پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در مراسم افتتاحیه دهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت تأکید شد / استفاده از دانش هوشمندسازی در توسعه عملکرد نظارتی بانک مرکزی
صبح امروز ٢٩ آبان اولین روز از دهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با موضوع «گذار به بانکداری هوشمند» به همت پژوهشکده پولی و بانکی و حمایت شرکت ملی انفورماتیک، در مرکز همایش‌های بین‌المللی صداوسیما برگزار شد. در افتتاحیه این همایش دوروزه محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی؛ عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی سخنرانی کردند. فرزین در این نشست چالش‌های هوشمندسازی بانکی را برشمرد و یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه بانکی را مسئله عملیات روانی علیه اقدامات بانک مرکزی خواند. رئیس‌کل بانک مرکزی یک خبر مهم هم در مورد حوزه رمزارز داشت و گفت: «در مورد رمزارزها در حال برنامه‌ریزی هستیم. سیاست ما این بود که رمزارزها بتوانند به شکل قانونی به صادرات و واردات کمک کنند، اما محدودیت‌هایی در استفاده از آنها در مبادلات داخلی ایجاد شده که متوجه مبارزه با پول‌شویی است. سیاست ما در چهارچوب سیاست‌های بسیاری از کشورهای دنیاست. تولید رمزارز بر اساس مقررات ما امکان‌پذیر است.»
او تأکید کرد که در حوزه پیش‌بینی تکانه‌های اقتصادی که عمدتاً از خارج تحمیل می‌شود ضعیف هستیم و در نتیجه در برابر این تکانه حتی در زمان‌هایی که درآمد بالایی داشتیم، آسیب‌پذیر بودیم.»
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات هم از پنج الزام برای هوشمندسازی خبر داد و گفت: «وزارت ارتباطات در حوزه شبکه، پردازش، حریم خصوصی، اعتبارسنجی و ایجاد و حفظ نیروی انسانی زیرساخت‌ها را فراهم کرده یا درصدد ایجاد زیرساخت است. در زیرساخت شبکه اینترنت ثابت در قعر جدول جهانی هستیم و این نیازمند توسعه اینترنت فیبر نوری است.»
وزیر ارتباطات همچنین تأکید کرد که برای ایجاد این الزامات، برای اولین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی، قانون برنامه هفتم یک فصل مجزا را به اقتصاد دیجیتال اختصاص داده که قدم مهمی است.
محرمیان هم از وضعیت نسبتاً مطلوب ایران در حوزه آمادگی هوشمندسازی خبر داد و گفت که نقشه راه بانکداری هوشمند در همین همایش رونمایی خواهد شد.
فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی در دهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت به نقش هوش مصنوعی در حکمرانی مالی و پولی کشور اشاره کرد و گفت: «هوش مصنوعی در حکمرانی باید به ما کمک کند و به یک بینش تبدیل شود. این تعریفی است که ما از هوش مصنوعی داریم و قصد داریم این دانش را در صنعت بانکداری توسعه دهیم.»
او افزود: «در سال 1400 رهبری فرمود در حوزه به‌کارگیری هوش مصنوعی باید جزو ۱۰ کشور برتر دنیا باشیم، پس وظیفه سنگین است و باید بتوانیم برنامه‌های مشخصی برای استفاده از هوش مصنوعی در بانکداری داشته باشیم.»
رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه در حوزه بانکداری الکترونیک وضعیت خوبی داریم گفت: «در جلساتی که با بانکداران مرکزی دنیا در ایران داشتیم، آنها زیرساخت‌های ما را دیده‌اند، مثل اینکه 75 درصد نظام پرداخت ما الکترونیک است. بانکداران جهان تعجب می‌کردند.»
با اقدامات بانک مرکزی، چک به یک ابزار قابل اعتماد تبدیل شد
او موفقیت دیگر حوزه بانکداری را در حوزه چک خواند و گفت: «اقدامات خوبی در حوزه چک انجام شده است. شما یادتان هست در سال‌های قبل چقدر بی‌اعتمادی نسبت به کسانی که چک صادر می‌کردند وجود داشت. امروز وضعیت ما خیلی بهتر شده است. الان 90 درصد چک‌ها صیادی است و قاعدتاً این خیلی روی قابل اعتماد شدن فضای تجارت تأثیر گذاشته و زندانی‌های چک کاهش پیدا کرده‌اند. سال 1402 زندانی چک به یک نفر در سه روز رسیده است. عملاً می‌بینید که چک به ابزار قابل اعتمادی در عرصه تجارت تبدیل شده است.»
فرزین همچنین به اقدام دیگر در حوزه احراز هویت غیرحضوری اشاره کرد و گفت: «دستورالعمل آن در بانک مرکزی صادر شده است. بانک‌ها هم خوب در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این حوزه بحث‌های حقوقی و فناورانه داشت که قاعدتاً باید این مسیر پیشرفت ادامه داشته باشد.»
