پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در مراسم اختتامیه سومین دوره رویداد فیس‌کاپ مطرح شد / آخرین وضعیت احراز هویت غیرحضوری در بانک ملی، ثبت‌احوال و همراه اول
در نشستی تخصصی در مراسم اختتامیه سومین دوره رویداد فیس‌کاپ توضیحاتی درباره آخرین وضعیت احراز هویت غیرحضوری در بانک ملی، ثبت‌احوال و اپراتور همراه اول مطرح شد. اجرای موبایل‌کانکت اپراتور همراه اول، ثبت شماره و نشانی قانونی در ثبت احوال برای ارسال به دستگاه‌های اجرایی به منظور ارائه خدمات غیرحضوری و افتتاح غیرحضوری سه میلیون حساب بانکی در بانک ملی از جمله موارد مطرح‌شده در این نشست است.
مراسم اختتامیه سومین دوره رویداد فیس‌کاپ در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری با حضور و سخنرانی مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس؛ رضا باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات و میلاد سجادی، مدیرعامل مرکز نوآوری نکسترا برگزار شد.
مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس در ابتدی مراسم اظهار کرد: «پیشرفت‌های اخیر در حوزه هوش مصنوعی و اخبار منتشرشده آن نشان می‌دهد که هوش مصنوعی به عصر طلایی خود نزدیک شده است. سرمایه‌گذاری عظیم کشورهای همسایه در حوزه هوش مصنوعی حکایت از آن دارد که اگر امروز به فکر تعیین نقشه راه، سرمایه‌گذاری و ریل‌گذاری در این بخش نباشیم، نه‌تنها از کشورهای پیشرفته بلکه به طور جدی از همسایگان نیز عقب خواهیم ماند و هر روز که می‌گذرد جبران این فاصله سخت‌تر خواهد بود.»
او در ادامه بیان کرد: «فرمایشات نیمه خرداد رهبر خردمند انقلاب در خصوص اقتضائات دوران جدید هوش مصنوعی و انقلاب صنعتی چهارم و همچنین رهنمودهای ارزشمند ایشان در دیدار با نخبگان در سال 1400 در خصوص لزوم تلاش در ارتقای جایگاه کشور در زمینه هوش مصنوعی و همچنین اسناد بالادستی توسعه فضای مجازی باعث لزوم برگزاری رویدادهایی مشابه فیس‌کاپ در جهت پیشبرد ارتباط مؤثر و پیوسته نظام تنظیم‌گری حاکمیت، صنعت و دانشگاه می‌شود. برگزاری چنین رویدادهایی ضمن افزایش انگیزه نسل جوان و شکوفایی اکوسیستم نوآوری باعث پویایی چرخه اقتصاد دیجیتال کشور مشخصاً در حوزه هوش مصنوعی خواهد شد.»
توانگر با بیان اینکه در دوره‌ای که بحث مهاجرت موجب نگرانی تصمیم‌گیران شده، تربیت نیروی متخصص حوزه‌های مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم، بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد و چه بهتر که این موضوع در حوزه ترند دنیا یعنی هوش مصنوعی یکی از مهم‌ترین فناوری‌های تأثیرگذار یک دهه آینده باشد، گفت: «طبق گزارش‌های مختلف، ارزش اقتصادی حوزه هوش مصنوعی در دهه جاری رشد چشم‌گیری خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود ارزش نزدیک به 100 میلیارد دلاری اقتصاد هوش مصنوعی تا سال 2030 بیست‌برابر شود و نزدیک به دو تریلیون دلار باشد.»
اقتصاد هوش مصنوعی جایگزین مناسب اقتصاد نفتی
رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اعلام اینکه برترین‌های حوزه فناوری در عرصه فضای مجازی نظیر گوگل، مایکروسافت، فیسبوک و آمازون وارد رقابت جدی در حوزه هوش مصنوعی شده‌اند در این خصوص توضیح داد: «به‌عنوان مثال، مایکروسافت دو مرتبه در سال 2019 و 2021 چند میلیارد دلار روی شرکت open ai مالک Chat GPT سرمایه‌گذاری کرده است. بنابراین در شرایطی که اقتصاد نفتی و سنتی در دنیا روز به روز کوچک‌تر می‌شود، قطعاً اقتصاد هوش مصنوعی جایگزین مناسبی برای آن است. اقتصادی که به هیچ عنوان تحت تأثیر تحریم‌ها قرار نخواهد گرفت و عملاً صادرات فناوری به جای صادرات ذخایر زیرزمینی است.»
