پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بلاکچین؛ سرآغاز تغییرات گسترده در زندگی و صنایع / بررسی کاربردهای بلاکچین در صنایع مختلف
فناوری نوظهور بلاکچین به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌های بی‌همتایی همچون تمرکززدایی، شفافیت، تغییرناپذیری و هدایت‌پذیری خودکار، میتواند سرآغاز تغییرات گسترده‌ای در حوزه‌ها و صنایع مختلف باشد.
به گزارش روابط عمومی نوبیتکس، از بازارهای مالی، امور تجاری و بازرگانی و صنعتی گرفته تا امور دولتی، بیمه و حتی رویه‌های قضایی و حقوقی، می‌توانند از قابلیتهای یکتای بلاکچین برای افزایش بهره‌وری و شفافیت بهره‌مند شوند.
نوبیتکس به‌تارگی گزارش سال جدید خود را منتشر کرده و در یکی از بخش‌های آن به معرفی کاربردهای بلاکچین و آینده پیش روی استفاده از این فناوری پرداخته است. از جمله کاربردهایی که نوبیتکس در گزارش خود به آن اشاره کرده بازار سرمایه، دیفای، انرژی و پایایی، زنجیره تأمین، بهداشت و درمان و… است.
کاربرد فناوری بلاکچین در بازار سرمایه
فناوری بلاکچین از اساس، شیوه‌های تبادل ارزش میان نهادهای مالی را متحول کرده و روش نوینی برای برپایی زیرساخت‌های بازار در اختیار قرار داده است.
این فناوری با تکیه بر دارایی‌ها و اوراق بهادار دیجیتال برنامه‌پذیر، میتواند دسترسی به سرمایه‌ها را برای ناشران، ساده‌تر، ارزان‌تر و سریع‌تر کند. به کمک این فناوری، می‌توان اوراق بهادار را در مدتی بسیار کوتاه و حتی در عرض چند دقیقه منتشر کرد و از اجرای خودکار حقوق و تعهدات الحاقی به آن اطمینان یافت. این ویژگی بلاکچین به ناشران و تسهیلگران اجازه می‌دهد سرعت صدور اوراق بهادار و اجرای فرایندهای تأمین مالی را شتاب ببخشند.
دیگر قابلیت یکتای بلاکچین، امکان خودکارسازی و کدگذاری شرایط و قوانین یک دارایی در بطن آن است. به این ترتیب، می‌توان فرایند صدور و انتشار اوراق را با انعطاف‌پذیری و سفارشی‌سازی بیشتری انجام داد. از سوی دیگر، فناوری بلاکچین قادر است با ساده‌سازی فرایندهای «مقابله با پولشویی» (AML) و «شناخت و احراز هویت مشتری» (KYC) و همچنین در اختیار گذاشتن به‌روزرسانی‌ها و تجزیه‌وتحلیل‌ها از طریق یک درگاه واحد به مشتریان، نقش بی‌بدیلی در افزایش شفافیت و بهره‌وری ایفا کند.
یکی دیگر از مزایای دارایی دیجیتال، تقسیم‌پذیری و کسری‌سازی آنهاست. این گونه از دارایی‌ها را می‌توان به واحدهای خردتر با قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تر و قابلیت نقل‌وانتقال ساده‌تر تقسیم کرد و به نقدینگی بیشتر و طیف گسترده‌تری از سرمایه‌گذاران دسترسی یافت. علاوه بر این، ماهیت دیجیتالی دارایی‌ها موانع موجود بر سر راه انتشار اوراق را کاهش می‌دهد و فرصت‌های تازه‌ای برای ورود بازیگران خرد به حوزه نشر اوراق فراهم می‌کند.
در مجموع به کمک بلاکچین می‌توان چرخه عمر اوراق بهادار را از لحظه نشر تا تقسیم سود میان سرمایه‌گذاران، بر پایه فرایندهای خودکار بنا کرد.
