پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سی‌وششمین جلسه کارگروه محیط‌های آزمون تنظیم‌گری با حضور فعالان اکوسیستم نوآوری برگزار شد / درخواست وزارت ارشاد برای تأسیس سندباکس
سی‌وششمین جلسه کارگروه محیط‌های آزمون تنظیم‌گری در حالی برگزار شد که برای نخستین بار نمایندگان فعالان اکوسیستم نوآوری در آن حضور داشتند. طی این جلسه نمایندگان نهادهای مختلف آخرین وضعیت سندباکس را ارائه کردند. همچنین برخی پیشنهادات و انتقادات از سوی بخش خصوصی در این جلسه مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت خبری مبنی بر درخواست وزارت ارشاد برای تأسیس سندباکس اعلام شد.
کارگروه محیط‌های آزمون تنظیم‌گری سی‌وششمین جلسه خود را با حضور نمایندگانی از وزارتخانه‌های بهداشت، ارتباطات، صمت و بانک مرکزی، سازمان بورس و بیمه مرکزی و همچنین فعالان اکوسیستم نوآوری برگزار کرد. طی این جلسه احمد تقوایی، حامد منکرسی، امید کلاهدوزان، رضا بیات، حامدی، رضایی و بنیادی آخرین وضعیت سندباکس در شش نهاد مذکور را تشریح کردند. همچنین رضا قربانی، محمد قاسمی، امید علوی، احمد منصوری و امیرحسین راد به‌عنوان فعالان اکوسیستم نوآوری به بیان نظرات خود درباره وضعیت سندباکس در کشور پرداختند.
درخواست وزارت ارشاد برای تأسیس سندباکس، اعلام زمان فراخوان‌های نهادهای مختلف برای محیط‌های آزمون (سندباکس)، بازنویسی قانون تجارت، تصویب کلیات آیین‌نامه اینشورتک و برگزاری رویداد نهم ژانویه از مهم‌ترین موضوعاتی بود که در این جلسه مطرح شد.
درخواست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تأسیس سندباکس
در این جلسه، احمد تقوایی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات، امنیت فضای مجازی و اقتصاد هوشمند وزارت امور اقتصادی و دارایی با تأکید بر این موضوع که برای داشتن تنظیم‌گری باید تصمیمات را در محیط‌های کوچک مورد ارزیابی قرار داد و بعد از اطمینان خاطر برای انجام امور کلان اقدام کرد، در مورد جایگاه سندباکس در نظام حقوقی کشور توضیح داد: «با توجه به رشد فضای کسبوکارهای مبتنی بر حوزه فناوری اطلاعات در بخش‌های فناوری‌های نوین مالی و تجارت الکترونیکی در کنار جمیع مزایا و فرصت‌ها، ریسک‌های احتمالی مورد توجه تنظیم‌گران قرار گرفت.»
به گفته او لزوم ایجاد تعادل میان نوآوری در کسبوکارهای حوزه فاوا با تنظیم‌گری و وضع مقررات از سوی نهادهای تنظیم‌گر اجتناب‌ناپذیر شد.
مفهوم سندباکس از نگاه رئیس مرکز فناوری اطلاعات، امنیت فضای مجازی و اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد مکانیسمی برای اصلاح و توسعه قوانین و سازوکارهاست که مقررات را با روند سریع نوآوری منطبق می‌کند. همچنین محیطی برای آزمایش مدل‌های کسب‌وکار جدید که مشمول تنظیم‌گری نهادها و قوانین فعلی نمی‌شوند از دیگر مفاهیم سندباکس به شمار می‌رود.
تقوایی با اشاره به مزایای سندباکس از منظر ذینفعان اظهار کرد: «ذینفعان سندباکس به سه گروه عموم مردم و کاربران، تنظیم‌گران بخشی و کسب‌وکارها تقسیم می‌شوند. مزیت سندباکس برای عموم مردم شامل تسهیل و تسریع خدمات مالی و پیشگیری از آسیب‌های مربوط، برای تنظیم‌گران بخشی شامل بهبود فرآیندهای تسهیلگری، تنظیم‌گری مبتنی بر اقتضائات جاری و یکپارچه‌سازی در تنظیم‌گری و برای کسب‌وکارها شامل توسعه فضای کسب‌وکار می‌شود.»
