پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
هومن رضوی؛ مدیر تحقیق و توسعه شرکت نبض افزار / پدیده درون زادگیری (inbreeding) در علوم ژنتیک به حاصل ترکیب ارگانیسم‌هایی گفته می‌شود که ازنظر ژنتیکی شبیه به هم هستند. حاصل این پدیده به وجود آمدن نسلی مشابه با نسل اولیه است که اکثر ویژگی‌های نسل قبل را دارد و در نسل‌های جدیدتر مشکلات نسل قبل به‌صورت حل‌نشده باقی‌مانده و تبدیل به معضلات سیستم می‌شود. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که در صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیک کشور بخصوص در جذب و جابجایی نیروی انسانی بین شرکت‌های این حوزه و بانک‌ها فضای بسته‌ای وجود دارد و سازمان‌ها ترجیح می‌دهند نیروهای مشابه خود را جذب کنند.
این عمل را می‌توان به‌صورت مشابه با پدیده درون زادگیری مدل کرد که نتایج مشابه را ایجاد می‌کند. به‌عنوان نمونه داده‌های سامانه متمرکز بانک‌ها و بررسی میدانی خدمات بانکی و پرداخت نشان می‌دهد که بیش از 85 درصد تراکنش‌ها با کارت صورت می‌گیرد درحالی‌که تنوع و نوآوری لازم در تراکنش‌های بانک‌ها و پرداخت مشاهده نمی‌شود که متقارن بودن شبکه شتاب نیز به آن دامن زده است. این پدیده می‌تواند نتیجه درون زادگیری در منابع انسانی باشد که عدم تنوع در فرآیندها، نرم‌افزارها و روش‌های مدیریتی را ایجاد می‌کند.
اثر درون زادگیری در ریز اعمالی (micro operation) که در طراحی معماری، مکانیسم کارمزد، شکل‌گیری شرکت‌های بانکی و پرداخت، تحریم‌های قدیم و اخیر، رعایت کردن استانداردها و طراحی نرم‌افزارها و زیرساخت‌ها وجود داشته است به‌صورت رفتاری تظاهری (emergent) بروز کرده است. پدیده درون زادگیری به‌عنوان یکی از چالش‌های اساسی در اتصال به نظام‌های بین‌المللی به دلیل گسترش فضای بی‌اعتمادی در تعامل و همکاری با الگوهای موفق بانکی در خارج از کشور است.
تیم تحقیق و توسعه شرکت نبض افزار با بررسی و مطالعه زیرساخت‌ها، رخدادها، فرآیندها و مسائل فنی در بیش از 15 بانک، 6 شرکت پرداخت و 3 شرکت فراهم آورنده خدمات، شاهد مشکلات مشابه در بین بانک‌ها و شرکت‌های این حوزه بوده است. درنتیجه به نظر می‌رسد که بسیاری از این مشکلات به سبب جابجایی نیروهای فنی و خبره در حلقه بسته این صنعت باشد.
این تیم تحقیقاتی پدیده درون زادگیری در علم ژنتیک و همچنین مدل ریاضی آن در الگوریتم‌های الهام گرفته شده از طبیعت را موردمطالعه قرار داده و همچنین دوگان آن در صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیک کشور را مدل کرده است تا بتوان با استفاده از راهکارهایی که در الگوریتم‌های ژنتیک برای برون‌رفت از نقاط بهینه محلی پیشنهاد شده است، راه‌حل‌هایی برای مشکل درون زادگیری در این صنعت جستجو کرد.
نتایج این تحقیق در مقاله‌ای تحت عنوان «پدیده درون زادگیری و پیامدهای آن در صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیک کشور» ارائه شده که در پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) در دسترس قرار دارد. در ادامه بخش‌هایی از این مقاله آورده شده است:
در دهه‌های اخیر صنعت بانکداری و پرداخت رشد چشمگیری داشته است؛ اما با وجود این رشد و افزایش تقاضا در این صنعت، همچنان تعداد زیادی از نیروها و تفکرات اثرگذار بر این صنعت در ایران بدون تغییر باقی‌مانده و سطح نوآوری در این صنعت نسبت به وسعت کسب‌وکار آن پایین است.
بررسی داده‌های سامانه متمرکز بانک‌ها نشان می‌دهد که سهم بزرگی از عملیات بانکی یعنی بیش از 85 درصد آن‌ها توسط کارت انجام می‌شود و همان‌گونه که در نمودار هم مشاهده می‌شود نقش کارت در انجام عملیات بانکی رشد قابل‌توجهی داشته است درحالی‌که خدماتی که توسط کارت‌ها انجام می‌شود همچنان ثابت باقی‌مانده و دارای نوآوری و تنوع نیست.