به طور خلاصه و فهرست‌وار می‌توان گفت بلاکچین میتواند مزیت‌های زیر را برای بورس‌ها و بازارهای سرمایه به ارمغان بیاورد:
●از میان بردن نقطه تکین شکست یا پاشنه آشیل سیستم‌های متمرکز با برپایی زیرساخت‌های غیرمتمرکز
●ساده‌سازی امور بازار سرمایه با تسهیل فرایندها، کاهش هزینه‌ها و زمان‌های تسویه
●دیجیتالی‌سازی فرایندها و چرخه‌های کاری، کاهش ریسک‌های عملیاتی ناشی از کلاهبرداری، خطاهای انسانی و رفتار طرف مورد معامله
●دیجیتالی‌سازی یا توکن‌سازی دارایی‌ها و ابزارهای مالی با هدف تسهیل برنامه‌پذیری، مدیریت و معامله آنها. دارایی‌ها با تبدیل به توکن و برخورداری از قابلیت‌هایی همچون کسری‌سازی که می‌توانند به بازارهای گسترده‌تری دسترسی پیدا کنند و این به نوبه خود به افزایش نقدینگی و کاهش هزینه سرمایه منجر می‌شود.
حوزه دیفای
از دیگر رهاوردهای بلاکچین، تمرکززدایی از حوزه مالی و ظهور پدیده‌ای به نام «دیفای» است. «امور مالی غیرمتمرکز» یا «دیفای» (DeFi)، یک اکوسیستم مالی نوپاست که در آن به جای تکیه بر سامانه‌های مالی سنتی و متمرکز، از روش‌های همتابه‌همتا و غیرمتمرکز برای انجام و مدیریت امور مالی استفاده می‌شود. دیفای طی مدت کوتاهی توانسته تمامی قابلیتهای نظام مالی سنتی از استقراض و تأمین اعتبار گرفته تا سپرده‌گذاری و درآمدزایی را در بستر شبکهای درهم‌تنیده از ابزارها و پروتکل‌های مالی نوظهور در اختیار کاربران بگذارد.
در حال حاضر، 10 میلیارد دلار از دارایی‌های کاربران در پروتکل‌های مختلف دیفای سپرده‌گذاری شده که خود نشانگر اقبال فزاینده کاربران به این حوزه نوپاست.
شالوده نظام مالی سنتی بر اساس زیرساخت‌های متمرکزی شکل گرفته که زمام مدیریت و کنترل آن در اختیار بانک‌های مرکزی، نهادهای مالی و شمار زیادی واسطه است. اما بنای امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای‌کدها و برنامه‌های رایانه‌ای هستند که در بستر زیرساختی غیرمتمرکز از جمله بلاکچین اتریوم پیاده‌سازی می‌شوند.
توسعه‌دهندگان حوزه دیفای با استقرار قراردادهای هوشمند در یک شبکه بلاکچینی می‌توانند پروتکل‌ها و سکوهای مالی دلخواه خود را بسازند و در دسترس تمامی کاربران قرار دهند.
نقطه عطفی که دیفای توانسته به آن دست یابد، این است که دارایی‌های دادوستدشده در این حوزه، کاربردهایی بسیار فراتر از ارزهای متعارف یا همان پول فیات دارند. صرافی‌های غیرمتمرکز، دارایی‌های مصنوعی و وام‌های آنی، از جمله کاربردهای نوین دیفای هستند که پیش‌تر هیچ‌گاه در دنیای مالی سنتی در دسترس نبوده‌اند. این تغییر قواعد بازی در زیرساخت‌های مالی، مزیت‌های بسیاری، هم برای کاربران و هم نهادهای مالی مستقل، به همراه آورده است.
کاربرد بلاکچین در صنعت انرژی و پایایی
بازیگران فعال در صنعت انرژی از نیروگاه‌های برق گرفته تا شرکت‌های نفت و گاز، به‌تدریج در حال شناسایی قابلیتهای تحول‌آفرین بلاکچین در حوزه کاری خود هستند.
بلاکچین میتواند سرآغاز تحول فراگیری در صنعت انرژی باشد. این صنعت دیرپا همچون دیگر صنایع با موجی از فناوری‌های نوین مواجه شده و روزی نیست که از تأثیر شگرف پنل‌های خورشیدی، خودروهای الکتریکی و دستگاه‌های پایش انرژی و… بر این صنعت سخن به میان نیاید.
