پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در حال حاضر وضعیت استفاده از فناوری بلاکچین در مدیریت سرمایه‌گذاری در حد آزمایشی یا نمونه‌های اولیه بوده و چندین گام از چشم‌انداز ارائه‌شده عقب‌تر است. بااین‌وجود بسیاری از شرکت‌های مدیریت فناوری به‌صورت فعالانه‌ای در حال آزمایش و جستجوی راه‌های توسعه کاربردهای بلاکچین در صنعتشان هستند و این امر نویدبخش تغییرات قابل‌توجه در افق چشم‌انداز آینده است. این نوشتار گزارشی از دیلویت است که شامل تمرکز بر توسعه دارایی‌های معنوی در بلاکچین، مثال‌های مهم از توسعه بلاکچین و راهنمایی کلی برای آغاز استفاده از بلاکچین است.
می‌توانید متن فارسی پی‌دی‌اف گزارش دیلویت را از اینجا مطالعه کنید
آماده شدن برای آینده با بلاکچین
رهبران مدیریت سرمایه‌گذاری علاوه بر تلاش برای مدیریت مسائل روزانه مسئولیت سنگین دیگری هم بر عهده‌دارند: آماده شدن برای آینده. قسمتی از برنامه‌ریزی برای آینده معمولاً شامل بررسی فناوری‌های جدید به اقتضای اقبال افکار عمومی است. فناوری بلاکچین یکی از پرطرفدارترین فناوری‌های امروز بوده و به دو دلیل نیازمند بذل‌توجه شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری است:
نخست اینکه این فناوری صورت بالقوه توانایی تحول و توسعه زنجیره ارزش کسبوکار مدیریت سرمایه‌گذاری را دارا است. علاوه بر این، بلاکچین در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارد و عرصه ریسک و فرصت‌ها است.
جهانی را تصور کنید که در آن مشتریان هویت قابل‌اطمینان دیجیتالی دارند که به سوابق مالی و تاریخچه تراکنش‌های آن‌ها نیز متصل است. با تائید دیجیتال مشتری برای افتتاح یک نوع خاصی از حساب، یک قرارداد هوشمند اجرا می‌شود که پس از جستجو در سوابق وی، تأییدیه افتتاح حساب را صادر می‌نماید. پس از تکمیل فرآیند تائید صلاحیت مدارک مربوط به افتتاح دیجیتال حساب به‌صورت امن دیجیتالی از طریق گوشی تلفن همراه مشتری به او عرضه می‌شود.
زمان مکان و مشخصات امضای دیجیتال مربوط به تمام مؤلفه‌های رابطه مالی جدید دریافت شده و به‌صورت امن روی بلاکچین ذخیره‌سازی می‌شود. پس‌ازآن اپلیکیشن منابع مالی مربوطه را از طریق سامانه‌های پرداخت خودکار یا انتقال خودکار اوراق بهادار دریافت می‌نماید. از این رویکرد درزمینه مدیریت صندوق‌های سهام نیز می‌توان استفاده کرد و با بهره‌گیری از بلاکچین و قراردادهای هوشمند در فرآیند جذب و انتقال سرمایه‌گذاری ریسک را کاهش داد. قراردادهای هوشمند و بلاکچین این توانایی بالقوه رادارند که یک فرآیند خودکار را با سطح دخالت انسانی (person in the loop) موردنیاز ارائه کنند.
در حال حاضر وضعیت استفاده از بلاکچین در مدیریت سرمایه‌گذاری در حد آزمایشی یا نمونه‌های اولیه بوده و چندین گام از چشم‌انداز ارائه‌شده عقب‌تر است. بااین‌وجود بسیاری از شرکت‌های مدیریت فناوری به‌صورت فعالانه‌ای در حال آزمایش و جستجوی راه‌های توسعه کاربردهای بلاکچین در صنعتشان هستند و این امر نویدبخش تغییرات قابل‌توجه در افق چشم‌انداز آینده است.
این نوشتار شامل تمرکز بر توسعه دارایی‌های معنوی در بلاکچین، مثال‌های مهم از توسعه بلاکچین و راهنمایی کلی برای آغاز استفاده از بلاکچین است. مسیر رسیدن به آینده‌ای که در آن بلاکچین به‌صورت فعال مورداستفاده قرار می‌گیرد معمولاً با خطرات و فرصت‌های بسیار آکنده است و به این دلیل لازم است مسیر نیل به این آینده بااحتیاط موردبررسی قرار گیرد. تغییرات بالقوه‌ای که بلاکچین میتواند در مدیریت سرمایه‌گذاری ایجاد کند فی‌الواقع تحول بخش است؛ اما زمانی که الزام حقوقی برای دخالت انسانی در فرایندها وجود داشته باشد، این تغییرات در حد ارتقای اندک در بهره‌وری مشاهده خواهد شد.
بلاکچین یک فناوری قدرتمند است اما سطح بلوغ این فناوری هنوز پایین‌تر از پایگاه‌های داده سنتی و نسل قبلی سامانه‌ها است. بااین‌وجود با توجه به سطح بالای توجه شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری به بلاکچین، این فناوری در موقعیتی مناسب برای ایجاد نوآوری قرار دارد.
پشت‌صحنه بلاکچین
ارائه توضیح درباره رابط کاربری (user interface) و لایه کاربرد (application layer) فناوری‌ها کاری ساده برای گوینده و سرگرم‌کننده برای شنوندگان است. بااین‌وجود همان‌گونه که در شکل ۱ مشاهده می‌کنید قسمت اعظم توسعه بلاکچین در لایه‌های پایینی فناوری متمرکز است. لایه‌های پایینی زیرساخت توسعه و عملیات از فعالیت اپلیکیشن پشتیبانی می‌کنند. نحوه پردازش و ثبت داده‌ها بر روی فضای ذخیره‌سازی نسبت به رویکردهای قدیمی متفاوت است.
