راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

سیر تکاملیِ انجام امور بانکی توسط خودِ مشتریان / بانکداری سلف‌سرویس از نقطۀ شروع

تمرکز دستگاه‌های سلف‌سرویس در دنیای بانکداری،از قدیم‌الایام روی دستگاه‌های خودپرداز بوده است. خودپردازها در دهۀ 1970 میلادی در امریکا و طی دهۀ 80 میلادی در سایر نقاط جهان، فراگیر شدند. دستگاه خودپرداز یکی از بزرگترین مشکلات موجود در بانک خُرد/تجاری را حل کرده و آن، توزیع پول نقد برای برداشت‌های مشتریان است. دستگاه‌های پول نقد، جزء مؤثری از زندگی روزانۀ مشتریان است؛ دستگاه خودپرداز در سال 2007 میلادی، تولد 40 سالگی خود را جشن گرفت و امروز 75 درصد از تمام وجوه نقد در انگلستان از طریق این دستگاه‌ها بین مشتریان، توزیع می‌شود.

اختراع دستگاه خودپرداز بدین معنی بود که یکی از بزرگترین هزینه‌های ثابت در هر عملیات بانکداری خُرد، شعبه است که می‌تواند با برخورد عقلانی، بستن شعب، کاهش یابد. علاوه بر این، مؤلفۀ هزینۀ متغیر (کارمندان) نیز می‌تواند از طریق کاهش وسعت، کمتر شود. بنابراین دستگاه‌های خودپرداز یکی از بزرگترین موفقیت‌های منحصر بفرد در زمینۀ پس‌انداز را نصیب بانکداریِ شعبه کرد. اتوماسیونِ یکی از کارهای ابتداییِ بانک، نه تنها هزینه‌ها را کاهش داد بلکه با دسترسی 24 ساعته به پول نقد، راحتی مشتریان را نیز افزایش داده است.

سیر تکاملیِ انجام امور بانکی توسط خودِ مشتریان / بانکداری سلف‌سرویس از نقطۀ شروع
سیر تکاملیِ انجام امور بانکی توسط خودِ مشتریان / بانکداری سلف‌سرویس از نقطۀ شروع

به نظر می‌رسد اینجا نقطۀ پایان دستگاه‌های خودپرداز باشد. اگرچه معرفیِ ابتدایی و پر سر و صدای محصول، با وعدۀ اتوماسیونِ همۀ خدمات، همراه بود اما این وعده، هرگز محقق نشد. قطعاً دستگاه‌های خودپرداز از نظر شکل ظاهری، کارآیی و سرعت، بهتر شده‌اند اما عملکرد آنها همچنان متمرکز بر تحویل وجه است.

نخستین توزیع‌کنندۀ مکانیکی وجه نقد توسط لاتر جورج سیمیجان، طراحی و ساخته شد و در سال 1939 توسط سیتی‌بانک نیویورک در این شهر مستقر گردید اما شش ماه بعد به‌علت کمبود پذیرش مشتری، برداشته شد. نخستین دستگاه سلف‌سرویسِ مالی موفق، دستگاه خودپرداز بود که توسط بانک بارکلِیز در سال 1967 میلادی، مستقر شد. این دستگاه با استفاده از یک مجوزِ از پیش ‌پرداخت شده، یک پاکت با مقدار معینی از پول نقد را تحویل میداد. با چنین نقطۀ ابتدایی برای شروع، دستگاه خودپرداز شروع به تغییرِ عادات بانکداری مشتریان نمود.

.

نیروی محرکه برای کارآیی

محرک اصلی بانک‌ها برای ابداع دستگاه‌های خودپرداز این بود که نسبت به آنچه دنیای شعبه‌گستر در دهه‌های 60 و 70 میلادی ساخته بود، تصویر خلاق‌تری به‌وجود آورند. با وجودِ قوانین محکم و سخت بانکداری در اکثر نقاط جهان، این کار برای تغییر مسیر مشتریان از شعبه به سمت دستگاه‌های خودپرداز، تلاش کوچکی به شمار می‌آمد.

قوانین و مقررات بدین معنی بود که از نظر نرخ رقابتیِ بهره و سهمیۀ اعتباری، مخصوصاً در وام‌های مسکن، پیشنهادات قابل ارائه توسط بانک‌ها محدود بوده و مبلغ وام و سطح بهره، از همه نظر سهمیه‌بندی شده‌اند. در چنین فضایی انگیزۀ کافی برای رقابتی شدن وجود نداشت. در نتیجه بانک‌ها با بالا بردن قیمت برای گروهی از مشتریان، کمک‌هزینه‌ و خدمات ویژه‌ای به سایر گروه‌ها می‌دادند؛ این کار با تکیه بر خدمات بانک‌ها، شامل خدمات شعب، و با درآمد حاصل از وام‌دهی و خدمات سپرده انجام می

دیدگاه‌ها بسته شده است.