پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
دیروز شاخص سهام با افت ۷۶۶۶ واحدی (4/16 درصد) چهارمین رکورد کاهشی را ثبت کرد. برخی فروش سهامداران حقوقی باانگیزه‌های غیراقتصادی را دلیل این ریزش عنوان می‌کنند. البته بررسی آماری معاملات این روزها چنین فرضیه‌ای را تأیید نمی‌کند.
به گزارش دنیای اقتصاد، تحلیلگران معتقدند این تئوری توطئه‌ای در بازار سهام از اساس ایراد دارد؛ زیرا تعدد بازیگران بورس اجازه نمی‌دهد گروه خاصی از سهامداران بتوانند کلیت بازار را تحت تأثیر قرار دهند. علاوه بر این منفعت اقتصادی حقوقی‌ها مانع از دمیدن بر موج ریزشی می‌شود.
بازار سهام طی ۵ روز اخیر شاهد حاکمیت جوی منفی و ریزش‌های قابل‌توجه بود و در این مدت ۱۰ درصد از بازدهی خود را از دست داد. در بررسی چرایی تشکیل چنین روندی دو فرضیه مطرح است؛ عده‌ای معتقدند که عرضه‌های سنگین از سوی بازیگران عمده و سهامداران حقوقی علت تشکیل جوی منفی در بورس است.
عده دیگر نیز انگیزه‌های سیاسی را در این زمینه مطرح می‌کنند. در این راستا روزنامه دنیای اقتصاد در گفت‌و‌گو با هفت کارشناس فعال در بازار سرمایه به بررسی این دو فرضیه پرداخته‌ایم. این کارشناسان متفق‌القول به رد این دو فرضیه پرداختند. این کارشناسان معتقدند بعد از هر جهش هیجانی، یک ریزش شدید طبیعی است. این فعالان مطرح می‌کنند که در چنین شرایط هیجانی، بازار به دنبال بهانه‌هایی برای ریزش است.
کاهش نرخ دلار و تردید در تصویب لایحه FATF ازجمله این بهانه‌ها بود که شناسایی سود و خروج سهامداران از بازار را به دنبال داشت. درمجموع این گفت‌وگوها نشان می‌دهد که با بحث ثبات شرایط فعلی، بورس در نیمه دوم سال بهترین و مناسب‌ترین بازار سرمایه‌گذاری خواهد بود.
در این میان بررسی‌های نشان می‌دهد در ۴ روز اخیر و هم‌زمان با ریزش بورس، حقوقی‌ها به‌صورت پیوسته به خرید و جمع‌آوری سهم پرداخته‌اند و حدود ۸۵۰ میلیارد تومان نقدینگی به پرتفوی خود افزوده‌اند. این شاهد آماری نشان از فرضیه غلط فروش‌های سنگین سهامداران عمده در این روزها دارد.
تشدید هیجانات در دوران نزولی
علی اسلامی بیدگلی: مدتی است که بازار سرمایه دچار انحراف معناداری از فضای تحلیلی شده است. به‌طوری‌که نه‌تنها در زمان رشد بلکه در مقطع ریزش، جو هیجانی حرف اول را در بازار زده است. در این میان روند حاکم بر بازار دیروز تا حدودی غیرمنتظره بود.
در راستای چرایی این موضوع دلایل مختلفی وجود دارد که در رأس آن می‌توان نوسان نرخ ارز را مطرح کرد؛ در حالی رشد قیمت ارزهای خارجی سبب کاهش ارزش پول ملی شد که بسیاری از سرمایه‌گذاران با خوش‌بینی به تداوم رشد دلار و تأثیر این مؤلفه بر صعود بورس، تصمیم به ورود سرمایه‌های خود به بازار سهام گرفتند.
درواقع این گروه از سرمایه‌گذاران جدید تداوم رشد بورس را برم بنای افزایش قیمت دلار بنا نهادند و به‌تبع ریزش رخ‌داده در بازار ارز، تصمیم به خروج از بازار سهام گرفتند. به‌طوری‌که رفته‌رفته حجم عرضه‌ها توسط سهامداران افزایش یافت.
