پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
پرداخت بیومتریک: خوب یا بد؟
بازرسیهای هویتی بیومتریک، از عوامل زیستشناختی برای تعیین هویت استفاده میکنند، روش مناسبی برای جلوگیری از تقلب هستند و فرآیند پرداخت را تسهیل میکنند؛ ولی برخی از موانع دستوپاگیر، جلوی محبوبیت گستردهی آنها را گرفتهاند.
پرداخت بیومتریک را با نام (پرداخت عریان) نیز میشناسند؛ بنابراین برخی از افراد، با شنیدن نام پرداخت بیومتریک، تصور میکنند که باید لباسهایشان را دربیاورند تا بتوانند پرداخت را انجام دهند. صدالبته که چنین اتفاقی نمیافتد! منظور از پرداخت بیومتریک، این است که در فرآیند پرداخت، از ویژگیهای منحصربهفرد فیزیکی افراد، برای شناسایی هویت آنها استفاده شود.
استفان پرسون (Stefan Persson)، مدیرعامل اجرائی پریسایز بیومتریکس (Precise Biometrics) است. پریسایز بیومتریکس، یکی از توسعهدهندگان پیشگام نرمافزارهای شناسایی اثرانگشت است. آقای پرسون معتقد است که گسترش استفادهی مردم از تلفن همراه، چشماندازی از آینده را به ما نشان میدهد. او میگوید: «در آینده، میزان استقبال مردم از روشهای بیومتریک، افزایش خواهد یافت.»
باید گامهایمان را به آرامی و محتاطانه برداریم تا اعتماد مشتری از بین نرود.
آیا شما نیز گاهی رمز عبور کارت بانکی خود را فراموش میکنید و مدتی طولانی برای به خاطر آوردن آن صرف میکنید؟ به شما تبریک میگوییم؛ زمان خداحافظی فرارسیده است. آن کارتهای پلاستیکی که داخل کیف پولتان هستند، گاهی از داخل ماشین لباسشویی سر درمیاورند، گم میشوند، بخشی از پول شما را برای خودشان برمیدارند، به سرقت میروند و داخل دستگاههای خودپرداز گیر میکنند، به زودی از رونق خواهند افتاد.
مارک نلسون (Mark Nelson) معاون ارشد بانکی بخش بانکداری باز در شرکت ویزا (Visa) است. او معتقد است که «هر چه بیشتر زمان میگذرد، احتمال به حقیقت پیوستن پیشگوییهای مذکور بیشتر میشود، ولی باید گامهای کوتاهی برداریم تا اعتماد مشتری از بین نرود.» یکی از تحقیقاتی که توسط ویزا انجام شد، نشان داد که اعتماد مردم به راهکارهای تشخیص هویت بیومتریک، در سال گذشته 59 درصد بوده و امسال به 84 درصد رسیده است. در حال حاضر، ویزا در حال فعالیت بر روی پروژهای است که بانکها را به امکانات پرداخت بیومتریک الکترونیک مجهز کند.
پرداخت بیومتریک را میتوان کلید خدمات شخصیسازیشده دانست
آلان گود (Alan Goode)، بنیانگذار گود اینتلیجنس (Goode Intelligence) است. این شرکت به تحلیل امور مرتبط با امنیت سایبری میپردازد. آقای گود میگوید:
«پرداخت بیومتریک، بسیاری از روندهای فرسایشی امور مالی را از میان برمیدارد و به همین دلیل است که انقلاب بزرگ بیومتریک، در حال شکلگیری است.»
وی میافزاید: «اقدامات فراوانی را میتوان در این فضا انجام داد، ولی مدل و میزان استقبال مردم از هرکدام از اقدامها، متفاوت خواهد بود. قانون مارتینی (Martini principle) بیان میکند که هر زمان، هر جا و هر مکانی، باید بتوانیم عملیات پرداخت را انجام دهیم و این روش بیومتریک است که میتواند به این قانون، جامهی عمل بپوشاند. کارتهای بانکی قادر به انجام این کار نیستند.»
