی به نام پرداخت‌یاری را می‌توان تازه‌ترین دغدغه فعالان صنعت پرداخت ایران نامید.
دانلود کنید: فایل PDF میزگرد «کار بدون مزد» در شماره 19 ماهنامه عصر تراکنش
ماهنامه عصر تراکنش / اکنون در اواخر سال 1397 می‌توانیم بگوییم دغدغه‌های فعالان صنعت پرداخت نه‌تنها کم نشده، بلکه آنها وارد ماجراهای جدیدی هم شده‌اند. امسال به غیر از مباحث نظام کارمزد و بحث پرداخت‌های خرد، نوسانات ارزی هم قضیه را پیچیده‌تر کرده است. همچنین کلمات جدیدی به ادبیات این صنعت اضافه شده است؛ ادبیاتی که به مذاق بعضی‌ها خوش نیامده است و موافقان آن هم معتقدند که به‌درستی اجرا نشده است. پرداخت الکترونیکی در ایران همیشه بحث‌های داغی به همراه دارد و در هر جریانی، مخالفان و موافقان زیادی صف کشیده‌اند.
از مدیران عامل چهار شرکت پی‌اس‌پی دعوت کردیم تا پیرامون این موضوعات گفت‌وگو کنیم. قرار بود صادق فرامرزی، مدیرعامل کارت اعتباری ایران‌کیش؛ محمدمهدی صادق، مدیرعامل پرداخت الکترونیک سداد؛ علی نوروزی، مدیرعامل فن‌آوا کارت و شهریار خلیلی، مدیرعامل به‌پرداخت ملت در این پنل حاضر باشند؛ اما مدیرعامل ایران‌کیش برای شرکت در یک جلسه اضطراری نتوانست در دفتر راه پرداخت حضور پیدا کند و به همین خاطر این میزگرد سه‌نفره انجام شد و در نهایت در مصاحبه‌ای جداگانه همان سوال‌ها را از فرامرزی در دفتر او پرسیدیم و پاسخ‌های او را به متن میزگرد اضافه کردیم.
به‌طور کلی صنعت پرداخت را در سال 1397 چطور ارزیابی می‌کنید؟ بهترین و بدترین اتفاق این صنعت در سالی که گذشت، چه بود؟
علی نوروزی: صنعت پرداخت در سالی که روزهای آخر آن را پشت سر می‌گذاریم، چالش‌های زیادی داشته است که قسمتی از این چالش‌ها به فضای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه و قسمتی از آن هم به خود صنعت پرداخت برمی‌گردد. یکسری از عوامل بیرونی در این حوزه تاثیرگذار بوده است که حضور این عوامل اجتناب‌ناپذیر است. باید در نظر گرفت که با توجه به حجم گردش مالی بالای این حوزه، طبیعی است که افراد مختلفی به این صنعت علاقه پیدا کنند. یکی از سیاست‌های خوب اتخاذشده در این خصوص بحث پرداخت‌یاری‌ها بود که البته اجرای آن مشکلاتی به همراه داشت. در کل می‌توان گفت که اقدام مناسبی بود که تا حدودی انحصار PSPها را شکست.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
علی نوروزی فارغ‌التحصیل رشته مهندسی الکترونیک در مقطع کارشناسی و مدیریت در مقطع کارشناسی ارشد است. از سوابق اجرایی او می‌توان به مدیرعاملی شرکت پیام هوشمند آریا در حوزه اپراتوری مجازی تلفن همراه، معاون اجرایی گروه فن‌آوا، مدیرعامل شرکت انستیتو ایزایران، معاون شرکت صاایران در حوزه کیفیت و استانداردسازی و قائم‌مقام ریاست پژوهشکده الکترونیک و مخابرات شهید بهشتی اشاره کرد. نوروزی با حکم مدیرعامل گروه فن‌آوا به سمت مدیرعاملی شرکت فن‌آوا کارت منصوب شد.
[/mks_pullquote]
بحث‌های منفی مانند کارمزد و افزایش هزینه زیرساخت هم وجود داشتند. رشد کارت‌خوان‌های ما سال گذشته حدود 41 درصد و امسال حدود 9 درصد بوده است. این نشان می‌دهد که فضای کسب‌وکار در کارت‌خوان دیگر رو به افول است و باید روندهای دیگری را دنبال کنیم، البته با این وجود این صنعت نسبت به دیگر حوزه‌ها در کشور ثبات بیشتر و چالش کمتری داشته است. یکی از موارد خوب قابل اشاره که در سال‌جاری در حین برگزاری بازی‌های جام جهانی فوتبال اتفاق افتاد، هماهنگی شکل‌گرفته بین نهادهای حاکمیتی، بانک مرکزی و پلیس فتا برای مقابله با سایت‌های قمار و شرط‌بندی بود که فضا به‌خوبی جمع شد.
اما باید اشاره کرد که متاسفانه بعضی از PSPها با تبلیغات تلویزیونی نگاه جامعه به ما را منفی کردند. تاثیر این موضوع به نحوی بود که بعضی از افراد کارهای تبلیغاتی این شرکت‌ها را به شرط‌بندی تشبیه کردند؛ بنابراین برای جلوگیری از آسیب‌پذیری صنف، اهمیت هم‌افزایی شرکت‌های حوزه پرداخت با یکدیگر امروز بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.
محمدمهدی صادق: از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا الان به نظر من این صنعت سال کم‌چالش‌تری را پشت سر گذاشته است. تغییر قوانین جدی نداشته‌ایم که روی کسب‌وکار پی‌اس‌پی‌ها تاثیر بگذارد. سال ۱۳۹۷ سال آرامی بود. شاید اتفاق خوبی که در این سال افتاد و مربوط به شبکه بانکی و پرداخت بود، اقدامات اخیر بانک مرکزی در حوزه تراکنش‌ها بود که مدیریت آنها اگر درست اجرا شود، منجر به کاهش تخلفات می‌شود. بدترین اتفاق هم از نظر من عدم وقوع اصلاح نظام کارمزد بوده است. انتظار می‌رفت با حذف کارمزد USSD به سمت اصلاح این نظام برویم تا بخشی از افزایش هزینه را جبران کند. این عدم اصلاح نظام کارمزد و همزمانی آن با افزایش هزینه‌ها چالشی است که قدرت سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و قدرت توسعه شبکه را برای سال‌های آتی با چالش مواجه می‌کند.
