پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فیل بانکداری الکترونیک حرکت کرد / بهبود کیفیت سوییچ بانکداری الکترونیک شرکت ایران ارقام
هومن رضوی، مدیر تحقیق و توسعه شرکت نبض افزار رایان اندیش / شاید خوانندگان این یادداشت آخرین تراکنش ناموفق خود را به یاد نیاورند و یا حداقل دیگر احساس نامطلوبی نسبت به وضعیت کیفی تراکنش‌های بانکی نداشته باشند. درحالی‌که در اواخر دهه 80 سطح بلوغ شبکه بانکداری و پرداخت الکترونیک، یک خطا به ازای هر 10 تراکنش بود. در حال حاضر این شاخص به سطح هر 116 تراکنش یک خطا رسیده است. عوامل زیادی در بهبود کیفیت شبکه بانکداری و پرداخت الکترونیک سهیم بوده‌اند.
بهبود خدمات شرکت‌های فراهم آورنده خدمت سوییچ و سامانه متمرکز بانکی، ارتقای سخت‌افزاری، بهبود زیرساخت و شبکه ازجمله این عوامل هستند. یکی از بازیگران مهم در این حوزه شرکت ایران ارقام است. ایران ارقام به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات کارت به چهار بانک کشور نزدیک به 20% از بازار صادرکنندگی کارت و حدود 30% از بازار پذیرندگی تراکنش‌های خودپرداز کشور را به خود اختصاص داده است و روزانه بین 20 الی 30 میلیون تراکنش با کارتهای صادر شده توسط مشتریان ایران ارقام انجام می‌شود. تغییراتی که این شرکت در سال 95 در سامانه‌های سوییچ خود ایجاد کرد حاصل شجاعت مدیران ایران ارقام و سبب بهبود قابل‌توجه در وضعیت کیفی مشتریان آن مجموعه شد. این بهبود با توجه به سهم ایران ارقام در تراکنش‌های کشور تأثیر محسوسی ایجاد کرد که با توجه به آن، در این یادداشت به بررسی دقیق‌تر وضعیت کیفی بانک‌های کشور و تأثیر بهبود کیفیت سامانه سوییچ شرکت ایران ارقام در حس دارندگان کارت پرداخته شده است. امید است که مدیران جدید نیز دستاوردهای به‌دست‌آمده را حفظ کنند و به بهبود کیفی اهمیت بیشتری بدهند.
ارزیابی مبتنی بر داده
بررسی‌های شرکت نبض افزار از وضعیت شبکه بانکی در سال 94 نشان می‌دهد که بانک‌های مشتری شرکت ایران ارقام ازنظر وضعیت کیفی عملکرد نامطلوبی داشته و جز ضعیف‌ترین بانک‌های کشور ازنظر کیفی بوده‌اند.
نمودار شکل 1 این وضعیت را نشان می‌دهد. در این شکل سطح بلوغ (به ازای هرچند تراکنش صادرکنندگی یک خطا) بانکها از نقطه دید دارنده کارت در شبکه شاپرک نشان داده شده است. بسیار اهمیت دارد که بتوان با شاخص‌های صحیح و مبتنی بر داده وضعیت یک سیستم را مورد ارزیابی قرار داد. اندازه‌گیری مدهای اساسی یک سامانه به شناسایی وضعیت اولیه، روشن شدن صورت‌مسئله و یافتن راه‌حل برای گذار به حالت مطلوب کمک می‌کند.
نترسیدن از تغییرات
همان‌طور که شکل 1 نشان می‌دهد در سال 94 وضعیت کیفی مشتریان ایران ارقام مناسب نبود که این مسئله موجب نارضایتی بانکها، تأثیر بر حس کاربری دارندگان کارت، جرائم بانک مرکزی و ایجاد هزینه پشتیبانی و سازمان پنهان برای ایران ارقام می‌شد. مدیریت این شرکت در سال 95 تغییراتی در زیرساخت نرم‌افزاری و پیکربندی خود کرد و با پایش منظم سعی در بهبود خدمات خود کرد. نتیجه این تغییرات بهبود چشمگیر در کیفیت سوییچ ایران ارقام شد که نمودار شکل‌های 2 و 3 مؤید این ادعاست. در شکل 2 و 3 به ترتیب وضعیت سطح بلوغ (به ازای هرچند تراکنش صادرکنندگی یک خطا) بانک‌های کشور در سال 95 و 96 به نمایش درآمده است.