یکی از تفاوت‌های مهم بلاکچین در ماهیت رمزنگاری‌شده آن و نحوه تائید در شبکه بلاکچین است. با توجه به نحوه طراحی داده که در مراحل ابتدایی پردازش و هنگام شکل‌گیری اجماع در شبکه در حال حرکت و تغییر است، رمزنگاری و تائید دو بخش اساسی بلاکچین هستند. اجماع شرایط موردنیاز در بلاکچین برای ثبت تراکنش روی یک بلوک غیرقابل تغییر است.
ازآنجایی‌که بلاکچین هنوز فاصله زیادی با بلوغ دارد، امتحان کردن آن حتی برای شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری که رویکردی محافظه‌کارانه نسبت به نهادینه‌سازی فناوری‌های جدید دارند هم امر معقولی است. شرکت‌های تهاجمی‌تر راهکارهای بلاکچین را اجرایی کرده و تجاری‌سازی می‌نمایند. در این حال بلاکچین با گام‌های مشخص در حال پیشرفت به‌وسیله گستری از شرکت‌های بزرگ و کوچک است.
در ۵ سال آینده بلاکچین از حد نمونه مفهومی به حلقه‌ای تأثیرگذار از زنجیره ارزش در فرآیندهای شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری مبدل خواهد گردید و چه‌بسا به زیرساختی برای کاربردهای جدید مبدل خواهد شد. محتمل است که بلاکچین فاصله زیادی با جایگزین کردن سامانه‌های حامل ریسک سیستمی در عملیات شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری داشته باشد.
زنجیره ارزش شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری و کاربردهای نوظهور
کاربردهای مرتبط به مدیریت سرمایه‌گذاری در حال ظهور در طول زنجیره ارزش هستند. هر مدیر سرمایه‌گذاری یک زنجیره ارزش از فعالیت‌ها را دارا است که برای ارائه خدمات به مشتریان انجام می‌شوند. برخی از فرایندهای این زنجیره برای انتقال روی زیرساخت بلاکچین مناسب‌تر از بقیه هستند (شکل ۲). فعالیت‌هایی که نیاز به تائید از طرف دو یا چند شخص داشته و الزامات شدید در بررسی انطباق با قوانین و نظارت رگولاتوری دارند بستر مناسبی برای استفاده از بلاکچین به شمار می‌آیند.
ملاحظه دیگری که برای هر شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری منحصربه‌فرد است چگونگی انجام کارکردها است. آیا کارکرد افراد فرآیندها و فناوری‌ها در حالت بهینه است؟ آیا حجم به‌اندازه کافی برای پشتیبانی از ارتقاء زیرساخت‌ها بزرگ است؟ آیا مقیاس بلاکچین میتواند به‌تناسب حجم موردنیاز افزایش یابد؟
تعداد اندکی از موارد حاوی بیشترین اطلاعات موردنیاز برای مدیران سرمایه‌گذاری هستند. رویکردهایی که در ادامه مطلب موردبررسی قرار می‌گیرند نمایانگر رویکردهای متفاوت به‌تناسب نیازهای مربوط به اصلاح فرایندهای مورد ارتقا هستند.
نزدک (Nasdaq) – لینک (Linq)
رویکرد پلتفرمی برای متحول کردن کاربردهای بازار خصوصی اوراق بهادار که بر اساس گفت‌وگو با مدیران کلیدی بلاکچین در نزدک توسعه‌یافته‌اند.
در سال ۲۰۱۳ نزدک شروع به مطالعه ارزهای رمزنگاری‌شده برای درک چگونگی عملیات آن‌ها نمود و چگونگی حضور در مراحل اولیه توسعه ارزهای رمزنگاری‌شده را موردبررسی قرارداد. نزدک در فرآیند عادی تحقیق و توسعه خود به فناوری‌های نوین ازجمله واقعیت افزوده (Augmented Reality)، هوش مصنوعی (Artificial intelligence) و تحلیل کلان داده (big data) می‌پردازد.
در طی تحقیقات مربوط به ارزهای رمزنگاری‌شده، نزدک به این نتیجه دست‌یافت که بلاکچین موضوعی با او جذابیت بسیار است. پس از طی زمان یادگیری و همکاری در مورد بلاکچین نزدک تصمیم گرفت که یک کاربرد را به‌عنوان نمونه اولیه توسعه دهد که اکنون به آن لینک گفته می‌شود.
لینک در بازار خصوصی نزدک (NPM) توسعه‌یافته است که به صندوق‌های سهامی مربوط به شرکت‌های خصوصی خدمات ارائه می‌دهد. در حال حاضر لینک سوابق مربوط به سهامی ین شرکت خصوصی را بر روی بلاکچین خصوصی خود ذخیره می‌کند. از بین این شرکت‌ها می‌توان به «chain.com» اشاره نمود که شریک نزدک در توسعه بلاکچین به شمار می‌رود. اثربخشی راهبرد نزدک در مورد لینک درگرو توسعه بازارهای مالی است.