12 میلیون حساب بانکی حقیقی و حقوقی تفکیک شده است
رئیس‌کل بانک مرکزی اقدام مؤثر بعدی بانک مرکزی را تفکیک حساب تجاری از شخصی خواند و گفت: «ما 12 میلیون و 300 هزار حساب را تفکیک کرده‌ایم. دو میلیون و 300 هزار حساب حقوقی است و 10 میلیون حساب حقیقی. این اطلاعات در حوزه پول‌شویی ما را قادر می‌کند نظارت دقیق‌تری داشته باشیم.»
او افزود: «سامانه دیگری که در بانک مرکزی خوب روی آن کار شده، سامانه «سیاق» است. این سامانه انقلابی در حوزه قوه قضائیه ایجاد کرده و رئیس قوه قضائیه هم بر آن تأکید کرده است. گفته می‌شود اجرای حکم از 200 روز به چهار دقیقه در سال 1402 کاهش پیدا کرده و بر کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌های قضایی تأثیر زیادی داشته است.»
نظارت بر بانک‌ها مطلوب نیست
فرزین در مورد آسیب‌شناسی نظام بانکی و کمک بانکداران در این زمینه گفت: «ما در بانک مرکزی و در نظام بانکی مشکلات بسیار زیادی داریم. اقدامات خوبی انجام شده، اما برای اینکه به بانکداری مرکزی مطلوب برسیم، راه طولانی در پیش داریم. من از منظر بانکداری مرکزی حرف می‌زنم. اول باید بانک مرکزی بتواند از هوشمندی استفاده کند. یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات ما نظارت است. هوشمندی می‌تواند ما را به سمت نظارت هوشمند ببرد. ما در بانک مرکزی در حوزه نظارت هوشمند مشکل داریم. ما بر بانک‌ها در خصوص قوانین و مقررات و رابطه آنها با مشتریان نظارت دقیقی نداریم. این یکی از معضلات بانکداری مرکزی کشور است. من بر اساس تجربه خودم در حوزه بانکداری می‌دانم خود بانک‌ها هم نظارت دقیقی بر عملکرد خودشان ندارند.»
او تأکید کرد: «ما باید بدانیم چطور می‌شود از دانش هوشمندسازی در توسعه نظارت در بانک مرکزی و نظام بانکی استفاده کنیم. معتقدم اگر بتوانیم یک نظارت دقیق بر بانک‌ها و گردش پول در کشور داشته باشیم، بسیاری از این نوساناتی را که در عرصه اقتصاد می‌بینیم، می‌توانیم کنترل کنیم، چون در اقتصاد هیچ‌چیز مهم‌تر از گردش پول نیست. ما باید پول را رصد کنیم و بدانیم این پول کجا می‌رود. ارز را باید رصد کنیم. پول یک کالای عمومی است. ما باید بتوانیم آن را رصد کنیم و این بیشتر از طریق سیستم بانکی صورت می‌گیرد. حکمرانی ریال که مطرح می‌شود موضوع اساسی ماست. پول ما باید حکمرانی لازم را داشته باشد.»
او به مسئله مراودات ارزی با ریال اشاره کرد و گفت: «من وقتی مراودات با کشورهای مختلف را بررسی می‌کنم می‌بینم با خیلی از کشورها ارز ما ردوبدل می‌شود، اما نظارت دقیقی وجود نداشته است. خیلی از آسیب‌ها ناشی از همین عدم نظارت‌ها و عدم اجرای مقررات است. همین بحث حوزه پول‌شویی یک بحث اساسی نظارتی است. ما ممکن است مقررات زیادی تنظیم کرده باشیم، اما چقدر روی آن مسلط هستیم و چه دانشی به ما کمک کرده که تسلط لازم را داشته باشیم؟»
او از پژوهشکده بانک مرکزی و صنعت درخواست کرد به بانک مرکزی کمک کنند تا بتوانند ریال و بانک‌ها را رصد کنند.
فرزین نگاهی آسیب‌شناسانه به مسئله تولید آمار و اطلاعات کرد و گفت: «روزانه اطلاعات مختلفی در مورد آمار تجاری کشور منتشر می‌شود. بانک مرکزی داده‌های اقتصاد کلان را منتشر می‌کند. قاعدتاً داده‌های اقتصاد کلان باید ابزاری برای سیاست‌گذاری و پیش‌بینی و ایجاد سیاست لازم برای جلوگیری از بحران‌ها باشد. در حال حاضر آمار و اطلاعات موجود این کمک را به ما نمی‌کند.»
رئیس بانک مرکزی با بیان اینکه آمار اصلاً به‌روز نیست و مبتنی بر اطلاعات گذشته گفت: «برای مثال دیتای تورم را ببینید؛ وقتی منتشر می‌شود مبتنی بر اطلاعات دو سال گذشته است. صورت کسر برای یک سال گذشته و مخرج برای یک سال قبل از آن است. این چه کمکی به من برای سیاست‌گذاری می‌کند؟ درحالی‌که داده‌های اقتصاد کلان در دنیا پیشرفت خوبی داشته است.»