شهریار خلیلی: من به‌تازگی بیشتر درگیر این فضا شده‌ام. افزایش شدید هزینه‌های جاری و تامین زیرساخت‌ها خصوصا برای ما که مبتنی بر Main Frame کار می‌کنیم، بسیار سخت است. اساس رقابت بین پی‌اس‌پی‌ها نیز چالشی جدی شده است. خیلی هم بحث شده که همگی به این فضا سروسامان بدهیم، اما به نظر می‌رسد که هنوز همگی توافق کامل برای این همکاری ندارند. به‌طور مثال در موضوعاتی مانند هزینه‌های کاغذ دستگاه کارت‌خوان همه حساس شده‌اند و هم‌نظر هستند ولی بهصورت کلی توافقات دسته‌جمعی بین این شرکت‌ها وجود ندارد. تامین منابع ارزی یکی دیگر از مشکلات ما است. پاسخ به این پرسش که تراکنش‌های خرد باید با کارت‌خوان انجام شود یا نه، به تعریف تراکنش خرد نیاز دارد؛ یعنی باید معلوم کنید منظورتان از تراکنش خرد، تراکنش با چه مبلغی است؟
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
شهریار خلیلی متولد 1355 در تهران و مدیرعامل به‌پرداخت ملت است. او مدرک کارشناسی ارشد مدیریت با گرایش کسب‌وکار هوشمند و تحول‌گرا دارد. خلیلی پیش از این عهده‌دار سمت ریاست هیات‌مدیره شرکت به‌پرداخت ملت بود. ریاست اداره کل بانکداری شخصی و توسعه محصول بانک ملت، معاون کانال‌های غیرحضوری در اداره کل بانكداري شخصي و معاون اداره کل بانکداري الکترونیک بانک ملت از دیگر سوابق خلیلی به حساب می‌آید.
[/mks_pullquote]
فارغ از این اما آنچه مسلم است؛ انجام هر تراکنشی تا زمانی توجیه اقتصادی دارد که هزینه انجام آن تراکنش، تناسبی با مبلغ اسمی آن داشته باشد. البته دقت بفرمایید تاکید دارم توجیه اقتصادی، چون ممکن است برای انجام برخی تراکنش‌ها، توجیهاتی فراتر از توجیه اقتصادی وجود داشته باشد. با این نگاه بله موافقم که انجام دسته‌ای از تراکنش‌ها که ارزش اسمی آنها پایین‌تر از محدوده تناسب با هزینه انجام آن تراکنش است، توجیه اقتصادی ندارد، یعنی یا اصلا نباید با ابزارهای پرداخت الکترونیک انجام شوند یا باید ابزارها و روش‌های کم‌هزینه‌تری برای انجام آنها تدارک دید. این ملاحظه خصوصا در کشور ما و تحت نظام کارمزدی فعلی بسیار حیاتی‌تر است؛ چرا که به علل مختلف که باید در جای خود توضیح داد، هزینه و تعداد تراکنش‌ها بسیار بالاست.
صادق فرامرزی: سال ۱۳۹۷ سال پیچیده‌ای بود. ما شرکت‌هایی که تمرکزمان بر سخت‌افزار و تجهیزات است، با نوسانات نرخ ارز فشار زیادی را متحمل شدیم. ما که شرکت بورسی هستیم، پیش‌بینی‌هایی داشتیم و نرخ دلار خیلی از مسائل را به هم ریخت. تمرکز ما بیشتر بر وضع مالی بود تا وضع تکنیکی. شرکت‌های پی‌اس‌پی از عجیب‌ترین و پیچیده‌ترین صنایع ایران هستند. نمی‌دانم در دنیا شرکت‌هایی شبیه ما هستند یا نه، ولی چیزی که در ایران به‌عنوان پی‌اس‌پی می‌شناسیم، کسب‌وکار پیچیده‌ای است که باید به عمیق‌ترین شکل کار بکند.
در حوزه عملیات از کف بازار تا پیچیده‌ترین روش‌های عملیات مانند SCM و CEM درگیر هستیم. در حوزه امور مشتریان B2B، B2C، B2G و C2C داریم. در همه اینها باید خوب باشیم. نیروهایی باید داشته باشیم که بتوانند با بانک‌ها خوب صحبت کنند و همچنین به نیروهایی نیاز داریم که صحبت اقشار مختلف و مردم گوناگون را درک کنند. مردم عادی هم از دو جنس هستند. عده‌ای دارندگان کارت هستند که از عموم هستند و عده دیگر کسانی هستند که کارت‌خوان تهیه می‌کنند و یک درگاه دارند. باید یک CRM داشته باشیم که همه چیز بفهمد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
صادق فرامرزی متولد 1353 و دانش‌آموخته دانشگاه صنایع و معادن در رشته مدیریت استراتژیک است. فرامرزی پیش از این مدیرعامل تجارت الکترونیک دی، قائم‌مقام مدیرعامل فن‌آواکارت و مدیر بازرگانی و مدیر پروژه‌های پی‌اس‌پی شرکت سایان‌کارت بوده است.
[/mks_pullquote]
در مسائل مالی شاید از یک بانک بیشتر درگیر باشیم. بیشترین تراکنش در این حوزه انجام می‌شود. در حوزه امنیت باید بالاترین سطح امنیت را داشته باشیم و در حوزه آي‌تي باید لبه تکنولوژی حرکت کنیم. در حوزه‌های بیزنس‌مدل و طرح و برنامه مدام به‌روز باشیم. یک شرکت پی‌اس‌پی موفق باید در تمام این حوزه‌ها بهصورت تخصصی کار کند. به هر دلیلی ما روی یکی از اینها تمرکز می‌کنیم. در سال ۱۳۹۷ از بد حادثه ما خیلی روی مسائل مالی متمرکز بودیم. روی بیزنس‌پلن‌ها و اینکه بتوانیم سود سهام‌داران را بدهیم، خیلی کار کردیم. به هر حال با توجه به اینکه شرکت بعد از چند سالی ساختار خود را پیدا کرده است و کارها به یک روالی انجام شده‌اند، ما امسال و سال گذشته را سال‌های کیفی نامیده بودیم و همین اتفاق افتاد. ما مدام روی کیفیت‌مان داریم کار می‌کنیم. شاخص‌ها هم همین را نشان می‌دهد. از نظر رگولاتوری امسال یک سال پرجنب‌وجوش بود؛ زيرا فاصله رگولاتور با صنعت کم کمتر شد.