نزدک بر این باور است که حفاظت و ثبت سوابق بازار عوامل کلیدی در توسعه بازار شمار می‌روند. دو عامل پراهمیت دیگر در توسعه بازار، نقدینگی و قابلیت مقیاس‌پذیری است. لینک با انجام حسابداری دارایی‌ها، انتقال مالکیت و مدیریت گزارش‌گیری سیستم‌های اطلاعاتی و گزارش‌گیری رگولاتوری، در مراحل گزارش‌گیری و پیگیری زنجیره ارزش شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری نقش ایفا می‌کنند. با توسعه لینک و تا تبدیل آن به محصولی کامل و آماده برای بازار نزدک در حال همکاری با فعالان خصوصی بازار برای ایجاد اکوسیستم بلاکچین است که در عین قدرتمند بودن تحول بخش هم باشد. نزدک به‌عنوان یک تأمین‌کننده پردازش اوراق بهادار در مقیاس بزرگ به این فضای جدید توسعه‌ای وارد می‌شود.
تصمیم نزدک برای دنبال کردن بلاکچین در اوراق بهادار خصوصی تصمیمی راهبردی است. رویکرد بازار خصوصی نزدک، مکمل کسبوکار اصلی مبادله اوراق بهادار نزدک است. شرکت بخش کوچک و در حال رشد کسبوکار را ازنظر وسعت و ریسک انتخاب کرده است. ازنظر رگولاتوری این رویکرد ریسک سیستمی را محدود کرده و نهادهای رگولاتوری را با راهکارهای مبتنی بر بلاکچین آشنا و مطلع می‌سازد.
این رویکرد همچنین نزدک را قادر می‌سازد تا فناوری جدید خود را ساخته، ارزش آن را نمایان کرده و از تجربه حاصله بیاموزد و پس‌ازآن بلاکچین را به جریان‌های کاری بزرگ‌تر و پیچیده‌تر پردازش اوراق بهادار با ریسک سیستمی بالا و در معرض سختگیری بیشتر رگولاتوری اعمال نماید. نزدک به‌طور فعالانه در حال جستجو برای یافتن نقاط درد در بازار خصوصی اوراق بهادار است که این کار شامل سرمایه‌گذاری‌های جایگزین مانند مدیریت صندوق‌های سهام خصوصی است. آن‌ها در حال تحقیق در حوزه‌هایی هستند که به‌طور بالقوه امکان جهش‌های کوانتومی در فناوری و فرایندهای کسبوکار وجود دارد.
سهامی شرکت‌هایی که به‌صورت خصوصی نگهداری می‌شوند اولین مورد از میان مجموعه فرصت‌های مربوط به اوراق بهادار خارج از فهرست‌های رسمی است که نزدک در حال بررسی آن است. این حرکت به‌صورت بالقوه فرایندهای تعامل با مشتریان را به زیرساخت بلاکچین لینک اضافه خواهد کرد.
ابتکار عمل بلاکچین دلاوِر (Delaware): سیمبیونت (Simbiont)
کاربرد توسعه‌یافته بر اساس مصاحبه با یک مدیر کلیدی هدایت‌کننده توسعه بلاکچین در سیمبیونت
ابتکار عمل بلاکچین دلاوِر (DBI) هم بینش خوبی نسبت به جامعه‌ی مدیریت سرمایه‌گذاری در مورد نهادینه‌سازی بلاکچین در پردازش اوراق بهادار ارائه می‌دهد. این طرح ابتکار عمل باقدرت در حال فعالیت در حوزه‌های پیگیری (tracking) و گزارش‌گیری زنجیره ارزش مدیریت سرمایه‌گذاری است. دی‌بی‌آی پیگیری و گزارش‌گیری را به‌صورت اصلی آن برای شرکت‌ها ارائه می‌دهد: پایه‌ای حقوقی از حقوق مالکیت دیجیتال و نه یک ارائه‌ی دیجیتال صرف از سوابق و حقوق مالکیت کاغذی.
دی‌بی‌آی دارای دو مؤلفه اصلی است. اولین مؤلفه دی‌بی‌آی بازسازی آرشیوهای عمومی از طریق دفترکل توزیع یافته به‌عنوان لایه ذخیره‌سازی و خلق سوابق هوشمندی است که میتواند کنترل و دسترسی را خودکار نماید. در بلندمدت نقشه راه بلاکچین شامل خدمات ثبتی ایالت دلاوِر خواهد بود که شامل سوابق کلیدی مانند پرونده‌های یکپارچه مربوط به قوانین تجارت، اسناد مالکیت زمین و گواهی تولد و مرگ است.
دومین مؤلفه از طرح ابتکار عمل برای مدیران سرمایه‌گذاری جذاب‌تر محسوب می‌شود. دلاوِر در حال برنامه‌ریزی برای قرار دادن اسناد و رویه‌های حقوقی روی یک بلاکچین باقابلیت قراردادهای هوشمند است که توسط سیمبیونت توسعه‌یافته است. این بخش شامل دو جریان کاری است.
ابتکار عمل بلاکچین دلاوِر دارای دو جریان حقوقی و فناوری است که هر یک پیامدهای مهمی برای مدیران سرمایه‌گذاری در بردارد. دلاوِر به‌صورت فعال در حال رقابت برای جذب مراکز مدیریت تجاری است و به‌عنوان یک ایالت جذاب برای کسب‌وکارها دارای ۶۶ درصد از ۵۰۰ شرکت لیست فورچون و ۸۵ درصد است از عرضه اولیه‌های اخیر ایالات‌متحده است.
