پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
صنعت پرداخت تشنه وعدههای به موعد رسیده
نیما فیض گستر؛ تحلیلگر کسبوکار در حوزه پرداخت الکترونیکی / سال 1397 بدون تردید میتواند سالی سرنوشتساز و تعیینکننده برای صنعت پرداخت کشور است؛ اما به شرطی که وعدههای دادهشده عملی شود.
اگر نگاهی ظاهری به آمارهای پرداخت الکترونیکی در سال 96 داشته باشیم، شاهد رکوردهای قابلتوجهی در این حوزه هستیم. برای نمونه رشد 37 % در تعداد تراکنشهای پایانههای فروش در حالی اتفاق افتاد که در این سال 14 % بر تعداد پایانههای اضافهشده بود و با بررسی روند چهارساله پرداخت با پایانههای فروش، رفتار نمایی در صعود تراکنشی مشاهده میشود که بسیار قابلتوجه است. این موضوع در نمودار زیر قابلمشاهده است.
اما پشت این پوسته فریبنده اوضاع اصلاً جالب نیست. اگر بازهم نگاهی دقیقتر به آمارها بی اندازیم این بار بخش تیره آمارها مشهور میشود. برای نمونه در سال 95، 86/7 % از تراکنشهای صنعت پرداخت روی پایانههای فروشگاهی انجام میشده است درحالیکه در سال 96 این آمار به بالاتر از 88 % رسید. درحالیکه برخلاف انتظار از سهم پرداختهای موبایلی بیش از 1/7 % کاسته شده (با همه موج تبلیغاتی موجود) و تنها 0/4 % به سهم پرداختهای اینترنتی اضافهشده است. این آمار بهنوعی برگشت به عقب سنگینی را نشان میدهد. از منظر اقتصادی نیز مشخص است که هزینه تراکنشهای پایانههای فروش بهمراتب بالاتر از هزینههای درگاههای موبایلی و اینترنتی است. (البته باید توجه داشت که تفاوتی در سهم شاپرک و شتاب در کارمزدها وجود ندارد!) در جدول زیر سهم هریک از ابزارها از کل تراکنشها در سالهای 95 و 96 ارائهشده است.
ابزارها | 1395 | 1396 |
پایانه فروش | 86.7 % | 88 % |
موبایل | 10.7 % | 9 % |
اینترنتی | 2.6 % | 3 % |
مطمئناً مهمترین دلیل اصلی این رفتار خارج از انتظار عدم وجود ساختار کارمزدی استاندارد است که از مدتها پیش وعده اصلاح آن برای سال 97 دادهشده است به عبارتی یکی از مهمترین اهرمهای انگیزاننده برای رشد تراکنشهای غیرحضوری (موبایلی و اینترنتی) در دنیا تفاوت نرخ کارمزد پرداختی است که متأسفانه در کشور ما هیچ تفاوت و امتیازی برای این تراکنشها وجود ندارد؛ و مهمتر از بحث کارمزدها، وعده حذف USSD از صنعت پرداخت کشور است که خود میتواند یکی از موانع اصلی عدم رشد پرداختهای موبایلی باشد. درواقع چطور میتوان از ابزاری که همه کارشناسان و خبرگان بهاتفاق میگویند ابزاری ناامن، دمده و خارج از رده است انتظار رشد و بلوغ داشت؛ و چرا هیچکس هزینه مشکلات امنیتی محتمل این راهکار را در نظر نمیگیرد و نمیبیند که کوچکترین مشکل، میتواند باعث نابودی کل صنعت پرداخت کشور شود.
بیشک تا زمانی که این دو وعده اصلی محقق نشود، انتظار رشد واقعی (نه عددی و آماری) از صنعت پرداختکاری نابجاست؛ اما نگرانی اصلی زمانی حاصل میشود که تحقق این وعدهها قربانی جو فعلی شود و دولت برای اینکه هجمهای جدید ایجاد نشود از خیر این دو مهم بگذرد، اما در این میان امید است دولتی که جلوی همه مخالفتها میایستد و برای اصلاح و رستگاری جامعه! تلگرام را فیلتر میکند و تعدادی کسبوکار خرد و خانگی را نابود میکند این بار محکم در برابر دانهدرشتها بایستد و USSD را فیلتر کند!
درنهایت چارهای برای ما نیست جز اینکه به تدبیر دولت امیدوار باشیم تا صنعت پرداخت الکترونیکی کشور را که ستون اصلی تجارت را شامل میشود از این اوضاع نابسامان و درجا زدن رها شود.