ضرورت اصلاح نظام کارمزد
در تبلیغات بعضی از شرکت‌ها مردم به سمت تعداد تراکنش بیشتر سوق داده می‌شوند. آیا تراکنش خرد واقعا باید با کارت‌خوان انجام شود؟ آیا ادامه این وضعیت فعلی که درصد بسیار بالایی از تراکنش‌ها زیر ۵۰ هزار تومان است، درست است؟ هر سال از ضرورت اصلاح نظام کارمزد صحبت می‌شود. به نظر شما اولین گام در راستای اصلاح نظام کارمزد چه چیزی باید باشد؟
نوروزی: بحث قیمت به‌عنوان یک اهرم در حوزه کارمزد باید مطرح شود. زیاد از افراد می‌شنویم که باید نظام کارمزد اصلاح شود یا نامه شاپرک در مورد کارمزد اجرایی نشده است. فرمایش دوستان که از افزایش هزینه‌ها صحبت می‌کنند، درست است، به نظرم بانک مرکزی سیاست‌های این حوزه را بايد به‌روز کند. ما در فضایی به سر می‌بریم که بعضی از شرکت‌ها از قوانین و ضوابط سیستم بانکی جلوتر هستند. به‌عنوان مثال در همین قضیه کارمزد، اصرار بر تغییر شرایط کارمزد موضوعی نیست که بانک مرکزی یا شاپرک بخواهد روی آن تمرکز کند و ابلاغیه بزند، باید فضایی ایجاد شود که این اتفاق بهصورت چابک انجام گیرد که البته این بحث فراسازمانی است. شاپرک نباید متولی این موضوع باشد. قطعا این فضا باید در یک کارگروه انجام شود و آن کارگروه هم بايد چابک باشد. در بحث اعداد خرد که مطرح کردید، قطعا با این مدل جواب نمی‌دهد. اینکه بعضی‌ها تبلیغات می‌کنند و مردم را به این سمت سوق می‌دهند، این یک بازی است. این پول از جیب چه کسانی می‌رود؟
صادق: اینکه از یک سرویس چطور استفاده می‌شود، اگر نرخ‌گذاری آن سرویس درست باشد و ذی‌نفع هزینه سرویس را پرداخت کند، ذی‌نفع هر طور بخواهد می‌تواند از سرویس استفاده کند. مثلا در مورد سرویس تاکسی‌های اینترنتی می‌تواند از اینجا تا سر خیابان 50 متر تاکسی اینترنتی بگیرد، همچنین می‌تواند تا تجریش برود. هزینه این سرویس بر گردن ذی‌نفع است. او می‌تواند از تاکسی خطی هم استفاده کند. نکته این است که نرخ‌گذاری و مهم‌تر از نرخ‌گذاری، ذی‌نفعی که باید هزینه پرداخت بکند، کسی است که در جریان تراکنش حضور دارد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
محمدمهدی صادق متولد دی‌ماه 1364 در کرمانشاه و دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته مهندسی نرم‌افزار از دانشگاه شریف است. صادق پیش از این عضو هیات‌مدیره داده‌ورزی سداد بوده و هم‌اکنون مدیرعامل پرداخت الکترونیک سداد است. او همچنین در سمت مشاور رئیس مرکز ملی فضای مجازی مشغول فعالیت است.
[/mks_pullquote]
دارنده کارت و پذیرنده تراکنش را انجام می‌دهند و کس دیگری که آنجا حضور ندارد و ذی‌نفع نیست، دارد کارمزد را پرداخت می‌کند. به همین خاطر نه پذیرنده برایش تفاوت می‌کند که این عدد چه میزانی باشد و نه دارنده کارت. اگر هر کدام از اینها متناسب با استفاده و بهره‌مندي‌شان، قرار بود کارمزدی پرداخت کنند، آن وقت سعی می‌کردند هزینه خود را کاهش دهند و این بهصورت خودکار باعث می‌شد که تراکنش‌هایی با مبلغ پایین از شبکه حذف شوند. جایی هم که به هر دلیلی فرد می‌خواهد این کار را انجام دهد، هزینه آن را می‌پردازد. اگر مدل کارمزد اصلاح شود، در مورد نرخ‌گذاری با آقای نوروزی موافق هستم که کمیته‌ای برای این کار تشکیل شود. ولی در شرایط فعلی در خصوص کارمزد ما منع‌ها و الزام‌های قانونی داریم. این باعث می‌شود که این نظام قابل اصلاح نباشد. رگولاتور باید اول در یک نقطه بایستد و مدل را تغییر دهد. بعد از تغییر مدل، نهاد حاکمیتی می‌تواند برای نرخ‌گذاری ورود پیدا نکند. بر اساس توافق بازار و شرکت‌های فعال این مدل می‌تواند تغییر کند. به همین خاطر از نظر من موضوع تراکنش‌های با رقم پایین علت نیست و معلول است. این موضوعی که شما می‌گویید این امر ناشی از تبلیغات در شرکت‌های پرداخت است، من فکر نمی‌کنم pspها علت اصلی این موضوع باشند. مساله از آنجا ناشی می‌شود که شرکت‌های پرداخت هم به‌عنوان بازیگر می‌خواهند منافع خود را حداکثر کنند. اگر برای شرکت‌ها منافعی در این موضع وجود نداشته باشد، تبلیغی هم برای آن نمی‌کنند.
خلیلی: نکته اساسی در این خصوص دقیقا ذی‌نفع ماجراست. باید بدانیم که ذی‌نفع هر تراکنش در کجا دارنده کارت است و کجا پذیرنده یا بانک است. مدل فعلی به گونه‌ای طراحی شده که نه دارندگان کارت و نه پذیرندگان که عملا نقش اصلی را در میزان استفاده از این ابزار دارند، هیچ حساسیتی از سوی بانک نسبت به رفتار مصرفی خود دریافت نمی‌کنند، چراکه استفاده از این ابزار کاملا برای آنها رایگان است.