طبیعی است که هم مصرفکنندگان و هم خردهفروشان، از انجام تمامی پرداختها به روش بیومتریک، نگران باشند. اما پرداخت بیومتریک یک مزیت فوقالعاده ارزشمند دارد و آن هم اینست که خردهفروشان میتوانند به اطلاعات بیشتری از مصرفکنندگان خود دسترسی داشته باشند و این امر، باعث میشود سطح شخصیسازی خدمات افزایش یابد. پرداخت بیومتریک مزایای دیگری هم دارد؛ تعیین سن دقیق افراد، یکی از همین مزایا است که هزینه و زمان فرآیندی را کاهش میدهد. سیستم پرداخت بیومتریک، این توانایی را دارد که سه عمل تیکتینگ (ticketing)، پرداخت و تعیین هویت را در طی یک مرحله انجام دهد.
ارائهی یک تجربهی خوب برای مشتری یا حفظ حریم خصوصی او؟
سیستمهای تشخیص چهره که بخشی از پرداخت بیومتریک به شمار میروند، مدتی است که در کشور چین پیادهسازی شدهاند؛ ولی ارائهی این تسهیلات به مشتری، ممکن است به ضرر خردهفروشان سطح بالایی بینجامد که ایجاد تعامل مستقیم با مشتری، برای رونق کسبوکارشان حیاتی است.
روشن است که سختافزارهای پرداخت بیومتریک، رایگان نیستند؛ بنابراین پیادهسازی یک سیستم پرداخت بیومتریک یکپارچه، هم برای خردهفروشان، هم برای کارخانههای تولیدکنندهی خودپرداز و گوشی همراه و هم برای مشتریان آنلاین خانگی، هزینه در بر خواهد داشت. آقای نلسون دراینباره میگوید:
«سؤال مهمی که برای بازرگانان مطرح میشود این است که آیا هزینهای که صرف خواهد شد، ارزشش را دارد؟ چه چیزی عاید صاحبان کسبوکار خواهد شد؟ نوع تأثیری که پرداخت بیومتریک بر بهبود حس رضایت در مشتری میگذارد، باید به شکلی واضح، مشخص شود.»
از طرف دیگر، مشتریان نیز باید خود را با الزامات سیستم جدید بیومتریک، وفق دهند؛ احتمال در خطر قرار گرفتن حریم شخصی و احساس اعمال نظارت بر آنها، ۲ مورد از همین الزامات هستند که مشتریان باید با آن کنار بیایند. سیستمهای احراز هویت بیومتریک، از طریق ویژگیهای فیزیکی منحصربهفرد اشخاص، آنها را شناسایی میکنند. اثرانگشت و عنبیهی چشم، قابلاعتمادترین ویژگیهای فیزیکی هر شخص به شمار میروند؛ ولی تعیین هویت بهوسیلهی صورت، رگها، گوشها و ضربان قلب به سرعت در حال پیشرفت است. احراز هویت از طریق رفتارهای بیومتریک نیز به یکی از بحثهای داغ محافل امروزی تبدیل شده است. رفتارهای بیومتریک، همان الگوهای فعالیت افراد هستند. راه رفتن، شیوهی استفاده از موس کامپیوتر، طریقهی تایپ کردن با کیبورد و چگونگی نگهداشتن گوشی تلفن در دست، معیارهایی هستند که برای تشخیص هویت از طریق رفتارهای بیومتریک تعریف شدهاند.
جمعآوری اطلاعات بیومتریک و امتیازبندی آنها، بدون ایجاد حس مزاحمت برای مشتری، مستلزم این است که مدرنترین تکنولوژیها به کار گرفته شوند. دیوید ورگارا (David Vergara)، رئیس بخش بازاریابی محصولات امنیتی در شرکت واناسپن (OneSpan) است. او معتقد است: «بانکها و مؤسسات مالی میدانند که عرضهی بهترین خدمات به مشتری و ایجاد حس رضایت در او، کلیدیترین عامل موفقیت است، به همین علت است که اگر ببینند روشهای بیومتریک، کارایی بالایی در جلوگیری از تقلب دارند، حتماً آن را بهکار میگیرند.»
وی افزود: «در کنار روشهای بیومتریک، راهکارهای امنیتی دیگری نیز باید اعمال شوند. هیچ یک از تکنولوژیهای پرداخت بیومتریک، به حدی نرسیدهاند که بهتنهایی برای جلوگیری از تقلب کافی باشند و در بحث شناسایی هویت، یک رویکرد چندلایه را باید اتخاذ نمود.»