در جریان حقوقی کارها هم فرماندار دلاوِر این اطمینان را می‌دهد که از طریق تحلیل‌های حقوقی و قانون‌گذاری، قوانین به‌صورت کامل از روندهای حقوقی بلاکچین و اوراق بهادار دیجیتال پشتیبانی می‌کنند. دی‌بی‌آی درحال توسعه چارچوبی حقوقی برای جایگزین کردن ثبت کاغذی با ثبت دیجیتال است. شفاف کردن وضعیت حقوقی سوابق دیجیتال احتمالاً گامی مهم در مسیر نهادینه‌سازی بلاکچین است. یک فایل گسترده اصلی با سوابق دیجیتال برای هر یک از اوراق بهادار میتواند به‌صورت بنیادی فرایند پردازش اوراق بهادار را از طریق استفاده از قراردادهای هوشمند متحول نماید. این توانایی میتواند فایل اصلی اوراق بهادار را متحول کرده و آن را به بخشی فعال از پردازش اوراق بهادار تبدیل کند.
در طرف فناوری هم برنامه ایالت دلاوِر ثبت و مدیریت پرونده‌های تجاری است. ثبت هوشمند پرونده‌های تجاری از طریق چیزی که آن را ثبت سوابق خودکار می‌نامند در مواقع لزوم، مانند نیاز به ثبت یا نزدیک بودن تاریخ انقضا، هشدارهایی را صادر می‌کند. قراردادهای هوشمند در صندوق‌های سهامی مبتنی بر بلاکچین این توانایی رادارند که به‌صورت مستقیم به واحدهای سرمایه‌ای با قرارداد هوشمند تبدیل شوند که بتواند الزامات منحصربه‌فرد پردازش آن‌ها را مدیریت کند.
با توجه به‌سرعت پایین حرکت نمونه‌های اولیه در معماری بلاکچین، رهبران مدیریت سرمایه‌گذاری باید فرایند بررسی سرمایه‌گذاری‌های آینده در اجرای بلاکچین را آغاز کنند. این فرآیند باید مزایای بالقوه فرآیندهای مبتنی بر بلاکچین را با ریسک بالای اجرای فن‌آوری جدید نسبت به پایگاه‌های داده قدیمی را بسنجد. در این نوشتار به نقشه راهی برای سرمایه‌گذاری بلاکچین خواهیم پرداخت.
وام سندیکایی: سیمبیونت
کاربرد توسعه‌یافته بر اساس مصاحبه با یکی از مدیران کلیدی پیشبرد توسعه بلاکچین در سیمبیونت
سیمبیونت یک استارت‌آپ فین‌تکی است که به نظر می‌رسد بیشتر از آنکه تفکر تحول صنعت مدیریت سرمایه‌گذاری باشد درگیرِ ارائه راهکارهای مبتنی بر بلاکچین برای مشتریان است. سیمبیونت در حال ساختن یک راهکار جامع وام‌های سندیکایی برای کنسرسیومی متشکل از ۱۶ شرکت در حوزه خریدوفروش فرایند سندیکایی وام است. هدف این رویکرد ساده‌سازی فرآیند وام‌های سندیکایی تا ریسک در میان مشارکت‌کنندگان بازار (من‌جمله جامعه جایگزین وام‌دهندگان) به‌صورت بهینه‌تری تقسیم شود.
راه‌حل یک بلاکچین خصوصی است که توسط اعضای کنسرسیوم برای مدیریت جامع وام‌های سندیکایی استفاده می‌شود.
این مراحل سندیکایی کردن وام حوزه‌های متعددی از زنجیره ارزش مدیریت سرمایه‌گذاری را پوشش می‌دهد که شامل تعامل با مشتری، انتقال مالکیت، پیگیری و گزارش دهی است. پردازش مؤلفه‌های اوراق بهادار در تقسیم بهره میان مالکین نیز در این حوزه جای می‌گیرند.
این کاربرد جدید از بلاکچین با ماهیت خصوصی خود همراه با طبیعت غیر نقدی (illiquid) وام‌های سندیکایی، تعدادی از ریسک‌های فناوری جدید را کاهش خواهد داد. همچنین با توجه به این حقیقت که مشارکت‌کنندگان در شبکه خصوصی همگی نهادهای مالی تحت نظارت رگولاتوری هستند، ریسک‌های مرتبط در مقایسه با شبکه‌های عمومی بلاکچین به‌مراتب کمتر است. این پروژه میتواند نمونه‌ای برای اجرای راهکارهای بلاکچین خصوصی برای صادرکنندگان سرمایه با حجم پایین تراکنش سرمایه‌ای باشد و علاوه بر آن برای مشارکت‌کنندگان در وام‌های سندیکایی و بازار قروض خصوصی نیز مفید فایده شود.
الهام بخشی برای اجرا: شش گام کلیدی برای تبدیل بلاکچین به واقعیت
واقعیت بلاکچین به‌واسطه رویکرد انقلابی و کاربردهای گسترده آن در هاله‌ای از هیجانات عمومی پنهان‌شده است. بااین‌وجود برای شرکت‌هایی که در حال بررسی استفاده از این فناوری در روندهای کسبوکار خود هستند مسیری حساب‌شده جهت شروع اجرای بلاکچین وجود دارد. از این طریق آن‌ها می‌توانند اجرای تحول بخش خود را با به حداقل رساندن ریسک‌های مرتبط با تغییر روندها و نهادینه شدن فناوری جدید به منصه ظهور رساند.
گام اول: الهام
یکی از راه‌های اصلی کسب ایده مراجعه و تعامل با اتاق‌های فکر فعال و آزمایشگاه‌هایی است که دانشجویان و اساتید در حال آزمایش ایده‌های مرتبط با بلاکچین قبل از تجاری شدن هستند. برخی از این گفتگوها مانند نیم‌نگاهی به آینده خواهد بود. ارتباط با رهبران پروژه‌های بلاکچین در مدیا لب (Media Lab) میتواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار شرکت‌ها بگذارد. علاوه بر وجود اطلاعات و دانش گسترده در مورد وضعیت کنونی فناوری، دانشجویان و فعالان دانشگاهی در حال کمک برای شکل‌دهی آینده فناوری هستند.
