پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در پنل آینده باز بررسی شد / آیا تعیین چهارچوب به رشد فینتکها کمک می‌کند؟
پنل «آینده باز» در خلال هجدهمین رویداد فیناپ روز گذشته، پانزدهم تیرماه با حضور صادق فرامرزی، نایب‌رئیس نظام صنفی رایانه‌ای تهران؛ محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت؛ محمد صادقی، مدیرعامل هلدینگ بهسازان ملت؛ میثم عسگری، مدیرعامل سامانه نگار حامی بیمه (سنحاب) و حمید بنائیان، معاون فناوری اطلاعات بانک آینده به میزبانی میثم سلیمانی، دبیر رسانه‌های آنلاین کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار برگزار شد.
موضوع اصلی این پنل بررسی روند همکاری بانک‌ها با شرکت‌ها و کسب‌وکارهای حوزه فین‌تک با توجه به چهارچوب‌ها و استانداردهای حال حاضر بود. محمد صادقی معتقد است بدون یک استاندارد و چهارچوب معین برای همکاری با فینتکها و ارائه ای‌پی‌آی و دیتا به آنها نتیجه خاصی حاصل نمی‌شود. بنائیان نیز معتقد است در حال حاضر همکاری خوبی صورت گرفته و آن‌طور که به نظر می‌آید تهدیدی در این حوزه وجود ندارد و بانک‌ها هم از این همکاری استقبال می‌کنند و حتی میان آنها رقابت وجود دارد. از طرفی صادق فرامرزی معتقد است هر نوع چهارچوب‌سازی مناسب ایجاد فضای همکاری با شرکت‌های نوآور نیست و بهتر است قوانین و چهارچوب‌های جدیدی برای این زمینه با پرس‌وجو از کارشناسان طرح شود تا اینکه کار همانند حوزه پرداخت به یک سامانه حاکمیتی تمرکزگرا که متضاد با نوآوری و رشد است سپرده شود.
فناوری خودش را تحمیل می‌کند
حمید بناییان در ابتدای پنل در خصوص تأثیر اوپن ای‌پی‌آی‌ها بر رقابتی‌تر شدن اکوسیستم نوآوری کشور گفت: «فناوری به دلیل ایجاد سهولت و دسترسی‌پذیری و کاهش بهای تمام‌شده در نهایت خود را به کسب‌وکارها تحميل می‌کند و قطعاً مورد استقبال کسب‌وکارهای هوشمند هم قرار می‌گیرد. اما این فضا برای کسب‌وکارهایی که قدمت بیشتری دارند می‌تواند تعارضاتی ایجاد کند که روند تغییر و تحول سخت‌تر شود.»
او در ادمه در خصوص مقاومت‌هایی که در بخش سنتی بانکداری کشور برای همکاری با فینتکها وجود دارد گفت که تلاش من این است در همکاری بانک‌ها و فینتکها نگاه تهدیدی وجود نداشته باشد و همه چیز برمبنای اعتماد دوطرفه صورت گیرد.
مالکیت داده یا حاکمیت داده
صادق فرامرزی در ادامه پنل در توضیح موضع‌گیری بانک‌ها برای ارائه دیتا به کسب‌وکارهای حوزه فین‌تک عنوان کرد: «به نظر می‌آید از سال ٩٨ راه پرامیدی را در حوزه بانکداری باز آغاز کرده‌ایم و با وجود همه سختی‌هایی که وجود داشت و هم‌اکنون هم وجود دارد در حال حاضر هم اوضاع تفاوت زیادی نکرده و خیلی از مسائل مانند گذشته است.»
فرامرزی گفت: «در حال حاضر در بانکداری باز مالکیت داده به حاکمیت داده تغییر پیدا کرده و داده از سمت بانک‌ها و نهادهای مالی به موضوعی بسیار حساس بدل شده است. بنابراین به نظر می‌رسد اگر قوانین حاکمه و جی‌دی‌پی‌ار شکل بگیرند شرایط همکاری بانک‌ها با کسب‌وکارهای حوزه فین‌تک تغییر کند.»
به اعتقاد فرامرزی در همه این سال‌ها بانک‌ها در ارائه خدماتی که هنوز قانون مشخصی در مورد آنها وجود ندارد بسته به شجاعت‌شان رفتار می‌کنند و به نظر می‌رسد تا امروز بانک‌های دولتی و بزرگ‌تر در موضوع مدیریت ریسک همکاری با فینتکها سخت‌گیرتر بوده‌اند.
بانک‌ها به صرف ریسک اهمیت بیشتری می‌دهند
اما محمدصادقی، مدیرعامل شرکت بهسازان ملت در خصوص صحبت‌های فرامرزی نظر دیگری دارد. او معتقد است ابتدا باید درک درستی از شجاعت مورد نظر وجود داشته باشد و بدانیم که در مورد چه چیزی باید شجاع باشیم. صادقی توضیح داد: «ما استاندارد درستی نداریم و اتفاقاً ریسک برای بانک‌ها اهمیت کمتری از صرف ریسک دارد و اگر ورود به یک ریسک صرف اقتصادی داشته باشد بانک‌ها آن را بررسی می‌کنند.»
