پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
این روزها کم از استارت‌آپ‌های فین‌تکی نمی‌شنویم، کسب‌وکارهای نوپایی که در آرزوی فروش یک یا دو محصول به یکی دو بانک کشور هستند و یا بعضاً به دنبال این هستند که بخش کوچکی از مشتریان شبکه بانکی را به دست بیاورند. در همین فضا، شاید شنیدن اینکه شرکت‌هایی در این صنعت بیش از 34 سال سابقه فعالیت دارند و محصولاتشان در بزرگ‌ترین بانک‌های این کشور در حال سرویس‌دهی است، مو را به تن آدم سیخ کند.
پویا یکی از این شرکت‌هاست که آبان ماه 95 سی‌وچهارمین سالروز تأسیس خود را پشت‌سر گذاشت؛ تک سیلابی بودن اسم این شرکت، خودش گویای تمام داستان هست. از شرکتی با نام تک سیلابی صحبت می‌کنیم که در حوزه فناوری اطلاعات و علوم کامپیوتری فعال است، نه یک شرکت در حوزه‌ای از کسب‌وکار که صدها سال قدمت دارد. همین بهانه گفتگویی داشتیم با مسعود مرتضوی مدیرعامل شرکت پویا تا کمی درباره خودش، شرکت پویا و مسیری که این شرکت تا امروز رفته است، بیشتر بدانیم. مسعود مرتضوی متولد سوم مرداد 1336 است؛ در خوانسار به دنیا آمده و لیسانس نرم‌افزار و فوق‌لیسانس سخت‌افزار دارد. در ادامه متن گفتگوی راه پرداخت با وی آمده است.
.
26 سال مدیرعاملی
قربانی: با توجه به اینکه شما کمتر جایی درباره خودتان گفته‌اید، به ما بگویید آیا از همان زمان تأسیس شرکت پویا، مدیرعامل این شرکت بوده‌اید؟
مرتضوی: در آبان ماه سال 1361 شرکت «پویا» رسماً به ثبت رسید ولی ما گروهی بودیم که از چند سال قبل از آن باهم همکاری داشتیم و مشخصاً در دوران انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، پروژه طراحی و ساخت پردازنده «اِم-1» را به کارفرمایی دولت در آن زمان به سرانجام رساندیم. بنده از بدو تأسیس شرکت پویا تاکنون همواره در هیئت‌مدیره شرکت حضور داشتم و از سال 69 تاکنون به مدت 26 سال سکان اجرایی شرکت در سمت مدیرعاملی را در دست گرفته‌ام.
.
قربانی: برای فعالیت‌هایتان، در شرکت پویا استراتژی خاصی داشته‌اید؟
مرتضوی: وجه تمایز ما با سایرین، ایده‌پروری و رساندن ایده به عرصه عمل بوده است. نیازهای واقعی را شناسایی می‌کنیم و ایده‌های نوآورانه مبنی بر فناوری را بر آن می‌افزاییم و آن‌ها را در حد توانمان عملیاتی می‌کنیم.
.
باسابقه‌ترین شرکت دانش‌بنیان ایرانی
قربانی: بنا بر شنیده‌ها، شرکت پویا باسابقه‌ترین شرکت ایرانی است که تاکنون توانسته است عنوان دانش‌بنیان را کسب کند. درست است؟
مرتضوی: خوشحالم که در حال حاضر قدیمی‌ترین شرکتی هستیم که دانش‌بنیان شناخته شده است (+). این یعنی اینکه ما طی 36 سال گذشته خودمان را نسبتاً به‌روز نگه‌داشته‌ایم؛ از تحقیق و توسعه تا تولید، چرخه محصولاتمان ادامه داشته و ما شاید یکی از وجه تمایزهایمان این باشد که واقعاً به تحقیق و توسعه اعتقاد داریم و روی آن هزینه می‌کنیم و از این محل به درآمد می‌رسیم. هرچند که کار سختی است و خیلی از کارفرمایان نیز به محصول داخلی چندان اعتقادی ندارند ولی ما تا امروز بر این باور بوده‌ایم که این چرخه لازمه حیاتمان بوده است. مستظهر به هیچ فرد یا عامل خارج از شرکت نیستیم و این تنها برگ برنده ماست که محصولات یا خدماتی را ارائه دهیم که اغلب در جایگاه پیش‌آهنگ قرار دارد.