نقاط ضعف و محدودیت‌های شناخته‌شده فناوری نقطه تمرکز فعالیت‌های توسعه آن‌ها است. کاری که این مؤسسات انجام می‌دهند شکل‌دهی آینده فناوری‌های نوظهور است. قبل از آنکه مقالاتی در مورد موضوع منتشرشده باشد مراجعه به اتاق فکر یک محدودیت خاص را مشخص کرد: سرعت پردازش. بلاکچین در شبکه عمومی استاندارد خود قادر نیست مقیاس بزرگ موردنیاز برای برخی کاربردها، مانند معاملات اوراق بهادار را پشتیبانی نماید. این مسئله امروز نیز صادق است.
بااین‌وجود استفاده از پیکربندی‌های متفاوت بلاکچین می‌توانند به‌صورت بالقوه سرعت پردازش آن را افزایش داده و به استانداردهای صنعت نزدیک کند. پیشرفت این اتاق‌های فکر قبل از نیازهای کاربردهای تجاری انجام می‌پذیرد و این مهم چیزی است که به طبع نقش آن‌ها انتظار می‌رود. تقویت خلاقیت و الهام گرفتن در مورد فناوری امری حتمی پس از مراجعه به آزمایشگاه‌ها خواهد بود.
گام دوم: آموزش
در فاز آموزش خلاقیت مسیر جمع‌آوری و ادغام اطلاعات را هموار می‌سازد. درحالی‌که فاز الهام گرفتن باعث فعالیت قوه تخیل می‌شود، فاز آموزش مسائل عملی را لحاظ می‌کند. سؤال‌های بخصوصی وجود دارند که سازمان‌ها باید در فاز آموزش به آن‌ها بپردازند. بلاکچین واقعاً چگونه کار می‌کند؟ کدام‌یک از روندهای شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری در حال حاضر بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند؟
مشخصه‌های کلیدی روندها برای مناسب بودن جهت تحول بلاکچین کدم‌اند؟ چه ریسک‌هایی با تحول روندها به بلاکچین همراه است؟ آیا راه‌هایی برای پیکربندی، نظام بخشی یا اجازه دادن به بلاکچین جهت کاهش ریسک وجود دارد؟ این سؤال‌ها می‌توانند به‌عنوان نقطه آغازی برای آماده کردن شرکت‌ها جهت یک‌روند قدرتمند شکل‌دهی به ایده ایفای نقش کنند.
گام سوم: شکل‌دهی به ایده
پس‌ازآنکه میزان کافی از کارکنان الهام پذیرفته و آموزش‌دیده درزمینه بلاکچین شدند سازمان‌ها می‌توانند به‌صورت مؤثری قدم به مرحله شکل‌دهی ایده بگذارند. روندهای پیش رو در شکل‌دهی ایده، مشارکت‌کنندگان را درگیر کرده و ضمن ترویج ایده‌های متفاوت باعث بروز بهبودهای مؤثر می‌گردند. شکل‌دهی مؤثر به ایده میتواند منجر به اقدام شود. طبقه‌بندی و اولویت‌بندی از الزامات اقدام مؤثر بر اساس ایده تولیدشده است. شکل‌دهی مؤثر به ایده، بدون خفه کردن یا غفلت از ایده‌های خوب درروند ایده پردازی، باعث تبدیل هرج‌ومرج به نظم می‌شود.
مشارکت‌کنندگان در شکل‌دهی ایده می‌توانند چگونگی بهبود بهره‌وری یا ارتقای توانایی روندهای شرکت توسط بلاکچین را تجسم نمایند. شناسایی نقاط درد در روندهای شرکت آسان‌تر از یافتن نقاطی از روندهای کارآمد است که با توانمندی بیشتر می‌توان به ایجاد فرصت‌های جدید پرداخت. یک‌روند صحیح شکل‌دهی به ایده با نگاهی نافذ به دنبال هر دو نوع این بهبودها خواهد بود.
این رویکرد متمرکزتر از دیگر رویکردها برای شکل‌دهی به ایده است چراکه روش بهبود -بلاکچین- قبلاً شناسایی‌شده و حوزه‌های بهبود به‌طور منظمی هماهنگ با زنجیره ارزش است.
نتیجه روند شکل‌دهی به ایده فهرستی اولویت‌بندی شده از پروژه‌های بالقوه بلاکچین است. به یاد داشته باشید که بلاکچین در مقایسه با راهکارهای سنتی پایگاه داده فناوری نسبتاً جدیدی محسوب می‌شود. پروژه و منافع شناسایی‌شده از طریق شکل‌دهی به ایده میتواند از طریق راهکارهای سنتی پایگاه داده به‌طور آسان‌تری به دست آید. در حال حاضر داده‌های نهایی (end of the day) قیمت‌گذاری اوراق بهادار مثالی از کاربرد ضعیف بلاکچین است. طبیعت کم‌هزینه، پرحجم، غیرقابل‌شناسایی شخصی و غیرقابل‌انتقال این نوع داده، آن را برای ساختارهای سنتی داده مناسب‌تر می‌کند. قیمت‌گذاری نهایی مؤلفه‌ای از داده است که نیاز به محافظت رمزنگاری ندارد.
