راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

داستان خالق شلخته هوش مصنوعی / برشی از زندگی پرفرازونشیب آلن تورینگ، نابغه‌ مبتلا به سندروم آسپرگر که تصویرش این روزها نقش اسکناس می‌شود

ماهنامه عصرتراکنش / آلن تورینگ یک نابغه است؛ از آن نابغه‌هایی که نظیرشان سخت پیدا می‌شود. او در طول مدت فعالیتش که کوتاه هم بود، ایده‌ها و نظریاتی مطرح کرد که باعث به وجود آمدن یک رشته تخصصی جدید شد؛ «بازی تقلید» داستان زندگی اوست.  آلن تورینگ مبتلا به سندروم آسپرگر بود؛ اگرچه او در زمان حیاتش هیچ قدر ندید، اما تصویرش این روزها نقش اسکناس می‌شود.

حمله نظامی ناز‌ی‌ها به لهستان، برای «متفقین» غیرقابل قبول بود؛ حمله‌ای که ساعت 04:45 صبح روز اول سپتامبر 1939 آغاز شد. همین موضوع باعث می‌شود، وزیر خارجه وقت دولت بریتانیا، نامه‌ای تنظیم کند و در آن، مواضع دولت بریتانیا را به دولت آلمان گوشزد کند. نامه‌ای که ساعت 09:00 صبح روز سوم سپتامبر 1939 توسط نویل هندرسون، سفیر وقت بریتانیا در برلین، به دولت آلمان تحویل داده می‌شود. بریتانیا در این نامه، با نازی‌ها اتمام حجت می‌کند و جنگ قدرت‌ها، رسما آغاز می‌شود؛ جنگ جهانی دوم!

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

سندروم آسپرگر

سندروم آسپرگر اختلالی است که در «طیف اختلالات اوتیستی» طبقه‌بندی می‌شود. آسپرگر، در انتهای فوقانی این طیف قرار دارد، یعنی در این اختلال، علائم، خفیف هستند و شخص عملکرد خوبی دارد. نشانه‌ها، از دوران کودکی آغاز می‌شوند. شخص مبتلا، معمولا میل به تنهایی و انزوا دارد و نمی‌تواند وارد گروه هم‌سن و سالانش شود، ارتباطات چشمی با دیگران برقرار نمی‌کند و…

[/mks_pullquote]

 .

نابغه‌ای در زمانه بلا

جنگ جهانی دوم، به لحاظ‌ گستردگی‌ جغرافیایی‌ و قدرت‌ تخریب‌ منابع‌ انسانی‌ و طبیعی، بی‌همتا بود. جنگ خونینی که تخمین زده می‌شود حدود 70 میلیون نفر کشته بر جای گذاشته باشد. نازی‌ها، در این جنگ از ماشینی به نام «ماشین انیگما» برای رمزگذاری تمامی مکالمات رادیویی‌شان استفاده می‌کردند؛ ماشینی که پیشرفته‌ترین سیستم رمزگذاری زمان خود را داشت. این ماشین را یک مهندس برق آلمانی به نام  «آرتور شربیوس» طراحی و در سال  1918 به نام خود به ثبت رسانده است.

نمونه نخست انیگما که مدل A نام دارد، به لحاظ اندازه و طراحی، بیشتر شبیه یک «هیولا» بود تا یک ماشین رمزگذاری.  در طراحی‌های بعدی (مدل B و C) ایرادات و اشکالات آن برطرف و تبدیل به یک ماشین تقریبا سبک و قابل حمل می‌شود؛ چیزی شبیه به یک «ماشین تایپ» که داخل جعبه‌ای چوبی قرار دارد. چندی بعد، قابلیت‌های جالب این ماشین، توانست توجه فرماندهان ارتش آلمان را به خود جلب کند و در سال 1925 به تولید انبوه برسد.  ارتش آلمان، از این ماشین، اولین‌بار در سال 1926 برای رمزگذاری پیام‌های رادیویی خود استفاده کرد.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

نیروهای متفقین

در جنگ جهانی دوم، منظور از بلوک متفقین، کشورهای انگلیس، فرانسه، آمریکا و شوروی بودند و در مقابل آنها، بلوک متحدین، قرار داشتند؛ کشورهای آلمان، ایتالیا و ژاپن.

[/mks_pullquote]

.