فرزین از اینکه داده‌های اقتصاد کلان به ابزاری برای بحث‌های سیاسی تبدیل شده ابراز نارضایتی کرد و گفت: «ما باید منافع ملی آمار را حس کنیم نه منافع سیاسی را. باید ببینیم در بانک مرکزی توانسته‌ایم قیمت‌ها را کنترل کنیم یا نه؟ در تورم در کجا مشکل داریم؟ آیا تورم ناشی از پول ما بوده است؟ دیتای اقتصادی باید این کمک را به ما بکند.»
رئیس بانک مرکزی افزود: «در بانک مرکزی سیاست‌های خوبی اتخاذ می‌کنیم. سیاست ارزی اتخاذ می‌کنیم که در کنترل ارز مؤثر است. البته می‌گویند بانک مرکزی مسئول تورم و ارز است، ولی باید بگویم نهادهای مختلف درگیرند؛ اما بانک مرکزی مسئولیت اصلی را در پاسخگویی دارد و به این معنا نیست که همه این زنجیره دست بانک مرکزی است. اما ما باید آمار درستی تولید کنیم که هم به ما کمک کند و هم به مردم اطلاعات دقیقی بدهیم که بتوانند در پیش‌بینی‌شان نسبت به آینده از آن استفاده کنند.»
در پیش‌بینی تکانه‌های اقتصادی دچار مشکلیم
فرزین به اهمیت موضوع پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد اشاره کرد و گفت: «در پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد دچار مشکلیم. ببینید در سال‌های دهه 90 تاکنون چطور هر سال با تکانه‌های مختلف اقتصادی روبه‌رو شده‌ایم. تکانه‌هایی که اگر قدرت پیش‌بینی‌پذیری ما بیشتر بود آثارش کمتر می‌شد. دلیل اصلی بسیاری از این تکانه‌ها، خارج از کشور یا عوامل بیرونی است که در کنترل ما نیست. ولی ما باید پایداری لازم را داشته باشیم که وقتی تکانه‌ای ایجاد می‌شود، واکنش لازم را نشان داده و آثار منفی آن را کاهش دهیم.»
او تأکید کرد: «یکی از ابزارهای مهم پیش‌بینی‌پذیری این است که ما فعالان اقتصادی کشور بتوانیم هم خوب پیش‌بینی کنیم و هم پیش‌نگری کنیم و سیاست مناسب اتخاذ کنیم و اطلاعات مناسب را بدهیم تا آثار آن را بر کسب‌وکارهای اقتصادی کاهش دهیم و اقتصاد را پایدار کنیم.»
او گفت: «بخش عمده تحولات زیادی که در نرخ رشد ما اتفاق می‌افتد و تورم‌های بسیار بالایی که بر اقتصاد ما تحمیل می‌شود و سال‌هاست ادامه دارد، ناشی از همین است. اینکه به‌موقع نمی‌توانیم تصمیم مناسب را بگیریم و شوک‌های واردشده به اقتصاد را مدیریت کنیم.»
عده‌ای در خارج از کشور انتظارات ارزی منفی ایجاد می‌کنند
فرزین همچنین در مورد انتظارات گفت: «این برمی‌گردد به همین پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد. در مورد همین ارز، انتظاراتی در کشور ایجاد شده است. یک عده هر روز انتظارات منفی ایجاد می‌کنند. کسانی در خارج از کشور عملیات روانی علیه ما می‌کنند و می‌دانند که با عملیات روانی می‌توانند شاخص‌های اقتصادی ما را دچار اخلال کنند. در این مورد شک نکنید که عملیات روانی صورت می‌گیرد.»
او افزود: «همین دو، سه ماه اخیر را ببینید… تا آرامشی برقرار می‌شود، دو تا مصاحبه توسط چند نفر انجام و شایعاتی پخش می‌شود. یک روز می‌گویند فلان مقام آمریکایی و قطری و انگلیسی فلان حرف را زده‌اند. یک فنر مجازی هم درست کردند می‌گویند دو روز دیگر این فنر قیمت درمی‌رود. اول می‌گفتند اردیبهشت، بعد گفتند شهریور، الان می‌گویند آخر سال کسری بودجه دارند. همین‌طور انتظارات فعالان اقتصادی را برای یک تورم انتظاری بالا می‌برند. کسی که سرمایه‌گذاری کرده منتظر تورم بعدی است.»
وضعیت ذخایر ارزی کشور بسیار خوب است، اما نمی‌توانیم جزئیات را بگوییم
رئیس بانک مرکزی با بیان اینکه ما از نظر ارزی وضعیت بسیار خوبی داریم گفت: «ما برخی اطلاعات را نمی‌توانیم بدهیم؛ چون نه‌تنها عملیات روانی، بلکه عملیات واقعی می‌کنند. اما اطمینان داشته باشید هیچ مشکلی در ارز نداریم و تسلط ما بر ارز هم زیاد شده است. همین دیروز توافقات بسیار خوبی در مورد برقی‌کردن خودروها و واردات خودروی برقی با وزارت صمت شهرداری تهران داشتیم. منابع ارزی خوبی داریم، اما ارزمان را برای توسعه و زیرساخت کشور خرج می‌کنیم.»