مدیران سرمایه‌گذاری باید ایده‌های خود را در بوته آزمایش نهاده و بررسی کنند که آیا بلاکچین زیرساخت صحیحی برای راهکار آن‌ها هست یا نه. برخی دستورالعمل‌های توسعه بلاکچین نشان می‌دهند که حذف واسطه (disintermediation) کاربرد صحیحی از بلاکچین است. این مهم همیشه صحیح نیست مخصوصاً در صنعت مدیریت سرمایه‌گذاری که در معرض نظارت سرسخت رگولاتوری است. برخی کاندیداهای مناسب برای بلاکچین احتمالاً شامل شرطِ «نبود واسطه» نخواهند بود.
بهره‌گیری از ماهیت توزیع یافته بلاکچین میتواند باعث گسترده‌تر شدن شمول آنی گردد که نه حذف واسطه که به‌صورت مؤثری یک بسط از روندها است. می‌توان گره‌هایی در شبکه تعریف کرد که صرفاً اجازه مشاهده اطلاعات را داشته باشند آن را برای حسابرسی و رگولاتوری کنار گذاشت. اگرچه این نهادها در مفهوم سنتی به‌عنوان طرفی جدید در تراکنش محسوب می‌شوند، توانایی این دو گروه برای سلف سرویس (self service) در مجموعه تراکنش‌های تائید شده، بدون اینکه نقش واسطه‌ای یا حذف آن باشد به نفع تمامی طرفین است.
گام چهارم: همکاری
پس از آنکه ایده‌ها مورد آزمون قرار گرفتند مدیران سرمایه‌گذاری می‌توانند به مرحله همکاری قدم بگذارند. مدیران سرمایه‌گذاری در این فاز اغلب با کنسرسیوم‌های صنعت و توسعه‌دهندگان بلاکچین ارتباط برقرار می‌کنند. به‌واسطه این ارتباط مدیران سرمایه‌گذاری می‌توانند روند آموزش خود را در پروژه‌های بلاکچین ادامه دهند. سؤالات کلیدی که در مرحله همکاری باید مطرح شوند از این قرارند:
- شرکت‌های دیگر مدیریت سرمایه‌گذاری در این حوزه چه‌کارهایی انجام داده‌اند؟
- آیا در گستره صنعت برای این روندها استانداردهای در دست تدوین است؟
- کدام پلتفرم بلاکچین برای این پروژه مناسب‌تر است؟
- کدام شرکت‌های توسعه‌ای در حال کار روی پلتفرم بوده و حائز تجربه در حوزه روند موردبحث هستند؟
- نظر دیگر مشارکت‌کنندگان صنعت درباره این حوزه از توسعه بلاکچین چیست؟
مدیران سرمایه‌گذاری در فاز همکاری ایده‌های پروژه بلاکچین را با دیگر فعالان صنعت و نیز سازمان مانند «R3CEV LLC» به بحث و آزمون می‌گذارند. ایده‌ها از طریق همکاری پالایش‌یافته و با استانداردهای صنعت منطبق می‌شوند.
قبل از این مرحله مدیران سرمایه‌گذاری درکی کلی از امکانات بالقوه بلاکچین و طرز کار آن دارند. در این مرحله شرکت‌ها فهرستی اولویت‌بندی شده از پروژه‌های بلاکچین مناسب برای سازمان خود در دست دارند. پس از خروج از فاز همکاری شرکت‌ها بینشی نسبت به استانداردهای صنعت، شرکای احتمالی برای توسعه و راهبردی اولیه برای توسعه بلاکچین در اختیار خواهند داشت. برای نیل به اهداف فاز همکاری، مدیران سرمایه‌گذاری باید بخشی از شبکه فعالان بلاکچین و فین‌تک گشته و از آموخته‌های خود در شبکه استفاده کنند.
در فاز همکاری شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری می‌توانند بین خرید یا خلق راهبرد انتخاب نمایند. در مورد بلاکچین این رویکرد میتواند برای به حداقل رساندن ریسک در توسعه نرم‌افزار و اجرا مورداستفاده قرار گیرد. این رویکرد همچنین میتواند موجب حصول اجماع نمایشان شرکت‌ها در مورد یک راهکار به‌خصوص گردد. با در اختیار داشتن تعداد کافی از مشتریان و تیمی قوی از شرکت‌های فناوری پشت یک راهکار بلاکچین رگولاتوری ممکن است راحت‌تر برای قبول پیشرفت فناوری مجاب شده یا چه‌بسا آن را با آغوش باز بپذیرد.
نیل به مشارکت رگولاتوری یک موفقیت عمده برای فناوری بلاکچین به‌صورت کلی خواهد بود به‌صورت اخص اجرای آن در بازارهایی را که موجب ریسک سیستمی یا تغییر ساختار بازار است سهولت خواهد بخشید. شامل کردن رگولاتوری در فرآیند همکاری و معماری راهکار به‌طور مشترک میتواند به‌صورت بالقوه زمان نهادینه شدن بلاکچین را کاهش دهد.
گام پنجم: ساخت نمونه اولیه
با جمع شدن دانش و ارتباط در این مرحله از فرایند، شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری که راهکارهای مختص به خود را طراحی می‌کنند آماده توسعه نمونه‌های اولیه واقعی از پروژه‌های پیشرو هستند. نمونه اولیه یا پروتوتایپ را به‌طور مؤثر می‌توان فرایندی دانست که در مقیاس کوچک اجراشده است. جهت ساختن یک نمونه اولیه خوب الزامات فرآیند باید از مشارکت‌کنندگان، ذینفعان و متخصصین کلیدی سازمان جمع‌آوری گردد. نمونه‌های اولیه را می‌توان به دو بخش کلی تقسیم نمود:
- نمونه اولیه بردبورد (breadboard)
- نمونه اولیه سریع (rapid)
تفاوت بنیادی بین این دو نوع نمونه اولیه در آن است که نمونه اولیه بردبورد به یک نمونه کامل تکامل می‌یابد و نمونه اولیه سریع فقط برای جمع‌آوری الزامات، آزمایش و بهبود ساخته می‌شود. نمونه‌های اولیه نمونه‌های اولیه سریع به محصولات با کارکرده کامل تکامل نمی‌یابند و اساساً پس از آزمایش به کنار گذاشته می‌شود.
