پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اگر شما هم تاریخ تولدتان به میانه‌های دهه هفتاد و یا پیش از آن بازگردد، مطمئناً چرتکه‌های چوبی میوه‌فروش‌هایِ سرِ محل را به یاد دارید، چرتکه‌هایی که برای سال‌های متمادی، پایه و اساس مفهوم پرداخت خرد را به یدک می‌کشیدند و حال جایگاهی بهتر از موزه‌ها و انبارها نصیبشان نشده است.
در همین چند سال گذشته، آن‌قدر همه‌چیز به‌سرعت تغییر کرده است که اگر نخواهم از واژه ترس استفاده کنیم، به‌جرئت می‌توان گفت که همگی هیجان‌زده‌ایم. هرچند مفهوم پرداخت به‌تنهایی همواره مفهومی ثابت بوده، ولی ابزارهای محاسبه و پرداخت و در ادامه آن بانکداری الکترونیک در طی چند سال گذشته به‌اندازه زیادی تغییر کرده‌اند.
اپل‌پی، سرویس پرداختی که به‌تازگی و در رویداد پرهیاهوی سپتامبر توسط اپل رونمایی شد، آخرین تغییر بزرگی است که درزمینه پرداخت رخ‌داده است؛ تغییری که تیم کوک، مدیرعامل اپل، آن را فرایندی کاملاً جدید در عرصه پرداخت می‌داند.
ولی آیا واقعاً اپل‌پی انقلابی جدید د رزمینه پرداخت الکترونیک است و یا صرفاً سرویسی تکراری است که تحت تأثیر فرایند برندینگ اپل، چنین مقامی پیداکرده است؟ برای پاسخ به این سؤال بهتر است ابتدا با اپل‌پی دقیق‌تر آشنا شویم.
.
اپل‌پی چیست؟
اپل‌پی سیستم پرداخت از طریق گوشی آیفون 6، آیفون 6 پلاس و اپل واچ است که جایگزین پرداخت نقد و پرداخت از طریق کارت‌های پلاستیکی بانکی خواهد شد؛ سیستم پرداختی که از یک آنتن NFC در قسمت بالای گوشی، تشخیص هویت از طریق اثرانگشت، برنامه پَس‌بوک و یک چیپ الکترونیکی برای ذخیره اطلاعات رمزگذاری شده به نام عنصر اَمن، تشکیل شده است.
تیم کوک در معرفی اپل‌پی می‌گوید: «شیوه پرداخت کنونی شکست‌خورده است. تمامی فرایند پرداخت روزانه ما به یک قطعه پلاستیکی مغناطیسی که پنجاه سال از اختراع آن گذشته و تعداد زیادی عدد که تحت هیچ حفاظتی نیستند، وابسته شده و از طرفی الگوریتم‌های امنیتی به‌قدری کهنه‌شده‌اند که دیگر اعتمادمان را به آن‌ها ازدست‌داده‌ایم، ولی اپل همه این‌ها را تغییر خواهد داد. با استفاده از اپل‌پی کافی است که اطلاعات کارت‌بانکی خود را از طریق آی‌تیونز و یا عکس‌برداری از کارت‌بانکی با دوربین هوشمند آی‌سایت وارد گوشی خود کنید، سپس در زمان مراجعه به یک فروشگاه با نزدیک کردن گوشی به دستگاه NFC خوان که بر روی پیشخوان قرارگرفته، مبلغ پرداخت مشخص می‌شود و با تشخیص هویت از طریق اثرانگشت، پرداخت انجام می‌گیرد. همچنین در زمان خرید آنلاین نیز با انتخاب روش پرداخت اپل‌پی و قرار دادن انگشت برای تأیید هویت، خرید تکمیل می‌شود.»
این موضوع تیم کوک را به‌قدری ذوق‌زده کرد که باحالتی هیجانی روی صحنه گفت: «این خیلی باحاله!»