برای مثال عرض می‌کنم که در عرصه تولید و عرضه سرویس به مشتریان، ما اوایل امسال شتاب 7 را نزد یکی از مشتریانمان به انجام رساندیم و باعث بلوغ و رفع عیب نرم‌افزار مرکزی هم شدیم. حال بعد از قریب یک سال ما به‌تنهایی در این زمینه موفق بوده‌ایم. این فقط یک اتفاق نیست بلکه زیربنای علمی-فنی دارد. از این نمونه‌ها برای گفتن بسیار داریم که اینجا مجال گفتن نیست.
.
قربانی: محصولات پویا طیف تقریباً گسترده‌ای را در هر دو حوزه سخت‌افزار و نرم‌افزار پوشش می‌دهد؛ می‌شود کمی در این خصوص توضیح دهید؟
مرتضوی: از بدو تأسیس ما در عرصه تولید و عرضه نرم‌افزار و سخت‌افزار فعال بودیم. در مقطعی حدود دهه‌های 60-70 نرم‌افزار تولید می‌کردیم و سخت‌افزار هم وارد می‌کردیم. در آن زمان در تولید نرم‌افزار در حوزه‌های مختلف صنعت و تجارت فعال بودیم. سخت‌افزارهای مختلفی هم وارد می‌کردیم. اولین نماینده Compaq در ایران بودیم، نمایندگی HP و Samsung را در مقاطعی داشتیم.
با به هم ریختن شرایط تجاری بین‌المللی از حوزه واردات سخت‌افزار خارج شدیم و اکنون به‌صورت بسیار محدود روی برخی تجهیزات خیلی خاص فعالیت وارداتی داریم. پس از آن به تولید سخت‌افزارهای بانکی روی آوردیم که در حال حاضر در این عرصه فعال هستیم.
در خصوص فعالیت‌های نرم‌افزاری هم باید بگویم که نرم‌افزارهای پویا در دهه اول و دوم حیات شرکت، در صنعت و بخش‌های تجاری به کار گرفته می‌شد. اکنون نرم‌افزارهای تولیدی ما در عرصه‌های مختلف بانک و پرداخت شامل سامانه جامع ارزی، سامانه جامع ریالی، سامانه مدیریت کارت و سوییچ و … است که در بانک‌های مختلف در حال حاضر عملیاتی هستند. قدیمی‌ترین محصول پویا که در حال حاضر هم هنوز عملیاتی است ابزارهای تولید نرم‌افزار کاربردی ماست که پس از قریب سی سال هنوز در یکی از بانک‌ها کار می‌کند.
.
قربانی: می‌توانید نام آن بانک را بگویید؟
مرتضوی: یکی از پنج بانک بزرگ تجاری ایران است.
.
شرایط سخت رقابت در ایران
قربانی: رقابت را در صنعتی که هستید چطور می‌بینید و مزیت رقابتی شرکت پویا در این صنعت چیست؟
مرتضوی: رقابت در ایران کلاً کار سختی است و فاکتورهای رقابتی متفاوتی با اکثریت کشورها دارد. در حوزه ما این رقابت سخت‌تر هم هست به دلیل اینکه برخی از کارفرمایان، خود پیمانکار هم هستند و این خلط باعث شده مشکلات ما مضاعف شود. مزیت رقابتی خودمان را در چند کلمه کوتاه ادعا می‌کنیم: «پشتیبانی خوب» و «نوآوری» در حوزهٔ کاریمان.
.
چالش‌های بیرونی
قربانی: مهم‌ترین چالش‌های بیرونی شرکت پویا در مباحثی مثل بازار، محصولات خارجی، قوانین و مقررات چیست؟
مرتضوی: در حوزه بازار، ما چالش‌های آشنایی داریم. رقبایی که از حمایت‌های دولتی و بانک‌ها برخوردارند و سایر رقبا که شرایط خاص خود را دارند. محصولات خارجی هم که مطرح هستند و علی‌رغم اینکه قوانین برای پشتیبانی از محصولات داخلی وجود دارد، درنهایت اگر کارفرما تصمیم بگیرد بر آن قوانین هم فائق می‌آید. مثلاً شرط می‌گذارد که حرف اول اسم شرکت ارائه‌دهنده محصول باید «فلان حرف الفبا» باشد. قوانین و مقررات پشتیبان اگر شر نرساند، ما به خیرش چندان امیدی نداریم.
.