شبکه‌های بلاکچینی از جمله اتریوم، در این میان با برخورداری از قابلیت‌هایی همچون قراردادهای هوشمند می‌توانند زمینه‌ساز رشد بخش انرژی باشند. گرچه «انرژی و پایایی»، از جمله حوزه‌هایی است که میتواند از فناوری بلاکچین بهره بسیار ببرد، اما این زمینه از کاربرد بلاکچین تا اندازه‌ای مغفول مانده است. مؤسسات مختلفی همچون «مجمع جهانی اقتصاد»، مؤسسه محیط زیست استنفورد وودز (Stanford Woods Institute for the Environment) و چندین نهاد مرجع بین‌المللی دیگر با انتشار گزارش‌های تحقیقاتی مشترکی اذعان کرده‌اند که فناوری بلاکچین دست‌کم ۶۵ کاربرد ملموس در بخش‌های مختلف محیط زیست، انرژی و پایایی دارد. از میان این کاربردها می‌توان به مدل‌های کسب‌وکاری جدید برای بازار انرژی، مدیریت داده بی‌درنگ و انتقال، صدور و دادوستد اعتبارنامه‌های کربن یا انرژی‌های تجدیدپذیر به بلاکچین اشاره کرد.
فناوری دفتر کل توزیع‌شده میتواند با فراهم‌کردن قابلیت ردیابی زنجیره تأمین تجهیزات شبکه برق، بهره‌وری نیروگاه‌ها را افزایش دهد. علاوه بر این، بلاکچین قادر است راهکارهای ویژه‌ای برای چگونگی توزیع انرژی‌های تجدیدپذیر در اختیار بگذارد.
بخش‌های سنتی‌تر حوزه انرژی از جمله فعالان بخش نفت و گاز هم می‌توانند از راهکارهای سازمانی بلاکچین بهره‌مند شوند. سیستم‌های پیچیده‌‌ای که میزبان انبوهی از کنشگران هستند نیز فرصت‌های ویژه‌ای برای استفاده از فناوری بلاکچین پیش رو دارند. برای مثال، بازار نفت به‌عنوان یکی از پررونق‌ترین بازارهای جهان بر شبکهای بزرگ و درهم‌تنیده از پالایشگاه‌ها، نفتکش‌ها، کارکنان، دولت‌ها و نهادهای نظارتی متکی است. این شبکه بزرگ، به دلیل عمر طولانی خود از زیرساخت‌های ضعیف و فرایندهای ناکارا رنج می‌برد. از این رو، شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ در حوزه نفت و گاز به سودای کاهش هزینه‌ها و اثرات مخرب محیط زیستی فعالیت‌های خود، به دنبال استقرار سامانه‌های بلاکچینی هستند.
از سوی دیگر، بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز، نگرانی‌های بجایی در مورد حفظ حریم خصوصی و اسرار تجاری خود دارند. در این زمینه هم شبکه‌های بلاکچینی خصوصی می‌توانند با قابلیت‌هایی همچون «داده‌های مجوزدار» و «دسترسی‌های گزینشی»، از چرخش امن اطلاعات میان بازیگران صنعت مطمئن شوند. بلاکچین‌های خصوصی و کنسرسیومی می‌توانند نیازهای فعالان صنعت انرژی را تا زمان بهبود ساختارهای حریم خصوصی در بلاکچین‌های عمومی، برآورده کنند.
مزیت‌های اصلی به‌کارگیری بلاکچین در بخش انرژی شامل این موارد است:
●کاهش هزینه‌ها
●افزایش پایایی محیط زیستی
●ارتقای شفافیت برای ذینفعان صنعت انرژی بدون نقض چهارچوب‌های حریم خصوصی.
حوزه زنجیره تأمین
بلاکچین با برخورداری از شفافیتی انکار‌ناپذیر، میتواند به یگانه مرجع قابل استناد میان ذینفعان مختلف زنجیره تأمین بدل شود. رهگیری و ردیابی هوشمند سفارش‌ها، کالاها و محاسبه دقیق تأخیرها به کمک بلاکچین میتواند زمان ارسال و دریافت محموله‌ها را به‌شدت کاهش دهد.
