پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
از هر نهاد مالی دارای مجوز که بپرسید به شما از سنگینی بار انطباق با مقررات رگولاتوری (Regulator) خواهد گفت. پیچیدگی و تغییرات قوانین باعث سردرگم شدن نهادهای مالی و صرف هزینه‌های زیاد در راستای اشراف، تفسیر و انطباق با قوانین شده است. فناوری نوید تغییر از طریق به‌کارگیری قرارداد هوشمند در رگ‌تک را می‌دهد.
قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) به‌عنوان مکملی برای بلاکچین، طرفین را قادر می‌سازند بدون نیاز به اعتماد متقابل و به‌صورت ناشناس به توافق رسیده و مطابق با آن، باهم کار کنند. در نهایت در صورت اجرای تعهدات، اقدامات مقتضی به‌صورت خودکار انجام پذیرد.
هزارتوی رگولاتوری
رگلاتورهای مالی مجموعه قوانین (بخوانید مقررات) خود را منتشر می‌کنند که برای نهادهای تحت نظارت‌شان لازم‌الاجرا است. مهم نیست کدام حوزه جغرافیایی را انتخاب کنید: ایالات‌متحده، کانادا، کشوری اروپایی یا یکی از کشورهای درحال‌توسعه مانند پاکستان و پرور؛ مقررات مالی کابوس نهادهای مالی هستند.
در اکثر موارد مقررات عبارت است از منطقی حقوقی که بر روی کاغذ ثبت‌شده است و مانند تمام اسناد حقوقی با تعریفات آغازشده و در پی آن مجموعه قوانین موضوعه (statutory law) درج‌شده است. مجموعه‌ای از این اسناد یک چهارچوب رگولاتوری خاص را تشکیل می‌دهند.
در اکثر موارد چهارچوب رگولاتوری با ابلاغیه‌ها، اعلامیه‌ها، الحاقیه‌ها و اصلاحات (و نظایر آن) به‌روزرسانی می‌گردد. صرف اشراف بر این تغییرات مداوم کابوسی برای فعالین و بالأخص تازه‌واردان به حوزه انطباق رگولاتوری (regulatory complianc) است. یافتن راه در هزارتوی مقررات، پانویس‌ها، مراجعات متقابل، اعلامیه‌ها، اخطاریه‌ها و الحاقات و ضمایم هفت‌خوان نهادهای مالی است.
از دید کلی مقررات را می‌توان یک قرارداد انگاشت؛ قراردادی بین رگلاتور و نهادهای دارای مجوز.
قرارداد هوشمند در رگ‌تک
هنگام مباحثه با همکاران دانشمندم در مورد قراردادهای هوشمند سؤالی را مطرح کردم:
«آیا می‌شود این مقررات پیچیده را به یک قرارداد هوشمند تبدیل کرد؟»
ممکن است؟ آری. محتمل است؟ نمی‌دانم. زود است که نظر قطعی در این مورد بدهیم ولی میل دارم دیدگاه خودم را در مورد قرارداد هوشمند در رگ‌تک مطرح کنم.
بلاکچین (blockchain) این توانایی را دارد که دارائی‌های قابل‌برنامه‌ریزی را در خود جای دهد. اکثر نهادهای دارای مجوز با دارائی‌های مالی سروکار دارند که به‌راحتی می‌توانند روی یک بلاکچین قرار گیرند. زمانی که منطقی مبتنی بر مجموعه‌ای از قوانین در مورد این دارائی‌ها به کار بسته می‌شود، حاصل یک قرارداد هوشمند است. برای اطلاعات بیشتر راجع به بلاکچین این مطلب از راه‌پرداخت را بخوانید.
اگر دارائی‌های یک شرکت و دارائی‌های موقتی آن را می‌توان روی بلاکچین برنامه‌ریزی کرد، چه چیزی مانع ما در پیاده‌سازی منطق مقررات مربوط به این دارائی‌ها روی بلاکچین است؟ پاسخ سؤال این است که هیچ‌چیز! با استفاده از قرارداد هوشمند در رگ‌تک چنین کاری کاملاً عملی است.