مأموریت نانوشته تربیت نیروی متخصص برای کشورهای صنعتی جهان!
قربانی: چالش‌های داخلی چطور؟ مهم‌ترین چالش‌های داخلی شرکت پویا در مباحثی مثل نیروی انسانی، هزینه‌ها، تکنولوژی و غیره چیست؟
مرتضوی: در حوزه داخلی موضوع متفاوت است. چالش اصلی ما نیروی انسانی است. مأموریت نانوشته ما، تربیت نیروی متخصص برای کشورهای صنعتی جهان است! این چالش بزرگ‌ترین مشکل ما طی چند سال گذشته بوده و احتمالاً در سال‌های آتی نیز ادامه خواهد داشت.
موضوع هزینه‌ها هم برمی‌گردد به درآمد، یعنی اگر درآمد منطقی باشد، هزینه مشکلی ندارد. بحث اینجاست که درآمد از کار نرم‌افزار در ایران با مشکلات و سعی و تلاش صرف‌شده نسبت درستی ندارد؛ یعنی شما شاید با همین امکانات، سعی و دردسر از فعالیت‌های غیرنرم‌افزاری درآمد خیلی بهتری داشته باشد که قطعاً هم همین‌طور است. ما هزینه‌های کمرشکن داریم ولی درآمدمان با تلاشمان نسبت خوبی ندارد که این بیشتر ناشی از درک ناصحیح کارفرما از نرم‌افزار است.
.
سامانه ارزی پویا
قربانی: در بین محصولات نرم‌افزاری پویا، سامانه جامع ارزی پویا نه‌تنها در بین محصولات خود شرکت پویا از قدمت، مقبولیت و شهرت بیشتری برخوردار است بلکه در بین سامانه‌های مشابه در بین رقبا نیز چنین وضعیتی دارد. این محصول چطور به چنین جایگاهی رسیده است؟
مرتضوی: ما سی سال پیش اولین فعالیتمان در این حوزه را با شناخت از یکی از بانک‌های بزرگ شروع کردیم. همین‌جا هم یک جمله عنوان کنم که هنوز آن بانک بعد از این مدت با ما برای خرید در تعامل است؛ یعنی طی این 30 سال هر از چندگاهی به دنبال این سیستم بوده است که امیدواریم بالاخره به تصمیم نهایی برسد. این بانک تنها بانک تجاری بزرگ است که هنوز جزو مشتریان ما قرار نگرفته!
از این حرف که بگذرم و برگردم سر همان ابتدای حرفم، باید بگویم که پس از شناخت گردش کار بین‌الملل بانک موردنظر، فعالیت ما در حوزه سامانه ارزی شروع شد و تا امروز که ما مدام مشغول تکامل سیستم جامع ارزی خود هستیم ادامه داشته است. نتیجه این است که اکنون در 4 بانک از 5 بانک بزرگ کشور و در اکثر بانک‌های متوسط سامانه ارزی پویا عملیاتی است. قدرت ما در این حوزه ناشی از حضور همکارانی است که به‌خوبی به کسب‌وکار مسلط هستند و طی 30 سال نسل‌های متعددی از این محصول را تولید کرده‌اند.
.
قربانی: ایده دستگاه صراف پویا که اولین بار در بانک ملی ایران رونمایی شد و اخیراً موردتوجه سایر بانک‌ها نیز قرار گرفته، از کجا آمد؟
مرتضوی: ایده این دستگاه مال خود ماست و کاملاً بر اساس نیاز کشور طراحی و تولید شده است. این دستگاه ارز (اسکناس) را از استفاده‌کننده دریافت می‌کند، معادل ریالی آن را تعیین می‌کند و پس از تأیید مشتری یا اسکناس (ریال) تحویل می‌دهد یا یک کارت قابل‌استفاده در شبکه را با موجودی ریالی در اختیار مشتری می‌گذارد. یا بالعکس؛ می‌تواند ریال به شکل نقدی یا کارت از استفاده‌کننده بگیرد و ارز تحویل دهد. در شرایط فعلی که امکان استفاده از کارت‌های اعتباری در ایران وجود ندارد، این امکانات تا حد زیادی می‌تواند برای خارجی‌ها یا ایرانیانی که ارز نقد وارد این مملکت می‌کنند مقبول باشد.
.
کاهش هزینه شعب زیانده
قربانی: شرکت پویا سال گذشته در پنجمین نمایشگاه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، از محصول جدیدی به نام «خود بانک جامع پویا» رونمایی کرد. جایگاه این محصول چیست و چه کمکی به بانک‌های کشور می‌کند؟
مرتضوی: ما ابتدای راه در ارائه این محصول هستیم. هدف اصلی ما این است که با به‌کارگیری این محصول هزینه‌های مشتریانمان یا همان بانک‌ها کاهش یابد. در این خصوص باید یادآور شوم که در بانکداری خرد هدف درجه اول باید سرویس‌دهی خودکار، بعد از آن نیمه‌خودکار و در انتها سرویس دستی باشد.
اگر ما قادر باشیم اکثریت قریب به‌اتفاق سرویس‌های بانکداری خرد را به‌صورت خودکار یا نیمه‌خودکار ارائه دهیم، تحول عظیمی در شعبه‌داری بانک‌ها به وجود آورده‌ایم. این، هدف شرکت پویا از ارائه این راهکار است. شرکت پویا در آینده نزدیک ثابت خواهد کرد راهکار مناسبی برای جایگزینی شعب زیانده بانک‌ها در دست دارد تا با دگرگونی نظام سرویس‌دهی، مبادرت به کاهش هزینه شعب زیانده از طریق جایگزینی با «خود بانک جامع» کند. بدیهی است در کنار این هدف اصلی و مهم، اهداف فرعی مانند تکریم ارباب‌رجوع، استفاده از تکنولوژی مدرن، در دسترس بودن حداکثری و … نیز مدنظر است.
.
پویا همکار تجاری هوآوی در ایران
قربانی: شرکت پویا اخیراً در سمیناری که شرکت هوآوی در ایران برگزار کرد به‌عنوان همکار این شرکت در ایران حضور داشت (+). شما نیز یک سخنرانی در این سمینار داشتید و از دستگاه VTM پویا نیز در این سمینار رونمایی شد. دستگاه VTM شرکت پویا چه کمکی به بانک‌ها و مشتریان می‌کند؟ ارتباط شما با شرکت هوآوی در این خصوص چیست؟
مرتضوی: ما محصول سخت‌افزاری خود که همان دستگاه VTM بود و نرم‌افزار کاربردی آن را با اتصال به امکانات شبکه و شبه ویدئوکنفرانس هوآوی به نمایش گذاشتیم. به زبان دیگر شبکه VTM شرکت پویا از چند بخش تشکیل شده؛ یکی سخت‌افزار VTM که محصول پویا است؛ دومی نرم‌افزار کاربردی که آن هم محصول پویا است؛ سومی VTC است که محصول هوآوی است و چهارمی VTA است که آن هم محصول پویا است، در کنار هم به کار گرفته شده تا چرخه سرویس کامل شود. چون هوآوی دارای تجربه در زمینه ویدیو کنفرانس بوده و از محصول با کیفیتی در این زمینه بهره می‌برد، متعاقباً وارد این بازار شده و VTC کارآمدی را برای شبکه VTM ارائه کرده است.
به عبارتی، به‌عنوان همکار تجاری با هوآوی رابطه فنی-تجاری داریم و از شبکه VTC آن‌ها استفاده می‌کنیم. این نکته هم قابل‌توجه است که سخت‌افزار ایرانی در کنار محصول هوآوی به کار گرفته شده است.
.
قربانی: به‌عنوان سؤال آخر، پویا قریب به 15 سال است که در حوزه ارائه خدمات پرداخت با کارت فعالیت می‌کند. پیشرفت شما در این حوزه چگونه بوده و چه برنامه‌ای برای گسترش فعالیت خود در این حوزه دارید؟
مرتضوی: ما در این زمینه ادعای پیشتازی داریم و آن را ثابت هم کرده‌ایم. در حال حاضر در دو بانک بزرگ محصول ما عملیاتی است و حدود 9 و نیم درصد تراکنش‌های برخط را سرویس می‌دهد. محصولات ما در دو دوره از کل سه دوره برگزاری جشنواره دکتر نوربخش، جایزه این جشنواره را نصیب مشتری‌مان کرده و همان‌طور که در ابتدای صحبتم گفتم اولین شرکتی بودیم که موفق به راه‌اندازی شتاب 7 شدیم (+). در دسترس بودن بالا، تکنولوژی روز، تنوع و سرعت تولید محصولات جدید و امنیت حداکثری بزرگ‌ترین خصیصه محصول نرم‌افزاری ما در این حوزه است.