حفظ امنیت دادهها، کلید موفقیت پرداخت بیومتریک
آقای پرسون میگوید: «پیادهسازی سیستم پرداخت بیومتریک، نگرانیهایی را با خود به همراه دارد. اخیراً، تعدادی از شبکههای اجتماعی به سوءاستفاده از دادههای مردم متهم شدهاند و همین امر، بر حجم نگرانیهای مردمی افزوده است.» و ادامه میدهد:
«روال کار باید بهگونهای باشد که مشتریان بدون هیچ اضطرابی، دادههای خود را با کسبوکارهای مربوطه به اشتراک بگذارند. باید به آنها حق انتخاب داده شود و با دادهی هرکدام از آنها، بهمنزلهی یک دادهی منحصربهفرد رفتار شود.»
«ممکن است با افرادی مواجه شویم که از ارائهی دادههای بیومتریک خود سرباز میزنند و ترجیح میدهند که از همان کارت بانکی قدیمی استفاده کنند. نشان دادن مزایای امنیتی پرداخت بیومتریک به این قبیل از افراد، چالش بزرگی خواهد بود.»
راهکارهای بیومتریک، به ارتقای همهجانبهی سطح امنیتی دادهها منجر خواهند شد. آقای پرسون اعلام میکند که مجموعهی متنوعی از دادهها، جمعآوری خواهند شد و در کنار هم قرار خواهند گرفت. بهعنوان نمونه، هنگامیکه شخصی بخواهد پرداخت بیومتریک انجام دهد، موقعیت مکانی شخص دریافتکنندهی وجه نیز از طریق گوشی هوشمند وی، ردیابی و تائید خواهد شد.
این میزان از سختگیری، ممکن است برای برخی از مصرفکنندگان ناخوشایند به نظر برسد. بسیاری از افراد معتقدند که کارتهای بانکی به اندازهی کافی امنیت دارند و نرخ تقلب در آنها پایین است.
نظرسنجی ویزا نشان میدهد که 71 درصد از مصرفکنندگان، به کارتهای بانکی اعتماد کامل دارند. تنها 13 درصد از افراد مورد نظرسنجی، پرداخت بیومتریک را امنتر از پرداخت با کارت بانکی میدانند
. بدین ترتیب، صنعت پرداخت قبل از عرضهی محصولات بیومتریک، باید روند بهکارگیری آن را تسهیل کند.
آیا مشتریان به قیمت راحتی بیشتر، فرآیندهای نامتعارف را دنبال خواهند کرد؟
آقای نلسون میگوید: «حقیقت این است که استفاده از کارت بانکی در پایانههای فروش (POS)، بسیار آسان است؛ کارتهای غیر تماسی (contactless Cards) این روند را آسانتر نیز کردهاند. ایجاد تغییر در عادات مصرفکننده، بسیار دشوار است. به نظر میرسد که تمامی دستاندرکاران صنعت پرداخت، منتظر جهشی هستند که ضمن آن، عادات مصرفکننده با پرداخت بیومتریک همسو شود. زمان زیادی طول میکشد تا پرداخت بیومتریک، به مقیاس عملکردی فعلی کارتهای بانکی دست یابد.»
هنوز به پایان دوران کارتهای بانکی نرسیدهایم. در میانمدت، شاهد ظهور کارتهایی خواهیم بود که با روشهای پرداخت بیومتریک ادغام شدهاند. در این کارتها، نیازی به واردکردن پین کد نخواهد بود و محدودیتهای پرداخت غیر تماسی از میان برداشته خواهد شد.
صنعت، آمادگی لازم برای تغییر را دارد و سرانجام روزی فرا خواهد رسید که پرداخت بیومتریک، به امری معمول تبدیل شود، ولی بهتر است عجله نکنیم و احتمالات را در نظر بگیریم. آقای گودی عنوان میکند:
«قبلاً پیشبینی شده بود که کارتهای بانکی، جای پول نقد را خواهند گرفت، ولی این امر بهصورت 100 درصد محقق نشد. بنابراین باید محتاطانه عمل کنیم و قبل از اینکه بگوییم: دوران روشهای پرداخت کنونی، به پایان خواهد رسید، سایر احتمالات را نیز در نظر بگیریم.»
او ادامه میدهد: «پنج سال پیش، پیشبینی میشد که پرداخت با گوشی تلفن همراه، بازار پرداخت را در دست بگیرد، ولی هنوز هم که هنوز است، چنین امری محقق نشده است. چرایی این موضوع، برای خود من جای سؤال دارد!»
منبع: Raconteur