نتیجه تغییرات چه بود؟
نتیجه مستقیم این تغییر ایجاد پایداری در وضعیت سامانه کارت بانک‌های مشتری ایران ارقام به‌خصوص بانک‌های بزرگ تجارت و سپه بوده است. افزایش متوسط فاصله بین دو خرابی و کاهش خطای بین سوییچ و سامانه متمرکز در این بانکها و درنهایت کاهش سربار پشتیبانی و سازمان پنهان از نتایج این تغییر بوده است. منتهی اگر بخواهیم با یک شاخص ساده نتیجه حاصل از این تغییرات را ارزیابی کنیم می‌توانیم جرائم بانک مرکزی به ازای تراکنش‌های ناموفق صادرکنندگی را معیار قرار دهیم.
اگر مجموع جرائم مشتریان شرکت ایران ارقام را بر تعداد تراکنش‌های موفقی که از سوییچ این شرکت می‌گذرد تقسیم کنیم به شاخصی می‌رسیم که ما آن را «سرانه جرائم به ازای هر تراکنش موفق» نامیده‌ایم که واحد آن ریال است و به‌طور طبیعی هرچه این شاخص بیشتر به سمت صفر میل کند وضعیت کیفی مناسب‌تر ارزیابی می‌شود. این شاخص در سال 94 برای شرکت ایران ارقام برابر با 25 ریال به ازای هر تراکنش بوده است که در سال 95 به 16 ریال و در سال 96 به 5/2 ریال کاهش یافته است. نمودار شکل 3 مقایسه وضعیت بانک‌های مشتری ایران ارقام در سه سال گذشته را در شاخص سرانه جرائم به ازای هر تراکنش موفق نشان می‌دهد. همان‌طور که در این نمودار مشخص است کاهش (بهبود) زیادی در این شاخص مشاهده می‌شود.
این بهبود چقدر موجب بهبود عملکرد شبکه شده است؟
فیل شبکه بانکی به حرکت درآمده است. ایران ارقام سهم قابل‌توجهی از پردازش تراکنش‌های شبکه بانکداری الکترونیک کشور را به خود اختصاص می‌دهد که درنتیجه بهبود 10 برابری در بانک تجارت و سایر مشتریان سبب شده سطح بلوغ شبکه از 53 تراکنش یک خطا در سال 94 به 116 تراکنش یک خطا در سال 96 بهبود یابد. به‌عبارتی‌دیگر اگر یک مشتری شبکه بانکی روزانه سه تراکنش انجام دهد، به‌طور متوسط هر 40 روز یک بار با خطا مواجه می‌شود. این در حالی است که همین مشتری در سال 94 به‌طور متوسط هر سه هفته یک بار تراکنش ناموفق داشته است.
برای مشخص‌تر شدن نقش ایران ارقام در وضعیت کیفی شبکه باید اشاره کرد که چنان چه کیفیت عملکرد صادرکنندگی کارت مشتریان ایران ارقام در سال 96 مانند سال 94 می‌بود، متوسط سطح بلوغ شبکه به‌جای هر 116 تراکنش صادرکنندگی یک خطا در وضعیت هر 66 تراکنش یک خطا بود؛ و برعکس اگر این بهبود در سال 94 رخ داده بود سطح بلوغ متوسط شبکه به جای هر 53 تراکنش صادرکنندگی یک خطا به هر 103 تراکنش صادرکنندگی یک خطا بهبود می‌یافت.
الگوبرداری برای شرکت‌های بزرگ
حرکت فیل شبکه بانکداری شاید به چابکی یک اسب توسن نباشد و حتی ممکن است این فیل راکبان خود را به زمین بزند ولی آن چیزی که مهم است تأثیر بسزای حرکت‌های این چنینی و تصمیمات مبتنی بر داده و تحلیل است و تأثیرات شگرفی است که سازمان‌های بزرگ مانند ایران ارقام بر شاخص‌های کلان نظام بانکی و پرداخت کشور می‌گذارند. شجاعت و نترسیدن از تغییر می‌تواند نتایج مثبت زیادی داشته باشد. برای ارزیابی عملکرد یک مجموعه ممکن است ده‌ها شاخص از جنبه‌های مختلف برای ارزیابی لازم باشد که هرکدام نیاز به متخصصین آن حوزه دارد. با ایجاد مؤسسات طرف سوم مستقل وضعیت شرکت‌ها در یک فضای چندبعدی قابل‌اندازه‌گیری است و اثرات مدیران و دستاوردهای مثبت و منفی آنها به‌صورت علمی و به دور از احساسات و مسائل سیاسی ارائه خواهد شد که نمونه‌ای از آن را در شرکتی بزرگ و تأثیرگذار در مدت‌زمان کوتاه شاهد هستیم.