او ادامه داد: «شتاب و گستره انقلاب صنعتی چهارم بدین معناست که دنیا دیگر نمی‌تواند تأخیر را تاب بیاورد. ما همگی به سختی کار می‌کنیم تا هنجارها و استانداردها، مقررات و شیوه‌هایی برای کسب‌وکارها تدوین کنیم که در آینده‌ای مملو از قابلیت‌های محک‌خورده هوش مصنوعی، مهندسی ژنتیک و خودروهای خودران و جهانی مجازی که غلبه بر هر بیت آن به اندازه جهان حقیقی دشوار است، در خدمت انسان خواهد بود.»
توانگر شکستن حلقه بسته نخبگان، عدم فیلترینگ گسترده و همکاری‌های مشترک منطقه‌ای و جهانی در حوزه‌های فضای مجازی را از بدیهیات ورود به انقلاب صنعتی چهارم و هسته اصلی آن یعنی هوش مصنوعی دانست و در خصوص چالش‌های امنیت سایبری توضیح داد: «بر اساس گزارش چشم‌انداز امنیت سایبری، مجمع جهانی اقتصاد (WEF) در سال 2023، مشخص شد که 93 درصد از افراد مورد بررسی معتقدند یک رویداد «فاجعه‌بار» در حوزه امنیت سایبری در دو سال آینده محتمل است. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025 جرائم سایبری سالانه حدود 10.5 تریلیون دلار برای اقتصاد جهان هزینه داشته باشد؛ میزانی که نسبت به عدد سه تریلیون دلار در سال 2015 افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است.»
او ادامه داد: «برای فهم بهتر این مقدار، می‌توان این‌طور گفت که اگر این عدد مربوط به میزان تولید ناخالص داخلی یک کشور بود، پس از ایالات متحده و چین رتبه سوم را به خود اختصاص می‌داد. محرک‌های اصلی این رشد را می‌توان دیجیتالی‌شدن پیوسته جامعه، تغییرات رفتاری ناشی از همه‌گیری جهانی کووید 19، بی‌ثباتی‌های سیاسی مانند جنگ در اوکراین و رکود اقتصادی جهانی دانست.»
پیش‌بینی‌پذیر نبودن جرائم سایبری در هوش مصنوعی
رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس در بخش دیگری از صحبت‌های خود پیش‌بینی‌پذیر نبودن ماهیت جرائم سایبری در هوش مصنوعی را یکی از چالش‌های موجود در این حوزه اعلام و در این باره بیان کرد: «بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد (WEF)، نکته نگران‌کننده این است که به‌واسطه پیچیده‌ترشدن فزاینده فناوری‌ها- به‌عنوان مثال در حوزه هوش مصنوعی، ماهیت جرائم سایبری روز به روز پیش‌بینی‌ناپذیرتر می‌شود. این بدان معنی است که ما به‌طور فزاینده‌ای در معرض خطر یک حمله سایبری «خانمان‌برانداز» هستیم؛ حمله‌ای که پیامدهای شدید و پایداری برای کل جامعه در پی خواهد داشت.»
توانگر در ادامه گفت: «خطر امنیت سایبری ما را بیشتر به این مهم رهنمون می‌کند که در جهت رگولاتوری اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی با ظرافت بیشتری عمل کنیم. وقتی رهبری به تغییر اقتضائات ۴۰ساله اشاره کردند، در واقع نشان داد نگاه رهبری به فناوری‌های جدید، صرفاً نگاه به تقویت بعد سخت‌افزاری آن نیست، بلکه حتی باید مفاهیم گذشته و بعد نرم‌افزاری آن نیز تغییر کند.»
