پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نظام بانکی کشور در حالی زیر سایه سنگین ترس از اختلاس دست و پا می‌زند که همچنان جمعی از بزرگ‌ترین بانک‌های کشور حتی زیر فشار التزام قانونی هم از توسل به سامانه اعتبارسنجی مشتریان طفره می‌روند.
به گزارش عصر ارتباط، به‌رغم آنکه ۹۵ درصد شبکه بانکی کشور اطلاعات مشتریانشان را به‌صورت ماهانه به سامانه اعتبارسنجی ارسال می‌کنند اما بانک‌ها در گرفتن گزارش‌های اعتباری برای ارایه تسهیلات به مشتری کوتاهی می‌کنند.
سیستم بانکی تقریبا از اوایل سال ۱۳۸۸ شروع به فرستادن اطلاعات مشتریانش به سامانه اعتبارسنجی کرد؛ سامانه‌ای که به تازگی راه‌اندازی شده بود و امکان استعلام از سوابق مشتری را برای تمام شبکه بانکی فراهم می‌کرد و حایلی میان مشتریان خوش‌حساب و بدحساب قایل می‌شد.
اگرچه بانک‌ها در ارسال اطلاعات به این سامانه از ابتدا ناملایمتی‌هایی از خود نشان دادند اما زمانیکه بانک مرکزی وارد عمل شد و با صدور بخشنامه‌ای در سال ۸۹ بانک‌ها را ملزم به استفاده از این سامانه کرد، نمودار ارسال اطلاعات به سامانه اعتبارسنجی بالا و بالا‌تر رفت تا جاییکه امروز به جز دو بانک ۹۵ درصد بانک‌های کشور اطلاعات مشتریانشان را به این سامانه ارسال می‌کنند، اما سیستم بانکی همچنان در استفاده کاربردی از گزارش‌هایی که می‌تواند از این پایگاه داده بگیرد کوتاهی می‌کند.
محمد جلیلی، مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران که از همکاری بانک‌ها در این بخش خرسند است، در گفتگو با ما گفت:
تمامی تسهیلاتی که بانک‌ها از سال ۸۸ تا امروز پرداخت کرده‌اند در این سامانه جمع‌آوری شده و الان اطلاعات 16.5 میلیون تسهیلات پرداخت شده توسط نظام بانکی در پایگاه ما موجود است که به‌صورت ماهانه بهروزرسانی می‌شود.
در گزارشی که بانک جهانی برای سال ۲۰۱۱ در زمینه بهبود فضای کسب و کار در کشور‌ها منتشر کرد، ایران تنها 4.5 درصد اطلاعات تسهیلات گیرندگان بانکی را ثبت می‌کرد، یعنی اطلاعات دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر اما به تعبیر جلیلی این نرخ در سال جاری به ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده به‌طوریکه اطلاعات ۱۵ میلیون تسهیلات گیرنده در سامانه اعتبارسنجی ثبت شده و حالا این سامانه تبدیل به یک پایگاه داده منحصر به فرد شده است.
مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران در ادامه گفت:
در حال حاضر ۲۰ بانک در سطح تمام شعبشان از سامانه اعتبارسنجی استفاده می‌کنند و ۹۵ درصد بانک‌ها نیز اطلاعات مشتریانشان را می‌فرستند.
اما آمار استعلام گرفتن بانک‌ها از سامانه اعتبارسنجی متفاوت است و حتی برخی از بانک‌ها طی یکی دو ماه گذشته شروع به گرفتن استعلام از این سامانه کرده‌اند. جلیلی می‌گوید روزانه به‌طور میانگین حدود ۱۰هزار درخواست استعلام از این سامانه می‌آید.
به گفته او، بانک‌هایی هستند که در گرفتن گزارش‌های اعتباری از مشتریانشان محدودیت‌هایی قایل شده‌اند. به‌عنوان مثال بانکی مثل بانک مسکن برای ارایه تسهیلات بالای ۱۰۰ میلیون تومان از سامانه استعلام می‌گیرد یا بانک کشاورزی هم اعلام کرده که برای ارایه تسهیلات بالای ۵۰ میلیون تومان نیازمند گرفتن گزارش اعتباری است.
جلیلی گفت:
از ابتدای سال ۸۹ که بخشنامه بانک مرکزی همه بانک‌ها را ملزم به استفاده از سامانه اعتبارسنجی کرد در بازه زمانی هیچ بانکی اصلا از گزارش‌های اعتباری مشتریان استفاده نمی‌کرد و برخی بانک‌ها هم فقط تعدادی از شعبشان اقدام به این کار می‌کردند اما حالا تمام شعب ۲۰ بانک کشور به این سامانه متصل‌اند.
او در پاسخ به اینکه چرا بانک‌ها آنقدر دیر در گرفتن استعلام مشتریان بانکی و استفاده از این سامانه اقدام کرده‌اند؟ گفت:
ما توقع داشتیم که تمام بانک‌ها از روز اول همکاری کنند تا پروژه جلو برود اما شاید یکی از دلایل تاخیر در این کار عدم اطمینان نسبت به استفاده از این سامانه بود.
جلیلی می‌گوید:
الان نزدیک به ۲۰ بانک از این سامانه استفاده می‌کنند و این بدان معناست که پذیرفته‌اند سامانه اعتبارسنجی، سیستم خوبی است و اطلاعات مفیدی به آن‌ها می‌دهد.
او اظهار امیدواری می‌کند که تا پایان سال ۹۰ هیچ شعبه‌ای از بانکی پیدا نشود که نخواهد از سامانه اعتبارسنجی استفاده کند. اگرچه جلیلی چنین اعتقادی دارد اما آماری که او از استعلام بانک‌ها از این سامانه ارایه می‌دهد نشان‌دهنده آن است که هنوز هم بانک‌ها به‌رغم آنکه با استفاده از گزارش‌های اعتباری که در تشخیص مشتریان خوش‌حساب از بدحساب می‌توانند از این سامانه بگیرند و ریسک خود را در داشتن معوقات پایین بیاورند اما باز هم رغبت زیادی از خود نشان نداده‌اند.
در استعلامی که بانک از این سامانه می‌گیرد، می‌تواند در وهله اول از صحت هویت مشتریاش اطمینان‌خاطر پیدا کند و گزارش کاملی از مانده تسهیلات وی در کل نظام بانکی، اینکه چقدر تسهیلات در جریان دارد، چه بخشی از آن خاتمه یافته، ماهانه چطور بازپرداخت می‌کند و چقدر قسط سررسید نشده دارد به دست بیاورد. بانک ملت به تازگی از گزارش‌های این سامانه استفاده می‌کند. بانک سپه هم هنوز تمامی شعبش دسترسی کاملی به این سامانه ندارند.
نخستین بانکی که اقدام به استفاده از گزارش‌های اعتبارسنجی کرد بانک تجارت و پس از آن بانک صادرات بود. بانکی که امروز با اختلاس سه هزار میلیارد تومانی مرتکب بزرگ‌ترین فساد مالی تاریخ ایران شده است.
هفته‌نامه عصر ارتباط؛ شماره ۴۲۶؛ اخبار داخلی؛ صفحه ۷