امیدوارم شاهد تکنولوژی بلاکچین (Blockchain) در سیستم بانکداریمون باشیم.
لازم است به عنوان فردی که سالهاست در حوزه سوئیچ های بانکی فعالیت دارم مطالب و سوالاتی را عنوان کنم که امیدوارم مطالبی را روشن نماید.
موضوع نخست آن است که آیا سوئیچ های بانکی ارتباط مستقیمی با سوئیچ های بانکی نظیر سوئیچ ایران ارقام داشته و یا دارند که ارائه نتایج بر حسب شاپرک به عنوان یک دلیل و مدرک مستند بیان شده است؟؟ علاوه بر آنکه سرانه خطای یک بانک می تواند به دلیل خطای سوئیچ، خطای Core و یا مشکلات زیرساختی رخ دهد. نهایتا پاسخ آن است که سرانه خطای صادرکنندگی ملاکی برای ارزیابی مستقیم سوئیچ بانکی نیست.
برای ارزیابی سوئیچ های بانکی لازم است علاوه بر عملکرد صادرکنندگی و پذیرندگی آن هم از دید بانک مرکزی و سوئیچ شتاب (که مستقیا به سوئیچ های بانک متصل است، نه سوئیچ شاپرک) ، دو دسته معیار کمی (از قبیل متریک های Availability، Mean Time To Repair و Mean Time To Failure و Time Between Failure) و معیار های کیفی ( انعطاف پذیری، کاربردپذیری و سهولت عملکرد ) بررسی گردد.
موضوع دیگر آنکه ملاک تعیین سطح بلوغ بانک ها بر چه اساس عنوان شده است؟ بانک هایی از جمله اقتصاد نوین، حکمت و … در مقیاس بسیار کوچکتری فعالیت دارند چنانچه مجموع کارتهای برداشت بانک اقتصاد نوین در سال 1394، بر طبق آمار بانک مرکزی، شش میلیون کارت و تعداد کارتهای بانک حکمت یک میلیون کارت بوده است. این در حالی است که در سال 94، تعداد کارتهای بانک تجارت، سپه به ترتیب در حدود چهارده میلیون، بیست و یک میلیون کارت برداشت بوده است. چنانچه این موضوع روشن است که افزایش بار می تواند موجب بروز خطا گردد.(چنانچه نویسنده به ۲۰ الی ۳۰ میلیون تراکنش با کارتهای صادر شده توسط مشتریان ایران ارقام و سهم تراکنش های روزانه اشاره کرده است) روشن است سوئیچ صادرکنندگی با شش میلیون کارت در برابر سوئیچی با بیست و یک میلیون کارت و Transaction PerSecond های متفاوت، عملکرد متفاوتی دارند. از این رو می بایست بانک های بزرگ و Tps های مشابه با هم مقایسه شوند.
با توجه به نوع بررسی که بر حسب آمار غیر قابل اتکا و همچنین بدون در نظر گرفتن معیارهای صحیح انجام شده است، نمی توان اظهار نظری فنی و درستی از وضعیت صنعت بانکداری و سوئیچ های بانکی ارائه داد.
در پایان یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که فیل صنعت بانکداری نیازمند کارشناسی دقیق تری از وضعیت موجود است.
با سپاس
از انجا که راه پرداخت معمولا مقالات سنجیده در زمینه بانکداری منتشر می کند .انتظار می رود هنگام چاپ مقالات معقول تر عمل کند و مقالات فرمایشی ازین دست که از نظر تحلیل آماری و شاخص سنجی مورد ایراد می باشند را منتشر نکند . شاخص سنجش در حوزه بانکی درست انتخاب نشده است و شاپرک معیار درستی برای این مهم نیست . سپاس
سلام . از نظر کندی بله ایران ارقام بسیار به فیل شبیه است .