از سوی دیگر روز گذشته فرض عدم تصویب FATF توسط مجلس شورای اسلامی نیز سبب افزودن یک ریسک سیستماتیک جدید به بازار سهام شد. این در حالی است که هرچند در میانه معاملات مصوبه مزبور تصویب شد و بازار کمی برگشت، اما عمر این بازگشت دقایقی بیش نبود و مجدد با شوک منفی حاصل از کاهش نرخ دلار، بازار ریزش بیشتری را تجربه کرد.
متأسفانه با توجه به حضور تعداد بالای سهامداران خرد، در زمان اصلاح قیمت‌ها هر نوع ریسک سیستماتیکی، شوک‌های منفی را مضاعف می‌کند و به اصلاح هرچه بیشتر بازار منجر می‌شود. البته به نظر می‌رسد به دلیل پشتوانه بنیادی بازار در روزهای آتی بازار به یک تعادل نسبی دست خواهد یافت.
پیش‌بینی می‌شود این رشد دیگر در تمامی گروه‌های بازار مشاهده نشود و تنها در برخی نمادها یا صنایع ایجاد شود. در این راستا سرمایه‌گذاران باید بادید کارشناسانه‌تر و با لحاظ تحلیل‌های بیشتر به خریدوفروش بپردازند.
بازار بهانه‌هایی برای ریزش می‌خواست
ابوالفضل شهرآبادی: ریزش اخیر بازار سهام از هیچ‌گونه علت بنیادی برخوردار نیست. درواقع می‌توان ادعا کرد که بیشتر سهام معامله‌شده در بازار از عوامل بنیادی قوی و پتانسیل رشد برخوردار هستند و نمی‌توان افت‌های سنگین اخیر را مرتبط با عوامل بنیادی دانست.
با توجه به رشد چند وقت گذشته بورس، بیشتر سرمایه‌گذاران به میزان قابل‌توجهی سود دست یافتند که برای محافظت از این سود، جوی محتاط در بازار تشکیل‌شده است. در چنین شرایطی بازارها به دنبال بهانه‌هایی برای ریزش می‌شود. این بهانه با بحث ابهام در مورد تصویب FATF، جو منفی بورس را تشدید کرد.
شاید اگر این موضوع در شرایطی مثبت رخ می‌داد، این ریزش سنگین شکل نمی‌گرفت، اما چون بازار به دنبال بهانه برای ریزش بود، این عامل بزرگ‌تر از تأثیر واقعی خود جلوه کرد. به‌طوری‌که درنهایت صف فروش‌های سنگین را در بازار دیروز شکل داد. بر همین اساس ریزش اخیر قیمت سهام هیچ‌گونه دلیل بنیادی ندارد و تنها ناشی از جو هیجانی است.
بورس مناسب‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری
عظیم ثابت: مدتی است که بازار سهام با شرایط هیجانی مواجه شده است. نه‌تنها ورود سرمایه‌گذاران در سمت خرید با موجی از هیجان و بدون تحلیل صورت می‌گیرد، بلکه خروج آن‌ها نیز با هر اتفاقی کوچک، با هیجان و آشفتگی همراه است.
این موضوع که ضربه‌ای ناخوشایند به روند معاملات بورس است، باید تغییر کند. درواقع سرمایه‌گذاران بورسی باید بادید تحلیلی و برخورداری از عقلانیت و همچنین در بازه زمانی میان‌مدت، به خریدوفروش در این بازار بپردازند. در این میان افزایش جذابیت بازار سهام در مقایسه با دیگر بازارهای موازی نیز مزید بر علت شده تا ورود سرمایه‌گذاران جدید و بعضاً ناوارد به این بازار تشدید شود.
در این راستا سیاست‌گذاران باید با ارائه راهکارهای مشخص و تدوین برنامه‌های دقیق نه‌تنها تشکیل چنین روند منفی را به کمترین میزان برسانند، بلکه باید مدیریت پول‌های جدید در بازار را انجام دهند. متأسفانه چنین مکانیزم‌هایی در بازار سهام وجود ندارد. از سوی دیگر بورس تهران به دلیل عدم برخورداری از عمق و پختگی لازم، با خریدوفروش‌های سهامداران بادید کوتاه‌مدت مواجه می‌شود.