اپل که به شکلی عمومی سیستم پرداخت خود را از اکتبر سال جاری در کشور آمریکا راه‌اندازی می‌کند، از همکاری 220 هزار فروشنده بزرگ آمریکایی ازجمله ساب‌وی، مک‌دونالد، دیزنی، صفورا و بسیاری دیگر بهره‌مند است و مجدانه در تلاش برای توسعه فروشندگان و همچنین ورود به بازارهایی به‌غیراز آمریکا است. = اپل با آمریکن اکسپرس، مسترکارت و ویزا که 83 درصد از تراکنش‌های کارت‌های بانکی در آمریکا بر عهده آن‌هاست، در اپل‌پی همکاری می‌کند.
با همه این‌ها، اپل اولین شرکتی نیست که به فکر راه‌اندازی پرداخت از طریق فنّاوری‌های همراه افتاده است و قبل از آن سرویس‌دهنده‌های بزرگی مانند پی‌پال و گوگل نیز برنامه‌های کاربردی مشابه بسیاری را توسعه داده بودند. در حال حاضر در صدها هزار فروشگاه در کشور آمریکا امکان پرداخت از طریق موبایل وجود دارد، ولی به‌ندرت کسی از آن‌ها استفاده می‌کند. تیم کوک دلیل این اتفاق را توجه بیش‌ازحد به تجربه کاربری می‌داند و معتقد است که برای حل این موضوع، نوآوری باید در رده اول تفکرات طراحی باشد. جوشا بروستین که از تحلیل‌گران مجله بیزینس‌ویک است، استراتژی اپل را این‌گونه توصیف می‌کند: «بگذار بازیگران حاضر درصحنه تمام دادوبیدادهای خود را بکنند و محصولات متنوعی را عرضه کنند و درنهایت با یک محصول تروتمیز و بی‌نقص در بازار حاضر شو تا تکامل یک محصول را معنی کنی.»
هنوز نحوه ارائه آی‌پاد در سال 2001 از یادمان نرفته است، زمانی که اپل با ارائه محصول ایده‌آل خود رقبای پرقدرتی مانند سونی را به چالش کشید.
.
چرا اپل‌پی محصول خلاق‌تری است؟
چندی پس از معرفی اپل‌پی یکی از کاربران کوآرا این سؤال را مطرح کرد که چرا تحت شرایطی که کیف پول گوگل بیشتر از دو سال است برای اندروید عرضه‌شده ، ولی مردم فکر می‌کنند اپل‌پی محصولی خلاق‌تر است؟
اندرو هامادا که از کارمندان سابق آمازون و همچنین متخصص طراحی تجربه کاربری شرکت Getty Images است، در پاسخی مفصل به سؤال این‌گونه نوشته است: «بیایید تصور کنیم که من یک کاربر معمولی اندروید هستم که با شنیدن نام کیف پول گوگل تصمیم به آشنایی بیشتر با آن گرفته‌ام و سعی دارم به دو سؤال خود پاسخ بدهم: کیف پول گوگل چیست و چگونه کار می‌کند؟
با ورود به صفحات این محصول با جملاتی روبرو می‌شوم که به‌اندازه کافی قانع‌کننده نیستند و از طرفی اطلاعاتم را نیز کامل نمی‌کنند. هیچ توضیحی راجع به اینکه سرویس‌های کیف پول گوگل چگونه عمل می‌کنند ارائه نشده است و هیچ‌چیزی وجود ندارد که من را قانع کند، استفاده از کیف پول گوگل راهکار بهتری در مقایسه با استفاده از کارت‌های معمولی است.»
در سوی مقابل، اپل به شیوه دیگری عمل می‌کند.
