پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اگر کارت اعتباری در ایران توسعه یافته بود اکنون معضلی به نام کارمزد نداشتیم / کارت اعتباری، دوای درد کارمزدهاست
این روزها برخی از کارمزد به پول زور تعبیر کرده‌اند و انواع هتک حرمت‌ها به این صنعت روا داشته شده است. شاید اگر کارت اعتباری در ایران توسعه‌یافته بود این‌چنین با کارمزد گلاویز نمی‌شدیم؛ اما ببینیم کارت اعتباری از چه زمانی در دنیا شروع شد و کارشناسان درباره آنچه نظری دارند.
تفکر استفاده از کارت برای خرید، اولین بار در سال ۱۸۸۷ میلادی توسط ادوارد بلامی در رمانی علمی تخیلی و آرمان‌گرا به نام «نگاه به عقب» مطرح شد. بلامی در رمان خود یازده مرتبه از عبارت «کارت اعتباری» استفاده کرده است. وی این عبارت را برای بهره‌مندی شهروندان از سود اجتماعی به‌جای مفهوم استقراض مطرح نمود. کارت‌های اعتباری امروزی پیامد تغییری در طرح‌های اعتباری تجاری بودند. این کارت‌ها اولین بار در دهه ۴۰ قرن ۲۰ میلادی صراحتاً به‌منظور فروش سوخت به مالکان اتومبیل‌هایی که تعدادشان روزبه‌روز افزایش می‌یافت، استفاده شد. در سال ۱۹۳۸ شرکت‌های مختلف شروع به پذیرش کارت‌های یکدیگر کردند. در سال ۱۹۲۱ شرکت وسترن یونیون برای مشتریان دائمی خود صدور کارت شارژ را آغاز کرد. این کارت‌ها بر روی کارت‌های سهام کاغذی چاپ می‌شد و به‌راحتی قابل جعل کردن بود. الان تقریباً بیشتر از کارت‌های نقدی کارت‌های اعتباری فراگیر شده است و بسیاری از مسائل مختلف پرداخت الکترونیک زیر سایه این نوع از پرداخت حل‌شده است؛ اما کارشناسان چه می‌گویند؟
.
زیرساخت کارت اعتباری نداریم
جمالی استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران بوده و این روزها تمام وقتش را بر روی پایش سامانه‌های بانکداری و پرداخت الکترونیک ایران صرف می‌کند. از او پرسیدیم که برخی از کارشناسان معتقدند درصورتی‌که در سال‌های گذشته کارت اعتباری گسترش‌یافته بود امروز شاهد مشکلات متعددی که در مدل کسب‌وکار صنعت پرداخت هستیم نبودید. نظر شما چیست؟ او می‌گوید: «با این مسئله موافق هستم و متأسفم که ما اعتبار نداریم و به‌طورکلی به گذشته توجه کافی نداریم. الزامات آن مثل مؤسسات و شرکت‌های ارزیابی هم لازم است که خوشبختانه در حال شکل‌گیری است. به نظر من یک بحث سنگین تبدیل مستندات و سندها حداقل در بازه 20 ساله داریم که همزمان بااینکه داده‌های کنونی را به دستگاه‌های اعتبارسنجی اضافه می‌کنیم باید داده‌های گذشته را نیز وارد دستگاه‌های اعتبارسنجی کنیم. البته قوانین آن‌هم خوب شکل نگرفته و زیرساخت آن نیز در سیستم کنونی در نظر گرفته نشده بود.»
.
تعریف غلط از ریسک و مدیریت ریسک
صیامی نویسنده کتاب فرهنگ واژه‌های بانکداری و پرداخت الکترونیک است و تقریباً از ابتدای این صنعت درگیر آن بوده است. می‌گوییم قبول دارید که اگر کارت اعتباری گسترش‌یافته بود امروز شاهد مشکلات متعددی که در مدل کسب‌وکار صنعت پرداخت هستیم نبودیم؟ می‌گوید: «مسلماً، کارت اعتباری اساس شبکه‌های پرداخت است، در بسیاری از کشورها تصور ایجاد یک شبکه پرداخت الکترونیکی بدون کارت اعتباری مشکل است و من معتقدم این اقدامی که در ایران انجام‌شده و پیرامون کارت نقدی و پیش‌پرداخت چنین شبکه عظیمی ایجادشده، در نوع خود منحصربه‌فرد است.
البته موضوع تطابق با قوانین شریعت، موضوعی جدی و غیرقابل‌چشم‌پوشی است که سال‌ها جلوی گسترش کارت اعتباری را گرفت. ولی این بدان معنا نیست که این عامل تنها و یا حتی مهم‌ترین عامل بازدارنده بوده است. مهم‌ترین عامل بازدارنده در صدور گسترده کارت اعتباری، تعریف غلط از ریسک و مدیریت ریسک در ذهن مدیران بانکی درگذشته و حال است.»
.
مسئله مهم تورم
ابراهیم حسین‌نژاد از مدیران ارشد شرکت پرداخت الکترونیک سامان است. از او درباره کارت اعتباری می‌پرسیم. او می‌گوید: «توسعه کارت اعتباری نیازمند برخی پیش‌نیازهاست، اولین پیش‌نیاز این حوزه کاهش نرخ تورم و مهم‌تر از آن تثبیت آن است. در شرایطی که نرخ تورم دائماً در حال تغییر است، امکان ارزیابی و محاسبه ریسک‌های مترتب بر کارت اعتباری برای درازمدت وجود ندارد و بانک‌ها هم به همین دلیل ترجیح می‌دهند از ابزارهای دیگری برای پرداخت تسهیلات استفاده کنند. از طرف دیگر محاسبات پایه کارت اعتباری نیازمند شفافیت اطلاعاتی است که علی‌رغم زحمات زیادی که تاکنون کشیده شده به نتیجه قابل قبولی نرسیده، اگرچه مسیر درستی در حال شکل‌گیری است و به نظر می‌رسد در سال‌های آینده این موضوع قابل‌رفع باشد. از طرفی به نظر بنده مهم‌ترین مشکل موجود در کسب‌وکار شرکت‌های پرداخت همین مسئله کارمزدها و سایر مواردی است که بانک مرکزی در آخرین مستند الزامات شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت آورده و درصدد اجرای آن است.»
درهرحال داستان صنعت پرداخت الکترونیک ادامه دارد. آن چیزی که روشن است کج رفتن بنای ساختمان پرداخت است. طبیعتاً درست کردن ساختمانی که کج بالا رفته آسان نیست.
منبع: هفته‌نامه عصر ارتباط، شماره 677