پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
حسام مقصودلو، کارشناس حوزه بانکداری و صنعت پرداخت / در اکوسیستم بانکی ایران از هرچه عقب باشیم از پرداختن به موضوعات و مسائلی که اصطلاحاً ترند روز جهان است، عقب نیستیم و بحث‌های داغی درباره آن میان کارشناسان، فعالان و حتی مسئولان جاری می‌شود. همین چند سال قبل بود که بلاکچین و اثرات و کاربردهای آن در بانکداری یکی از موضوعات داغ جهان بود. ما هم بنا بر سنت همیشگی، همایش‌ها و نشست‌ها و جلسات تضارب آرای فراوانی با این موضوع برگزار می‌کردیم و حتی یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین گردهمایی‌های حاکمیتی صنعت بانکداری و پرداخت خود را به موضوع بلاکچین اختصاص دادیم. رویداد مورد اشاره‌ام هشتمین همایش بین‌المللی بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت است که با عنوان پرطمطراق «انقلاب بلاکچین» در بهمن‌ماه سال 1397 ده‌ها ساعت میزگرد و جلسه ارائه مقاله و… طی دو روز درباره آن برگزار شد؛ توفانی از گفت‌‌وگو و سخنرانی که اکنون با گذشت حدود پنج سال نشان و اثری از نتایج عملی آن به چشم نمی‌خورد و جالب اینکه در دنیا هم به این نتیجه رسیده‌اند که چندان نقشی در بانکداری ندارد یا دست‌کم آنقدرها که گمان می‌کردند، ندارد؛ تب تندی که زود به عرق نشست.
امسال ظاهراً نوبت ترند دیگری بود؛ هوشمندسازی. چند ماهی است که صحبت از هوشمندسازی و استفاده از هوش مصنوعی و… نُقل و نَقل محافل کارشناسی و رسانه‌هاست و اکوسیستم بانکی نیز طبق سنت مألوف به دنبال بررسی موشکافانه آثار و کاربردهای آن در بانکداری و پرداخت است و باز هم طبق همان سنت مألوف عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین گردهمایی حاکمیتی صنعت بانکی به موضوع هوشمندسازی اختصاص یافت؛ با عنوان پرطمطراق «گذار به بانکداری هوشمند».
فارغ از اینکه آیا این تب تند هم زود به عرق می‌نشیند و برگزاری ده‌ها ساعت میزگرد و جلسه ارائه مقاله درباره مسیریابی گذار به بانکداری هوشمند پس از یک سال چه نتایجی در اکوسیستم بانکی و پرداخت ایران به بار خواهد آورد یا اساساً نتیجه‌ای به بار خواهد آورد یا خیر، مایلم پرسشی را که مدت‌هاست ذهنم را مشغول کرده با صدای بلند مطرح کنم: نظام بانکی در ایران (منظورم از نظام بانکی معنای وسیع و کلی آن یعنی بانک‌ها، فعالان مرتبط با بانک‌ها و به‌ویژه نهادهای حاکمیتی مؤثر و متأثر از بانک‌هاست) چقدر آمادگی گذار به بانکداری هوشمند را دارد؟
شاید بگویید برگزاری چنین رویدادهایی دقیقاً به همین خاطر است که پاسخ همین پرسش را بیابیم یا اگر یافته‌ایم با دیگران به اشتراک بگذاریم ولی پرسش من کمی عمیق‌تر است؛ نظام بانکی ایران در نسل‌ها و مدل‌های دیگر بانکداری مانند بانکداری الکترونیکی و دیجیتالی چقدر صحیح و منطبق با اقتضائات عمل کرده و لوازم آن مدل‌ها تا چه حد فراهم شده که اکنون دغدغه گذار به بانکداری هوشمند گریبان‌مان را گرفته است و ترس ما را برداشته که اگر مسیر گذار به آن را بررسی و تدوین نکنیم، دیگر وامصیبتا؟
در حالی که هنوز بسیاری از قطعات و بایدهای بانکداری دیجیتالی را نداریم یا ماکتی از آنها را ساخته‌ایم، پرداختن به بانکداری هوشمند چقدر اولویت است؟ نمی‌گویم ضرورت، بلکه از اولویت‌ها حرف می‌زنم. نگاهی بیندازید به آنچه اسم‌شان را در ایران «نئوبانک» گذاشته‌ایم، جایگاه بانکداری باز و بانکداری تعبیه‌شده (عجب معادلی برای Embedded Banking) در کشورمان چطور است؟ نهادهای حاکمیتی چه معامله‌ای با بی‌ان‌پی‌ال یا رمزارزها کرده‌اند؟ و ده‌ها مورد دیگر…
به همین خاطر است که این پرسش همچنان در ذهنم پررنگ است؛ نظام بانکی در ایران چقدر آمادگی گذار به بانکداری هوشمند را دارد؟
واقعیت این است که اگر بنا بر اندازه‌گیری میزان آمادگی بازیگران مختلف در اکوسیستم بانکی برای گذار به بانکداری هوشمند باشد، نهادهای نظارتی به‌ویژه بانک مرکزی باید بیش از دیگران خود را آماده پذیرش ایده‌های نوآورانه و به قول غربی‌ها Desruptive کنند و قبل از هر چیزی باید تکلیف سامانه‌های متعدد و متکثر و خصوصاً متمرکز مشخص شود. سامانه‌هایی که بعضاً مانع از خلق فرآیندهای نوآورانه و محصولات متناسب با نیاز بازار و تقاضای جامعه هستند.
بانکداری در کشور ما جزو آن دسته از مشاغل و کسب‌وکارهای به‌شدت رگوله شده است و همین موضوع نقش اساسی در اثرناپذیری نظام سنتی آن از نوآوری و حرکت به سمت هوشمندی داشته است. حال که این موضوع در دهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت مطرح شد (البته نامش از این پس بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت است) باید کاملاً با نگاه مخرب نسبت به تفکرات سنتی خویش قدم برداریم و بدانیم که با رعایت اصول اساسی بانکداری نوین باید خیلی از مقررات بازنگری شود تا بتوانیم این گذار را هموار کنیم.