در چنین شرایطی کاملا طبیعی است که مانند هر کالا یا خدمت رایگان دیگری، شاهد تورم بیش از اندازه در مصرف پرداخت الکترونیکی باشیم. ما در بانک ملت برای تغییر و اصلاح نظام کارمزدی و همچنین اصلاح رفتار مصرف کنندگان تراکنش طرحی را به بانک مرکزی ارائه دادیم تا در شورای پول و اعتبار مطرح شود. از آنجایی که این شورا تصمیم‌گیرنده است، اگر قرار باشد چیزی به قانون تبدیل شود، باید از همین مسیر دنبال شود.
ما تراکنش‌ها را به سه دسته تقسیم کردیم. در تراکنش‌های خرد معمولا دارنده کارت ذی‌نفع است؛ اما در تراکنش‌هایی با مبالغ متوسط پذیرنده ذی‌نفع است و در تراکنش‌های با مبالغ بالا هم بانک‌ها ذی‌نفع هستند. از همین رو گفتیم که کارمزد تراکنش‌های زیر 50 هزار تومان را دارنده کارت پرداخت کند، بین 50 هزار تومان تا 200 هزار تومان را پذیرنده و کارمزد تراکنش‌هایی با مبالغ بیش از 200 هزار تومان را بانک بپردازد. بیش از یک سال است که این پیشنهاد را مطرح کرده‌ایم و معتقدیم این مدل قطعا در اصلاح رفتاری جامعه ذی‌نفع از تراکنش‌ها مفید و موثر خواهد بود. بانک مرکزی در حال بررسی این پیشنهاد است.
موضوع مهم در این خصوص این است که هرگاه موضوعی قانون جاری کشور بشود، قطعا مردم آن را انجام می‌دهند. به همین دلیل می‌توان گفت هر کسی که می‌خواهد از سرویسی در امور پولی و مالی خود استفاده کند، چه در بخش پرداخت و بانکداری الکترونیکی، چه در سایر خدمات بانکی قطعا می‌پذیرد که هزینه آن را بپردازد. از طرف دیگر باید این موضوع را در نظر داشت که اگر سرویسی جذاب و کامل ارائه شود، مردم با هزینه کردن 10 یا 20 هزار تومان در سال مساله‌ای ندارند و کیفیت خدمات است که این رضایت را فراهم می‌آورد. گذشته از این اما تبلیغ و تشویق و حتی شاید بتوانم بگویم تحریک جامعه به انجام تراکنش بیشتر به هر شکلی، قطعا اقدامی نادرست و مخرب زیرساخت‌های فنی و اقتصادی است که دود آن سرانجام به چشم مردم می‌رود؛ بنابراین من هم صد درصد مخالف ترویج افزایش تراکنش‌های غیرضرور هستم، اما می‌خواهم به نکته ظریف‌تری اشاره کنم؛ چرا چنین تبلیغاتی انجام می‌شود و چرا موثر هم هست؟ اگر پاسخ این پرسش‌ها را بیابیم، قطعا می‌توانیم جلوی ادامه روش‌های تبلیغاتی مخرب را بگیریم.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
تبلیغات پرسروصدا
تبلیغات پرتعدادی از بعضی از شرکت‌های پرداخت در تلویزیون و دیگر رسانه‌ها به چشم می‌خورد. این تبلیغات هم خیلی دیده شده و هم مخالفان و منتقدان پرشماری دارد. در این سال‌ها بعضی از شرکت‌ها مردم را به سمت تعداد تراکنش بیشتر سوق داده‌اند و این محل بحث کارشناسان شده است.
[/mks_pullquote]
نوروزی: برای پول خرد حتما باید به سراغ کیف پول برویم. اینکه چرا بانک مرکزی کیف پول را راه نمی‌اندازد و چرا از این ابزار استفاده نمی‌شود و چرا ضوابط و الزامات قانونی در این حوزه شکل نگرفته است، جای سوال است. شرکت‌ها برای کیف پول تمایل زیادی دارند و کیف پول‌های الکترونیکی می‌تواند بسیاری از مسائل ما را حل کند.
صادق: این هم موضوع ما نیست و موضوع بانک‌هاست. هم موضوع کارمزد چون پرداخت‌کننده آن صد درصد بانک‌ها هستند و هم موضوع تراکنش خرد متوجه بانک‌هاست. اینکه بانک‌ها به سمت اصلاح نظام پرداخت نمی‌آیند، به این دلیل است که بانک‌های ما نه به درآمد کارمزدی عادت کرده‌اند و نه به هزینه‌های کارمزدی توجه می‌کنند و توجه آنها فقط به هزینه‌ها و درآمدهای بهره‌ای خود است.
خلیلی: نگاه کلان به بانکداری باید به‌روز، استاندارد و مدرن شود. اینکه همچنان بخواهیم با سود حاصل از رسوب منابع، بانکداری کنیم در فضای بانکی امروزه کارآمد نبوده و مقرون‌به‌صرفه هم نیست. هنوز بعضی از بانک‌ها سود 20 درصد می‌دهند و این مدل بانکداری برایشان جذاب است. در حالی که اگر به سوی اجرای قوانین و مقررات بانکداری مدرن گام برداریم، می‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که رفتار جامعه با شیبی ملایم اصلاح شده و بانک‌ها نیز به سمت اصلاح مدل‌های درآمدزایی و بانکداری استاندارد دنیا حرکت کنند. در این حالت است که می‌توان از قانون‌گذار نیز این توقع را داشت که در اجرای قوانین مربوط به سود سپرده و سود تسهیلات مسیر درستی را طراحی کند.