بنده هومن رضوی
نگارنده این مقاله هستم و مسوولیت تمام ادعاهای این مقاله را برعهده می گیریم زیرا اعداد . ارقامی که ملاحظه می کنید حاصل
1- 10 سال دانش و کار پژوهشی مستمر مستند و تایید شده
2- پردازش چندین ترابایت اطلاعات
3- چک کردن از نقاط مختلف شبکه
است.
در پاسخ به نظرات بالا باید موارد زیر را شفاف کنم:
1- من در هیچ جای این مطالب عرض نکردم که شاپرک مرجع است! لابد می دانید که 60 تا 70 درصد تراکنش های سوییچ شتاب از سوییچ شاپرک می آید و چون خطا یک فرآیند تصادفی ergodic است بنابراین این داده های برای سنجش کیفیت مکفی است. ضمن اینکه باید بدانید بین شاپرک و شتاب حداقل خطا دیده می شود که عملا در محاسبات صرفا یک عدد بسیار کوچک و به صورت بایاس است.
2- بله خطا مربوط به سوییچ و سامانه متمرکز و شبکه و … است. منتهی از بین همه عواملی که همبستگی آماری با خطا دارند در بازه های ذکر شده تنها تغییر در سوییچ رخ داده است و ما به عنوان ناظر و مشاور تمام عوامل را با جزییات رصد می کردیم و می کنیم. بنابراین مشخص است که این تغییرات و بهبود ها مربوط به تغییرات سوییچ بوده است.
3- بانک مرکزی برای محاسبه جرایم و ارزیابی عملکرد تنها صادرکنندگی را ملاک قرار داده است و ما هم از همین شاخص استفاده کرده ایم. خطای پذیرندگی به متوسط خطای شبکه مربوط است و پارامتر مستقلی نیست که در این اندازه گیری مفید باشد.
4- شاخص های MTTR و MTTF و Availability برخلاف آنهفرمودید کمی نیستند بلکه کیفی هستند که بصورت عدد و رقم درآمده اند.
5- در مورد مقیاس بانک ها باید عرض کنم که کیفیت مستقل از اندازه بانک است. ما از نقطه دید کاربر نهایی کیفیت را می سنجیم و نمی توانیم به کاربر بگوییم “شما مشتری یک بانک بزرگ هستید پس بپذیرید که تراکنش تان با خطا همراه باشد” اتفاقا همین طرز تفکر باعث از دست رفتن سهم بانک های بزرگ از بازار تراکنش و رشد بانک های کوچک شده است و لازم است بدانید که کیفیت در بانک های بزرگ بسیار حیاتی و مهم است.
ضمن آن که با همین معیار غلط که شما مد نظر قرار داده اید هم جلو زدن بانکی مثل تجارت نسبت به رقبا و قرار گرفتن در ردیف بانک های با مقیاس کوچک موید ادهای این یادداشت است.
برای روشن تر شدن این مفاهیم اگر دوست داشتید در همینجا حاضرم ادامه دهم
ولی اگر راحت نبودید و خواستید ناشناس بمانید
آی دی تلگرام بنده hooman_razavi
است.
در خدمتم
برادر گرامی،
امروزه خواندن مطالبی چنین امری چندان غریب و دور از ذهن نیست. آمیختن چند آمار نامربوط با هم و سوق دادن ذهن خوانندگان به نتایجی مشخص …
چنانچه در ابتدا هم عنوان کردم شما از مطالبی نامرتبط نتایجی که خواسته اید را گرفته اید. در هیچ کجا به نکاتی که اکنون با تکیه بر آنها سعی در توجیه متن خود دارید اشاره نفرموده بودید.
مطالبی که اکنون می فرمایید نیز مطالبی قابل استناد نیست.حتی با توجه به سهم ۶۰ الی ۷چ درصدی که می فرمایید نیز متن شما قابلیت استناد ندارد. هم چنین شما در متن به صراحت نوشته اید که “آمار موجود در شکل ۱، آمار مربوط به شاپرک است
نمودار شکل ۱ این وضعیت را نشان می‌دهد. در این شکل سطح بلوغ (به ازای هرچند تراکنش صادرکنندگی یک خطا) بانکها از نقطه دید دارنده کارت در شبکه شاپرک نشان داده شده است.”
