پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، پس از رونمایی از طرح ملی صیاد در 28 شهریورماه سال 1396 و راه‌اندازی موفق آن به همراه اصلاح رویه و روال صدور دسته چک و یکسان‌سازی مؤلفه‌ها و خصیصه‌های محتوایی و امنیتی چک در شبکه بانکی، عنوان شد به جهت گسترش هرچه بیشتر طرح از نیمه اردیبهشت‌ماه سال جاری از پذیرش چک‌های با طرح قدیم در سامانه چکاوک خودداری می‌شود. ولی در حال حاضر خبرها حاکی از به تعویق افتادن تاریخ مقرر بوده و تاکنون خبر موثقی در این خصوص اعلام نشده است. به همین علت با توجه به نزدیک شدن به نیمه اردیبهشت‌ماه به منظور روشن شدن موضوع برای مخاطبین و مشتریان بانکی و دریافت پاسخ دقیق و مشخص با توجه به اهمیت فرآیند دریافت و پرداخت چک در سطح جامعه؛ رحیمی مدیر کل ریالی و نشر بانک مرکزی بیشتر توضیح می‌دهد.
لطفاً در خصوص برنامه بانک مرکزی در مورد عدم پذیرش چک قدیمی در چکاوک توضیح دهید.
همانطور که عموم مردم در جریان ثمرات ارزنده طرح صیاد هستند پس از یکسان‌سازی طرح، محتوا و ابعاد دسته‌چک از بهمن‌ماه سال 1395 و راه‌اندازی سامانه صیاد، بانک مرکزی به عنوان گام بعدی در جهت تکمیل پروژه و ایجاد نظم در شبکه بانکی تاریخ 15 اردیبهشت‌ماه سال 1397 را برای عدم پذیرش چک‌هایی با طرح قدیم و متفاوت در سامانه چکاوک درنظر گرفت. ولی با توجه به ابعاد گسترده طرح صیاد و لزوم اعطای فرصتی به بانک‌ها برای هماهنگی با سامانه جدید و انجام اقدامات لازم به صورت کامل و همچنین حجم بالای چک‌های قدیمی در دست مردم، تاریخ مدنظر تمدید شد. حجم بالای چک‌های قدیمی موجود در دست مردم و نپذیرفتن چک‌ها در چکاوک منجر به ایجاد اختلال و تشویش در شعب و جامعه خواهد شد؛ بنابراین با اعطای فرصتی به منظور تعیین تکلیف چک‌های قدیمی به دنبال کاهش تبعات مردمی هستیم. درضمن پس از شهریورماه چک‌های مدت‌دار فقط در شعب بانک صادرکننده قابلیت تعیین تکلیف را دارا می‌باشند.
بانک مرکزی در گذشته نیز طرح‌های بزرگی همچون چکاوک را اجرا کرده و در تمامی آن‌ها سعی داشته کمترین اختلال و نابه‌سامانی در فرآیند اجرایی داشته باشد. با اجرایی شدن سامانه صیاد به شکل کامل، با توجه به کارکرد و ثمرات ارزنده آن مثل امکان استعلام و اعتبارسنجی، افزایش امنیت و کاهش جعل و کنترل دقیق اهلیت متقاضی دسته‌چک پیش از صدور آن؛ می‌توان شرایط را برای بازگشت اعتبار به چک فراهم آورد.
لطفاً دلایل تعویق کار و اقدامات انجام نشده را با جزییات بیشتر توضیح دهید.
