پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
عبدالحمید منصوری؛ ماهنامه پیوست/ بعد از پیدایش شبکه‌های انتقال صدا که امکان ارتباط محاوره‌ای را برای انسان میسر کرد، استفاده از این زیرساخت جهت انتقال داده‌ها طرح شد و انسان توانست داده‌ها را از این راه، از یک نقطه و مکان به نقطه و مکان دیگری انتقال دهد.
با پیدایش شبکه TCP /IP توسط دپارتمان دفاع ایالات‌متحده آمریکا در اوایل دهه ۱۹۶۰ هجری میلادی که اساساً بر محور انتقال داده طراحی شده‌اند، گسترش و سرعت کاربردهای تجاری، فنی، پزشکی و مهندسی را شاهدیم؛ اما با گسترش این شبکه هنوز کاربردهایی به‌ویژه در نظام بانکی از روش انتقال داده از طریق شبکه انتقال صدا استفاده می‌کنند، ازجمله کارت‌خوان‌های فروشگاه‌ها که تراکنش‌های خرید را با استفاده از شبکه ارتباطی تلفن ثابت به مرکز پردازش آن منتقل می‌کنند.
با پیدایش بانکداری الکترونیکی و استفاده از دریچه‌های ارائه خدمات بانکی مانند خودپردازها (ATM)، تلفن‌بانک‌ها، کارت‌خوان‌های فروشگاهی (EFT-POS)، اینترنت و تلفن همراه که زیرساخت ارتباطی داده‌ها جزو لاینفک آن است، بدون یک زیرساخت متداوم و مطمئن ارتباطی داده‌های امروزه ارائه این‌گونه خدمات بانکی میسر نیست.
اگر شبکه ارائه خدمات بانکی را همانند انسان تصور کنیم، شبکه ارتباطی در آن همانند رگ‌های بدن انسان است. با افزایش ارائه خدمات بانکی همواره این صنعت از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مطالباتی داشته و دارد، مطالبات نظام بانکی کشور که در سه دهه پیش با ارتباط ۱۹۶۰۰ bps (Bit Per Second) برای هر شعبه مناسب بوده شروع شده و امروزه این نیاز برای کاربردهای فعلی شعب به دو مگابیت رسیده است.
شروع بانکداری الکترونیکی در کشور را می‌توان با «طرح بهینه‌سازی و استانداردسازی عملیات بانکی، اتوماسیون واحدها و ایجاد شبکه اختصاصی مخابراتی در سیستم بانکی» بیان کرد.
این طرح توسط دکتر محسن نوربخش (روحشان شاد) وزیر امور اقتصادی و دارایی ارائه و در دویست و بیست و چهارمین جلسه مجمع عمومی بانک‌ها مورخ ۲۴/۱۱/۱۳۷۱ تصویب شد. اهداف این طرح به شرح ذیل است:
- کاهش مشکلات اجرایی در شعب و ادارات مرکزی بانک‌ها و افزایش توان اجرایی سیستم
- تسریع در اجرایی شدن عملیات نظام بانکی و ارتقای کیفیت آن
- ارائه خدمات دقیق و به‌موقع
- ایجاد زمینه‌های لازم برای کاهش مبادلات نقدی و نقل‌وانتقال پول
- دسترسی به آمار و اطلاعات بهنگام به‌منظور اتخاذ تصمیم در مورد سیاست‌های پولی و بانکی
- ایجاد هماهنگی با سیستم‌های بانکداری بین‌المللی که امروزه از ضرورت‌های برقراری ارتباط بین بانک‌ها در نظام بانکداری جهانی است.
- صرفه‌جویی در امور مختلف از قبیل وقت کارکنان، مشتریان بانک‌ها، انجام سفرهای شرکتی و تعداد مکاتبات و خروج اسناد و مدارک از شعب.
