پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تعریف «امور مالی غیرمتمرکز» برای پذیرش جهانی آن بسیار مهم و حیاتی است. چند ویژگی بنیادین، امور مالی غیرمتمرکز را از نظام مالی سنتی متمایز می‌کند. «شورای جهانی آینده در امور مالی غیرمتمرکز» در تلاش است تا درک مشترک و استانداردهایی واحد برای این حوزه ایجاد کند.
تعریف امور مالی غیرمتمرکز
امور مالی غیرمتمرکز که گاهی به اختصار DeFi نامیده می‌شود، به‌کارگیری فناوری دفتر کل توزیع‌شده در خدمات مالی است. این فناوری ظرفیت دگرگون کردن نظام مالی جهانی را دارد و مزایای گوناگونی از جمله شفافیت، دسترس‌پذیری، کاهش هزینه‌های تراکنش و تسویه تقریباً آنی را به همراه می‌آورد.
با گسترش بلاکچین‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز، کارشناسان اتفاق‌نظر دارند که موفقیت بلندمدت DeFi وابسته به ایجاد استانداردهای جهانی برای تضمین قابلیت تعامل است؛ هم میان زنجیره‌های مختلف بلاکچین و هم میان این شبکه‌ها و نظام مالی سنتی. با این حال، اختلاف‌نظرهای مداوم میان بخش‌های عمومی و خصوصی بر سر تعریف دقیق DeFi مانع از پیشرفت به سوی مجموعه‌ای یکپارچه از استانداردها شده است.
«شورای جهانی آینده در امور مالی غیرمتمرکز» وابسته به مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum) کوشیده است تعریفی عملیاتی ارائه دهد تا ذی‌نفعان بتوانند سامانه‌های خود را در مسیر تحول دیجیتال خدمات مالی تطبیق دهند.
شورای جهانی آینده در امور مالی غیرمتمرکز چیست؟
این شورا اندیشکده‌ای موقتی است که از ۲۰ کارشناس برجسته جهانی تشکیل شده و اعضای آن از میان دانشگاهیان، مدیران ارشد صنعت و مقام‌های بخش عمومی از شش قاره گرد آمده‌اند.
اعضا طی دو سال، هر ماه گردهم می‌آیند تا مجموعه‌ای از خروجی‌های تحلیلی و سیاستی را بر مبنای یک پرسش محوری ارائه کنند: «چگونه می‌توان مسیر و ظرفیت بالقوه امور مالی غیرمتمرکز را در چارچوب نظام مالی گسترده‌تر درک کرد؟ این شورا تاکنون با تیم هوش راهبردی مجمع جهانی اقتصاد همکاری کرده تا نقشه تحول (Transformation Map) را توسعه دهد؛ پایگاه داده‌ای گزیده از منابع و مقالات معتبر درباره مهم‌ترین مسائل اثرگذار بر این حوزه. همچنین، شورا تعریفی جامع از امور مالی غیرمتمرکز تدوین کرده تا میان ذی‌نفعان بخش خصوصی و عمومی درک مشترکی ایجاد شود و زمینه برای تدوین مقررات منسجم جهانی فراهم شود.
تعریف شورای جهانی آینده از امور مالی غیرمتمرکز
امور مالی غیرمتمرکز، به‌کارگیری فناوری غیرمتمرکز در خدمات مالی است که با هدف ارائه راه‌حل‌هایی برای خدمات مالی موجود، و گاه فراتر از آنها، طراحی می‌شود و دارای ویژگی‌های زیر است:
- سامانه ثبت دیجیتال، بومی و تغییرناپذیر
- قابلیت مبادله ارزش
- شبکه همتا‌به‌همتا برای اجرا و تسویه
- معماری برنامه‌پذیر، باز و ترکیب‌پذیر
- امکان نگهداری خودکار دارایی (Self-Hosted Custody)
- نگاهی به ویژگی‌های امور مالی غیرمتمرکز
۱. سامانه ثبت دیجیتال، بومی و تغییرناپذیر:
در DeFi، دارایی‌ها دیجیتال یا توکنیزه هستند و سوابق آنها در دفترکل‌های توزیع‌شده ثبت می‌شود، نه در سامانه‌های دفترکل سنتی. این مفهوم الزاماً به معنای بلاکچین نیست، زیرا سایر اشکال فناوری دفتر کل توزیع‌شده نیز وجود دارند.