مشارکت در نهایی‌سازی دستورالعمل ایجاد نظام مدیریتی یکپارچه محیط‌های آزمون تنظیم‌گری کسبوکارهای نوآورانه در فضای مجازی، راه‌اندازی پنجره واحد ثبت درخواست‌ها، فعال‌سازی ظرفیت و کمیته کارشناسی و راه‌اندازی شش عنوان محیط آزمون بخشی از مهم‌ترین اقداماتی به شمار می‌روند که توسط تقوایی تشریح شدند.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات، امنیت فضای مجازی و اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد در مورد فرایندی که متقاضیان باید طی کنند توضیح داد: «زمانی که درخواستی از سوی متقاضی به سامانه یکپارچه ارسال می‌شود، ابتدا مدارک ارسالی مورد بررسی قرار می‌گیرد و اگر نقصی داشته باشد برای برطرف کردن آن ارجاع داده می‌شود. در غیر این صورت در کارگروه بررسی شده و اگر مورد تأیید اعضا قرار بگیرد، بعد از اظهارنظر حوزه تنظیم‌گر بخشی وارد مرحله اجرای آزمایشی می‌شود.»
ارکان محیط‌های آزمون تنظیم‌گری به دو لایه تنظیم‌گران عمومی و تنظیم‌گران بخشی تقسیم می‌شود که تنظیم‌گران عمومی شامل کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال، مرکز ملی فضای مجازی و مجلس شورای اسلامی می‌شود. لایه تنظیم‌گران بخشی نیز از سندباکس‌های بانک مرکزی، سازمان بورس، بیمه مرکزی، وزارت صمت، وزارت ارتباطات و وزارت بهداشت تشکیل شده است.
به گفته تقوایی اخیراً وزارت ارشاد نیز برای تأسیس سندباکس درخواست خود را ارائه کرده است.
او از ارائه فرصت یک‌ساله به نهادهای مختلف خبر داد و گفت: «وزارتخانه‌ها و نهادهای مذکور یک سال برای ارائه طرح‌های خود فرصت دارند. نباید این تصور ایجاد شود که فرصتی ابدی دارند و هر زمان تمایل داشتند می‌توانند اقدامات خود را انجام دهند. هدف این است که کسبوکارهای نوظهور مأمنی داشته باشند. هر کدام از تنظیم‌گران باید برنامه سالانه ارائه و اعلام کنند در سال آینده قرار است چند رویداد برگزار کنند.»
رئیس مرکز فناوری اطلاعات، امنیت فضای مجازی و اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد در ادامه با اشاره به سامانه ایران‌تما عنوان کرد: «با مصوبه کمیسیون تنظیم مقرر شد درخواست‌ها از ایران‌تما ثبت شود. در کشور ظرفیت فوق‌العاده‌ای در این حوزه وجود دارد و می‌توان شرایط خوبی برای اقتصاد دیجیتال فراهم کرد. با برخی استان‌ها نیز مذاکراتی صورت گرفته و در صورت موافقت اعضای کارگروه احتمالاً بعضی جلسات کارگروه در برخی استان‌ها برگزار می‌شود.»
نخستین فراخوان وزارت ارتباطات ابتدای دی‌ماه خواهد بود
در ادامه، حامد منکرسی، معاون سیاست‌گذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات با تأکید بر این موضوع که سندباکس وزارت ارتباطات جوان بوده و به تازگی مجوز مربوطه را دریافت کرده، اظهار کرد: «حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات مملو از فناوری‌های نوظهور است و فضا باید زودتر برای بسیاری از کسب‌وکارها ایجاد می‌شد تا پیش از اینکه وارد محیط واقعی شوند، در محیط‌های کنترل‌شده وارد می‌شدند و دغدغه‌های خود را برطرف می‌کردند.»
درک ابعاد مختلف فناوری جدید توسط تنظیم‌گرها، حذف موانع نظارتی نوآوری و امکان‌پذیر ساختن نوآوری، تشویق نوآوری در حوزه فاوا، بهبود چهارچوب نظارتی و… ازجمله اهداف کلی شکل‌دهی و استقرار سندباکس در وزارت ارتباطات است که منکرسی به آنها اشاره کرد.
او در ادامه در مورد بازیگران اصلی سندباکس رگولاتوری فاوا توضیح داد: «بخش‌های دارای مسئولیت شامل شورای راهبری، کمیته تخصصی، کمیته هماهنگی و…، نهادهای بهره‌بردار وزارت ICT شامل سازمان فناوری اطلاعات ایران، معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و…، دستگاه‌های همکار مرتبط بیرون وزارت ICT شامل معاونت علمی ریاست‌جمهوری، نظام صنفی رایانه‌ای و… و جامعه هدف برای ارائه خدمات تنظیم‌گری شامل نوآوران، شرکت‌های نوپا و… می‌شود.»
به گفته معاون سیاست‌گذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات، کسبوکارهایی که می‌توانند درخواست حضور در محیط آزمون فاوا را بدهند شامل کسبوکارهای مرتبط با فناوری‌های نوظهور فاوا و کسبوکارهای حوزه خدمات مرتبط با تکالیف وزارت ارتباطات می‌شود.