او به فعالان اقتصادی هشدار داد و گفت: «ارز را مفت به کسی نمی‌دهیم. ارز دست هر کسی هست باید برگرداند. از این موضع اصلاً کوتاه نمی‌آییم. کسی اجاره ندارد در مورد ارز استثنا قائل شود. همه یکسان هستند. بانک مرکزی باید سیاست‌گذاری کند و همه ارز کشور باید برگردد و در خدمت رفاه کشور باشد. این سیاست اساسی کشور و بخشی از سیاست تثبیت ماست.»
رشد نقدینگی به شش درصد رسیده است
فرزین اضافه کرد: «ما نرخ رشد نقدینگی را به حدود شش درصد کاهش دادیم. این سیاست تثبیت، سیاست قطعی ماست. کوتاه هم نمی‌آییم. انتظارات‌تان را با سیاست تثبیت اصلاح کنید و به فنرهای خیالی که طراحی می‌کنند توجه نکنید. اینها (گروه‌های عملیات روانی) تولید تئوری هم می‌کنند. کسانی که فکر می‌کنم یک مقاله مالی بین‌المللی را در عمرشان نخوانده‌اند تئوری تولید می‌کنند. آنچه برای ما اهمیت دارد انتظارات است. اگر مردم به ما اعتماد نکنند و به کسانی که این تئوری‌ها را تولید می‌کنند اعتماد کنند، آن ادعاها محقق می‌شود. این یک جنگ روایت است؛ روایت ما و روایت آنها. روایت ما از تثبیت اقتصادی و روایت آنها از هرج‌ومرج و جهش‌های تورمی.»
رئیس بانک مرکزی از بانکداران خواست در این زمینه به بانک مرکزی کمک کنند تا جلوی شوک‌های ناشی از انتظارات را بگیرند. او به شوک‌های ارزی کشور اشاره کرد و گفت: «سال 90 که جهش ارزی داشتیم، مازاد تراز تجاری ما 55 میلیارد دلار بود، اما با اعمال تحریم‌ها ارزش ارز ما به یک‌سوم کاهش پیدا کرد. مگر ما در آن زمان کمبود ارز داشتیم؟ ما در بالاترین مازاد تراز تجاری بودیم. قیمت نفت 120 دلار در هر بشکه بود اما با فضای روانی اقتصاد به هم ریخت. هر شب توییت‌هایی که می‌زنند و موضوعاتی را منتشر می‌کنند را مرور کنید. یک عده کارشان همین است.»
کسری بودجه ۵۰۰_۴۰۰ هزار همت نیست
او به برنامه تثبیت برای امنیت و آرامش اقتصادی اشاره کرد و گفت: «با این حال در فضای انتظاراتی وضعیتی به وجود می‌آید که این تثبیت را موقتی می‌کند و شکست می‌خورد. اینها می‌گویند کسری بودجه 400 هزار و 500 هزار همت است. اولاً کسری بودجه دولت این نیست. دوماً اجازه نمی‌دهیم کسری بودجه ریالی شود. تمام بدنه دولت و بانک مرکزی به دنبال این است که اگر کسری بودجه‌ای هست، منجر به افزایش نقدیندگی نشود. کسانی که تئوری تولید می‌کنند مگر نمی‌گویند تورم ناشی از نقدینگی است؟ خب الان که نقدینگی کاهش پیدا کرده است.»
او خاطرنشان کرد: «در حوزه انتظاراتی باید دید هوشمندسازی چه کمکی می‌کند. من می‌دانم آنها با همین کانال‌هایی که ایجاد کردند و در این کانال‌ها که می‌گویند ربات است، عدد تولید می‌کنند و قصد دارند بی‌ثباتی در اقتصاد کشور به وجود بیاورند.»
از رمزارز در داخل کشور برای پول‌شویی استفاده می‌شد
رئیس بانک مرکزی درباره مسئله رمزارز گفت: «در رمزارزها ما سیاستی را از سال‌های قبل در بانک مرکزی تدوین کردیم. سیاست ما این بود که رمزارزها بتوانند به شکل قانونی به صادرات و واردات کمک کنند، اما محدودیت‌هایی در استفاده از رمزارزها در مبادلات داخلی ایجاد شده که متوجه مبارزه با پول‌شویی است. سیاست ما در چهارچوب سیاست‌های بسیاری از کشورهای دنیاست. تولید رمزارز بر اساس مقررات ما امکان‌پذیر است، اما در داخل برای جلوگیری از پول‌شویی مقرراتی وضع کردیم چون شواهدی داریم که در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گرفته و مجبور شدیم برخی حساب‌ها را ببندیم چون فهمیدیم از رمزارز برای پول‌شویی استفاده شده است.»