فرامرزی: من اعتقاد دارم کارت‌خوان حالا حالاها خواهد ماند. چون ویزا و مستری وجود دارد. حتما خاطرتان هست. تنها مدل عملیاتی نظام کارمزد که امکان پیاده‌سازی دارد، همان پیشنهادی است که در سال ۱۳۹۴ ارائه دادم و بعدها چند جای دیگر همین مدل را ادامه دادند. این مدل کارمزد فقط از یک طریق قابل حل است. چند قسمت داشت که هر چند قسمت آن باید با هم اجرا شود. اول اینکه تراکنش‌های زیر 50 هزار تومان کارمزد بر عهده دارنده کارت است. این رقم 50 هزار تومان قابل تعویض است و اصراری بر این عدد نیست. بالاتر از این مقدار را هم پذیرنده کارمزد بدهد. قول می‌دهم هیچ‌کس اعتراضی هم نمی‌کند. هر کس که دوست ندارد کارمزد بدهد، با خودش پول نقد داشته باشد. رفتن به سراغ خودپرداز چه عارضه‌ای دارد؟ اینکه نصب خودپردازها شروع می‌شود و کلی ارز خارج می‌شود و خروجی آن برای اقتصاد بد است.
طرح من این بود که افرادی که می‌خواهند از خودپرداز پول بردارند، کارمزد بدهند. روی این درصد هم من عدد پیشنهادی ندارم. بعضی‌ها اعتراض می‌کنند که این راه را هم بستی. برای این هم راه‌حل داریم و آن کیف پول‌های الکترونیکی است. تنها روشی که کیف پول را با سرعت بسیار زیاد همگانی می‌کند، همین است. همه به سراغ کیف پول می‌آیند و من برای کیف پول راه برای پول درآوردن دارم. تصور من این بود که روی کیف پول از رسوب پول می‌توان پول درآورد که بانک مرکزی در پرداخت‌بان می‌گوید این کار را نکنید. این قابل مذاکره است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
پرداخت‌بان یا کیف پول الکترونیکی
کیف پول الکترونیکی یک ابزار مناسب برای تراکنش‌های خرد است. بانک مرکزی در مورد پرداخت‌بان مستنداتی ارائه کرده و شرکت‌ها منتظر اجرایی شدن این قضیه هستند. هم‌اکنون کسب‌وکارهای متعددی راهکار کیف پول الکترونیکی را در اپلیکیشن خود جای داده‌اند.
[/mks_pullquote]
کیف پول از شبکه شاپرک عبور نمی‌کند و هزینه تراکنش عادی را ندارد. پس این چند اتفاق باید بهصورت همزمان اتفاق بیفتد. همزمان کارمزد شارژ که عمده فشار بر بانک‌ها را تولید می‌کند، برداریم. اپراتور یا استفاده‌کننده از شارژ این کارمزد را بپردازد. آخرین قسمت از این پازل که مدل پیشنهادی من بود، این است که عدد تراکنش‌های خرد که دارنده کارت باید کارمزد آن را بدهد، به مرور زمان کم و کمتر شود، بنابراين به‌مرور کارمزد به سمت پذیرنده می‌رود. کارمزدخواهی و ایجاد هر روش برای افزایش تراکنش را یک طفل طبیعی اوضاع نابسامان فعلی می‌بینم. ایراد از خود ماست. ایراد از این مدل است. ماه به ماه ارزش شرکت‌ها را در تعداد تراکنش‌ها اعلام می‌کنند، فارغ از حاشیه سود. وقتی ارزش‌گذاری فارغ از کیفیت این تراکنش با تعداد تراکنش‌ها انجام می‌شود، تا کی می‌توان اخلاق‌مدار بود و تراکنش صوری ایجاد نکرد؟ من یک سال و نیم جلوی توسعه بازار خود را گرفتم و گفتم که تراکنش و کارمزد به مردم ندهید. بعد نیروهای من می‌گویند این بازار را خودت از دست داده‌ای و فلان پی‌اس‌پی جای ما را گرفته است. شما جای ما باشید چه می‌کنید؟ برای همین است که فلان همکار من 70 درصد کارمزد می‌دهد. بانک مرکزی باید مسئولیت اجرای این طرح را بر عهده بگیرد و قول می‌دهم هیچ اتفاق بدی نمی‌افتد.
پرداخت‌یار پردردسر
شاپرک تفاهم‌نامه‌هایی با پرداخت‌یارها امضا کرد. تحلیل شما از اضافه‌شدن پرداخت‌یارها چیست؟ بانک مرکزی در بخشنامه‌هایی از کلمات جدیدی مانند «پرداخت‌یار»، «پرداخت‌ساز»، «ضابطه‌یار»، «حساب‌یار» و «پرداخت‌بان» رونمایی کرده است. شما چقدر با این ترکیب‌ها آشنا هستید و تا چه میزانی با این تعاریف جدید موافق هستید؟ آیا این تقسیم‌بندی می‌تواند وضعیت صنعت پرداخت را بهبود ببخشد؟
فرامرزی: برای همه ما پی‌اس‌پی‌ها، این بحث‌ها جدید است و کلماتی مانند پرداخت‌یار، ضابطه‌یار، حساب‌یار و غیره به گوش خیلی از ما هنوز آشنا نیست. این تغییرات لازمه صنعت بود و اگر قرار باشد رو به جلو حرکت کنیم و نخبه‌کشی انجام نشود، مجبور هستیم که به یک فضای باز رو بیاوریم. باید اعتماد بکنیم به آدم‌هایی که کار را بلد هستند، نخبه هستند، اهل این مملکت هم هستند و می‌دانند که ایران شرایط ویژه‌ای هم دارد، ولی پول اجرایی‌سازی ایده‌های خود را ندارند. آنها دل‌شان برای این مملکت می‌سوزد؛ پس نه قانون‌گریز هستند و نه خلافکار. چنین ویژگی‌هایی به یک پدر مهربان و عاقل نیاز دارد. این نقش پدر مهربان عاقل را بازی کردن کار سختی است. به نظر من رگولاتور در حال نزدیک‌شدن به این نقش است، ولی فاصله زیادی با آن دارد. کاملا طبیعی عقب است و این عقب بودن ایراد نیست. بدیهی است که باید عقب باشد و همیشه همین بوده است. تا زمانی که ما بایستیم تا رگولاتور برای ما قانون تعیین بکند، اشتباه کرده‌ایم. نوآوری در دنیا قانون‌گذاری را می‌سازد، نه اینکه از قبل رگولاتورها تصمیم بگیرند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
پرداخت‌یارها؛ بازیگران جدید
امسال شاپرک تفاهم‌نامه‌هایی با بعضی از کسب‌وکارها امضا کرد. پرداخت‌یار عنوان جدیدی است که صنعت پرداخت را با تغییراتی هرچند جزئی همراه کرده است و در این میزگرد هم صحبت‌های گوناگونی در این مورد بیان شد. چندین کسب‌وکار این تفاهم‌نامه را با شاپرک امضا کردند و البته هنوز بهصورت کامل سروشکل نگرفته‌اند. باید منتظر ماند و دید که در سال جدید پرداخت‌یارها چه تاثیری بر پرداخت الکترونیکی در ایران می‌گذارند.
