پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ممنوعیت استفاده از کدهای یواِساِسدی (USSD) برای انجام تراکنش‌های بانکی از اول مهرماه و از طرفی، تغییر در شیوه استفاده از آن‌ها دو عاملی بود که توانست یواِساِسدی را به موضوع بحث بیشتر محافل صنعت پرداخت الکترونیکی تبدیل کند.
اکنون در نخستین روزهای آبان ماه هستیم و علیرغم اینکه بانک مرکزی این کانال را ناامن می‌داند تا به امروز تغییر و تحولات چشمگیری در نحوه ارائه خدمت این سرویس اتفاق نیفتاده است و همچنان آینده این کانال پرداختی مبهم است. در همین رابطه، به سراغ فرهنگ فرزان معاون توسعه کسب‌وکار شرکت اتیک که یکی از شرکت‌های فعال در این حوزه است، رفتیم تا در گفتگویی ببینیم که قرار است چه اتفاقی برای کدهای یواِساِسدی بیفتد.
.
بانک مرکزی از شش ماه پیش بخشنامه‌ای مبنی بر ممنوعیت استفاده از کدهای دستوری به شیوه فعلی از اول مهرماه صادر کرد و در آن مقطع تنها راه حفظ یواِساِسدی را افزایش امنیت آن اعلام کرد. اواسط شهریورماه نیز در نشستی با شرکت‌های پرداخت، راهکار مطلوب افزایش امنیت را اعلام کرد. لطفاً کمی در این خصوص توضیح دهید؟ اینکه خواسته بانک مرکزی دقیقاً چیست و از طرفی شرکت‌های پرداخت قرار است چه کارهایی انجام دهند؟
مسئله بانک مرکزی با کدهای یواِساِسدی، مسئله‌ای کاملاً روشن است؛ ورای تمامی سلایق و علایق، یک محدودیت فنی- امنیتی مشخص در این کدها وجود دارد و آن، امکان ثبت همزمان شماره کارت و رمز خرید اینترنتی بر بستر یواِساِسدی است. بانک مرکزی جلسات مختلفی را با اپراتورها، بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت برگزار کرده است و نهایتاً بر اساس پیشنهادهای مطرح شده در جلسات، تصمیم گرفته شد یک راهکار میانی راه‌اندازی شود و مصرف‌کنندگان نهایی این سرویس، کارت‌های بانکی خود را برای انجام تراکنش، در بانک صادرکننده کارت ثبت کنند؛ به این معنا که با شماره‌گیری یواِساِسدی از طریق شماره تلفن همراه کاربران، عملاً شماره کارت بانکی کاربر موردنظر فراخوانی شود و نیازی به وارد کردن آن از سوی کاربر در بستر یواِساِسدی نباشد.
در واقع بانک مرکزی قصد دارد این سامانه که از آن با عنوان «پیوند» یاد می‌شود را راه‌اندازی کند تا کاربران بتوانند بدون وارد کردن شماره کارت بانکی و به‌بیان‌دیگر بدون به خطر انداختن امنیت حساب بانکی خود، از کدهای یواِساِسدی استفاده کنند.
.
این طرح از چه زمانی اجرا می‌شود؟
طبق اعلام بانک مرکزی، طرح الزام به ثبت کارت بانکی جهت انجام تراکنش‌های مبتنی بر یواِساِسدی از 15 آبان اجرایی می‌شود. همان‌طور که گفتم بر اساس این طرح، باید بین شماره همراه کاربران کدهای یواِساِسدی و شماره کارت بانکی آن‌ها ارتباط برقرار شود. البته هنوز درباره روش انجام این کار و اینکه قرار است حضوری باشد یا از طریق درگاه اینترنتی و موبایلی، صحبتی نشده است. دراین‌بین، نکته‌ای مهم‌تر وجود دارد، طبق بخشنامه بانک مرکزی، از ابتدای مهرماه تا 15 آبان ماه، کاربران سرویس‌های یواِساِسدی تنها می‌توانند از سرشماره‌هایی برای انجام تراکنش‌های مبتنی بر یواِساِسدی استفاده کنند که تا پیش‌ازاین حداقل یک‌بار از آن‌ها استفاده کرده باشند (یک‌بار شماره کارت بانکی خود را در آن وارد کرده باشند). به‌بیان‌دیگر، حدفاصل بازه زمانی یاد شده، امکان استفاده کاربران از سرشماره‌هایی که پیش از مهرماه از آن‌ها استفاده نکرده‌اند وجود نخواهد داشت.
ناگفته نماند تا این لحظه هنوز اطلاع خاصی از راه‌اندازی سرویس رجیستری از سوی بانک‌ها در دسترس نیست و 15 آبان مهلت منطقی بانک‌ها برای قرار دادن این سرویس در اختیار شرکت‌های پرداخت است.
.
این یعنی اینکه کدهای دستوری موجود از تاریخ 1 مهرماه تا 15 آبان ماه، هیچ کاربر جدیدی را نخواهند داشت؟
منطقاً و طبق قانون بانک مرکزی، این اتفاق نباید بیفتد و ظاهراً جریمه‌هایی هم برای تخطی از این موضوع وضع شده است. ما هم از این قانون تبعیت کردیم و امکان استفاده از سامانه #720*را برای کاربران جدید علیرغم پیامدهایی همچون نارضایتی کاربران بالقوه و نیز کاهش درآمدزایی مسدود کردیم. بااین‌حال نسبت به اجرای این قانون توسط تمامی شرکت‌ها مطمئن نیستم.
.
با این توضیحات، فکر می‌کنید آینده یواِساِسدی به کجا می‌رود؟ در آینده برای این سرشماره‌ها چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر بپذیریم که از 15 آبان این قانون اعمال می‌شود، قطعاً یک ریزش قابل‌توجه در این سرویس اتفاق می‌افتد؛ درصدی از کاربران در همان ابتدا این مسیر را رها می‌کنند، درصدی دیگر هم پس از پیگیری و آگاهی از جزئیات طرح، از این سامانه استفاده نمی‌کنند و مابقی کاربران برای انجام تراکنش، تن به ثبت کارت‌های خود می‌دهند.
در خصوص آینده هم واقعیت این است که یواِساِسدی روشی است که به دلیل عدم وجود بستر مناسب دیتا در ایران از ابتدا ایجاد شد. تقریباً در هیچ جای دنیا چنین سرویسی وجود ندارد و اساساً پروتکلی است برای انجام فعالیت‌های داخلی اپراتورها؛ به‌گونه‌ای که در بسیاری از کشورها حتی افراد متخصص در حوزه پرداخت هم این سامانه را نمی‌شناسند. از سوی دیگر، رشد بسیار سریع تلفن‌های هوشمند و بهبود وضعیت کیفیت اینترنت روی سیم‌کارت‌ها در کشور باعث شده که به دنبال روش‌های جایگزین این سرویس باشیم. در دنیا به دلیل دسترسی راحت‌تر و امنیت بیشتر از نرم‌افزارهای موبایلی برای انجام فعالیت‌های پرداختی استفاده می‌کنند که اگر بخواهیم نگاهی جهانی داشته باشیم، اپلیکیشن موبایل مناسب‌ترین روش جایگزین است.
.
پس این رویکرد بانک مرکزی را که قصد دارد به تدریج استفاده از این روش رو متوقف کند و مردم را به سمت اینترنت سوق دهد، تأیید می‌کنید؟
همان‌طور که می‌دانید یواِساِسدی در حال حاضر تراکنش دارد و تراکنش‌های آن هم کم نیست. بالاخره افرادی هستند که به این سامانه علاقه‌مند بوده و یا به دلیل محدودیت‌هایی ناگزیر به استفاده از آن هستند. در سال 90 نسبت فروش شارژ لاجیکال به فیزیکال توسط اپراتور 25 به 75 درصد بود؛ اما در حال حاضر، این عدد برعکس شده است و تقریباً 25 درصد شارژ در قالب فیزیکال فروش می‌رود که این یعنی روز به روز تکنولوژی این فرصت را در اختیار ما می‌گذارد تا بتوانیم ابزارهای نوآور را برای فروش راحت‌تر شارژ به شهروندان ارائه دهیم. اتیک یکی از شرکت‌هایی است که در این حوزه دائماً به دنبال نوآوری است.
اگر فرض کنیم که روزی یواِساِسدی به‌طور کامل منحل شود، چند جایگزین برای آن وجود دارد؛ یکی، فروش شارژ فیزیکال است که بعید است اپراتورها بخصوص اپراتورهایی که حجم بالایی از سیم‌کارت‌های اعتباری دارند به این روش برگردند. گزینه بعدی، فروش شارژ روی دستگاه کارت‌خوان و خودپرداز است که فروش شارژ روی خودپرداز به نسبت سهم بازار کمتری دارد. تلفن و موبایل اپ هم روش‌های دیگری است. همان‌طور که پیش‌ازاین هم گفتم و با توجه به اینکه کاربران به دنبال راحت‌ترین روش خرید شارژ هستند، موبایل اپ جدی‌ترین گزینه در این حوزه است که هر چه امن‌تر و جذاب‌تر باشد، قطعاً گرایش مردم به آن بیشتر است.
.
آیا اتیک هم به این حوزه ورود کرده است؟
بله به خاطر همین روند از اواخر سال گذشته طراحی یک اپلیکیشن موبایلی با نام تجاری «ماناپی (Manapay)» را آغاز کردیم و قصد داریم در این حوزه فعالیت جدید داشته باشیم. البته پیش‌ازاین هم ما با یک سرشماره یواِساِسدی در بازار بوده‌ایم. کما اینکه همین‌الان هم تمامی سرشماره‌های یواِساِسدی که در بازار فعالیت می‌کنند، به اپلیکیشن روی آورده‌اند و به‌صورت توأمان فعالیت می‌کنند.
.
مزیت رقابتی ماناپی نسبت به دیگر اپلیکیشن‌ها چیست؟
زمانی که می‌خواستیم ماناپی را طراحی کنیم، بحث زیادی بود که چه کارایی داشته باشد؛ آیا ابزاری پیچیده برای انجام تمام فعالیت‌های افراد در حوزه پرداخت باشد یا اینکه اپلیکیشنی خاص برای انجام کارهایی باشد که به‌صورت روزمره یا حداقل خیلی زیاد قرار است توسط کاربران انجام شود. در مجموع مدل دوم را انتخاب کردیم؛ یعنی ابزاری را ایجاد کردیم که کاربران به سادگی، سریع و امن بتوانند کاری که می‌خواهند انجام بدهند. با توجه به اینکه نمی‌توانستیم مزیت رقابتی چندانی در کارایی داشته باشیم، تلاش کردیم در دو حوزه UI/UX و عامل انگیزشی کاربران مزیت رقابتی داشته باشیم. در ماناپی ماشین جایزه‌ای را ایجاد کرده‌ایم که در درون آن، بازی‌گونه‌سازی (گیمیفیکیشن) قابل‌توجهی وجود دارد. ویژگی بازی‌گونه‌سازی ماناپی این جذابیت را برای مشتری ایجاد می‌کند که دائماً با آن درگیر و در هر مرحله، میل به پیشرفت داشته باشد.
جامعه مخاطب ما در این حوزه، افرادی با رده سنی 15 تا 35 سال هستند که انگیزه برای بازی، جذب امتیاز، دریافت جایزه و … در آن‌ها بیشتر است. لذا با همین تئوری ماشین جایزه را طراحی کردیم و کاربر به ازای هر عملی که در ماناپی انجام می‌دهد، امتیاز دریافت می‌کند و با این امتیازها می‌تواند در لحظه، شانس خود را برای برنده شدن جایزه، امتحان کند. علاوه بر تمامی این ویژگی‌ها، گرفتن لحظه‌ای جایزه خود باعث افزایش اعتماد در بین کاربران می‌شود.