او به پیش‌نیازهای حقوقی رمزارز اشاره کرد و گفت: «باید دید آیا ضوابط فعلی برای مدیریت اقتصاد کافی است؟ ما کسب‌وکاری به موضوع نگاه نمی‌کنیم. ما متولی برقراری ثبات در اقتصاد هستیم. در نتیجه هر ابزاری کمک کند، استفاده می‌کنیم؛ اگر نکند استفاده نمی‌کنیم. تیمی در بانک مرکزی تشکیل شده تا در حوزه رمزارز مقررات تنظیم کرده و در اصلاح سیاست‌ها به ما کمک کند.»
وزیر ارتباطات از پنج الزام برای گذار به سمت بانکداری هوشمند خبر داد
زارع‌پور، وزیر ارتباطات در دهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با بیان اینکه در حوزه اقتصاد دیجیتال باید جهش داشته باشیم و این در برنامه هفتم توسعه به یک تکلیف تبدیل شده به پنج الزام و زیرساخت برای این منظور اشاره کرد.
او گفت: «از کابل‌کشی دریایی که امسال انجام شد تا ماهواره‌های ایرانی که برای اولین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی تصاویر باکیفیت بالا و رنگی داریم جزو حوزه‌های کاری متنوع بخش ارتباطات بوده است. اتفاقات خوبی افتاده که نویدبخش آینده درخشان در ارتباطات فناورانه کشور است.»
وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: «در اقتصاد دیجیتال باید به سهم 15 درصد برسیم و این یک هدف‌گذاری بسیار مهم برای اقتصاد کشور است. باید ظرفیت و سهم بخش دیجیتال را در اقتصاد افزایش دهیم. کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال در دولت تشکیل شده و اختیارات دولت تفویض شده است و یک هیئت دولت دوم جمع‌وجور ایجاد شده که موانع سر راه اقتصاد دیجیتال را بردارد. کارگروه تاکنون هشت جلسه تشکیل داده و زیرساخت‌های لازم در حال بررسی است. در بودجه سنواتی، دو سال است که بندهایی برای اقتصاد دیجیتال گنجانده شده است. در قانون هفتم توسعه برای اولین‌بار در تاریخ قانون‌نویسی، یک فصل متفاوت برای توسعه اقتصاد دیجیتال داریم . تقریباً چهار تا پنج درصد مواد 64 تا 67 و 103 و 107 لایحه قانون هفتم توسعه مربوط به این حوزه است.»
او افزود: «تکالیفی در قانون برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده و زیرساخت‌ها را برای حرکت به سمت هوشمندسازی پیش‌بینی کرده است.»
الزام اول بانکداری هوشمند، ایجاد زیرساخت شبکه‌ای است
وزیر ارتباطات یکی از الزامات بانکداری هوشمند را ایجاد زیرساخت‌های شبکه‌ای خواند و گفت: «تا زمانی که شبکه‌ای باکیفیت و باسرعت در همه کشور وجود نداشته باشد حرف از بانکداری الکترونیک هم نمی‌شود زد، چه برسد به هوشمندسازی.»
در زیرساخت ارتباطات ثابت، در قعر جدول جهانیم
زارع‌پور افزود: «در برخی حوزه‌ها کمبود جدی داشتیم. همین سایت «اسپیدتست» را ببینید. ما در ارتباطات موبایل در میانه جدولیم و در ارتباطات ثابت در قعر جدول؛ درحالی‌که در همه جای دنیا تمرکز را روی ارتباطات ثابت مبتنی بر فیبر آورده‌اند. بیشتر ترافیک مصرفی مردم، ترافیک ثابت است. وای‌فای مبتنی بر فیبر سرعت نامحدود می‌تواند به کاربر بدهد. هفته قبل افتتاحی در اراک داشتیم. در منزل یکی از شهروندان سرعت 800 مگابیت بر ثانیه ارائه شد. اکنون به سمتی می‌رویم که سرعت گیگابیت بر ثانیه بدهیم. مقدمه این کار این است که فیبر نوری همه‌جا رفته باشد. یکی از رویکردهای دولت این است که زیرساخت را فراهم کنیم که اولین نیازمندی برای هوشمندسازی است.»
او خاطرنشان کرد: «بیش از چهار میلیون خانوار تحت پوشش قرار گرفته‌اند و در 200 شهر از 1400 شهر کوچک و بزرگی که در کشور است، این زیرساخت ایجاد می‌شود. حفاری‌ها انجام شده و تا پایان سال پوشش آن به هشت میلیون خانوار می‌رسد. این انقلابی در ارتباطات کشور است و چهره ارتباطات کشور را تغییر می‌دهد و بزرگترین پروژه تاریخ ارتباطات کشور می‌شود. تصور کنید 1400 شهر باید بسیج شوند و همه کوچه‌ها و خیابان‌ها حفاری شوند تا سرعت بالا برود.»
زارع‌پور افزود: «در قانون هفتم توسعه این تبدیل به تکلیف شده و تا پایان برنامه این امکان باید به اتصال تبدیل شود؛ یعنی پنج سال آینده باید همه به اینترنت فیبر نوری متصل شوند.»
