ثبت علامت تجاری فین تک چه آسیبی به صنعت فناوری مالی وارد می‌کند؟

چندی پیش آگهی تقاضای ثبت علامت تجاری «فین تک» منتشر شد که بر اساس آن شرکت سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران خواهان ثبت کلمه Fintech به فارسی فین‌ تک شده است. انتشار همین آگهی در فضای مجازی سؤالات زیادی را ایجاد کرده که یکی از آنها این است که آیا ثبت یک واژه اصطلاحی و رایج به‌عنوان یک برند امکان‌پذیر است؟ فعالان صنعت فین تک نسبت به این درخواست معترض هستند و دو روز زمان دارند که اعتراض خود را برای جلوگیری از این اتفاق ثبت کنند.

اداره ثبت علائم تجاری اوایل امسال آگهی درخواست ثبت یک برند با عنوان «فین تک» را به اطلاع عموم رساند. این اطلاعیه با تاخیر هفته پیش در شبکه‌های مجازی دست به دست شد و با واکنش‌های زیادی همراه است. این تقاضا باعث ایجاد نگرانی‌های زیادی میان فعالان حوزه فین‌تک کشور شده و به گفته کارشناسان حقوقی، کلمه فین‌ تک اصطلاح عام به شمار می‌رود و از لحاظ حقوقی بدون ترکیب با اسامی خاص قابلیت ثبت به‌عنوان علامت تجاری را ندارد. راه‌پرداخت به این بهانه مباحث حقوقی و ابهامات موجود در این ماجرا را بررسی کرده است.

به گفته کارشناسان حقوقی، درصورتی‌که یک برند ثبت نهایی شود، حداقل دو امتیاز به مالک می‌رسد که شامل حق انحصاری استفاده از علامت و امکان استفاده از حمایت‌های قانونی مانند کپی‌رایت می‌شود. به همین دلیل درصورتی‌که باقی شرکت‌ها تمایل به استفاده از آن برند را داشته باشند، مجبور به اخذ مجوز از مالک خواهد بودند. در صورت عدم کسب مجوز، مالک می‌تواند ضمن شکایت حقوقی و اقامه دعوا، استفاده‌کننده را ملزم به پرداخت غرامت کند.

یکی از سؤالاتی که برای فعالان حوزه فین‌تک ایجاد شد، این بود که آیا ثبت برندی به نام فین‌ تک از لحاظ حقوقی امکان‌پذیر است؟ بر اساس گفته‌های کارشناسان حقوقی، باتوجه‌به اینکه کلمه فین‌ تک و به‌ویژه به انگلیسی  Fintech  اصطلاح عام به شمار می‌رود و دامنه شمول این عنوان گسترده است، از لحاظ حقوقی بدون ترکیب با اسامی خاص قابلیت ثبت به‌عنوان علامت تجاری را ندارد.

در این آگهی کلمه فین‌تک به‌صورت فین تک(با فاصله کامل و نیم‌فاصله) ذکر شده که این پرسش را مطرح می‌کند که در صورت ثبت برند به‌صورت «فین تک»،‌ نحوه نگارش این کلمه آیا مهم است؟ به تعبیر دیگر با ثبت نهایی این برند آیا صنعت فناوری‌های مالی زمانی که با واژه Fintech می‌خواهد نوشته شود، باید حتما به‌صورت «فین‌تک» نوشته شده و اگر «فین تک» نوشته شود غیرقانونی است؟(از این منظر که نام یک برند است و تبدیل به اسم خاص شده است). پاسخ کارشناسان حقوقی به این پرسش‌ها منفی است و براساس قانون می‌گویند که فرقی نمی‌کند نگارش آن به چه شکل باشد و اگر این واژه به‌عنوان یک برند تجاری ثبت شود دیگر نمی‌توان آن را به‌صورت کلمه عام استفاده کرد و آن برند در استفاده عام از این کلمه حق شکایت و حق مالکیت معنوی دارد.

به گفته کارشناسان حقوقی، به‌صورت کلی پس از ثبت علامت، نظارت مستمری و دقیقی برای جلوگیری از نحوه‌ نگارش دقیق کلمه وجود ندارد تنها در صورت وجود شاکی خصوصی این موضوع مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بااین‌حال در خصوص این مورد در صورت ثبت هر دو نگارش فین تک و فین‌تک را پوشش می‌دهد.

حال سؤال اینجاست؛ درصورتی‌که برند فین تک ثبت شود استفاده از آن چه بار حقوقی برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای فعال در حوزه فین‌تک کشور به همراه خواهد داشت؟ طبق نظر کارشناسان حقوقی، در صورت ثبت این علامت، شرکت ثبت‌کننده می‌تواند از کلمه ثبت‌شده به‌عنوان علامت تجاری استفاده کند. علاوه‌برآن در استفاده از این اصطلاح برای سایر فعالان این حوزه اختلال ایجاد کند و حتی ادعای خسارت کند. هرچند از نظر حقوقی و با مراجعه به مراجع ذی‌صلاح قابلیت ابطال این علامت وجود خواهد داشت؛ ولی در مجموع اتلاف زمان خواهد داشت. بنابراین بهتر است قبل از نهایی‌شدن ثبت، ضمن اعتراض از ثبت این اصطلاح عام به‌عنوان علامت تجاری جلوگیری شود.

در آگهی تقاضای ثبت علامت تجاری فین تک ذکر شده که معترضان می‌توانند ظرف ۳۰ روز از تاریخ انتشار این آگهی اعتراض خود را به اداره ثبت علائم تجاری اعلام کنند. این در حالی است که این آگهی در تاریخ ۱۹ فروردین‌ماه سال جاری منتشر شده است، بدین ترتیب فعالان حوزه فین‌تک تنها دو روز برای اعتراض به این درخواست زمان دارند.

اما با توجه به اینکه پیش‌تر نیز نام تجاری پرداخت‌یار هم ثبت رسمی شده تا کنون آسیب جدی در این مسیر به کسب‌وکارهای پرداخت‌یاری وارد نشده ولی نفس انحصار در این مسیر برای فعالان و کسب‌وکارها نگران کننده است چرا که این کسب‌وکارها در این مسیر به حدی با چالش و ترس مواجه شده‌اند که اکنون از ریسمان سیاه‌وسفید نیز می‌ترسند.