در شرایطی که بازار به دنبال بهانه برای ریزش است، این افراد نیز عرضه‌های خود را تشدید می‌کنند. این بهانه‌ها می‌تواند کاهش نرخ دلار باشد یا تعیین نرخ خوراک پتروشیمی. افزون بر این هیجانی بودن نیز عاملی مخرب برای بازار خواهد بود. به‌طوری‌که نه‌تنها رشد بورس در مداری هیجانی قرار می‌گیرد، بلکه افت نیز با همین شیوه دنبال می‌شود.
رشد شارپ؛ ریزش سنگین
مهدی طحانی: اصلی‌ترین و مهم‌ترین دلیلی که ریزشی به چنین حجم و سرعتی رخ می‌دهد، رشد شارپ و بی‌وقفه بورس در مدت کوتاه اخیر است؛ در حالی بازار سهام در مدت‌زمان کوتاه یک‌ماهه توانست بازدهی بیش از ۳۵ درصدی را کسب کند که چنین رشدی نوید از اصلاحی شدید داشت.
درواقع بازار سهام در چنین مواقعی به دنبال شناسایی بهانه‌هایی برای ریزش است. افت قیمت دلار و شناسایی سود مهم‌ترین بهانه‌ای بود که افت اخیر را آغاز و تداوم بخشید.
حال هرگونه خبر و شایعه‌ای می‌تواند در این بازار تأثیرگذار باشد. به‌طوری‌که شاهد تأثیرات ناشی از تصویب یا عدم تصویب FATF در بازار دیروز بودیم. ازآنجاکه بورس تهران یک بازار مالی کمتر توسعه‌یافته است، در این شرایط عمده سرمایه‌گذاران با شناسایی سود، اقدام به فروش دارایی و خروج از بازار می‌کنند.
این امر روند منفی را تشدید می‌کند و درواقع یک سونامی از جریان نقدینگی در بازار سهام تشکیل می‌شود. به‌طوری‌که یا همه سهامداران در صف فروش واردشده یا همه خریدار شده و صف خرید تشکیل می‌دهند. در این شرایط سرمایه‌گذاران ناوارد بیشترین ضرر را متحمل خواهند شد.
شناسایی سود
مهدی رباطی: بازار سرمایه ایران و نهادهای فعال در این بازار به دلیل عدم ارتباط با دیگر بازارهای مالی پیشرفته در دنیا و کسب تجربه از این بازارها، هرگونه رفتاری در بازار سهام را به پیچیده‌ترین شکل ممکن تحلیل می‌کنند. درواقع ریزش اخیر را به دلایل سیاسی، اقتصادی یا حتی عوامل داخلی بازار مرتبط دانسته و تحلیل‌های مختلفی از چرایی تشکیل چنین روندی ارائه می‌دهند.
به‌طوری‌که در روزهای اخیر شاهد اظهاراتی از قبیل تأثیر FATF، تسویه معاملات اعتباری، فروش‌های پرحجم حقوقی‌ها وغیره بر ریزش بازار هستیم؛ اما واقعیت این است که دلیل رفتار منفی بازار و تشکیل روندی نزولی در بورس هیچ‌کدام از این‌ها نیست. روند حرکتی بازارهای مالی نشان از آن دارد که با هر افت قیمتی شدید و ورود نرخ‌ها به کمتر از ارزش ذاتی، هر بهانه‌ای به‌عنوان دلیلی برای صعود تلقی می‌شود. این امر در شرایط معکوس نیز حاکم است.
روند اخیر بازار سرمایه و رشدهای بی‌وقفه سبب شد سهامداران به سودهای قابل‌توجهی دست یابند. حال در چند روز گذشته بهانه‌هایی سبب شدند تا بیشتر سهامداران در نقش فروشنده ظاهر شوند و به شناسایی سود بپردازند. درواقع عمده سهامداران فارغ از تحلیل و فارغ از ارزندگی سهام اقدام به فروش سهام کردند و به‌این‌ترتیب جو منفی را تشدید کردند.