اگر قرار است آمار جرایم بیان گردد باید سهم های هر یک از طرفین بانک تعیین گردد.
“من از مفصل این نکته مجملی گفتم.
تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل”
از توضیحات بیشتر چشم پوشی کرده و با توجه به مطالبی که تا کنون بیان شده قضاوت را خوانندگان این مطالب واگذار می کنم. (اغلب خوانندگان این مطالب از فعالان و حاضرین حوزه بانکی بوده و به این موارد آشنا هستند و صرفا دیدگاه های این متن گوشه ای از ذهنیت خوانندگان را انعکاس می دهد.)
هرچند شخصا متنی که شما نوشته اید را متنی تبلیعاتی برای سازمان های ذینفع تلقی می کنم.
شما دارید تهمت تبلیغ به بنده می زنید و هم چنان جرات معرفی خود را پیدا نکرده آید
آمارها مرتبط است یا نامرتب شما اثبات بفرمایید صلاحیت تشخیص و علم آن را دارید و بفرمایید شاخص صحیح چیست؟ من اشاره کردم که ما با یک فرایند تصادفی ارگادیک مواجه هستیم که 10 درصد هم کفایت می کند ولی شما می گویید 70 درصد هم کم است!!! اگر پس زمینه مهندسی کامپیوتر دارید به دروس ترم دو رجوع کنید برادر ناشناس.
من نگفتم آمار شاپرک است گفتم آمار شبکه شاپرک است….
آسمان به ریسمان نبافید و غیر دقیق صحبت نکنید. الحمدلله من آدم مستقلی هستم و نیازی به مجیز گفتن احدی را ندارم و منافعی هم ندارم
هومن رضوی
برادر گرامی.
بر خلاف شما قصد ادامه بحث را ندارم ، چون آنچه را لازم بوده بیان شده. شما نیز با صراحت مطالب خود را عنوان کرده و مسئولیت نوشته هایتان را برعهده گرفتید.
برادر گرامی، من نیز قضاوت را به خوانندگان شما می سپارم. امیدوارم از قضاوت ایشان واهمه نداشته باشید.
تفاوت من و شما این است که من برای بهبود کیفیت خدمات در زندگی مردم کشورم کار می کنم و شما برای جیب خودتان 🙂
واهمه در خودداری شما از بیان اسم تان مشهود است نه من که همه چیز را کف دستم گرفته ام.
ادامه ندهید چون ظاهرا چیزی برای عرضه در این حوزه هم ندارید که به درد مخاطب بخورد.
به هر حال من این طور جمع بندی می کنم که ما یک سری شاخص جهانی برای سنجش کیفیت خدمات بانکی داریم که بدون تعارف برای همه بانکها مورد استفاده قرار می دهیم و طبق این شاخص ها و تحلیل چند ترابایت داده و مبتنی بر محاسبات دقیق مهندسی ارزیابی خود را ارایه داده ایم.
کیفیت تراکنش های صادرکنندگی در بانک تجارت مطابق اندازه گیری های ما 10 برابر افزایش یافته که این آمار توسط بانک مرکزی (بنا بر آمار جرایم) تایید شده است. امیدواریم این تجربیات موفق در سایر بانک هایی که هنوز مشمول جرایم هستند بکار گرفته شود تا در نهایت هموطنان از سرویس های بانکی را با کیفیت خوب استفاده کنند.
سلام. ارزیابی دقیق، مستدل است و بنده به عنوان مدیر عامل شرکت نبض افزار تمام مسوولیت های مربوط به این مقاله را می پذیرم. موارد مورد تایید بنده و شرکت نبض افزار است. نقطه دید ما سوییچ های پذیرندگی شاپرک است که کمترین خطا را دارند و از چندین نقطه پذیرندگی از سوییچ های شرکت های پرداخت و همچنین سوییچ های بانکی شبکه بانکی را رصد می کنیم. شاخص خطای حس شده به نوعی تمامی شاخص های فاصله بین دو خرابی، مدت زمان تعمیر و دسترس پذیری و به نوعی تمامی شاخص های غیر عملکردی را به نوعی به صورت مستتر در خود دارد.
با سپاس فراوان
دکتر محمدرضا جمالی
مدیر عامل شرکت نبض افزار