تقریبا تمامی رمزشناسان، متخصصان و زبان‌شناسان، معتقد بودند پیام‌هایی که توسط انیگما رمزگذاری شده باشند، قابل رمزگشایی نیستند، مگر زمانی که تنظیمات دستگاه مبدأ را در اختیار داشته باشیم. «آلن ماتیسون تورینگ»  استاد 27ساله کینگز کالج کمبریج، تقریبا تنها کسی است که فکر می‌کند این کار، بدون دسترسی به تنظیمات دستگاه‌های مبدأ هم امکان‌پذیر است. او معتقد است می‌توان ماشین‌هایی طراحی کرد که مثل انسان‌ها فکر کنند، اما محدودیت‌هایی که برای انسان‌ها وجود دارد، برای آنها مطرح نباشد.

.

بنیان‌گذار هوش مصنوعی

آلن تورینگ رمزنگار و ریاضیدان بریتانیایی است که در سال 1912 در یک خانواده  طبقه  متوسط در لندن به دنیا آمد. پدرش «جولیوس ماتیسون تورینگ»  کارمند دولتی انگلیس در هندوستان و مادرش، سارا استونی، دختر مهندس ارشدِ راه‌آهن «مدرس» بود. آلن از کودکی، با بقیه جور درنمی‌آمد، خجول و تنها بود و لکنت زبانش این حالت‌هایش را تشدید می‌کرد. همیشه نامرتب بود.

اغلب ترجیح می‌داد تا جای ممکن، راه خودش را برود؛ اما درون سیستم. این شیوه‌ای بود که او کم‌‌وبیش در سراسر زندگی‌اش ادامه داد. همان‌طور که در فیلم هم به آن اشاره می‌شود، این سبک‌های رفتاری تورینگ، تا حدودی برای اطرافیانش که با اخلاقیات او آشنایی نداشتند، آزاردهنده بود؛ تا جایی که کسی حاضر به همکاری با او نمی‌شود و همکارانش در «بلچلی»، از او شکایت می‌کنند. اما نبوغ غیر قابل انکار تورینگ، این موارد را پوشش می‌دهد. تورینگ در سال 1936 در کینگز کالج کمبریج، با چاپ مقاله‌ای، دو مفهوم اساسی را به‌طور جدی مطرح کرد: «الگوریتم» و «ماشین‌های محاسبه‌گر». مفاهیمی که پایه و اساس بسیاری از پیشرفت‌های امروزی‌مان را تشکیل می‌دهد. امروزه از تورینگ به‌عنوان بنیان‌گذار علم «هوش مصنوعی» و «محاسبات مدرن» یاد می‌شود و معتبرترین جایزه در علم کامپیوتر را به افتخار او، آلن تورینگ نامیده‌اند.

 .

بازی تقلید

«بازی تقلید» با کارگردانی «مورتن تیلدام» توانسته به زیباییِ تمام، بخش‌های مهمی از زندگی علمی تورینگ را به تصویر بکشد. دورانی که آغازگر انقلابی بزرگ و منجر به ساخت «کامپیوتر»ها و «ماشین‌های هوشمند» امروزی شدند. این فیلم، روایتگر زندگی انسانی نابغه و زجرکشیده است که برای رسیدن به اهدافش، ممارست و مداومت بسیار به خرج می‌دهد و تا جای ممکن، ناامید نمی‌شود.

داستان، سه برهه تاریخی مهم را روایت می‌کند؛ سال 1928، زمانی که تورینگ در مدرسه شربورن تحصیل می‌کند و به‌شدت تحت تاثیر «کریستوفر مورکوم» صمیمی‌ترین دوست و شاید تنها دوستش قرار دارد. سال‌های 1939 تا 1945، آغاز جنگ جهانی دوم، حضور تورینگ در کارخانه رادیوسازی بلچلی و تلاش‌هایی که او و همکارانش، برای رمزگشایی پیام‌هایی که توسط «ماشین انیگما» رمزگذاری شده‌اند، انجام می‌دهند. سال 1952 و حضور تورینگ در منچستر و ماجراهایی که برای او اتفاق می‌افتد. سال‌های حضور تورینگ در بلچلی و تلاش‌هایی که برای ساخت «Bombe» (ماشینی که وظیفه رمزگشایی پیام‌های انیگما را بر عهده دارد) انجام می‌دهد، بخش اصلی فیلم را تشکیل می‌دهند.