۲. مبادله ارزش:
تنها دارایی‌هایی که ارزش ذاتی دارند می‌توانند در پلتفرم‌های DeFi معامله شوند.
۳. شبکه همتا‌به‌همتا برای اجرا و تسویه:
در نظام مالی سنتی، واسطه‌هایی مانند اتاق پایاپای، متولیان نگهداری دارایی و بانک‌ها در تراکنش‌ها نقش دارند، اما در DeFi کیف‌پول‌های دیجیتال مستقیماً با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و انتقال ارزش بدون واسطه انجام می‌شود.
۴. معماری برنامه‌پذیر، باز و ترکیب‌پذیر:
پلتفرم‌های DeFi از «قراردادهای هوشمند» استفاده می‌کنند؛ توافق‌هایی هوشمند که تراکنش‌ها را به‌صورت خودکار و بر اساس تأیید اعتبارسنج‌ها انجام می‌دهند. ماهیت متن‌باز آنها امکان ترکیب‌پذیری را فراهم می‌کند، به‌طوری که می‌توان برنامه‌های جدیدی بر پایه برنامه‌های موجود ساخت.
۵. امکان نگهداری خودکار دارایی:
در DeFi کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را از طریق کیف‌پول‌های دیجیتال به‌صورت شخصی نگهداری کنند، در حالی که در نظام مالی سنتی، بانک‌ها متولی دارایی‌های کاربران‌اند. البته کاربران همچنان می‌توانند در صورت تمایل از صرافی‌های متمرکز استفاده کنند.
کاربردها و چالش‌های کنونی
امور مالی غیرمتمرکز منظومه‌ای رو‌به‌رشد از کاربردها و خدمات است که هر یک هدفی خاص را دنبال می‌کنند. از جمله متداول‌ترین موارد استفاده می‌توان به این موارد اشاره کرد:
وام‌دهی و وام‌گیری:
کاربران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال خود را در «استخرهای وام‌دهی» سپرده‌گذاری کنند و سود دریافت کنند. دیگران نیز می‌توانند با وثیقه‌گذاری دارایی‌های دیگر، از این استخرها وام بگیرند.
معامله‌گری (ترید):
در صرافی‌های غیرمتمرکز، کاربران می‌توانند یک دارایی دیجیتال را با دارایی دیگری مبادله کنند. «بازارسازهای خودکار (Automated Market Makers)» با استفاده از قراردادهای هوشمند، قیمت دارایی‌ها را در استخرهای نقدینگی به‌صورت خودکار تنظیم می‌کنند.
ییلد فارمینگ و استیکینگ:
کاربران می‌توانند از طریق این روش‌ها درآمد غیرفعال کسب کنند. «ییلد فارمینگ» به سپرده‌گذاری دارایی‌های دیجیتال در استخرهای نقدینگی یا وام‌دهی در ازای دریافت پاداش معمولاً به‌صورت توکن حاکمیتی گفته می‌شود. در «استیکینگ»، کاربران دارایی‌های خود را برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در شبکه بلاکچین وثیقه می‌گذارند و در ازای آن پاداش می‌گیرند.
با وجود این، DeFi هنوز با چالش‌هایی جدی روبه‌رو است:
فقدان مقررات مشخص: از آنجا که DeFi فناوری‌ای نسبتاً نوظهور است، بیشتر کشورها هنوز مقررات خاصی برای آن وضع نکرده‌اند.
ریسک‌های امنیت سایبری: احتمال بروز خطا در کد قراردادهای هوشمند می‌تواند به آسیب‌پذیری و سوء‌استفاده منجر شود.
ریسک‌های مالی: ماهیت غیرمتمرکز DeFi ممکن است خطرهایی مشابه هجوم بانکی ایجاد کند، زیرا سرعت بالای تراکنش‌ها نظارت و مدیریت ریسک را دشوار می‌سازد.
وضع قوانین و استانداردهای جهانی می‌تواند از مصرف‌کنندگان حفاظت کرده و اعتماد به DeFi را در سراسر جهان افزایش دهد.