منکرسی اعلام کرد که نخستین فراخوان برای کسبوکارهای علاقه‌مند ابتدای دی‌ماه سال جاری خواهد بود.
بازنویسی قانون تجارت الکترونیک
در ادامه امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در مورد تحولات تجارت الکترونیکی توضیح داد: «در سال 1401، شاخص ارزش معاملات تجارت الکترونیک با 48 درصد رشد به 1833 همت رسید. همچنین معاملات الکترونیکی دولتی با 116 درصد رشد به 653 همت رسید. تعداد کل اینمادهای فعال با رشد 17درصدی به 141 هزار رسید و تعداد صدور امضای الکترونیکی 44 درصد رشد داشت و به یک میلیون و 890 هزار رسید.»
به گفته او، ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی 75 درصد، تعداد کل معاملات تجارت الکترونیکی 28 درصد، متوسط مبلغ تراکنش‌های تجارت الکترونیکی 37 درصد، ارزش معاملات الکترونیکی دولتی 112 درصد، تعداد معاملات الکترونیکی دولتی 17 درصد، تعداد کل اینمادهای فعال 45 درصد و گواهی امضای الکترونیکی صادرشده 86 درصد رشد را در شش‌ماهه سال جاری تجربه کردند.
رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در مورد تحولات تجارت الکترونیکی با تأکید بر اینکه نگاه به سندباکس در وزارت صمت، حرکت به سمت حکمرانی هوشمند است، اظهار کرد: «رویکرد اصلی در سندباکس بخش صنعت شامل ایجاد فضای مدیریت‌شده، تشویق برای حضور کسب‌وکارها، هماهنگی بین‌بخشی و… می‌شود.»
کلاهدوزان از ورود بازارهای بزرگی مثل معاملات خرد طلا، مسکن، خودرو، محصولات کشاورزی و… به این حوزه خبر داد.
او با تأکید بر اینکه بازنویسی قانون تجارت الکترونیک در دستور کار است، گفت: «پس از انجام اصلاحات حتماً لایحه به همه‌پرسی کسب‌وکارها گذاشته خواهد شد.»
بازار هوشمند مواد معدنی و فلزات، تجارت هوشمند برون‌مرزی، کسب‌وکار اجتماعی، خدمات در منزل، فروش خودرو، کسبوکارهای خانگی، مبادلات کالای پایه، لجستیک هوشمند و… ازجمله حوزه‌های پذیرش سندباکس وزارت صمت به شمار می‌روند.
برگزاری فراخوان سوم بانک مرکزی در شش ماه آینده
در ادامه رضا بیات، مدیر کل فناوری اطلاعات بانک مرکزی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین ویژگی سندباکس این است که قدرت بالایی برای تغییرات قانون وجود داشته باشد، اظهار کرد: «در سندباکس باید سطح اعتماد بالایی بین بازار و قانون‌گذار وجود داشته باشد. یکی از اقدامات انجام‌شده در بانک مرکزی برگزاری فراخوان اول در حوزه‌های لندتک، پی‌تک، رگ‌تک و سوپ‌تک و همچنین برگزاری فراخوان دوم در حوزه‌های لندتک، رمیتنس و سوپ‌تک بوده است. در این راستا فراخوان‌های اول و دوم مورد بررسی فنی و تخصصی قرار گرفتند و نظارت بر اجرای طرح در حوزه‌های لندتک و پی‌تک نیز انجام شد.»
به گفته وی برنامه‌ریزی بانک مرکزی برای شش ماه آینده شامل نهایی‌سازی دو طرح مربوط به فراخوان اول، تعیین تکلیف طرح‌های فراخوان دوم و برگزاری فراخوان سوم می‌شود.
سه فراخوان سازمان بورس طی سال جاری و سال آینده
در ادامه حامدی، مدیر پژوهش و توسعه سازمان بورس و اوراق بهادار، با تأکید بر اینکه باید تعادل بین تنظیم‌گری و تسهیل در کسب‌وکار ایجاد شود، عنوان کرد: «مصوبه شورای عالی بورس در مورد راه‌اندازی سندباکس در بازار سرمایه یا تنظیم‌گری سازمان بورس، تدوین و تصویب دستورالعمل اجرایی محیط‌های آزمون بازار سرمایه، تشکیل شورای راهبری محیط‌های آزمون بازار سرمایه، انتخاب مجری توسط شورای راهبری محیط‌های آزمون بازار سرمایه و… از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده در سازمان بورس است.»
به گفته او سازمان بورس و اوراق بهادار تا پایان سال جاری یک فراخوان و در سال آینده دو فراخوان برای محیط‌های آزمون خواهد داشت.