الزام دوم هوشمندسازی: زیرساخت پردازشی
وزیر ارتباطات به الزام بعدی برای هوشمندسازی اشاره کرد و گفت: «نیازمندی دوم، ایجاد زیرساخت‌های پردازشی است. یکی از الزامات هوش مصنوعی این است که در کمترین زمان داده‌های زیادی پردازش شود. در قانون هفتم تکلیف شده با همکاری بخش خصوصی زیرساخت پردازشی لازم ایجاد خواهد شد. در برنامه ما در وزارت ارتباطات در سه نقطه قطب‌های مرکز داده ایجاد شده است. با این زیرساخت‌ها ما می‌توانیم حداکثر استفاده را از هوش مصنوعی در کشور ببریم.»
الزام سوم هوشمندسازی: اعتبارسنجی
زارع‌پور به الزام سوم اشاره کرد و گفت: «برای این داده‌ای که شما در اعتبارسنجی در بانک نیاز دارید، کار بزرگی که در دولت انجام شده، حرکت به سمت دولت هوشمند است. برای این منظور چند اتفاق باید رخ بدهد. برای مثال برای افتتاح حساب نباید نیاز به مراجعه حضوری وجود داشته باشد و نیازی به ارسال هیچ مدرکی نباید باشد. این خدمت در هر ساعتی از شبانه‌روز باید فراهم باشد.»
او لازمه اعتبارسنجی غیرحضوری بدون مدرک را دسترسی به دیتای بقیه دستگاه‌ها خواند و توضیح داد: «یعنی سرویسی باید باشد که فرد را احراز هویت کند. برای این منظور باید به داده‌های مالیاتی فرد، حتی گاه سوابق اجتماعی فرد در اعتبارسنجی دسترسی وجود داشته باشد. اینکه تخلف رانندگی داشته است؟ شهروند خوبی بوده؟ قابل اعتماد است؟ این داده‌ها در اختیار حاکمیت است و با اجازه مردم می‌تواند در اختیار دستگاه‌ها قرار بگیرد تا کار مردم تسریع شود.»
وزیر ارتباطات افزود: «الان پایگاه مدارک تحصیلی ایجاد شده و خدمات می‌دهد. در قانون هفتم توسعه تصویب شده که همه دستگاه‌ها سالی 20 درصد از خدمات‌شان را هوشمند کنند. لازمه این کار، لینک شدن دستگاه‌ها با هم است. سال گذشته در مجلس قانونی تصویب شد که مترقی و پیشرفته بود؛ قانون داده و اطلاعات ملی. در این قانون برای اولین‌بار گفته شده اگر دستگاهی نیاز به اطلاعات دستگاه دیگری داشت و آن دستگاه در اختیار قرار ندهد، ضمانت اجرایی دارد و جرم‌انگاری شده است. این باعث شده در یک سال گذشته بسیاری از خدمات آنلاین شود.
او افزود: «در مرکز ملی تبادل اطلاعات کشور این خدمات در اختیار دستگاه‌ها قرار می‌گیرد. سال گذشته بیش از هفت میلیارد تراکنش داده داشتیم. هر یک از این تراکنش‌ها یعنی یک مراجعه حضوری و طلب یک مرکز. در قانون هفتم گفته شده این داده‌ها را در اختیار بخش خصوصی هم قرار دهیم.»
الزام چهارم هوشمندسازی: حفظ حریم خصوصی
وزیر ارتباطات گفت: «الزام چهارم برای هوشمندسازی این است که مردم خیال‌شان راحت باشد که این داده‌ها مورد استفاده نادرست قرار نمی‌گیرد. ما به‌زودی لایحه حریم خصوصی را به مجلس می‌فرستیم که این مشکل حل شود.»
الزام پنجم هوشمندسازی: تأمین و حفظ نیروی انسانی
زارع‌پور الزام پنجم را بحث نیروی انسانی خواند و گفت: «تک‌تک مدیران محترم بانکی چالش جدی تأمین و نگهداشت نیروی انسانی دارند. این جدی است و باید به آن توجه کرد. در برنامه هفتم توسعه به دولت تکلیف شده که سالی 100 هزار تا 500 هزار نیروی ماهر در اقتصاد دیجیتال آموزش بدهیم.»
او تأکید کرد: «این پنج الزام برای گذار از بانکداری الکترونیک به بانکداری هوشمند است. وقتی بانکی می‌تواند بدون مراجعه حضوری افتتاح حساب کند نشان می‌دهد که با همین زیرساخت‌های حقوقی موجود، این کار شدنی است.»
زارع‌پور گفت: «همه دستگاه‌ها مکلف شده‌اند اگر سرویسی در مرکز ملی اطلاعات ارائه شده، حق گرفتن مدرک به صورت کاغذی یا فایل را برای آن ندارند. شبکه بانکی باید به همین سمت حرکت کند.»