انتقال کلی چهارچوب رگولاتوری؛ آری یا نه؟
نه! حداقل در ابتدای امر نیازی به پیاده‌سازی همه‌چیز نیست. چنین کاری مستلزم به‌کارگیری هزاران و چه‌بسا ده‌ها هزار قرارداد هوشمند است. در حال حاضر نیازی به اجرای چنین کاری نداریم.
بیایید رویکردی را لحاظ کنیم که انجامش برای رگولاتوری ساده‌تر است. برای مثال فرایند تمدید مجوز یک نهاد مالی و دریافت هزینه‌های مربوطه را در نظر بگیرید که می‌تواند ساده‌ترین کاربرد قرارداد هوشمند در رگولاتوری باشد:
- نهاد مالی اطلاعات حساب خود را درج کرده است.
- رگولاتوری تاریخ تمدید مجوز را تعیین می‌کند.
- بخشی در قرارداد وجود دارد که تخلفات نهاد مالی را بررسی می‌کند تا در صورت وجود مشکل از تمدید مجوز خودداری شود.
- در تاریخ پایان مجوز شرایط به‌صورت خودکار بررسی‌شده و به‌صورت منطقی تصمیم مقتضی گرفته می‌شود.
- نتیجه به‌صورت ایمیل اطلاع‌رسانی می‌شود.
- رگولاتوری و نهادهای وابسته و هرکسی که نیاز به بررسی مجوز نهاد مالی داشته باشد می‌تواند آن را روی بلاکچین ببیند.
مبرهن است که این رویکردی ساده‌سازی شده از کاربرد قرارداد هوشمند در رگ‌تک است و مزیت خاصی هم نسبت به پایگاه‌های داده اشتراکی (مانند «NMLS») ندارد.
کاربردهای جذاب‌تر قرارداد هوشمند در رگ‌تک در حوزه‌های گزارش دهی و طبقهبندی، مالیات و فعال کردن تراکنش‌ها خود را نشان خواهند داد. سؤال اینجا است که چگونه می‌توان از ارزش بالقوه بلاکچین به‌صورت کامل بهره برد.
اجماع در تفسیر حقوقی
یکی از اصول بنیادی بلاکچین مسئله اجماع است که از آن می‌توان در راستای ارائه نظر در حوزه‌های مختلف حقوقی استفاده کرد.
موقعیت‌های بسیاری پیش می‌آید که نیاز به دانستن نظر افکار عمومی در رابطه با مسئله حقوقی وجود دارد. یک قرارداد هوشمند برای نظرسنجی می‌تواند روی بلاکچین ایجاد شود که از طریق آن تمام افراد دارای مجوز آرای خود را در مورد تفسیری بخصوص مطرح نموده و در آخر همگان از نتیجه اجماع مطلع گردند که برای مثال معنای واقعی فلان مسئله حقوقی ازنظر عموم چیست.
می‌توان با بلاکچین درزمینه فعالیت افراد شفافیت ایجاد کرد تا در مواقعی که خطر کلاه‌برداری و تقلب وجود دارد نهادهای مالی از آن مطلع گردند؛ به‌عبارت‌دیگر غربالگری مشتریان توسط نهادهای مالی دارای مجوز.
نقاط قراردادی در چهارچوب رگولاتوری را هم می‌توان به قراردادهای هوشمند تبدیل نمود. برای مثال در تدارک قرارداد کارگزاری (correspondent) که سندی برای تضمین جریان قانونی پول از طریق شرکا است، می‌توان از بلاکچین برای تائید صحت قرارداد استفاده کرد.
سرمایه پرداخت‌شده درازای سهام (Paid Up Capital) را می‌توان از طریق قراردادهای هوشمند اندازه‌گیری نمود. بیمه اوراق قرضه (bond insurance) را هم می‌توان با قرارداد هوشمند به بلاکچین برده و نشان داد که تراکنش‌ها دارای مجوز و بیمه هستند.
این‌ها فقط مثال‌هایی از قرارداد هوشمند در رگ‌تک برای به کار انداختن قدرت خلاقیت شما است. من اطمینان دارم اگر چهارچوب قانونی به‌صورت عمقی موردبررسی قرار گیرد مثال‌های متعددی یافت خواهد شد و چشم‌انداز جالبی را شاهد خواهیم بود.
منبع: Faisal Khan