اپل برای تشریح اپل‌پی سبک روایی یک داستان را در پیش می‌گیرد، به‌سادگی تعریف می‌کند که پرداخت با استفاده از کارت‌های بانکی چه مشکلاتی دارد و اپل چگونه این مشکلات را رفع کرده است. هنر اپل در اینجاست که داستان اصلی را به زیباترین شکل ممکن روایت می‌کند و بعد به‌تدریج به ویژگی‌های بیشتر محصول خود می‌پردازد:
- مدیریت چندین کارت در کیف پول سخت و خطرناک است
- من همه کارت‌ها را یک‌بار و برای همیشه وارد گوشی موبایلم می‌کنم
- وقتی دریکی از این 220 هزار فروشگاه حضورداشته باشم، گوشی را به‌سادگی تکان می‌دهم تا پرداخت کامل شود
- تراکنش کاملاً امن است و کمتر کسی به اطلاعات من دسترسی دارد
- از این به بعد نیازی به حمل این تعداد کارت ندارم و حمل گوشی برای من کافی است
همان‌طور که ملاحظه می‌کنید اپل علاقه‌ای به پیچیده کردن موضوع ندارد و اصل سادگی خود را در روایت داستان اپل‌پی نیز حفظ کرده است. داستانی ساده و خلاصه در چند جمله. شیوه روایتی چنین ساده برای شرکتی در سطح اپل تبدیل به یک قدرت بزرگ‌شده است. قدرتی که با روانشناسی دقیق کاربران به وجود آمده و به عینه شاهد میزان تأثیرگذاری آن هستیم.
واقعاً اپل‌پی محصولی خلاق است؟
بسیاری معتقدند که اپل هنوز مسیر دشوار و طولانی برای موفقیت درزمینه پرداخت موبایلی دارد. زمانی که هواداران پروپاقرص اپل، گوشی‌های خود را درمی‌آورند تا خریدشان را کامل کنند، تازه متوجه می‌شوند که هنوز چه محدودیت‌های بزرگی در پیش رویشان دارند. مشکلِ اصلی، فنّاوری نیست. مشکلِ اصلی شکستن عادت مردم است. درست است که در سال گذشته بیش از 235 میلیارد دلار تراکنش مالی از طریق پرداخت موبایل صورت گرفته، ولی باقی 15 تریلیون تراکنش از طریق کارت‌های بانکی و به شکل نقد بوده است. یک دلیل ساده برای توجیه این پدیده وجود دارد: فروشنده‌ها و مردم لزوماً به دنبال خدمات باحال نیستند. آن‌ها صرفاً به دنبال چیزی می‌گردند که کار کند.
دیوید مارکوس، مدیرعامل پی‌پال که از پرچم‌داران فنّاوری پرداخت همراه است، در سخنرانی‌های خود بارها تأکید کرده، که پرداخت آنلاین باید به بهترین اتفاقِ فعالیت‌های آنلاین روزتان تبدیل شود؛ هر چیزی که می‌خواهید را سریع به دست بیاورید، سریع پرداخت کنید و سریع به ادامه زندگی خود بپردازید و درنهایت فروشنده نیز اطلاعات دقیق‌تری به دست بیاورد که بتواند تجربه خرید بعدی شما را بهتر کند. ولی آیا واقعاً اپل‌پی چنین محصولی است؟ آیا لزوماً حرکت دادن گوشی جلوی دستگاهی در بیرون و قرار دادن انگشت برای تشخیص هویت راحت‌تر و سریع‌تر از کشیدن کارت است؟
تحلیل‌گران معتقدند که اپل برای همه‌گیر شدن محصولش و تبدیل آن به محصولی ایده‌آل باید بتواند حداقل چهار مشکل مهم در محصول خود را حل کند.
حتی ساده‌تر از کشیدن یک کارت
فرایند فعلی هنوز هم پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد و به‌اندازه کشیدن کارت زحمت می‌برد. بالأخص اینکه کارت‌های بانکی نیاز به شارژ و یا بهروزرسانی ندارند. چگونه باید این فرایند را بهتر و ساده‌تر کرد؟ پی‌پال و اسکویر در حال حاضر بر روی طرح‌هایی به‌منظور پرداخت بدون خارج کردن گوشی از جیب می‌اندیشند، ولی هنوز هیچ‌یک موفق به حل این مسئله نشده‌اند.
.
سادگی و سرعت شرط لازم، نه کافی
اپل‌پی باید فراتر از یک کارت اعتباری عمل کند. نشانه‌هایی برای اندازه‌گیری وفاداری مشتری، کوپن‌های فروش در داخل فروشگاه و بسیاری دیگر از چنین امکاناتی، کوچک‌ترین چیزهایی هستند که سیستم اپل‌پی باید قادر به ارائه آن‌ها باشد.
