پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
یکی از پروژه‌های تعریف‌شده در خصوص یکسان‌سازی و تجمیع اطلاعات سیستم‌های بانکی در سطح کلیه بانک‌های کشور، پروژه سناب (سامانه نظارت بر اطلاعات بانکی) است. این پروژه در سال ۹۰ به دستور بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به بانک‌ها تکلیف و از ابتدای سال ۹۲ در شرکت خدمات انفورماتیک به عنوان یک برنامه تعریف شد.
از آنجایی که به استناد دستورالعمل شفافیت و تمرکز اطلاعات بانک‌ها، مصوبه شورای پول و اعتبار، بانک مرکزی مکلف به ارسال استانداردها و ضوابط مرتبط با این دستورالعمل است، ماموریت شرکت خدمات انفورماتیک ترسیم و ایجاد مدل داده بانکی استاندارد و یک‌سانی است که در تمامی بانک‌ها با تفاوت‌های موجود در سیستم‌های Core، قابل استفاده باشد. به بیان دیگر با طراحی، تبیین و پیاده‌سازی این مدل و سامانه‌های مرتبط با آن، یک پروتکل ارتباطی و زبان واحدی بین بانک‌ها و بانک مرکزی ایجاد خواهد شد که باعث می‌شود بانک مرکزی به عنوان ناظر نظام بانکی کشور از قدرت کافی در پایش فعالیت‌های سیستم بانکی برخوردار باشد و نقش محوری خود را به درستی ایفا کند. به این ترتیب هدایت جریان اطلاعاتی سیستم نظام بانکی از کانالی واحد و استاندارد انجام خواهد شد که صحت، امنیت، تمامیت، یکپارچگی و یکتایی اطلاعاتی آن تضمین شده است. اهداف اصلی این پروژه مطابق با شکل یک است.
مطابق با رویکرد بانک مرکزی، ابتدا پروژه سامانه‌های نظارتی وضع موجود به عنوان یک طرح اجرایی زودبازده و در راستای شفافیت و تمرکز اطلاعات بانک‌ها بر اساس اطلاعات موجود و در دسترس بانک مرکزی تعریف شد. در این پروژه ابتدا شاخص‌های کلیدی عملکرد بانکی (KPI) مبتنی بر سندهای راهبردی مانند مقررات کمیته بال (Basel II Accord) و بخشنامه‌های نظارتی بانک مرکزی تعیین و سپس بر اساس اولویت و داده‌های در دسترس داشبوردهای نظارتی، مدیریتی و عملکردی برای تصمیم‌گیری مناسب در سطح واحدهای مختلف بانک مرکزی طراحی و پیاده‌سازی می‌شود.
هدف این پروژه بهره‌برداری از داده‌های پراکنده موجود در بانک مرکزی و به تصویر کشیدن آنها به صورت اطلاعات کاربردی و قابل پایش مستمر است.
.
ارکان اجرایی برنامه سناب عبارتند از:
۱) بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بهره‌بردار اصلی از فرآورده‌ها و سامانه‌های نظارتی و حاکمیتی که در پیاده‌سازی سامانه‌ها نیز همکاری دارد.
۲) بانک‌های کشور که به عنوان ارائه‌دهنده اطلاعات سامانه‌های نظارتی و حاکمیتی مورد استفاده بانک مرکزی بر اساس مدل‌های استانداردشده و ابلاغی بانک مرکزی اقدام می‌کنند و عملیات استخراج، انتقال و بارگذاری این اطلاعات را بر عهده دارند.
۳) شرکت خدمات انفورماتیک که با تشکیل تیم پروژه سناب برنامه‌ریزی لازم جهت پیشبرد پروژه و جذب مشاوران بانکی را نیز بر عهده دارد.
نحوه تعامل بین ارکان اجرایی پروژه مطابق با شکل دو است.
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود اینکه آیا سناب تمامی فعالیت‌های بانکی را نظارت خواهد کرد یا محورهای خاصی مد نظر است؟
در پاسخ باید گفت: با عنایت به اینکه سناب به عنوان یک پروژه حاکمیتی – نظارتی مطرح است، لذا کلیه فعالیت‌های بانکی مد نظر نهاد نظارتی بانک مرکزی در خصوص بانک‌ها و موسسات مالی را تحت پوشش قرار خواهد داد. البته این امر مستلزم طراحی مدل استاندارد و مرجع بانکی و ابلاغ آن از سوی بانک مرکزی است تا بانک‌ها و موسسات مالی بر اساس این مدل مرجع، اطلاعات را در اختیار بانک مرکزی قرار دهند.
طبیعتا در جایی که اطلاعاتی موجود نیست یا اطلاعات از یکپارچگی و پوشش کافی برخوردار نیستند، سامانه نظارتی قادر به فعالیت نخواهد بود و لازم است در این حوزه‌ها ابتدا قالب داده‌ها و شیوه دریافت آن از بانک‌ها مشخص شود.
.
وضعیت فعلی پروژه
در حال حاضر بخش عمده‌ای از شاخص‌های مورد نیاز بانک مرکزی در سطح ادارات حسابداری کل و اطلاعات بانکی نهایی شده و در قالب نرم‌افزاری در دست پیاده‌سازی است. تعدادی از شاخص‌ها در حال تکمیل است که با جلسات کارشناسی نهایی خواهد شد. همچنین شاخص‌های اداره نظارت نیز باید به این فهرست اضافه شود. در ادامه باید طراحی و پیاده‌سازی داشبوردهای مورد نیاز بر اساس شاخص‌های نهایی‌شده انجام پذیرد.
در مورد شیوه دریافت اطلاعات از بانک‌ها نیز توافق شده است که از طریق شبکه NIBN و مطابق با استاندارد ISO20022 انجام پذیرد. ساختار پیام و روند لازم برای انتقال اطلاعات خلاصه دفتر کل در نظام بانکی توسط تیم سناب مستقل از پروتکل ارتباطی، طراحی شده است.
در اردیبهشت‌ماه سال ۹۳ با توجه به رویکرد جدید بانک مرکزی، پروژه نظام شفافیت و تمرکز اطلاعات (نشتا) به عنوان برنامه‌ای مشتمل بر پروژه‌های سناب و مدل کسب و کار بانکی ایران (مبنا) تعریف شد. بر این اساس پروژه سناب با رویکرد تحلیلی و با هدف تحلیل و طراحی انبار داده مورد نیاز بانک مرکزی مبتنی بر رویکرد IFW بازتعریف شد.
.
نحوه ارتباط سناب با سایر سامانه‌های نظارتی
سناب محل به تصویر کشیدن تمامی سامانه‌های نظارتی به صورت یکپارچه خواهد بود؛ جایی که مدیران و مقام ناظر با مراجعه به آن قادر به کسب آمار و اطلاعات از وضعیت و سوابق بانک به‌علاوه مقایسه بانک‌ها خواهند بود. علاوه بر نظارت، مساله مهم دیگر تجمیع اطلاعات عملکردی و اقتصادی بانک‌ها جهت سیاستگذاری بهتر و تصمیمات صحیح‌تر خواهد بود.
نیما امیرشکاری – مدیر پروژه سناب
منبع: پیوست