[/mks_pullquote]
صادق: تعریفی که الان از پرداخت‌یاری وجود دارد نه مشکلی را از صنعت پرداخت حل کرده و نه مشکلی را حل خواهد کرد. فقط یکسری دردسرهای جدید ایجاد می‌کند که اگر دیر یا زود نهادهای نظراتی متوجه آنها شوند، ممکن است کلا آنها را حذف کنند. شما وقتی می‌خواهید یک راه‌حلی ارائه دهید، اول باید ببینید دقیقا مشکل چه بوده است. باید بهصورت مشخص بگوییم چه مشکل واضحی را قرار است پرداخت‌یارها از این صنعت حل کنند. چه کاری را پی‌اس‌پی‌ها نمی‌توانستند انجام دهند که قرار است پرداخت‌یارها انجام دهند. آنچه منجر به تدوین پرداخت‌یاری شد، از نظر من شرکت‌های تجمیع‌کننده‌ای بودند که قوانین شرکت‌های پرداخت و قوانین بانک مرکزی را زیر پا می‌گذاشتند و برای قانونی کردن این قانون‌شکن‌ها ما آمدیم و قانون وضع کردیم. این اساسا شدنی نیست. ماهیت وجودی این شرکت‌ها این بود که یکسری از قوانینی که پی‌اس‌پی‌ها رعایت می‌کردند را آنها رعایت نمی‌کردند. آنها هیچ ابزار اضافه‌ای بر پی‌اس‌پی‌ها نمی‌توانند ارائه دهند. به نظر من پرداخت‌یارها عملا به یک مشکل تبدیل شده‌اند یا مشکلاتی را به وجود خواهند آورد. شخصا به‌عنوان یک مدیرعامل شرکت پی‌اس‌پی عملا هیچ ارزش افزوده‌ای در این شرکت‌ها نمی‌بینیم، جز افزایش ریسک و هزینه‌های شرکت‌های پی‌اس‌پی.
آقای نوروزی موافق هستید؟
نوروزی: نه. من به‌عنوان یک PSP نباید این حرف را بزنم اما این انحصاری که در PSPها شکل گرفته، منجر به دلخوری استارت‌آپ‌ها و فین‌تک‌ها از PSPها شده است، باید برای این وضعیت تصمیمی گرفته شود. اینکه آیا برای پرداخت‌یاری ضوابط درستی وضع کرده‌ایم یا نه، یک بحث دیگر است. روزی وزیر ارتباطات آمد و در مورد انحصار PSPها صحبت کرد. من فکر می‌کنم بانک مرکزی برای شکستن این انحصار پرداخت‌یارها را به وجود آورد. بعد که جلوتر رفتیم، بانک مرکزی متوجه شد که کنترل همان 12 شرکت کار سختی بود و اگر این 12 تا چندبرابر شوند، کنترل آنها سخت‌تر خواهد شد. به این نتیجه رسید که پرداخت‌یار زیر چتر PSP به فعالیت بپردازد. ادبیات موضوع باید فرق کند. یعنی پرداخت‌یارها باید نقش جدیدی را ایفا کنند که PSPها نمی‌توانند یا چابک نیستند. وظایفی که برای پرداخت‌یاری تعریف می‌کنیم با این ضوابط جواب نمی‌دهد، اما اینکه پرداخت‌یاری باید باشد یا نه، من معتقدم که باید باشد. معتقدم برای آنکه ضوابط درستی وضع نشده است، نباید اصل موضوع را به هم بزنیم. پرداخت‌یارها در خیلی از موارد مشکلات ما را حل خواهند کرد.
خلیلی: البته در عمل پرداخت‌یارها خیلی با پی‌اس‌پی‌ها فرقی ندارند. نگاه بانک مرکزی این بود که فتح بابی شود تا بحث کارمزد شکل بگیرد. قرار شد تا پرداخت‌یارها بهصورت مستقیم با پذیرنده تعامل کنند و از او کارمزد بگیرند. بهصورت متعارف پی‌اس‌پی هم کارمزد خود را می‌گیرد. متاسفانه این اتفاق نیفتاد و پرداخت‌یارها هم با آغاز به کار شروع به سهم‌خواهی کردند. اصلا قرار نبوده که کار به این سمت برود. باید مدل جدیدی شکل بگیرد و در آن مدل هم پرداخت‌یار بهصورت شفاف و مشخص کار کند و هم ما بازار خودمان را داشته باشیم. به عقیده من بخشی از فعالیت‌ها و خدماتی که شرکت‌های پی‌اس‌پی طی سال‌های اخیر ارائه داده‌اند، با تعریفی که برای چنین شرکت‌هایی در بازار پرداخت الکترونیک وجود دارد، همخوانی ندارد. با وسواس از واژه عدم همخوانی استفاده کردم و نگفتم تناقض یا تضاد. درست است که یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت می‌تواند خدماتی مانند فروش بلیت قطار و هواپیما و بیمه‌نامه و غیره ارائه دهد، ولی چنین بازاریابی‌ها و بازارسازی‌هایی نباید اولویت و هدف اصلی شرکت‌های پی‌اس‌پی باشد.
یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت باید واسطه و پلی باشد میان بازیگرانی که به سراغ کسب‌وکارها می‌روند و از طرق شرکت‌های پی‌اس‌پی به شبکه پرداخت و بانکی متصل‌شان می‌کنند. تمرکز و اولویت شرکت‌های پی‌اس‌پی باید حفظ کیفیت، امنیت و سهولت انجام تراکنش‌ها باشد، نه بازاریابی کسب‌وکارهای جدید برای اتصال به شبکه پرداخت. به این اعتبار نه‌تنها فکر می‌کنم در مقام چیدمان بازار، پرداخت‌یارها با پی‌اس‌پی‌ها تداخلی ندارند؛ بلکه این دو بازیگر می‌توانند و باید در طول هم قرار بگیرند تا دسترسی کسب‌وکارها به شبکه پرداخت الکترونیک تسهیل و تسریع شود.
صادق: نکته‌ای که وجود دارد این است که پرداخت‌یارها شانسی در این فضا نداشتند. وقتی پیش یک مشتری می‌روی و مشتری همان موقع از نظر قانونی می‌تواند از پی‌اس‌پی سرویس پرداخت بگیرد، خب به سراغ همان پی‌اس‌پی می‌رود و اگر از نظر قانونی نمی‌تواند این سرویس را دریافت کند که بخش غیرقانونی اصولا مورد نظر ما نیست و بحثی درباره آن نداریم. پس مشتری هیچ دلیلی نمی‌بیند که بخواهد کارمزد بدهد. همچنین از آنجا که پرداخت‌یارها هیچ زیرساختی ندارند، عملا ماهیت وجودی آنها زیر سوال می‌رود. به‌عنوان مثال یکی از سرویس‌های حال حاضر پرداخت‌یارها، پرداخت با لینک است. آیا ما بلد نیستیم این کار را انجام دهیم؟ آیا ما نمی‌توانیم از نظر فنی چنین کاری انجام دهیم؟ قطعا می‌توانیم، ولی چون الزامات قانونی داریم این کار را انجام نمی‌دهیم.
نوروزی: فلسفه اینکه پرداخت‌یاری ایجاد شد، این بود که فضای کار را تسهیل کنیم. در دنیا انحصارها شکسته می‌شود. من می‌گویم پرداخت‌یاری این انحصار PSPها را می‌شکند. چرا PSP باید با یک مغازه‌دار طرف شود؟ ما باید همان کارهای سرویس پرداخت خودمان را انجام بدهیم.
صادق: باید ببینیم سیاست هر پی‌اس‌پی به چه صورتی تعریف شده است. ممکن است هر کدام از ما به سبکی کار کنیم. ممکن است عده‌ای از این شرکت‌ها بخواهند بهصورت مستقیم با مغازه‌دار تعامل کنند. ممکن است در بازاریابی حضوری یک سیاست را در پیش بگیریم و در حوزه دیگری کار دیگری انجام دهیم. بحثی در این نیست. هر شرکت پی‌اس‌پی خودش تصمیم می‌گیرد تا به چه صورتی کار کند. پرداخت‌یاری اساسا ایجاد شد تا چه مشکلی را حل کند؟ ما برای چیزی قانون‌گذاری کردیم که بیزنس‌مدل آن از ابتدا بر اساس قانون‌شکنی بود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
پیشنهادی برای اصلاح
از دید فعالان صنعت پرداخت، یکی از مشکلات جدی این صنعت این است که دارندگان کارت برای بسیاری از تراکنش‌های خرد به سراغ کارت‌خوان می‌روند. پیشنهادی که مطرح شده این است که کارمزد تراکنش‌های زیر 50 هزار تومان بر عهده دارنده کارت باشد و صحبت از این است که مردم به سمت کیف پول‌های الکترونیکی سوق داده شوند.
[/mks_pullquote]
فرامرزی: همیشه فکر می‌کنم پشت پرداخت‌یارها چیزی است که من نمی‌دانم. در یک بازه مبحث Card Present بدون چارچوب را هم با پرداخت‌یارها مخلوط کردند که به‌شدت مخالفت کردم. پرداخت‌یار Card Present یعنی فاجعه. پرداخت‌یار Card Present یعنی شرکت‌های پی‌اس‌پی بی‌حساب‌وکتاب که مسئولیت‌شان هم با شرکت بالایی است و کارمزد را آن شرکت بالایی می‌دهد. خوشبختانه Card Present را از روی پرداخت‌یار حذف کردند. پرداخت‌یار Card not Present مقبول است. شرکت‌هایی که توانا بودند، آمدند و با تفاهم‌نامه‌هایی به این قضیه ورود پیدا کردند. یکی از خصوصیاتی که اکنون آنها دارند این است که پول به حساب خودشان می‌آید. آنها در این شرایط گرفتار یک پی‌اس‌پی نمی‌شوند و کارمزد را خودشان مستقیم می‌گیرند. این خوب است و من این قضیه را مثبت می‌بینم.
به هر حال این شرکت‌ها وجود داشتند و نمی‌خواستند کار خود را وارد پی‌اس‌پی‌ها کنند. پی‌اس‌پی‌ها آنها را لَخت می‌کردند. اشکالی که در این مدل پرداخت‌یاری وجود دارد، این است که می‌گویند مسئولیت این کسب‌وکارها با پی‌اس‌پی‌هاست. من این را متوجه نمی‌شوم. منِ پی‌اس‌پی نمی‌توانم درگاه بدون ای‌نماد بدهم و شرکت پرداخت‌یار می‌تواند بدهد. مسئولیت اینکه درگاهی نداده، با من است. چنین چیزی منطقی است؟ اگر این اشکالات حل بشود، از نظر من اقدام خوبی است. ظاهرا بعضی از دوستان پرداخت‌یارها را بهصورت زیرسوئیچ می‌دانند که این فاجعه است. اگر Card Present داشته باشند، انحصار پی‌اس‌پی می‌شکند، ولی در حالت فعلی این اتفاق نمی‌افتد. پی‌اس‌پی رگوله شده است. کمیته حسابرسی، کمیته ریسک و کنترل دائمی روی یک پی‌اس‌پی است.