از طرفی اپل قول داده که هیچ اطلاعاتی از تراکنش‌های انجام‌‌شده توسط آن به بیرون درج نکند، با این حساب چه انگیزه‌ای برای فروشنده‌ها برای پذیرش آن وجود دارد؟
.
دسترسی بسیار محدود
همان‌طور که تیم کوک در سخنرانی خود اشاره‌کرده بود، اپل‌پی در حال حاضر از 220 هزار فروشنده در آمریکا پشتیبانی می‌کند. رقمی که فقط 2.4 درصد از کل فروشندگان آمریکایی را پوشش می‌دهد. 97.6 درصد باقی‌مانده باید برای پذیرش این نوع از پرداخت فنّاوری‌های خود را به‌روز کنند. تا زمانی که میزان نفوذ اپل‌پی به حداقل بیست درصد نرسیده، نمی‌توان آن را به‌عنوان بازیگری کلیدی در عرصه پرداخت مدنظر داشت؛ رقمی که رسیدن به آن به این زودی ممکن نخواهد شد.
باید در نظر گرفت که تغییر عادت در بین قشرهای متعدد مردم کار سختی است و اپل باید بتواند بستری را ایجاد کند که از یک کشاورز گرفته تا یک فروشنده تجهیزات پزشکی به‌راحتی و ارزان بتوانند از آن استفاده کنند.
.
امنیت، چالش همیشگی
لو رفتن تصاویر خصوصی بازیگران از سرورهای اپل، مهم‌ترین چیزی بود که این شرکت قبل از معرفی سرویس پرداخت خود نمی‌خواست اتفاق بیفتد. مطمئناً استفاده از فنّاوری NFC بسیار امن‌تر از کارت‌های مغناطیسی فعلی است، ولی قابل کتمان نیست که اپل سومین بازیگر بزرگ در عرصه استفاده از NFC باهدفِ پرداخت است و مطمئناً مشتریانش طعمه‌های بسیار وسوسه‌برانگیزی برای مخرّب‌ها به شمار می‌روند.
اتفاقات اخیر باعث شده که پی‌پال در یکی از توییت‌های تبلیغاتی خود، اپل را مورد طعنه قرار دهد و بنویسد: برای ما اهمیت پول‌هایمان بیشتر از تصاویر سلفی‌مان است! بیاید از پول خود لذت ببریم، نه اینکه نگرانش باشیم.
با همه این‌ها اپل تضمین می‌کند که با بهینه‌سازی‌هایی که بر روی پروتکل NFC انجام داده، هیچ مشکل امنیتی پیش نخواهد آمد. حال باید منتظر ماند و ببینیم که اپل‌پی ضدگلوله بودن خود را چگونه ثابت کند.
.
و درنهایت
همان‌طور که چرتکه‌ها کنار رفتند و دستگاه‌های دیجیتال و کارت‌خوان‌ها جایگزینشان شد، این دستگاه‌ها نیز به‌زودی تغییر خواهند کرد. تغییری که هرچند دشوار ولی اجتناب‌ناپذیر است.
اپل برای بقای خود نیاز دارد بخشی از این تغییر باشد و همگام با بازیگران بزرگی مچون گوگل و پی‌پال در مسیر تغییر قرار گیرد. انجام یک تراکنشِ بیشتر با استفاده از هرکدام از این سرویس‌دهنده‌ها به معنای پیروزی بزرگی است که هر یک به دنبال آن هستند. تا چند روز آینده استفاده عمومی از اپل‌پی آغاز می‌شود. موضوعِ واضح این است که تا ارائه محصولی ایده‌آل باید منتظر بازخوردهای عمومی و گام‌های بعدی گوگل، پی‌پال و دیگر بازیگران این عرصه ماند.
سعید چوبانی
منبع: ویژه‌نامه بانکداری الکترونیک عصر ارتباط، شماره 13