 .

آزمون تورینگ

«بازی تقلید» در اصل یک آزمایش فکری است که تورینگ آن را در سال 1950 مطرح کرد. برای انجام این بازی، به سه شرکت‌کننده نیاز داریم؛ یک شرکت‌کننده مرد، یک شرکت‌کننده زن و یک نفر «بازجو» که جنسیتش مهم نیست و حتما باید در اتاق جداگانه‌ای حضور داشته باشد. بازجو با سوالاتی که می‌پرسد، باید تشخیص دهد کدام‌یک از این دو شرکت‌کننده، مرد است و کدام‌یک زن.

وظیفه شرکت‌کننده مرد، این است که بازجو را به اشتباه بیندازد. برای حذف متغیر «صدا»، پاسخ‌ها باید مکتوب و در بهترین حالت، «تایپ‌شده» باشند. حال بیایید فرض کنیم به جای شرکت‌کننده مرد، یک «ماشین» در این بازی حضور دارد و وظیفه بازجو این است که تشخیص دهد کدام شرکت‌کننده، «انسان» و کدام‌یک «ماشین» است. آیا ماشین، آن‌قدر باهوش هست که بتواند بازجو را به اشتباه بیندازد؟ از نظر تورینگ، زمانی که پاسخ، از طرف ماشین باشد، اما بازجو نتواند تشخیص دهد کدام پاسخ متعلق به ماشین و کدام‌یک از طرف انسان است، می‌توانیم بگوییم «ماشین‌ها هم می‌توانند فکر کنند»! این بازی، با نام «آزمون تورینگ» هم شناخته می‌شود.

.

نامزد هشت اسکار

فیلم «بازی تقلید»، در هشت بخش مختلف، نامزد دریافت جایزه اسکار بوده است، ولی نهایتا موفق می‌شود جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی را دریافت کند. (نویسندگی این فیلم بر عهده «گراهام مور» بوده است.) هنرنمایی بازیگرانی چون «بندیکت کامبربچ» (در نقش آلن تورینگ)، «کیرا نایتلی»، «چارلز دنس» و «مارک استرانگ» این اثر را تماشایی‌تر کرده است. اگرچه فیلم، در بخش‌هایی سعی دارد تورینگ را به‌عنوان یک ابرقهرمان نشان دهد، نقش تیم او را تقریبا نادیده بگیرد و برخی موضوعات غیرواقعی را برای تاثیرگذاری بیشتر وارد داستان کند، اما محصول نهایی به قدری خوش‌ساخت و روان است که مي‌توان از این موارد چشم‌پوشی کرد و پای این فیلم نشست و از دیدن زندگی یک نابغه لذت برد.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

مورتن تیلدام

«مورتن تیلدام»، کارگردان نروژی فیلم «بازی تقلید» است. او با «بازی تقلید» (اولین فیلمی که به زبان انگلیسی ساخته است)، نامزد دریافت اسکار شد. خوشبختانه این فیلم، مورد توجه مخاطبان هم قرار گرفته و از نظر تجاری هم موفقیت چشم‌گیری برای سازندگانش کسب کرده است.

[/mks_pullquote]

 .

سایه‌ای از آینده

تورینگ هرچه در زمان حیاتش و حتی سال‌ها بعد مورد بی‌مهری و غضب قرار گرفت، اما این روزها همه در توجه به او از یکدیگر سبقت می‌گیرند. جز فیلمی که ذکر آن رفت، چندی پیش، مارک کارنی، رئیس بانک مرکزی بریتانیا هم اعلام کرد که چهره تورینگ تا پایان سال 2021، روی اسکناس‌های جدید پلیمری 50پوندی حک خواهد شد. در پایان باید گفت که تحقیقات و نظریه‌های این ریاضیدان، نه‌فقط علوم ریاضی و مهندسی، بلکه حتی «علوم‌ شناختی» و مطالعات حوزه مغز را هم تحت تاثیر قرار داده است. به نظر تورینگ، «این [پیشرفت‌ها]، فقط مزه‌مزه‌کردن آن چیزی است که پیش خواهد آمد، فقط سایه‌ای از آنچه [در آینده] خواهد بود».

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.