در این مراسم، رضایی، نماینده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از تهیه پیش‌نویسی برای کسبوکارهای حوزه سلامت دیجیتال خبر داد. همچنین بنیادی، نماینده بیمه مرکزی با تأکید بر اینکه توسعه اینشورتک در دنیا نسبت به فین‌تک با تأخیر همراه بود گفت: «امروز کلیات آیین‌نامه اینشورتک در شورای عالی بیمه به تصویب رسید.»
رویداد نهم ژانویه؛ فرصت مناسبی برای معرفی سندباکس
در ادامه بخش خصوصی و صاحب‌نظران به طرح انتقادات و پیشنهادهای خود پرداختند.
در این راستا، رضا قربانی، عضو هیئت‌مدیره نصر و رئیس کمیسیون فین‌تک، با بیان اینکه در فضای سندباکس کسب‌وکارها برای رغبت داشتن به سندباکس باید بتوانند طعم شیرین فعالیت قانونی را بچشند، عنوان کرد: «نظام تنظیم‌گری باید بیشتر مشوق باشد نه‌اینکه روی تنبیه تأکید داشته باشد. طولانی شدن زمان بررسی درخواست‌ها طبیعی است اما باید به مرور جسارت بیشتری برای کسبوکارهایی که قصد دارند در چهارچوب قانونی فعالیت کنند به خرج داد.»
او بر لزوم اهتمام بیشتر در زمینه معرفی و شناساندن سندباکس تأکید کرد و گفت: «در شبکه‌های اجتماعی نقد در مورد سندباکس زیاد و معرفی پتانسیل‌های آن بسیار کم است. در جلسه اخیر کمیسیون تحول نوآوری اتاق تهران مستند ۱۰۰صفحه‌ای از تغییرات رگولاتوری در امارات که همسایه ایران است مطرح شد.»
سومین رویداد سالانه کسبوکارهای رمزارز، بلاکچین و دیجیتال از موضوعاتی بود که رئیس کمیسیون فین‌تک با اشاره به برگزاری آن در روزهای 19 و 20 دی‌ماه، اعلام کرد که این رویداد می‌تواند فضایی برای معرفی سندباکس باشد.
محمد قاسمی، مدیرعامل صرافی مزدکس نیز با تأکید بر اینکه سندباکس می‌تواند به رشد و توسعه حوزه مالی و کسبوکارهای الکترونیکی کمک کند، گفت: «۱۷ ماه قبل درخواست ورود به سندباکس بازار سرمایه را ارائه کردیم. با کمک سازمان بیش از ۱۰۰ جلسه برگزار و طرح برای ورود به سندباکس آماده شد. این اتفاق حدود یک ماه قبل با مساعدت و جسارت سازمان بورس انجام شد.»
او از طولانی بودن فرایند انتقاد کرد و توضیح داد: «چالش دوم موضوع نقص قوانین است. مدیران اعلام می‌کنند که به نهاد مالی طبق قانون مجوز می‌دهند. بر این اساس نامه‌ای به سندباکس و فراسندباکس ارسال کردیم و اعلام کردند مجوز نمی‌دهیم اما دارایی دیجیتال‌شده می‌تواند در دو پلتفرم عرضه شود. افراد بر اساس خروجی قضاوت می‌کنند و اگر ببینند خروجی خوب نبوده سراغ سندباکس نخواهند آمد.»
همچنین امید علوی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن بلاکچین با تأکید بر اینکه پروسه سندباکس‌ها زمان‌بر است، اظهار کرد: «این درحالی است که گاهی زمان خیلی حیاتی است. مهم‌ترین اقدام برای اجرای سندباکس و اعتماد کسب‌وکارها به سندباکس، چابک کردن آن است.»
در این مراسم امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس در تعریف سندباکس گفت :«تعریف من از سندباکس این است که سندباکس در کمک به نوآوری در کمترین زمان ممکن بازوی دولت محسوب می‌شود. اما دو تعارض مهم باعث می‌شود کارکرد درستی نداشته باشد. نخست طولانی شدن فرآیندهای تصمیم‌گیری و دوم محافظه‌کاری در سطح کلان است. همان نهاد امنیتی و همان دستگاه امنیتی بر سندباکس نظارت می‌کند و در این شرایط جلوی شکل‌گیری ایده نوآور گرفته می‌شود.»
همچنین احمد منصوری، رئیس کمیسیون پرداخت انجمن فین‌تک، با تأکید بر اینکه هیچ‌کدام از فناوری‌های مالی به غیر از گروه پرداخت رگولیشن مشخص ندارد، گفت: «تصوری از اقتصاد دیجیتال داریم و حس می‌کنیم ملزومات ماهوی دارد. قانون‌گذاری، سندباکس و… حس می‌کنم فقط اسم است. متوجه نمی‌شویم وقتی حاکمیت در مورد اقتصاد دیجیتال صحبت می‌کند، در مورد چه چیزی صحبت می‌کند.»