او همچنین از حوزه بانکی درخواست کرد در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند حضور فعالی داشته باشند، چون قرار است همه خدمات دولتی در این درگاه ارائه شود. بیش از 3000 خدمات در این درگاه ارائه می‌شود. بر اساس قانون بودجه امسال تمام خدمات دستگاه‌های دولتی باید تا آخر این ماه از این طریق ارائه شود و 20 درصد هم هوشمند باشد.
بیش از 98 درصد پول در ایران به صورت الکترونیک تبادل می‌شود
زارع‌پور گفت: «ما جزو کشورهای پیشرو در حوزه بانکداری الکترونیک هستیم و بیش از 98 درصد پول ما به صورت الکترونیک تبادل می‌شود. ما باید با همین سرعت جلو برویم و لازم است به فناوری‌های جدید در نظام‌های پرداخت اقبال نشان بدهیم. فین‌تک‌ها یک فرصت برای نظام بانکداری کشور هستند. اینها رقیب نیستند، بلکه شریک نظام بانکداری هستند.»
بانک‌ها خدمات‌شان را به پیام‌رسان‌های داخلی ببرند
زارع‌پور تأکید کرد: «بسیاری از خدمات پنجره دولت هوشمند از طریق پلتفرم‌های پیام‌رسان داخلی ارائه می‌شود. اگر بتوانیم خدمات بانکی را هم از طریق پیام‌رسان‌های داخلی ارائه کنیم در تسهیل دسترسی مردم به خدمات بانکی قدم مهمی برداشته‌ایم.»
معاون بانک مرکزی: بازار فناوری مالی حوزه خوبی برای ورود سرمایه‌گذاران است
مهران محرمیان، معاون بانک مرکزی در دهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت مروری بر نظام‌های پرداخت فعلی کشور کرد و گفت: «رشد و شتاب تراکنش‌ها و اقبال به تراکنش‌های الکترونیک ادامه دارد. در نگاهی به تحقیقات بین‌المللی به این نتیجه رسیدیم که نرخ رشد بازار فناوری مالی در جهان در ۱۰ سال گذشته بالا بوده و تفاوت معناداری با ایران ندارد. همه جای دنیا در حال رشد است. نرخ متوسط درآمدهای خالص فناوری مالی در همه‌جا رشد داشته و در خاورمیانه عدد رشد بیشتر است؛ هرچند اندازه بازار کوچک‌تر است. این حوزه زمینه خوبی برای ورود سرمایه‌گذاران است.»
معاون بانک مرکزی با بیان اینکه هوش مصنوعی مهم‌ترین حوزه از نظر بانکداران جهان است به یک پژوهش جهانی توسط دانشگاه آکسفورد اشاره کرد که میزان آمادگی کشورها در هوش مصنوعی را سنجیده است.
آمادگی ایران برای ورود به حوزه هوش مصنوعی متوسط است
به گفته محرمیان، این پژوهش آمادگی ایران در حوزه هوش مصنوعی را متوسط ارزیابی کرده است.
معاون رئیس بانک مرکزی به نتایج این پژوهش اشاره کرد و گفت: «خوشبختانه به‌طور کلی ما در حوزه داده و زیرساخت در وضعیت خوبی قرار داریم. در حوزه فناوری وضعیت نسبتاً خوب ارزیابی شده و با سیاست‌گذاری خوبی که شده این وضعیت بهتر هم خواهد شد. همین الان شرکت‌هایی که کسب‌وکار اصلی آنها هوش مصنوعی است رو به افزایش است.»
او افزود: «بانک مرکزی برنامه‌هایی در سال‌های گذشته در این حوزه داشته که در نهایت منجر شده به خدماتی عملی. در سطوح مختلف کاربرد هوش مصنوعی، ما یکسری خدمات پایه داریم. در حوزه خدمات عمومی پایه، مواردی مانند تبدیل متن به گفتار و متن به متن و گفتار به متن چیزهایی است که باید توسعه پیدا کند. بسیاری از افراد الان از اپلیکیشن‌های تبدیل صوت به متن خارجی استفاده می‌کنند که مخاطرات امنیتی دارد. بهتر است نرم‌افزارهای ایرانی به ارائه خدمت بپردازند.»
او گفت: «بانک‌ها می‌توانند در حوزه تشخیص اشکالات سامانه‌ها و پیش‌بینی روند تعاملات مالی افراد و ارائه خدمات شخصی‌سازی‌شده به افراد از این محصولات استفاده کنند؛ محصولانی که بر مبنای هوش مصنوعی است.»
بانک مرکزی در حال ایجاد مقررات قابل خواندن توسط ماشین است
محرمیان به برنامه بانک مرکزی برای ایجاد مدل زبانی اقتصاد پولی و بانکی اشاره کرد و گفت: «قصد داریم مقرراتی که توسط ماشین قابل خواندن باشد ایجاد کنیم. بخشنامه‌های بانک مرکزی باید قابل خواندن توسط ماشین باشند و به‌صورت خودکار در سامانه‌های حوزه پولی و بانکی اجرا شوند و نیاز به شخص میانجی نباشد که قانون را ترجمه کند. این کار باید به‌صورت خودکار انجام شود.»