همان‌طور که در عنوان طرح «ایجاد شبکه اختصاصی مخابراتی در سیستم بانکی» درج‌شده، دلیل آن نبود توانایی ارائه خدمات ارتباطی موردنیاز صنعت بانکداری توسط مخابرات وقت بود و نتیجه‌اش ورود فناوری VSAT در نظام بانکداری کشور. امروزه کاربردهای نظام بانکی هنوز مطالبات و نیازهایی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارد که به‌سادگی و سهولت در اختیار نمی‌گذارد.
اگر حداقل نیاز یک مشتری از بانک را انتقال وجه، پرداخت قبض و خرید فرض کنیم که عمده‌ترین و اصلی‌ترین تراکنش‌های نظام بانکی کشور به شمار می‌رود، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌حق توانسته این رسالت را به‌خوبی انجام دهد و طی این چهار سال اخیر بانک‌ها اتصال و ارتباط شعب و باجه‌های خود را با مراکز پردازش اطلاعات به سهولت و در زمان مناسب برقرار می‌کنند. ما اکنون روزانه شاهد انجام بیش از صد میلیون تراکنش در نظام بانکی کشور هستیم، اما مشکل اصلی سطح ارائه سرویس (SLA) است.
زیرساخت ارتباطی بهره‌برداری شده توسط نظام بانکی جمهوری اسلامی کشور به‌گونه‌ای است که به آن اجازه واریز یارانه و استفاده از آن را در سطح کشور در کمترین زمان و با کمترین عارضه‌ای می‌دهد. سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا)، سامانه حواله الکترونیکی بین‌بانکی (سحاب)، سامانه پایاپای الکترونیکی (پایا)، سامانه تسویه اوراق بهادار الکترونیکی (تابا)، چکاوک (سامانه عدم تبادل لاشه چک)، توسعه سامانه مرکز کنترل و نظارت اعتباری (مکنا)، نظام پرداخت و پرداخت قبوض همگی با کمترین عارضه‌ای در کشور کار می‌کنند و موارد واریزهای تجمعی و برداشت‌های تجمعی به سهولت در کشور انجام می‌گیرد.
اما باید به این نکته اشاره کرد که اکثر بانک‌ها و سازمان‌های کشور علاوه بر استفاده از زیرساخت‌های ارتباطی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از آنتن‌های بی‌سیم (Wireless) جهت ارتباط داده بین مراکز مهم و حساس خود استفاده می‌کنند و شاهد آن‌هم ساختمان‌های اصلی بانک‌ها و سازمان‌ها با دکل‌های تا ارتفاع ۱۲۰ متری است.
دلیل اصلی آن نیز اطمینان نداشتن به‌سرعت ارتباطی و وجود توافق سطح ارائه سرویس (SLA) است که علاوه بر هزینه سنگین، چهره ناهنجاری را برای شهرها به ارمغان آورده است.
شاید اگر نظام بانکداری در همین سطح توقف کند با یک برنامه‌ریزی مناسب و بهبود وضعیت زیرساخت شبکه تبادل داده‌ها نیازهای آن تأمین خواهد بود، اما تحولات آتی که صنعت بانکداری با آن خواهد بود نیاز به شبکه ارتباطی با ظرفیت بالاتر متداوم و با قوام دارد. مفاهیم جدیدی که در آینده نظام بانکداری با آن مواجه خواهد شد عبارت‌اند از:
- داده‌های بزرگ (Big Data)
- داده‌های در جریان (Stream DB)
- داده‌پردازی مشتری در زمان وقوع تراکنش
- تشخیص اصالت مشتری
- پول‌های دیجیتالی (Digital Currency)
- تکنولوژی زنجیره بلوک (Block Chain)
- تکنولوژی‌های اجرایی (Cloud Technology)
- اینترنت اشیا (Internet of Thing)
در خاتمه وظیفه اصلی مهم وزارت ارتباط و فناوری اطلاعات در دولت دوازدهم، برنامه‌ریزی و ایجاد زیرساخت برای مفاهیم مطروحه و ایجاد پهنای باند و با قوام بالا و متداوم دسترسی برای تمام مردم ایران و سازمان‌ها در تمام نقاط کشور است.