بنابراین صادقی معتقد است چون فضای استاندارد و چهارچوب مشخصی برای همکاری و ارائه ای‌پی‌آی و دیتا به فینتکها وجود ندارد بانک‌ها کمتر به سمت ارائه دیتا به کسب‌وکارهای فین‌تکی رفته‌اند.
او در ادامه تأکید کرد: «اگر یک بانک به یک کسب‌وکار فین‌تکی یا استارتاپی سرویس‌دهی کند برای او مشخص نیست که چه استفاده‌ای از آن دیتا و سرویس صورت می‌گیرد؛ چراکه به هر حال بانک‌ها مسئول دیتای مشتریان هستند و فضای این نوع سرویس باید با تعیین چهارچوب، شفاف شود.»
همکاری بانک‌ها و اکوسیستم نوآوری با آزمون و خطا شکل می‌گیرد
محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت در ادامه پنل با بیان اینکه همکاری با کسب‌وکارها نوآور به هر حال سطحی از تهدید را به همراه دارد توضیح داد: «ریسک شهرت یکی از تهدیدات همکاری با کسب‌وکارهای نوآور است. واضح است که یک استارتاپ حوزه فین‌تک اقدامات جدی و مهمی در حوزه کنترل ریسک انجام نمی‌دهد و این اتفاقا مزیت کسب‌وکارهای نوآور است که باید جسورتر باشند.»
به اعتقاد شریعتمدار باید یک یا چند بازیگر باهوش با طراحی یک مدل کسب‌وکار که برای بانک‌ها جذاب و قابل پذیرش باشد درهای این همکاری را باز کنند. او تأکید کرد که همکاری میان بانک‌ها و فینتکها با آزمون و خطا ادامه پیدا می‌کند تا در نهایت یک چهارچوب و مدل مشخص براساس تجربه برای آن به وجود آید.
لندتک‌ها؛ مثال بارز استقبال بانک‌ها از همکاری با کسب‌وکارهای نوآور
معاون فناوری اطلاعات بانک آینده در ادامه این پنل گفت: «با احترام برای دوستانم به نظر من استفاده از واژه تهدید برای همکاری بانک‌ها و فینتکها درست نیست. در مقام عمل هم تا امروز در بانک‌های خصوصی در تلاش برای جذب پلتفرم‌های بانکداری باز رقابت تنگاتنگی وجود داشته است.»
بنائیان تأکید کرد: «حداقل تا جایی که من می‌دانم دید و نگاه برخی از بانک‌های کشور در خصوص همکاری با فینتکها مبتنی بر تهدید نیست و اتفاقاً موضع این بانک‌ها بیشتر مبتنی بر استفاده از فرصت همکاری با پلتفرهای نوآور برای توسعه بازار و جذب منابع است.»
به گفته بنائیان گردش مالی اخیر لندتک‌های کشور که با نرخ نکول پایین‌تر از انتظاری هم همراه بوده نشان‌دهنده تمایل بانک‌ها برای همکاری با کسب‌وکارهای نوآور است.
او در ادامه تأکید کرد که فضای اعتماد برای همکاری کسب‌وکارها مناسب نیست و در همکارهایی این‌چنینی فضای همکاری برد-برد می‌تواند تأثیرات بسیار مثبت‌تری به همراه داشته باشد.
بیمه تعامل بهتری با کسب‌وکارهای نوآور دارد تا بانک
میثم عسگری، مدیرعامل شرکت سامانه نگار حامی بیمه (سنحاب) در ادامه پنل در خصوص موضوعات مطرح‌شده در صنعت بیمه عنوان کرد: «بیمه با بانکداری متفاوت است و در بیمه با موضوعی مواجه هستیم با عنوان نمایندگان سنتی که به صورت مویرگی با مردم در سطح جامعه تعاملات سنتی داشته‌اند و مشتری جذب می‌کنند و در بانکداری چنین موردی وجود ندارد و تعامل مردم و بیمه با مردم و بانک بسیار متفاوت است. بنابراین ورود فناوری برای نمایندگان فروش بیمه که بخش سنتی‌تر بیمه‌اند بسیار حساسیت‌زاست.»
عسگری در ادامه گفت: «پیش می‌آید که بازیگران سنتی بیمه نسبت به عملکرد بخش آنلاین اعتراض کنند و فعالیت آنها را خلاف قانون بدانند. از طرفی کسب‌وکارهای آنلاین بیمه‌ای نیز اعتراض می‌کنند که رگولاتوری بیمه شرایط پیشنهادی بهتر و متنوع‌تری برای فعالیت بخش سنتی ارائه می‌دهد.»