از مزیت‌های بلاکچین برای این حوزه می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- دیجیتالی‌شدن
بیشتر زنجیره‌های تأمین هنوز هم بر فرایندهای فیزیکی ناامن و ناکارا متکی هستند. با بهره‌گیری از بلاکچین، می‌توان فرایندهای فیزیکی را بر پایه قراردادهای هوشمند، دیجیتالی کرد و بهره‌وری و کارایی را افزایش داد.
- تایید اصالت
تولیدکنندگان، خرده‌فروشان و مصرف‌کنندگان، همگی با دشواری‌های بسیاری در بخش تأیید اصالت محصولات دست‌به‌گریبان هستند. این دشواری‌ها به افزایش کلاهبرداری‌ها دامن می‌زند. با این حال، بلاکچین میتواند هر محصول را در لحظه صفر تولید با یک توکن غیر قابل تعویض (NFT) پیوند بزند و سپس این توکن‌ها در حکم گواهی تأیید اصالت کالاها میان ذینفعان دادوستد شوند.
- کنترل توزیع
بسیاری از برندها و خرده‌فروشان، قادر نیستند مانع از توزیع محصولات در بیرون از کانال‌های اختصاصی خود شوند. بلاکچین در این میان میتواند از قراردادهای هوشمند برای تعریف قوانین خاص به منظور مدیریت کانال‌های توزیع استفاده کرده و به تولیدکنندگان کمک کند.
- خدمات پس از فروش
بسیاری از خرده‌فروشان نمی‌توانند خدمات پس از فروش را به طور جامع در اختیار مصرف‌کنندگان بگذارند و در مراحل مختلف از جمله فراخوان، ضمانت و نگهداری محصول با مشکلاتی مواجهند. بلاکچین میتواند با فراهم کردن امکان دسترسی به اطلاعات هر محصول در بستر یک دفتر کل غیرمتمرکز، زمینه را برای ارتقای کیفیت خدمات پس از فروش میسر کند.
- شفافیت
مصرف‌کنندگان همواره خواهان دسترسی به اطلاعات مواد خام به‌کاررفته در محصولات و فرایندهای تولید هستند. به کمک بلاکچین، تمامی ذینفعان در یک زنجیره تأمین می‌توانند به تاریخچه کامل هر محصول دسترسی داشته باشند.
- اثبات مالکیت
از دیگر مشکلات مصرف‌کنندگان و کاربران نهایی، می‌توان به ناتوانی آنها در اثبات مالکیت یک محصول اشاره کرد. این معضل باعث افزایش سرقت و کلاهبرداری می‌شود. در اینجا نیز بلاکچین میتواند راهگشا باشد. مشتریان به سادگی قادرند توکن‌های غیر قابل تعویض مرتبط با هر محصول فیزیکی را نزد خود نگه دارند و از آنها برای اثبات مالکیت خود استفاده کنند.
باگ بانتی
باگ بانتی یا یافتن باگ سیستم‌ها و شبکه‌ها و کسب درآمد از طریق دریافت پاداش از آن مجموعه، یکی از مقوله‌هایی است که در اجرا و در مرحله تأیید باگ و انتقال پول، با موانعی رو‌به‌رو می‌شود. باگ بانتی در اسمارت کانترکت بر بستر بلاکچین، از طریق قرارداد هوشمند و امضای دیجیتال دو یا چندطرفه، مشکل اعتماد طرفین در فرایند انتقال اطلاعات و پول را برطرف کرده است. از این اسمارت‌کانترکت‌ها برای فروش دانش، محصولات و خدمات نیز استفاده می‌شود.
بلاکچین در امور دولتی و حاکمیتی
دولت‌ها و متولیان امور عمومی می‌توانند از بلاکچین برای رهایی از چنبره سامانه‌های متمرکز و ناکارآمد استفاده کنند. در واقع چابک‌تر، امن‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر بودن شبکه‌های بلاکچین به کمک دولت می‌آید تا جایگزین سامانه‌های سنتیِ هزینه‌بر شوند.