با توجه به ابعاد گسترده طرح و حجم بالای شعب بانک‌ها، راه‌اندازی صیاد در کشور کار بسیار بزرگی بوده و آنچه برای بانک مرکزی حائز اهمیت است پیشبرد هرچه بهتر امور برای بهره‌مندی از عواید حاصل از اجرای صیاد بوده که برای دستیابی کامل به نتایج مثبت آن، انجام اقدامات اساسی به نحو مناسب در برخی از محورها ضروری بوده است. برخی از بانک‌ها که تعداد زیادی هم نیستند تاکنون شرایط لازم را به صورت کامل فراهم نکرده‌اند. از مواردی که در حال حاضر در دست انجام بوده و برای رسیدن به اهداف پروژه مهم است به چند مورد اشاره می‌کنم:
- اتصال تمامی شعب بانک‌ها به سامانه صیاد به منظور خدمت‌رسانی صحیح به تمام نقاط کشور
- برقراری تمهیدات لازم در ایستگاه کاری چکاوک بانک‌ها به منظور درج داده‌های لازم از جمله شناسه استعلام صیادی در راستای اعمال ممانعت سیستمی به جهت عدم پذیرش چک‌های با طرح قدیم در چکاوک
- تجهیز کامل شعب بانک‌ها به دستگاه‌ها و تجهیزات لازم جهت درج و خوانش بارکد دوبعدی به منظور افزایش سرعت پذیرش چک و کاهش اشتباهات کاربری
- راه‌اندازی کامل سامانه استعلام همگانی چک به منظور اطلاع‌رسانی به موقع و مناسب سوابق اعتباری صاحبان حساب به ذینفعان چک در جهت ایجاد شفافیت اطلاعاتی به منظور اخذ تصمیم مناسب و کاهش حجم چک برگشتی
- ایجاد مکانیسم مناسب جهت پذیرش چک‌های مدت‌دار از قبل واگذار شده در شعب به منظور جلوگیری از تحمیل زحمت مضاعف به اشخاص حقیقی و حقوقی به جهت بازپس‌گیری چک‌ها
علاوه بر این به دلیل عدم اعلام فراخوان مناسب از سوی بانک‌ها، استقبال دارندگان دسته‌چک برای تعویض آن قابل توجه نبوده و لازم است اطلاع‌رسانی صحیح توسط بانک‌ها برای تغییر چک‌های قدیمی انجام شود. همچنین باید بازه زمانی مدنظر جهت تعویض دسته چک‌ها به گونه‌ای درنظر گرفته شود که از فشار و تقاضای آنی برای تعویض دسته‌چک و هجوم مردم به شعب جلوگیری شود. در غیر اینصورت ضمن اینکه نتایج متصور از اجرای طرح صیاد به صورت کامل احصا نمی‌شود، ممکن است برای مردم اعم از صاحبان حساب و ذینفعان چک مشکلاتی پدید آید.
اقدامات بانک مرکزی برای انجام امور به صورت به موقع و در تاریخ جدید به چه صورت خواهد بود. در ضمن اگر مجدداً بانک‌ها شرایط را تا تاریخ مقرر فراهم نکنند، رویکرد بانک مرکزی چگونه خواهد بود؟
ما در چند ماه گذشته در بانک مرکزی شرایط انجام کار از سوی شبکه بانکی را به صورت کامل رصد کرده و جلسات متعددی را به منظور پیگیری امور برگزار کردیم و مکاتبات و بخشنامه‌های لازم را صادر کرده‌ایم و پیشرفت صحیح کار و نظارت بر حسن انجام آن کاملاً درنظر گرفته شده است.
در بانک مرکزی کارگروهی تشکیل شده که مقرر است گزارش‌های پیشرفت کار ده روزه، از بانک‌های جامانده از برنامه‌ریزی را دریافت و بررسی کند و به صورت جدی پیگیر انجام امور آن‌ها در فرصت‌های مقرر باشد. علی‌ایحال در جمع‌بندی نهایی، به منظور پرهیز از آسیب‌رسانی به اهداف و کلیات طرح به دلیل برخی از کاستی‌ها که به آن اشاره شد و جلوگیری از ایجاد مشکلات برای عموم مردم تصمیم بر آن شد که مرحله بعدی طرح چند ماه با تعویق انجام شود.
اقدامات لازم از سمت بانک مرکزی برای تکمیل صیاد چگونه در حال اجراست؟
به دنبال آن هستیم که بخشی از کار که یکی از ارزنده‌ترین اهداف صیاد بوده را در دهه پایانی خردادماه سال جاری به بهره‌برداری برسانیم. یکی از نتایج و کارکردهای اساسی صیاد، ایجاد سامانه استعلام همگانی چک است که امکان استعلام وضعیت سوابق چک برگشتی صادرکننده را برای ذینفع به هنگام معامله و پیش از پذیرش چک، از طریق ارسال شناسه استعلام مندرج در متن برگه چک صیادی به سرشماره پیامکی بانک مرکزی و دریافت پاسخ آن فراهم می‌آورد. این امر باعث کاهش مخاطره پذیرش چک توسط ذینفعان شده و اصلاح رفتاری صادرکنندگان چک و به تبع آن کاهش حجم چک برگشتی را سبب خواهد شد.
اقدامات لازم قابل انجام از سوی بانک‌ها و مردم به چه صورتی است؟
با توجه به اینکه عدم پذیرش چک‌های غیرصیادی در چکاوک به ابتدای شهریورماه سال جاری موکول شد لازم است بانک‌ها اطلاع‌رسانی لازم به مشتریان بانکی را به منظور مراجعه به شعب و تعویض دسته چک‌های قدیمی انجام دهند و همچنین از پذیرش چک جهت کارسازی آن در آینده در سامانه چکاوک خودداری کنند.