او در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه مفهوم حکمرانی، فضای مجازی، اقتصاد دیجیتال، حقوق شهروندی و سایر مفاهیم پایه‌ای به بازتعریف نیاز دارد، در این زمینه توضیح داد: «راز ماندگاری و به‌روز بودن فقه شیعه آن است که خود را محدود به بعد فردی دین نکرده، توانسته اقتضائات را ببیند و مفاهیم و فلسفه‌ها و تحول را دیده و حتی تا لایه جهان‌بینی نیز به نقش زمان و مکان، توجه داشته است. فناوری‌ها بر جهان‌بینی ما، برداشت‌مان از اطرافیان‌مان، رقبای‌مان و حتی دشمنان‌مان و امکاناتی که برای آینده‌مان متصور می‌شویم تأثیر می‌گذارند.»
در ادامه این مراسم، رضا باقری اصل نیز اظهار کرد: «در دو سامانه سجام و سنای قوه قضائیه، حضور نوآورانه فعالان هوش مصنوعی مبنای تصمیم دولت برای اعطای امکان و اختیار یک دگردیسی بزرگ بود. اکنون دامنه این موضوع بزرگ‌تر شده و به‌کارگیری بیشتر هوش مصنوعی به رگولاتوری‌هایی مربوط است که مبتنی بر نظام سنتی شکل گرفته‌اند. بر هم زدن این ساختارها با مقاومت‌هایی روبه‌رو خواهد شد و شاید نیازمند تنظیم‌گری جدیدی باشد.»
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات ادامه داد: «فعالان حوزه هوش مصنوعی، پرداختن به مسائل و چالش‌های جدید در حکمرانی را در نظر بگیرند. ما در کارگروه اقتصاد دیجیتال دولت آمادگی پرداختن به موضوعات تشخیص چهره با فناوری هوش مصنوعی را داریم و آماده‌ایم لوایحی را تقدیم مجلس کنیم که بتواند زیرساخت‌های حقوقی این مسائل و همکاری انسان و ماشین را بیشتر کند.»
او با بیان اینکه چالش‌های هوش مصنوعی قابل شناسایی است با اشاره به حوزه‌هایی که هوش مصنوعی در آنها کاربرد گسترده‌ای یافته است، گفت: «کنترل مغز انسان، کارآفرینی هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه موضوعاتی است که در پژوهش‌ها، همایش‌ها و سمینارهای هوش مصنوعی به آنها پرداخته می‌شود.»
باقری اصل با بیان اینکه جهت‌گیری‌هایی در حوزه هوش مصنوعی شدت گرفته و در کنار آن اولویت‌های بشری را هدف گرفته، خاطرنشان کرد: «سلامت یکی از این اولویت‌هاست و برخی می‌گویند دقت هوش مصنوعی در این حوزه با انسان برابری می‌کند یا بیشتر است. علاوه بر سلامت، در حوزه آموزش هم دگردیسی زیادی می‌بینیم که هوش مصنوعی با دستیارهای هوشمند توانسته تحول بزرگی رقم بزند. در حوزه فایننس سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام شده و باعث تغییرات زیادی در الگوریتم‌های پیش‌بینی و سرمایه‌گذاری شده است. موضوع حقوق و قضاوت نیز از سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است.»
دبیر کمیسیون اقتصاد دیجیتال دولت با اشاره به اهمیت قوانین و مقررات مرتبط با هوش مصنوعی گفت: «زحماتی که در حوزه بروکراسی کشیده شده منجر به شکل‌‌‌گیری ساختارها و نظام‌هایی شده که هوش مصنوعی در حال برهم‌زدن آنهاست. این ساختارها و فرایندها و امضاهای طلایی مالک دارد و مسئله این است که آیا می‌شود با هوش مصنوعی همین ساختارها را ایجاد کرد یا نه.»
در بخش دیگری از این مراسم، نشست تخصصی با حضور محمدعلی اخایی، معاونت راهکارهای دیجیتال و هوشمندسازی مرکز تحقیق و توسعه همراه اول؛ افشار خاکباز، معاون فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی ثبت احوال و علیرضا ماهیار، معاون فناوری اطلاعات بانک ملی برگزار شد.