آینده صنعت پرداخت
به نظر شما یک سال بعد این صنعت چه جایگاهی دارد؟ شما برای پرداخت الکترونیکی در ایران چه تغییراتی در طول یک سال متصور هستید یا اینکه دوست دارید چه اتفاقاتی بیفتد؟
فرامرزی: دوست دارم مدل کارمزد حل شده باشد. آرزوی من این است که این مدل حل شده باشد. خیلی دلم می‌خواهد مدلی که گفتم پیاده شود و ببینم چقدر اشتباه کرده‌ام. معتقدم اگر این کار انجام شود، سال بعد خیلی حال‌مان خوب باشد. این مدل کارمزد که حل شود، ما پی‌اس‌پی‌ها دچار افت شدید مقطعی خواهیم شد. من به‌عنوان مدیرعامل یک پی‌اس‌پی از این اتفاق می‌ترسم، اما به‌عنوان یک کارشناس بر آن اصرار دارم. بالاخره این اتفاق باید یک روز بیفتد. خیلی دلم می‌خواهد سال دیگر برای بهتر بودن و اول بودن، این‌قدر گرفتار اعداد نشویم. دلم می‌خواهد تراکنش بی‌کیفیت از این مسیر پرریسک و گران شبکه شتاب خارج شده باشد. اینکه آیا این اتفاق رخ می‌دهد یا نه، فکر نمی‌کنم این اتفاق بیفتد. سال ۱۳۹۸ سال پرحادثه‌ای خواهد بود. منظورم از پرحادثه به معنی بد نیست. بازیگران جدید این صنعت با انرژی زیاد، اتفاقات جدیدی را رقم خواهند زد.
نوروزی: آمارهای مرکز توسعه تجارت الکترونیک نشان می‌دهد که این فضای پرداخت الکترونیکی در ایران روبه‌رشد است. فکر می‌کنم نقش PSPها که در این حوزه با هم به رقابت ناسالم می‌پردازند باید حل شود. به جز اینکه به کل اکوسیستم ضربه می‌زند، برای کل اقتصاد هم بد است. در یکی از جلسات مطرح شد که صنف PSPها بهصورت تعاملی باید قوانین و چارچوب‌هایی را برای خود لحاظ کنند و در آن فضا به رقابت بپردازند. این رقابت ممکن است تا سال آتی مضراتی را برای سیستم ما ایجاد کند. قطعا باید در ضوابط و الزاماتی که شاپرک برای ما مطرح می‌کند، بتوانیم فضای درآمدی که برای خودمان متصور هستیم و باید بتوانیم به هیات‌مدیره و سهام‌داران خودمان پاسخگو باشیم، شکل بگیرد. با توجه به فضایی که برای خودمان پیش‌بینی کرده‌ایم، می‌خواهیم تا سال 1400 جزء پنج شرکت PSP برتر ایران باشیم.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
کاغذ بی‌رویه
یکی از الزامات شاپرک این است که در تراکنش‌های کارت‌خوان حتما باید رسید کاغذی پرینت شود. با توجه به هزینه‌های زیاد کاغذ، مخالفت‌هایی با این قضیه صورت گرفته است. به‌عنوان مثال در جایگاه‌های سوخت می‌توان رسید کاغذی نگرفت و چنین گزینه‌ای وجود دارد. به نظر می‌رسد برای صرفه‌جویی در مصرف کاغذ می‌توان برای کارت‌خوان‌ها هم چنین قضیه‌ای را پیاده کرد.
[/mks_pullquote]
صادق: به نظر من اگر شرایط اقتصادی کشور به همین شکل پیش برود، شرایط بسیار سختی خواهیم داشت. شرکت‌های پی‌اس‌پی دچار مشکل خواهند شد و در چنین شرایطی آنها نمی‌توانند به‌سادگی به کار خود ادامه دهند. هم هزینه تامین تجهیزات افزایش و هم امکان تامین و به‌روز نگه داشتن آن کاهش پیدا کرده است. هزینه جاری پی‌اس‌پی‌ها افزایش پیدا کرده و در رقابت ناسالمی که به وجود آمده است، شرکت‌های پی‌اس‌پی درآمدهای آتی خود را عملا پیش‌فروش کرده‌اند؛ یعنی برای درآمد پنج سال آینده خود هزینه‌ای انجام داده‌اند که آن درآمد بر اساس یکسری محاسبات دیده شده بود. آن محاسبات با این افزایش هزینه‌ها و مشکلات اقتصادی در عمل بسیار متفاوت خواهد بود. به نظر من این باعث می‌شود که رشد واقعی بازار پرداخت خدشه‌دار شود. به این خاطر می‌گویم هم رشد واقعی و هم غیرواقعی در این صنعت وجود دارد.
من از نظر ریاضی درست متوجه نمی‌شوم که چطور تا قبل از آبان‌ماه تمام شاخص‌های اقتصادی کشور با نوسان مواجه بوده و تراکنش‌های شاپرک به‌طور ممتد طی این سال‌ها افزایشی بوده است. اگر مدیریت جریان نقدینگی در کشور و مبارزه با پولشویی به‌درستی اتفاق بیفتد، بسياري از اتفاقاتی که در شبکه پرداخت به‌غلط در جریان است، کاهش می‌یابد.
خلیلی: واقعیت این است که وقوع اتفاقات عجیب‌وغریبی را در سال پیش‌رو پیش‌بینی نمی‌کنم. طبیعتا مانند تمام اوقات با رشدی متعارف روبه‌رو خواهیم شد. همچنین حدسم این است که ماندگاری در بازار رقابتی به علت مباحث تحریم‌ها، فشار واردات و نقدینگی به‌شدت سخت‌تر خواهد شد. بدیهی است که اگر تغییری در نظام فعلی کارمزد رخ ندهد، کارمزد همچنان یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما خواهد بود. درآمد ما همیشه به‌طور ثابت با متوسط 10 تا 25 درصدی حجم تراکنش برابری دارد، از طرف دیگر هزینه‌ها بین سه تا شش برابر بسته به اقلام مختلف افزایش پیدا کرده است. در این شرایط طبیعتا سودآوری به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. همچنین چون پذیرنده در بازار رقابتی توقعاتی دارد، هزینه‌های عملیاتی ما هم به‌شدت بالا رفته است. بحث نیروی انسانی، حقوق و دستمزد هم مطرح است که افزایش شدیدی به نسبت درآمدِ نداشته و محقق‌نشده‌مان دارد. در نهایت می‌توان گفت سودآوری پی‌اس‌پی‌ها دچار مشکل می‌شود تا جایی که بقا را در سال آینده؛ آن هم در این بازار سخت می‌کند.