در دولت دیجیتال مبتنی بر بلاکچین، می‌توان بر بستر این فناوری نوین از داده‌های دولت، شهروندان و کسبوکارها محافظت کرد، مانع از اتلاف منابع شد، از اقدامات مجرمانه برای کلاهبرداری و تقلب جلوگیری کرد و اعتماد و مسئولیت‌پذیری را ارتقا داد. در یک دولت بلاکچین‌پایه، افراد، کسبوکارها و نهادهای حاکمیتی می‌توانند با تکیه بر سیستم رمزنگاری، منابع خود را در بستر یک دفتر کل امن و توزیع‌شده به اشتراک بگذارند. این ساختار، نقاط ضعف را حذف و از داده‌های حیاتی شهروندان محافظت می‌کند.
طیف وسیعی از وظایف دولت در حوزه‌هایی همچون پرداخت‌ها، ثبت اسناد و املاک، ثبت احوال، زنجیره‌های تأمین کالاهای اساسی، خدمات درمانی، ثبت شرکت‌ها و واحدهای تجاری، انتخابات و مدیریت نهادها را می‌توان بر پایه فناوری دفتر کل توزیع‌شده و بلاکچین انجام داد.
زنجیره نگهداری شواهد و مستندات حقوقی و پلیسی نیز به تازگی در برخی کشورها مورد بررسی و حتی استفاده محدود قرار گرفته و بر اساس آن، تمامی مدارک و مستندات یک پرونده به‌عنوان مثال جنایی، در بلاکچین ذخیره شده و در اختیار افراد معین قرار می‌گیرد و داده‌های ورودی، پس از تأیید، در شبکه ذخیره می‌شوند.
حوزه بهداشت و خدمات درمانی
فعالان حوزه خدمات درمانی و بهداشتی از پزشکان گرفته تا سازمان‌های بیمه‌گر و شرکت‌های داروسازی دریافته‌اند که بلاکچین میتواند در مدیریت سوابق درمانی، رهگیری داروها و دستگاه‌های پزشکی کاربرد داشته باشد.
در طول سه دهه گذشته، صنعت سلامت با پیشرفت سامانه‌های متمرکز ثبت داده، الزامات مدیریت اطلاعات و دیجیتالی‌سازی سوابق درمانی، تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. گرچه حجم بسیار گسترده‌ای از اطلاعات در حوزه خدمات سلامت انباشت شده و پردازش می‌شود، اما بین افراد و نهادهای این بخش ارتباط دوبه‌دوی ساختارمندی وجود ندارد. فقدان همکاری تعاملی در میان سامانه‌های خدمات درمانی در سطوح فردی و جمعی، معضلاتی را به بار آورده که در شرایط ویژه از جمله این موارد، دردسرساز می‌شود:
●وقتی بیماران می‌خواهند از سایر خدمات‌دهندگان حوزه درمان و بهداشت، خدمت دریافت کنند.
●وقتی مدیران یک کارآزمایی بالینی می‌خواهند داده‌های مربوط به بیماران یک دوره را ثبت و تأیید کنند.
●وقتی شرکت‌های دارویی به‌دنبال تأیید و اثبات اصالت داروهای بازار جهانی هستند.
فقدان به‌اشتراک گذاری امن داده‌ها و سوابق درمانی باعث شده بیماران، زمان و هزینه گزافی را برای انجام خدمات درمانی غیرضروری صرف کنند. افزون بر این، در مواقع اضطراری، پزشکان و دیگر متخصصان سلامت، نمی‌توانند به سوابق بیمار دسترسی داشته باشند و ممکن است درمان نامناسبی را تجویز کنند. بلاکچین در این موارد با ایجاد یک دفتر کل امن و شفاف میتواند درمان‌گران را در دسترسی به سوابق پزشکی بیماران یاری کند.