این در حالی است که برای عرضه‌های صورت گرفته از سوی این گروه، خریدارانی یافت شده و به‌این‌ترتیب سهام دست‌به‌دست میان سهامداران چرخیده است. به‌این‌ترتیب مشاهده می‌شود که روند کنونی بازار صرفاً از دیدگاه مالی رفتاری قابل‌تحلیل است و منطبق بر عوامل سیاسی و اقتصادی نبوده است.
چندگانه ریزش شاخص سهام
محسن احمدی: در حالی روزهای اخیر شاهد حاکمیت جوی منفی بر بازار سهام هستیم که عواملی اصلاح بازار را تشدید کرده است؛ رشد سریع قیمتی سهام که از اواسط شهریورماه آغاز شد، در برخی از نمادها رسیدن به ارزش ذاتی را با سرعت بالاتری همراه ساخت. به‌طوری‌که نمادهایی که باید تا دی یا بهمن به چنین قیمت‌هایی برسند، در همان روزهای ابتدایی رشد چشمگیری را تجربه کردند. این رشد سریع زمانی در سهام با پشتوانه بنیادی، سودآوری بیشتری را رقم زد.
از سوی دیگر از منظر سودآوری نیز سبب شد سهام گروه‌های کوچک بازار از ارزش ذاتی خود فاصله گیرند. طبیعی است که در چنین شرایطی بازار آماده اصلاح خواهد بود؛ اما در این میان مسائلی ازجمله فروش حقوقی‌ها، خروج پول‌های سهامداران حقیقی که تجربه چندانی از سرمایه‌گذاری در بورس ندارند و همچنین اتفاقات سیاسی محرکی برای تشدید ریزش بازار در روز گذشته شد. این در حالی است که عامل اصلی و اثرگذار برافت شدید بازار، افزایش قیمت اخیر و افزایش انحراف سودهای کسب‌شده با لحاظ متغیرهای مختلف بود که نیاز به اصلاح را هشدار می‌داد.
تخلیه هیجان از بورس
مهرزاد منتظری: بررسی روند کنونی بورس از منظر دلایل بنیادی نشان از وقوع هیچ‌گونه عامل تأثیرگذار برای تشکیل چنین روند منفی ندارد. درواقع هیچ عاملی رخ نداده که بازار سهام را با حجم قابل‌توجهی از فروش مواجه سازد.
هرچند در این میان کاهش نرخ دلار را در چند روز اخیر شاهد هستیم، اما در حال حاضر بیشتر شرکت‌های فعال در بازار سرمایه نرخ دلار را در صورت‌های مالی بسیار کمتر از نرخ‌های کنونی لحاظ کرده‌اند و به‌این‌ترتیب افت نرخ ارز نمی‌تواند عاملی مهم در ریزش بورس قلمداد شود.
درواقع رفتارهای کنونی بازار نشان از تشکیل جوی هیجانی میان سرمایه‌گذاران دارد. بخش عمده‌ای از این مسئله نیز تحت تأثیر خروج پول‌های جدیدی بوده که به‌تازگی به بورس واردشده است. به عبارت دقیق‌تر بخشی از رشد اخیر بورس تحت تأثیر هیجان بوده که حال شاهد تخلیه این هیجان از بازار هستیم.
البته تأکید می‌شود که ریزش‌های اخیر فرصتی مناسب برای ورود به سهام ارزنده، البته بادید میان‌مدت حداقل ۶ ماهه است؛ اما چون افراد بیشتر دید غیرحرفه‌ای دارند، به این موارد توجه نکرده و تصمیم به خروج از بورس گرفته‌اند.
درمجموع هیچ دلیل خاصی برای اصلاح بیشتر بازار سهام وجود ندارد و اکثر شرکت‌های فعال در این بازار از پشتوانه بنیادی مناسبی برخوردار هستند. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال جاری یا آغاز فصل مجامع در سال ۹۸، شاهد تداوم روند صعودی در بازار سهام باشیم.