محمدعلی اخایی، معاونت راهکارهای دیجیتال و هوشمندسازی مرکز تحقیق و توسعه همراه اول در این نشست با بیان اینکه موبایل‌کانکت همراه اول مشابه «گوگل ساین‌این» و «فیسبوک ساین‌این» عمل می‌کند و از احراز هویت مجدد جلوگیری می‌کند، گفت: «سیستم موبایل‌کانکت این اپراتور به‌زودی اجرایی خواهد شد و می‌تواند تبدیل به جایگزینی برای سیستم احراز هویت گوگل شود. مرکز تحقیق و توسعه همراه اول از دو سال گذشته پروژه موبایل‌کانکت را آغاز کرده و امیدواریم به زودی اجرایی شود. مجموعه‌های فروش، بانک‌ها و اپلیکیشن‌هایی که مشتریان زیادی دارند می‌توانند از آن استفاده کنند.»
اخایی درباره سرویس موبایل‌کانکت همراه اول توضیح داد: «با راه‌اندازی این سرویس، وقتی وارد سایت فروش بلیت یا اسنپ یا دیجی‌کالا می‌شوید گزینه موبایل‌کانکت دیده می‌شود. با کلیک روی آن و تشخیص اپراتور، اگر شماره موبایل داخل آن نباشد، اپلیکیشنی ارسال می‌شود که باید با استفاده از آن کاربر احراز هویت شود. پس از این، هر بار که گزینه موبایل‌کانکت را انتخاب می‌کنیم، دیگر برای سیستم شناسایی می‌شویم و با ارسال کیوآرکد یا مواردی دیگر وارد پروفایل کاربری خود می‌شویم.»
موبایل‌کانکت همراه اول؛ جایگزین احراز هویت گوگل
معاون راهکارهای دیجیتال و هوشمندسازی مرکز تحقیق و توسعه همراه اول گفت: «موبایل‌کانکت همراه اول سطح امنیتی بالاتری دارد و فرآیند‌های کسب‌وکارها را بسیار تسهیل می‌کند. امیدواریم با توجه به اینکه این پروژه پایان یافته و فقط تست‌های ملی آن باقی مانده است، بتوانیم با بانک‌ها این سیستم را اجرایی کنیم.»
اخایی در پاسخ به سؤالی درباره لزوم تعویض سیم‌کارت‌ها برای فعال‌سازی این امکان نیز بیان کرد: «سامانه موبایل‌کانکت توسعه پیدا کرده، اما نیازمند تست در مقیاس بزرگ است. تست این سامانه ممکن است چندین ماه طول بکشد. زمان اجرایی شدن آن به بخش B2B مربوط است. باید حتماً با اپراتورهای دیگر نیز اتصال ایجاد شود. تغییر سیم‌کارت نیاز نیست مگر در سطوح بالاتر و در شرایطی که نیاز باشد سیم‌کارت از امضای دیجیتال پشتیبانی کند.»
او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه امکان راه‌اندازی سیستم‌های احراز هویت صوتی نیز وجود دارد گفت: «باید افراد باهمت سدهای پیش روی این حوزه را بشکنند. امیدوارم بخش‌های دیگر حاکمیت نیز با فناوری هم‌قدم شوند.»
در ادامه، افشار خاکباز، معاون فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی ثبت احوال بیان کرد: «سازمان ثبت احوال به‌عنوان متولی احراز هویت در کشور وظایفی مهمی برای احراز هویت غیرحضوری برعهده دارد. در این زمینه، علاوه بر اطلاعات مربوط به مشخصات هویتی و شناسنامه افراد، مشخصات بیومتریک آنها همچون عکس و اثر انگشت در اختیار سازمان‌ها برای ارائه خدمات غیرحضوری قرار بگیرد.»
او در ادامه با بیان اینکه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان از برنامه‌های جدی سازمان ثبت احوال است، گفت: «به دلیل ماژول‌های متفاوتی که در سامانه هدا تعریف شده باید با کمک شرکت‌های مختلف به سامانه احراز هویت دیجیتال ملی و مرکزی برسیم. در این زمینه، آمادگی این را داریم که از توانایی شرکت‌ها و افراد خوش‌فکر و باتجربه در این حوزه استفاده کنیم.