در بخش دارو نیز رهگیری امن زنجیره‌های تأمین برای جلوگیری از توزیع داروهای تقلبی یا غیرقانونی ضروری است. این داروها به‌سادگی سلامت یک گروه انبوه از بیماران و حتی کل جامعه را به مخاطره می‌اندازند. علاوه بر این، داروهای فاقد مجوز هم علاوه بر ایجاد وقفه یا شکست در روند درمان بیماران، ممکن است باعث ایجاد اعتیاد یا وابستگی در آنها شود.
بلاکچین در این میان میتواند معضلات ناشی از حمل‌ونقل یا تولید غیرقانونی داروها را حل‌وفصل کند و بستر واحدی را برای رهگیری و اطمینان از شرایط نگهداری داروها در اختیار بگذارد. شبکه «اتریوم سازمانی»، از جمله بلاکچین‌هایی است که به کمک قراردادهای هوشمند و قابلیت همکاری تعاملی میتواند تحولی فراگیر در صنعت دارو ایجاد کند.
بلاکچین در ورزش
خدمات بیمه، خدمات حقوقی، ورزش و… حوزه‌های دیگری هستند که بلاکچین در آنها کاربرد دارد. بلاکچین در ورزش و خریداری توکن‌های متصل به سهام باشگاه‌ها از سوی هواداران، تنها یکی از کاربردهای بلاکچین در ورزش است. سرمایه‌پذیری مبتنی بر توکن میتواند هزینه نهایی برای حامیان مالی باشگاه‌های ورزشی را کاهش دهد و باعث ارتقای همدلی میان هواداران، سرمایه‌گذاران و گردانندگان تیم‌های ورزشی شود.
صنعت پنج‌میلیارد دلاری یادمان‌های ورزشی، مبتنی بر یک نظام اعتماد متقابل برای احراز اصالت تمامی اقلام است. در آینده نزدیک با اتکا بر احراز اصالت مبتنی بر هوش مصنوعی و بلاکچین، دیگر نیازی به اعتماد متقابل نخواهد بود. شبکه‌های بلاکچینی می‌توانند اصالت تک‌تک قطعات یک یادمان را با راهکارهای ویژه خود اصالت‌سنجی کنند.
بلاکچین و هوش مصنوعی
داده‌هایی که در هوش مصنوعی استفاده می‌شود، باید به طور شفاف و بدون دستکاری نگهداری شوند و همین جا نقطه اتصال هوش مصنوعی به بلاکچین است. داده‌ها و سوابق غیر قابل تغییر دیجیتال بر بستر بلاکچین تولید و حفظ می‌شوند و به این ترتیب کاربران به منشاء داده‌ها، بدون نیاز به اعتماد بین طرفین، دسترسی دارند. از سوی دیگر امنیت اطلاعات، با ایجاد مسیر شفاف حسابرسی بر بستر بلاکچین، تأمین می‌شود.
دانشمندان هوش مصنوعی از طریق بلاکچین به شبکهای غیرمتمرکز از تأییدکننده‌های دیتا دسترسی دارند که می‌توانند داده‌های نادرست را تشخیص دهند. همچنین احتمال هک و افشا یا از دست رفتن داده‌ها در شبکه بلاکچین به‌طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. با ایجاد این شبکه‌های امن داده، دانشمندان AI با خیال راحت داده‌ها را با امنیت بالا و در زمان کوتاه، تبادل و از آنها استفاده می‌کنند.
کاربران این حوزه می‌توانند در بستر بلاکچین داده‌های خود را به یک الگوریتم هوش مصنوعی اجاره دهند یا آنها را به آژانسهای تبلیغاتی دلخواه خود بفروشند.
همچنین می‌توانند به جای اجاره یا فروش داده‌های خود، آنها را نزد خود و دور از چشم شرکت‌ها یا دولت‌ها محفوظ نگه دارند.
بلاکچین در آینده
همان‌طور که گفته شد، فناوری بلاکچین در بسیاری از حوزه‌ها میتواند نقش تأثیرگذاری داشته باشد. هرچند بسیاری از کاربردهای بلاکچین هنوز در مرحله ایده هستند، اما با توجه به برنامه‌ها و قراردادهای شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری و نوآوری در جهان، استفاده از فرصت‌های صنعت بلاکچین در آینده میتواند دنیای متفاوتی را پیش روی ما قرار دهد.