در ساخت نمونه اولیه بردبورد نمونه نهایی از نمونه اولیه ساخته می‌شود. در هر دو مورد از این روش‌ها، نمونه اولیه برای شناسایی الزامات و نیازهای کاربران تحت آزمایش و بهبودهای پی‌درپی قرار می‌گیرد. در توسعه سریع و انرژی کمتری برای درست کردن نمونه اولیه صرف می‌شود و در مرحله توسعه کاربردها از آن‌ها استفاده می‌شود. درزمینه توسعه راهکارهای بلاکچین برای کنسرسیوم‌های شرکای تجاری، نمونه اولیه سریع با سرعت بیشتر و هزینه کمتر می‌توانند به‌عنوان نمونه اولیه جهت نمایش مفهوم به کار رود.
گام ششم: اجرا
اجرای راهکار بلاکچین جایی ست که لاستیک جاده را لمس می‌کند. ریسک موجود در مراحل بررسی، آزمایش و ساخت نمونه اولیه در مقایسه با ریسک بالقوه مرحله اجرای بلاکچین ناچیز است. شرکت‌ها طی فرایند توسعه و اجرای راهکار بلاکچین باید آماده سرمایه‌گذاری در امنیت و کاهش ریسک باشند. اعتبارسنجی و تائید صحت سامانه قبل از راه‌اندازی مؤلفه‌های کلیدی در اجرای فرآیندها هستند. همچنین بسته به کاربرد بلاکچین گستره‌ای از الزامات برای اجرای صحیح وجود دارد. رویکرد اجرا در یک بلاکچین خصوصی با سطح دسترسی محدود و تعداد اندک
نهادهای رگوله شده، تفاوت بسیاری با اجرای شبکه‌های عمومی ارزهای رمزنگاری‌شده خواهد داشت. در شبکه‌های خصوصی، سطح دسترسی مشارکت‌کنندگان می‌توانند به‌صورت فیزیکی و برنامه‌نویسی کنترل‌شده و در اجرا صرفاً روی تعداد محدودی از کاربران با سطح دسترسی مشخص تمرکز شود. در مقابل یک شبکه عمومی برای حفظ کنترل وابسته به رمزنگاری و الگوریتم‌های احراز هویت است. همچنین در شبکه‌های کوچک خصوصی روش‌های حل اختلاف می‌توانند کدگذاری (مقرر) شده و مؤلفه‌های اساسی از اجرای بلاکچین باشند. مفهوم کد برابر با قانون است و متأثر از همین مسئله است که هنوز هم در جامعه بلاکچین عمومی می‌شنویم:
«هر تراکنش ممکنی مقبول است»
این مهم اهمیت استانداردهای اعتبار سنجی و تائید صحت را بیش‌ازپیش آشکار می‌سازد. بسیاری از چالش‌های اجرای بلاکچین خارج از فناوری قرارگرفته‌اند و در فرایندهای مدیریت سرمایه‌گذاری به شکل مشکلات در گزارش‌های مالی، مالیات و انطباق با قوانین ظاهر می‌شوند.
با توجه به تعدد شرکت‌هایی که در این راه گام برمی‌دارند و ماهیت شبکه‌ای بلاکچین بسیاری از شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری به‌زودی از بلاکچین بهره خواهند برد. برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری جایگزین می‌توانند در معاملاتی شرکت کنند که در وهله اول روی بلاکچین قابل‌دسترس است و این امر به‌صورت بالقوه فرصت ازدست‌رفته برای شرکت‌های خارج از بلاکچین محسوب خواهد شد.
در صندوق‌های متقابل (mutual funds) احتمالاً مشارکت‌کنندگان در کنسرسیوم‌های بلاکچین خصوصی برای کاستن از هزینه‌ها در معاملات اوراق بهادار با نقد شوندگی پایین، به معامله اوراق بهادار در بازاری با واسطه‌گری کارگزار (upstair market) خواهند پرداخت.
برای ارائه‌دهندگان صندوق‌های قابل معامله در بورس شاید فرایند Creation (بلوکی از سهامی که توسط ارائه‌دهنده صندوق قابل معامله در بهابازار به کارگزار فروخته می‌شود تا در بازار آزاد به فروش گذاشته شود) این ریسک و هزینه‌ها را کاهش دهد. هر یک از این مثال‌ها شامل شبکه‌ای خصوصی از مؤسسات مالی تحت نظارت رگولاتوری است که مؤید درجه بلوغ بلاکچین و ماهیت مدیریت سرمایه‌گذاری است.
بلاکچین در مدیریت سرمایه‌گذاری: آرمان‌شهر
در چشم‌انداز آینده‌نگر، یا به‌زعم به برخی آرمان‌گرایانه، بلاکچین و قراردادهای هوشمند مشخصه کلیدی فرایند بلاکچین مورداستفاده قرار می‌گیرد: سوابق دیجیتال شده، ورود اطلاعات و دسترسی غیرمتمرکز، تراکنش‌های غیرقابل تغییر و پردازش آنی.