در سطح فنی نیز بسترهای بانکی تغییرات چندانی ندارد و در برخی موارد مشکلات یکسان بین بانک‌ها یا شرکت‌های فعال در حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیک به دلیل یکسان بودن زیرساخت، مشاهده می‌شود.
به‌عنوان‌مثال تمامی بانک‌های کشور از پایگاه داده مرکزی استفاده می‌کنند که وجود یک مشکل در آن باعث می‌شود همه تراکنش‌های بانک دچار مشکل شوند درحالی‌که رویکردهای دیگری مانند ذخیره‌سازی ابری که موردتوجه پیشروهای این صنعت در جهان است نیز می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد (IBM Storage solutions,2016) که به دلیل عدم نوآوری و مقاومت بانک‌ها در مقابل تغییرات و عدم آشنایی لازم با فناوری‌های جدید، همچنان بر روش‌های گذشته تأکید می‌شود. این عدم نوآوری، بانک‌های کشور را در برابر فین تک‌ها، شرکت‌های چابک و رقبای خارجی در صورت اتصال به شبکه بین‌المللی، عقب می‌اندازد.
عدم نوآوری لازم و مشکلات فنی یکسان در سازمان‌های متفاوت و به‌ظاهر مستقل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشند. یکی از این دلایل عدم ارتباط با صنعت بانکداری جهانی به دلایل مختلف ازجمله تحریم یا عدم اتصال به بازارها و شرکت‌های جهانی است.
جذب نیروی انسانی با رویکرد اشتباه یا خارج شدن نیروی کارآمد از کشور بعد از مدت کوتاهی کار کردن در سازمان‌ها یا قبل از ورود به بازار کار نیز می‌تواند باعث بروز چنین مشکلاتی شود. از دیدگاه این مقاله مهم‌ترین دلیل بروز چنین مشکلاتی مفهومی به نام درون زادگیری است که برگرفته از مفهومی مشابه در علم ژنتیک است. این کلمه در علوم ژنتیک به حاصل ترکیب ارگانیسم‌هایی گفته می‌شود که از نظر ژنتیکی بسیار به هم شبیه هستند. این پدیده باعث می‌شود که نسلی بسیار مشابه با نسل اولیه به وجود آید که اکثر ویژگی‌های نسل قبل را دارد و از این‌رو در نسل‌های جدیدتر مشکلات نسل قبل به‌صورت حل‌نشده باقی‌مانده و تبدیل به معضلات سیستم می‌شود.
تغییر نسل در این صنعت به‌صورت نمودار زیر صورت می‌گیرد. شرایط اقتصادی و وضعیت دانشگاه‌ها سبب کوچ نخبگان به خارج از کشور می‌شود.
از طرف دیگر لایه مدیران میانی در شرکت‌های بزرگ تصمیم‌گیرنده اصلی برای جذب نیروهای جدید هستند که این مدیران غالباً افرادی مشابه خود و نه با توانایی‌های بیشتر و نه کم‌تر استخدام می‌کنند که این امر سبب شده تا شرکت‌ها بعد از چند سال مملو از نیروهای متوسط باشد. همچنین جابجایی‌های بین شرکت‌ها و بانک‌ها سبب تکرار اشتباهات و راه‌حل‌های نادرست می‌شود.
این روند در به‌عنوان‌مثال بررسی‌های میدانی و مبتنی بر داده حاکی از وجود مشکلات یکسان در سوییچ‌های دو شرکت پرداخت مستقل از هم است. پس از تحقیقات میدانی و مصاحبه با افراد مشخص شد که یک نیروی خبره که از زیرساخت و کتابخانه‌ای خاص برای پیاده‌سازی یک ماژول در سوییچ شرکت اول استفاده کرده است، پس از جابجایی به شرکت دوم، همین تجربه را نیز انتقال داده است.
در الگوریتم‌های ژنتیک با افزایش نرخ جهش (Mutation) و بالا بردن میزان احتمال انتخاب تصادفی از سایر جمعیت‌ها، از پدیده درون زادگیری و گیر افتادن در بهینه محلی اجتناب می‌شود. در صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیک نیز می‌توان با ایجاد تنوع‌پذیری از طریق جذب نیروهایی با تجربیات متفاوت، تعامل با کسب‌وکارها و نهادهای خارجی و استفاده از تجربیات سایر صنایع (نظیر مخابرات)، استفاده از مدرسان خارجی در همایش‌ها و کارگاه‌ها و به‌کارگیری ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان مشکل درون زادگیری در صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیک کشور را حل کرد.
منبع: