پراکندگی داده‌ها، بزرگ‌ترین چالش بهره‌برداری از کلان داده‌ها در نظام بانکی

عضو هیئت‌مدیره و معاون فناوری اطلاعات موسسه اعتباری عسکریه (ملل) با اشاره به اهمیت توجه به کلان داده‌ها گفت: «داده‌های ارزشمندی به‌طور پراکنده در سازمان‌های مختلف وجود دارد. اگر این داده‌هایی که در جاهای مختلف وجود دارد را جمع‌آوری و متمرکز کنیم، به معنای واقعی به داده‌های کلان خواهیم رسید.»

سید مرتضی بکاء در حاشیه سمینار تخصصی کاربرد کلان داده‌ها در سازمان‌های بزرگ، در خصوص اهمیت استفاده از کلان داده‌ها در بانک‌ها گفت: «هر سازمانی یک جامعه هدف دارد که می‌تواند با آن‌ها تعامل داشته باشد که نتیجه این تعامل ارتقای فرهنگی، ارتقای علمی و از همه مهم‌تر، ارتقای مالی است که نتیجه ریالی یکی کسب‌وکار است. در بازار فعلی حتی بنگاه‌های علمی، فرهنگی و غیره هم به بنگاه‌های اقتصادی تبدیل شده‌اند؛ لذا مشاهده می‌کنیم که بخشی از نظام آموزشی ما نیز از بدنه دولت جدا شده است و توجیه اقتصادی برای خودش دارد.»

او در ادامه گفت: «بنابراین جامعه هدف در هر بنگاهی وجود دارد. در بنگاه‌هایی که رویکردشان مالی است، طبیعتاً این جامعه هدف باید آورده مالی داشته باشد. بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مصداق کامل این کار هستند. ما برای اینکه بتوانیم جامعه هدف خود را مدیریت و خدمات موردنیازشان را ایجاد کنیم، هرچه اطلاعات و داده‌های بیشتری از آن‌ها داشته باشیم بهتر می‌توانیم نیازمندی‌هایشان را رصد کنیم و خدمات متناسب با نیازشان را به آن‌ها ارائه دهیم.

بانک‌ها هم از باب این‌که به اطلاعات هویتی و مالی مشتریان و اطلاعات دریافت تسهیلات و خرج‌کرد تسهیلات دسترسی دارند، بخشی از این داده‌های کلان را در اختیار دارند. پس ما هرچه بتوانیم در سیستم بانکی از مشتریانمان داده‌های بیشتری داشته باشیم، می‌توانیم با انباشتن داده‌ها، تفکیک داده‌ها، پالایش و تحلیل داده‌ها خصوصاً به کمک نرم‌افزارهای تحلیلگر، روند اقتصادی یک مشتری را به دست بیاوریم. مثلاً وقتی ما می‌دانیم که مشتری ما چه رنگی را دوست دارد می‌توانیم با توجه به این تحلیل داده، انواع خدمات چاپی مانند دفترچه حساب، دسته جک، انواع کارت‌های بانکی را با رنگ دلخواه مشتری به او ارائه دهیم. به عبارت دیگر، ساده‌ترین و پیش‌پاافتاده‌ترین استفاده از این اطلاعات این است که با توجه به علایق و سلایق مشتری خدمات بانکی ارائه دهیم؛ مثلاً با توجه به رنگ یا حوزه ورزشی که دوست دارد کارت بانکی‌اش را برایش صادر کنیم؛ یا اینکه مشتری وقتی وارد شعبه می‌شود ما بتوانیم از تحلیل رفتارهایش حدس بزنیم که این مشتری در حال حاضر در موقعیتی است که از سپرده‌اش می‌خواهد به گرفتن تسهیلات برسد.»

عضو هیئت‌مدیره موسسه اعتباری عسکریه (ملل) در ادامه گفت: «اگر داده‌های درست و زیادی داشته باشیم می‌توانیم بفهمیم که یک مشتری با توجه به شغل و نیازی که دارد در چه بخشی می‌خواهد تسهیلات دریافت کند و ما با توجه به آن نیاز می‌توانیم پیشنهادی تسهیلاتی در اختیار مشتری قرار دهیم که حتی میزان و شیوه بازپرداختش از قبل با توجه به جریان درآمدی مشتری شخصی‌سازی شده است. این داده‌ها در بانک‌ها، بخشی از داده‌های کلان در کل کشور است.»

.

پراکندگی داده‌ها، بزرگ‌ترین چالش بهره‌برداری از کلان داده‌ها در نظام بانکی

بکاء در خصوص چالش‌های موجود در حوزه کلان داده‌ها گفت: «زمانی داده‌های کلان معنادار می‌شود که ما وارد اطلاعات هویتی مشتری بشویم. در حال حاضر یکی از چالش‌های بانک‌ها، اطلاعات هویتی مشتری است و پایگاه اطلاعات مشتری در اداره ثبت‌احوال است. باز این داده‌های ثبت‌احوال بخشی از داده‌های کلان است؛ همین‌طور داده‌های موجود در بیمه‌ها و تأمین اجتماعی، سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و غیره. به‌این‌ترتیب داده‌های ارزشمندی به‌طور پراکنده در سازمان‌های مختلف وجود دارد؛ بنابراین اگر این داده‌هایی که در جاهای مختلف وجود دارد را به دست بیاوریم، به معنای واقعی به داده‌های کلان را خواهیم رسید. بانک‌ها باید به‌جای اینکه اطلاعات را به‌صورت جزیره‌ای ایجاد کنند، آن را تجمیع کنند. وقتی این‌ها با یکدیگر جمع شوند، در آن صورت به معنای داده‌های بزرگ عینت بخشیده می‌شود و می‌توان آن را تحلیل کرد. انتظار می‌رود که در کلانِ کشور هم این فرهنگ به وجود آید که بانک‌ها هم بخشی از داده‌های کلان باشند.»

معاون فناوری اطلاعات موسسه اعتباری عسکریه در ادامه گفت: «بانک اطلاعاتی در کشور ما باید طوری باشد که در دسترس همه باشد؛ برای مثال ارتباطی بین بانک‌ها و اصناف وجود داشته باشد و اگر فردی بدحساب شد، داده‌های ما به‌روز باشد و این بدحسابی در همه‌جا تأثیر بگذارد؛ یعنی سیستم اصناف ما اگر به ما وصل باشند به کسی که بدحساب باشند و یا حسابش مسدود است دیگر خدماتی نمی‌دهد. پس چالش‌های ما عدم هماهنگی و عدم اعتماد است. مسلماً در این‌که امنیت این داده‌ها بسیار مهم است شکی نیست و داده بانکی مشتریان هیچ‌وقت در اختیار اصناف قرار نخواهد گرفت؛ ولی اطلاعات مفید برای عملیات تجاری می‌تواند برای اصناف مفید باشد.»

سید مرتضی بکاء معاون فناوری اطلاعات موسسه اعتباری عسکری (ملل) در پاسخ به اینکه آیا دانش بهره‌برداری از داده‌های کلان در ایران وجود دارد یا خیر، گفت: «ما باید این دانش را از کشورهای دیگر وارد کنیم. پایه این دانش می‌تواند با مطالعه کردن و مراودات ایجاد شده به وجود آید. خوشبختانه باید بگویم که ما در ایران هیچ چالشی در خصوص داشتن منابع و نیروهای جوان نداریم و این نیروهای جوان و تحصیل‌کرده در جامعه زیاد است و فقط نیاز به یک متولی است که از این قشر جوان حمایت شود. همچنین حسنی که در به‌کارگیری افراد قدیمی‌تر به خاطر دانش و سابقه‌شان وجود دارد، نباید مانع از این شود که ما از جوانان خود غافل شویم. ما باید بتوانیم فرایندی را ایجاد کنیم که افراد تحصیل‌کرد‌ه‌ای که در این رشته هستند موردحمایت قرار بگیرند تا بتوانیم پیشرفت بیشتری داشته باشیم.»