امکان بهبود روندها از طریق بلاکچین با استفاده از قراردادهای هوشمند به‌صورت قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
در این جهان آرمانی نیز ریسک همچنان وجود دارد. یکی از این ریسک‌ها آنجا است که اسناد دارایی‌ها در بلاکچین ثبت‌شده و مدرکی دال بر مالکیت دارایی خارج از بلاکچین وجود ندارد. اگرچه این ریسک در اجرای بلاکچین نیازمند توجه است؛ باید بگوییم که ریسک جدیدی نیست. تابه‌حال چند بار ساختمان‌های معروف عمومی توسط کلاه‌برداران به افراد فروخته‌شده‌اند؟!
یکی دیگر از ریسک‌های فناوری در قراردادهای هوشمند نهفته است که به‌صورت بالقوه میتواند توسط هکرها بستر کدهای مخرب گردد. استفاده از بلاکچین خصوصی و جدا کردن حقوق مالکیت ثبت‌شده بلاکچین از ارز رمزنگاری‌شده قسمت اعظم این ریسک‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد. بلاکچین عمومی در برابر سوءنیت مشارکت‌کنندگان و مشکلات تصادفی در تراکنش آسیب‌پذیر است.
در بلاکچین‌های خصوصی به علت مسئولیت مشترک مشارکت‌کنندگان محدود وقوع چنین اتفاقاتی کمتر انتظار می‌رود. اعضا می‌توانند توافق کنند که کد مطابق با توافق نوشته اجرا شود و زمانی که کد یا قرارداد هوشمند به‌صورت صحیح کار نکند از این مسئله نمی‌توان برای نفع مالی سوءاستفاده کرد. کنسرسیوم‌های شرکت‌ها در شبکه خصوصی می‌توانند خودشان به‌صورت مؤثری خود را رگوله کنند.
درزمینه پردازش اوراق بهادار با توجه به ریسک سیستمی و ذاتی آن نهادهای رگولاتوری باید در جهت حمایت از مصرف‌کنندگان و بازارها اقدام نمایند. سطح محافظت رگولاتوری از سامانه و روندهایی که از بازار و پردازش اوراق بهادار پشتیبانی می‌کنند بالا خواهد بود و این امر کار صحیحی است. این حوزه همچنین موقعیت مناسبی برای صنعت به‌صورت یک کل برای برخورداری از منافع بسیار است.
روندهای صنعت مدیریت سرمایه‌گذاری معمولاً بر پایه اعتماد بر واسطه‌ها مانند مراکز مبادله، عاملین انتقال و کارگزاران قرارگرفته است. مشارکت‌کنندگان فعال در دو طرف واسطه باید مسئولیت نتایج و منابع صرف شده‌ی زمانی و مالی را به‌صورت مشترک بر عهده بگیرند. بلاکچین به‌صورت بالقوه توانایی قدرتمندی برای تحول در این روندها را دارد و زمان نیل به این مهم وابسته به‌سرعت فعالان صنعت و نهادهای رگولاتوری در توسعه بلاکچین است. بلاکچین چه‌بسا باعث صرفه‌جویی میلیون‌ها دلار و نجات هزاران شغل شود.
بیایید یک مورد به‌خصوص از مدیریت سرمایه‌گذاری را که به‌صورت بالقوه از بلاکچین تأثیر خواهد پذیرفت موردبررسی قرار دهیم: کارکرد خدمات سهامداران سرمایه متقابل ایالات‌متحده.
در حال حاضر این روند در گستره خود چندین نهاد را در برمی‌گیرد که از میان آن‌ها می‌توان به شرکت‌های کارگزاری و عاملین انتقال اشاره نمود. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۵ موسسه اینوست کامپنی (Invest Company) دارایی‌های سرمایه متقابل ایالات‌متحده بالغ‌بر ۱۵٫۶ تریلیون دلار در سال است. این سرمایه‌ها بسته به بزرگی معمولاً مشمول ۴ تا ۱۹ صدم درصد هزینه عاملین انتقال هستند. با احتساب ده‌صدم درصد هزینه به‌صورت متوسط برای این کارکرد به رقم ۱۵٫۶ میلیارد دلار می‌رسیم که هزینه هنگفتی است.
بلاکچین یک فناوری مناسب برای تغییر بنیادین در این حوزه است و به‌صورت بالقوه میتواند نوع ارائه این سرویس را متحول سازد. روندهای عامل این انتقال میتواند با یک کارکرد شبکه بدون نهاد مسئول جایگزین شود. در این حالت اگرچه هزینه انتقال هنوز وجود خواهد داشت، وجود این جایگزین عاملین انتقال را هم مجبور به بازی در زمین بلاکچین خواهد نمود.
با ریسک است که پاداش به دست می‌آید و بلاکچین همراه با ریسک‌های خود به ایجاد هیجان در فین‌تک و صنعت مدیریت سرمایه‌گذاری ادامه خواهد داد. بسیاری از راهکارهای جایگزین جدید مبتنی بر بلاکچین در حال آزمایش برای حل مشکلات قدیمی هستند. امکانات جدید در حال ظهور هستند و از دیدگاه ریسک، در این مرحله بلاکچین از یک موجود نوظهور به سطح توسعه واردشده است.
صنعت مدیریت سرمایه‌گذاری با استفاده از بلاکچین در صورت مدیریت صحیح در ۱۰ سال آینده در مسیر بهبود بهره‌وری و افزایش توانمندی در زنجیره ارزش است. گام‌های اولیه در این مسیر توسط پیشگامان توسعه بلاکچین برداشته‌شده است و فرصت‌های جدید در آینده خود را نشان خواهند داد.
می‌توانید نسخه «PDF» این نوشتار را از این قسمت دریافت کنید.
منبع: Deloitte