بانک مرکزی شبکه‌های اجتماعی را برای پیش‌بینی انتظارات تورمی رصد می‌کند
محرمیان اضافه کرد: «در خصوص انتظارات تورمی، کارهای خوبی با استفاده از پایش شبکه‌های اجتماعی انجام شده است. ما ساعتی یک‌بار می‌فهمیم که انتظارات تورمی چه تغییراتی داشته است.»
رونمایی از نقشه راه هوش مصنوعی در صنعت بانکی
محرمیان گفت: «مصوبه‌ای برای ایجاد یک مرکز تخصصی برای هوش مصنوعی گرفته‌ایم. نقشه راه هوش مصنوعی در صنعت بانکی تدوین شده و به‌زودی در همین همایش رونمایی می‌شود.»
او خاطرنشان کرد: «در بسیاری از حوزه‌های بانکی فاصله زیادی با دنیا داریم و نقطه کلیدی جبران این فاصله، اعتبارسنجی است. مدل جدید اعتبارسنجی دو خصوصیت مهم دارد؛ یکی بحث پوشش است. الان 30 درصد ایرانی‌ها امتیاز اعتباری دارند. با مدل جدید این آمار به 100 درصد خواهد رسید. یعنی همه ایرانی‌ها دارای امتیاز اعتباری می‌شوند و با دریافت اعتبار جدید، سقف اعتبارشان افزایش پیدا می‌کند.»
معاون بانک مرکزی به اهمیت دقت سنجش اشاره کرد و گفت: «با استفاده از هوش مصنوعی، دقت سنجش به 88 درصد رسیده است. بهترین‌های دنیا دقت سنجش 94درصدی دارند؛ یعنی فاصله ما با دنیا کم شده است. اما چرا هنوز عملیاتی نشده؟ چون ما مشغول رایزنی برای دریافت مجوز استفاده از اطلاعات دستگاه‌های مختلف بودیم. مثل جریمه‌های راهنمایی و رانندگی، محکومیت‌های قضایی، بدهی‌های مالیاتی، درآمد، دهک‌بندی افراد در سامانه وزارت رفاه برای دریافت یارانه و موارد دیگری که در شبکه بانکی است. چالش‌های این موارد تقریباً برطرف شده و وارد ریزه‌کاری‌های فنی شده‌ایم که با انجام آن به‌زودی شاهد عملیاتی شدن آن خواهیم بود.»
بانک مرکزی پل ارتباطی بین فین‌تک‌ها و بانکداری است
محرمیان در مورد بانکداری باز گفت: «ما پل ارتباطی بین فین‌تک‌ها و بانکداری ایجاد می‌کنیم و این به خلق ارزش و نوآوری برای مردم می‌انجامد؛ اما مخاطرات امنیتی و حفظ حریم خصوصی افراد و سیاست‌های پولی و مبارزه با پول‌شویی در میان است که باید برطرف شود. ما بنا نداریم در این حوزه مجوز صادر کنیم، بلکه کار ما ایجاد چهارچوب در قالب مقرراتی است که به فعالان این حوزه ابلاغ می‌شود.»
با اصلاح نظام کارمزد خدمات بانکی، اعتماد به ارائه‌دهنده خدمات را بالا بردیم
محرمیان به آثار اصلاح نظام کارمزد خدمات بانکی اشاره کرد و گفت: «در حوزه پرداخت و خریدهای الکترونیک با دستگاه کارت‌خوان، اقدام به ساماندهی کرده‌ایم. هدف ما ایجاد رشد در درآمد بانک‌ها و ورود منابع جدید به اکوسیستم پرداخت کشور بود. الان این اطمینان به حوزه پرداخت به نحوی ایجاد شده که مردم دیگر پول نقد حمل نمی‌کنند و این به دلیل امنیتی است که حوزه‌های ارائه خدمات پرداخت ایجاد شده است.»
او به رمزارز بانک مرکزی با عنوان ریال دیجیتال اشاره کرد و گفت: «بسیاری از بانک‌های مرکزی دنیا در حال کار روی این موضوع هستند و ما جزو بانک‌های مرکزی پیشرو هستیم.»
مدل سنجش تجربه مشتریان به‌زودی اجرایی می‌شود
محرمیان بر اهمیت تجربه دیجیتال مشتری تأکید کرد و گفت: «اگر برای مردم ارزش ایجاد نشود و از خدمات راضی نباشند، انگار کاری برای آنها انجام نشده است. بازار بر اساس میزان رضایت مردم از خدمات واکنش نشان می‌دهد. اگر بشود نیازمندی‌های مشتری را رصد کرد و پاسخ مناسب را به آن داد که شکاف تجربه مشتری پر می‌شود. ما یک مدل سنجش تجربه مشتریان را به‌زودی اجرایی می‌کنیم. از بانکداران خواهش می‌کنم رصد نیازمندی‌های مشتریان را جدی بگیرند.»