خاکباز ادامه داد: «سازمان ثبت احوال قصد دارد که فاز اول تولید سامانه هویت دیجیتال ایرانیان با نام «هدا» را به مناقصه بگذارد تا با تعامل و جذب شرکت‌ها و سازمان‌ها به سامانه احراز هویت ملی و دیجیتال کشور تبدیل شود. همچنین، محصول بومی را در سازمان ثبت احوال برای تشخیص چهره راه‌اندازی کرده‌ایم که با محصول‌های خارجی قابل رقابت است و قصد داریم این محصول را در کاربردهای رسمی در کشور مورد استفاده قرار دهیم. »
معاون فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی ثبت احوال درباره به‌روزرسانی داده‌ها در این سازمان اظهار کرد: «قرار است هر یک از افراد یک نشانی و شماره قانونی داشته باشند و دستگاه‌های اجرایی باید از طریق آنها به ارائه خدمات بپردازند. اطلاعات هویتی در سازمان ثبت احوال حتماً به‌روز است و اطلاعات بیومتریک همچون اثر انگشت و عکس نیز با مراجعه افراد به سازمان به‌روز می‌شود که این اطلاعات تا هفت سال اعتبار دارد.»
سه میلیون افتتاح حساب غیرحضوری
علاوه بر این، علیرضا ماهیار، معاون فناوری اطلاعات بانک ملی در این نشست درباره تأثیرات مثبت احراز هویت غیرحضوری در سجام گفت: «امروز خیلی راحت می‌توانید پورتفوی خود را در گوشی مشاهده کنید. دریافت سود سهام و سود سنواتی نیز از طریق سجام پرداخت و عملیاتی شد. حضور در مجامع شرکت‌های بورسی و گواهی حق تقدم برای افزایش سرمایه از جمله مزایای احراز هویت در سجام است.»
او در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر ۴۱ میلیون نفر در سجام پایش اطلاعاتی می‌شوند، درباره خدمات غیرحضوری در بانک ملی نیز توضیح داد: «برای ارائه خدمات غیرحضوری و نیمه‌حضوری، پلتفرم بانکداری دیجیتال بانک ملی را راه‌اندازی کردیم. از بهمن سال گذشته تاکنون بیش از سه میلیون افتتاح حساب غیرحضوری در بانک ملی انجام شده است.»
معاون فناوری اطلاعات بانک ملی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به افتتاح حساب ارزی برای دریافت ارز اشاره کرد و گفت: «تاکنون روزانه به طور متوسط چهار تا شش هزار نفر در سامانه بام افتتاح حساب ارزی انجام داده‌اند. ما در سرویس‌های ارائه ارز مسافرتی و ارز اربعین نیز فرایند ارائه مدارک در پلتفرم بله را پیاده‌سازی کردیم. بانک ملی برای تجمیع کارت ملی با کارت بانکی آمادگی دارد و قصد دارد خدمات مربوط به پرداخت را نیز غیرحضوری ارائه دهد.»
ماهیار درباره استفاده از فناوری‌های جدید در بانکداری ایران گفت: «به نظرم تابوی احراز هویت دیجیتال و امضای دیجیتال در صنعت بانکی شکسته شده است. تابوی دستیار مالی هوشمند هنوز شکسته نشده است و ما به دنبال پیگیری راه‌اندازی این فناوری هستیم. تکنولوژی جدیدی در زمینه پرداخت وجود دارد که بدون نیاز به کارت و گوشی امکان پرداخت را فراهم می‌کند. تا به امروز این سیستم هک نشده است و براساس الگوها و رگ‌های کف دست کار می‌کند. زیرساخت این سیستم در کشور وجود دارد و دو استارت‌آپ به دنبال فراخوان ما، برای طراحی این سیستم پرداخت اعلام آمادگی کرده‌‌اند که این فناوری‌ها به چابک‌سازی فرآیند بانکی کمک می‌کند.»