او تأکید کرد: «تلاش بیمه مرکزی این است که تا جای ممکن رقابت را در فضای کسب‌وکارهای بیمه‌ای افزایش دهد.»
او در ادامه در خصوص موضوعاتی که در شباهت فعالیت‌های سنحاب در فصای بیمه با شرکت شاپرک در فضای بانک و پرداخت وجود دارد گفت: «سنحاب اصلاً نمی‌تواند شاپرک حوزه بیمه باشد؛ چراکه جنس فعالیت‌های سنحاب بسیار متفاوت است و پیچیدگی‌های حوزه بیمه بیشتر است.»
به اعتقاد عسگری طبق قواعدی که بعضاً حتی سنتی هم هستند انعطاف بیمه مرکزی نسبت به بانکداری بسیار بهتر است و زمین بازی را برای ورود کسب‌وکارهای آنلاین باز گذاشته است.
او در ادامه توضیح داد: «ما در بیمه مرکزی به فکر طراحی بازاری برای نمایندگان سنتی هستیم که آنها هم بتوانند در مقیاس محلی به صورت آنلاین خدمات‌رسانی کنند.»
فینتکها علاوه بر بانکداری به بازار سرمایه و بیمه هم توجه کنند
حمید بنائیان نیز در ادامه تأکید کرد که فینتکها نباید فقط در حوزه بانکداری تمرکز کنند و بهتر است به سایر حوزه‌ها نظیر بازار سرمایه و بیمه نیز توجه کنند. او گفت: «به عنوان مثال در یک مدل همکاری که میان مجموعه ارتباط فردا و شرکت جیبیت به وجود آمده و به زودی رونمایی می‌شود سعی کردیم تمرکز را به سمت بازار سرمایه ببریم و سعی کنیم ترکیبی از خدمات بانک و بازار سرمایه ارائه کنیم.»
شریعتمدار نیز در خصوص این همکاری توضیح داد: «همکاری اخیر ارتباط فردا و جیبیت در راستای امور مالی تعبیه شده است که بتوانیم خدمات بیشتری را به صورت یکپارچه و خارج از دامنه بانک ارائه کنیم.»
انحصار تصمیم‌گیری و حذف ریسک‌ها به جای مدیریت آنها
صادق فرامرزی در ادامه پنل در خصوص فضای همکاری بانک‌ها و فینتکها ضمن تأکید بر اینکه کلماتی مانند «اعتماد» که منشأ اخلاقی دارند در دنیای فناوری و نوآوری جایگاه ندارند گفت: «در مدلی که در دنیا مرسوم است و با نخبگان این صنعت جمع‌آوری شده کسب‌وکارها را اهلیت‌سنجی می‌کنند و بعد به هر کسب‌وکار یک CA خاص تعلق می‌گیرد که می‌توانند معادل آن با بانک‌ها و سایر نهادها همکاری کنند و این چهارچوب نحوه همکاری را تا حدود زیادی مشخص و فضا را شفاف می‌کند.»
به گفته فرامرزی، هاب ملی هم نوع دیگری از تعیین چهارچوب فعالیت کسب‌وکارهای نوآور در برخی کشورها نظیر چین است.
او توضیح داد: «تمام سامانه‌های نظارت در رگولاتوری ایران نیز به نظارت متمرکز علاقه‌مند هستند. از نظارت بر اینترنت که عنوان صیانت مطرح و در نهایت با یک نام دیگر اجرا شد تا نظارت بر موضوعات دیگر.»
به گفته فرامرزی، یکی از مهم‌ترین مصائب اقتصاد نوآوری تعدد قوانین است و اتفاقاً در حال حاضر راجع به حوزه‌ای صحبت می‌کنیم که تعدد قوانین ندارد.»
او توضیح داد: «دو راه برای ادامه وجود دارد؛ یا قانون بنویسیم یا اینکه از یک هاب مرکزی برای کنترل استفاده کنیم.»
او گفت: «یکی از دلایل توقف رشد صنعت پرداخت کشور وجود سامانه‌ای است که گرفتاری‌های بسیاری برای این حوزه ایجاد کرد.»
به اعتقاد فرامرزی ورود سامانه‌های متمرکز حاکمیتی به معنای انحصار تصمیم‌گیری و حذف ریسک به جای مدیریت آن است.
شریعتمدار نیز معتقد است سامانه‌های متمرکز حاکمیتی به دلیل خاصیت و ذات‌شان هر موجودیت دیگری را ممنوع می‌کنند و این دقیقاً برخلاف ذات نوآوری است که معنای آن تولد دوباره موجودیت‌ها و نقش‌های جدید است.
او ادامه داد: «طبیعتا اینکه سامانه‌ای از سمت بانک مرکزی تصمیم‌گیری در مورد همه امور را برعهده بگیرد و همه کارها را انجام دهد آسان‌تر از این است که یک نظام تنظیم‌گری کارشناسی‌شده ایجاد شود.»