چرا تعریف DeFi اهمیت دارد؟
نظام مالی سنتی بر پایه چارچوب‌های استاندارد جهانی مانند استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) و توافق‌نامه‌های بازل (Basel Accords) عمل می‌کند تا سیستمی یکپارچه و کارآمد بسازد. این چارچوب‌ها به نهادهای ملی تنظیم‌گر اجازه می‌دهند قواعد محلی را متناسب با شرایط خود تنظیم کنند، در حالی که تعاملات فرامرزی نیز بدون مانع انجام گیرد. به همین ترتیب، تعاریف روشن و یکسان از امور مالی غیرمتمرکز برای هم‌سوسازی مقررات دارایی‌های دیجیتال در سطح جهانی ضروری است.
اصطلاحات مشترک، انجام تراکنش‌های برون‌مرزی را ساده‌تر می‌کند و از بار اداری ناشی از تفسیر قوانین خارجی می‌کاهد. با وجود زبان و واژگان استاندارد، سازوکارهای انطباق (Compliance) می‌توانند مستقیماً در قراردادهای هوشمند تعبیه شوند و بدین ترتیب کارایی و قابلیت اعتماد تراکنش‌های مالی جهانی افزایش یابد. «شورای جهانی آینده در امور مالی غیرمتمرکز» امیدوار است این تعریف بتواند تنظیم‌گران و توسعه‌دهندگان سراسر جهان را گردهم آورد تا در جریان تحول دیجیتال نظام مالی سنتی، به زبانی مشترک و چارچوبی منسجم دست یابند.
منابع پیشنهادی برای شناخت عمیق‌تر دیفای
علاقه‌مندان برای مطالعه بیشتر درباره دیفای می‌توانند کتاب «دیفای و آینده فایننس» از انتشارات راه پرداخت را مطالعه کنند. کمپبل هاروی، اقتصاددان امریکایی؛ آشوین راماچاندران، متخصص ارزهای دیجیتال؛ جوئی سانتورو، بنیان‌گذار پروتوکل فای در کتابی چشمگیر با عنوان «دیفای و آینده فایننس» گرد هم آمده‌اند تا از دنیای نوی فایننس غیرمتمرکز پرده بردارند و ما را با چهره‌ی جدید فایننس در آینده‌ای نه چندان دور، در آینده‌ای که شاید همین حالا رسیده باشد، آشنا کنند. نویسندگان در این کتاب چشم‌انداز فاینسس کنونی را در حال فروپاشی توصیف می‌کنند و خبر از بازاختراع فایننس می‌دهند. آنها در این کتاب با واقع‌گرایی به کارکرد دیفای در فایننس نظر داشته‌اند و در کنار مزایای نویدبخش این فناوری از مخاطرات آن می‌گویند. مخاطب در این اثر با مبتکرانه‌ترین پروتکل‌ها در این حوزه از جمله یونی‌سواپ و کامپاند آشنا می‌شود. همچنین، درمی‌یابد با اتخاذ چه رویکرد و راهکارهایی می‌توان از میزان مخاطره‌آمیزی این تکنولوژی کاست. نویسندگان کتاب «دیفای و آینده مالی»، درباره مزیت‌های بیشتری که دیفای نسبت به سیستم مالی سنتی ارائه می‌دهد، بحث و گفت‌وگو کردند.
همچنین نویسندگان این کتاب توضیحات کاملی درباره نحوه کارکرد مهم‌ترین پروتکل‌هایی دیفای امروزی، نظیر استیبل‌کوین‌ها، مارکت‌میکرهای خودکار و غیره ارائه دادند. این کتاب به هر کسی که به یادگیری در زمینه پروتکل‌های اتریوم و دیفای علاقه‌مند است، توصیه می‌شود.
همچنین در چهارمین رویداد ۹ ژانویه پنلی با موضوع دیفای برگزار شد که متن کامل و ویدئوی آن قابل مشاهده است. در پنلی در چهارمین رویداد ۹ ژانویه سهیل نیکزاد، فعال حوزه بلاکچین؛ مریم بهبهانی، مدیرعامل دُرج و احمد وطنی، مدیرعامل ونسی با مدیریت پنل مینا والی، عضو هیئت‌مدیره راه‌کار و مدیرعامل شبکه عصر تراکنش و با عنوان «از هوش مصنوعی تا سخت‌افزار: همه فرصت‌های کسب‌وکاری اکوسیستم دارایی دیجیتال» درباره کسب‌وکارهایی که پا را فراتر از حوزه تبادل گذاشتند و در عرصه‌های دیگری هم فعالیت می‌کنند، صحبت کردند.
منبع
مجمع جهانی اقتصاد