پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گزارش سال 1401 بینوست منتشر شد / 32 درصد افراد سرمایه‌گذاری بر رمزارز را به طلا و ملک ترجیح می‌دهند
رمزارزها در سال 2022 سرنوشت بسیار دور از انتظاری داشتند؛ سالهای اخیر به دلایل اقتصادی و ژئوپلتیکی از حیث شرایط اقتصادی و ژئوپلتیکی از حساس‌ترین و پرحادثه‌ترین سال‌ها در تاریخ معاصر محسوب می‌شود. این اتفاق بر خلاف بحران مالی سال 2008 آمریکا که فقط یک عامل و بازیگران محدودی داشت، عوامل بسیاری را در خود حل کرد و رویدادهایی به همراه داشته و حالا گزارش تحلیلی بینوست از بازار رمزارزها در سال 1401 با بررسی شرایط این بازار در سال آینده منتشر شده است.
از نگاه بینوست، بیت‌کوین از زمانی چشم به جهان گشود که دنیا و به‌خصوص آمریکا از نظر اقتصادی هنوز درگیر پیامدهای پس از بحران سال 2008 بود؛ مانند خورشیدی که پس از یک طوفان سهمگین طلوع می‌کند و باعث رنگین‌کمان می‌شود. اندازه بازار آن در سالهای اولیه حضورش، شاید تنها با یک بازار محلی رقابت می‌کرد. اما پس از آنکه توجهات بیشتری نسبت به این طلای دیجیتالی جذب شد؛ کم‌کم افرادی که نگاه آینده‌پژوهانه‌ای نسبت به مسائل اقتصادی داشتند، ارزش این هنر فکر ساتوشی ناکاموتو را بیشتر درک کردند. در پایان سال 2017 سرمایه‌گذاران از ثبت بالاترین قیمت بیت‌کوین سرخوش بودند، بیت‌کوین یکی از سهمگین‌ترین و طولانی‌ترین ریزش‌های خود را آغاز و در نهایت قیمت آن به یک‌پنجم کاهش پیدا کرد. این ریزش شروع بسیاری از نظرات و تحلیل‌های مخالفان و حتی برخی از موافقان بیت‌کوین مبنی بر نابودشدن بیت‌کوین بود، اما زمان ثابت کرد بیت‌کوین به‌عنوان یک دارایی و رمزارزها به‌عنوان یک بازار مالی آمده‌اند که بمانند.
بازار رمزارزها در سال 1401
بینوست در این گزارش پاندمی کووید 19، جنگ اوکراین و تورم سهمگین سالهای اخیر را از بزرگترین رویدادهای سه سال اخیر معرفی کرده که هرکدام به‌تنهایی برای ایجاد بحران در اقتصاد جهانی کافی هستند و حالا هم‌زمانی این سه رخداد باعث شده که سال 2022 (دی 1401 تا دی 1402) یکی از بدترین سالهای ثبت شده در تاریخ بازارهای مالی باشد؛ به‌طوری‌که در برخی شاخص‌ها بدترین سال بعد از جنگ جهانی دوم بوده است. به این اتفاقات کلان اقتصادی، بحران فروپاشی پروژه LUNA و ابر بحران فروپاشی امپراتوری افتیایکس را هم باید اضافه کرد که هرکدام اثر عمیقی بر ریزش سهمگین‌تر بازار رمزارزها داشتند و باعث شکل‌گیری کمترین قیمت‌های 24 ماه اخیر شدند.
این دو بحران که به‌عنوان قوی سیاه بازار شناخته می‌شوند، اعتماد خرده سرمایه‌گذاران را عمیقاً دچار خدشه کردند که به گفته CZ مدیرعامل بایننس سال‌ها زمان می‌برد تا این اطمینان بازسازی شود. البته نکته‌ای که دراین‌بین نباید مغفول واقع شود، این است که در سال 2022 علی‌رغم کاهش قیمت‌ها، هیجانات کاذب بازار رمزارزها تخلیه و رفتار این بازار و بازیگران آن رفتار واقعی‌تر و بالغانه‌تری شده است. نکته قابل‌توجه دیگر، افزایش همبستگی این بازار با بازارهای مالی دیگر است که به‌واسطه افزایش‌پذیرش این کلاس جدید دارایی شکل‌گرفته است که به نوبه خود باعث بلوغ بیشتر این بازار می‌شود.
برای درک بهتر این موضوع، میزان ریزش حدود 65 درصدی بیت‌کوین در سال 2022 ریزش بسیار سنگینی در مقایسه با سایر دارایی‌ها در بازارهای مالی نبوده است. این مورد وقتی آشکارتر می‌شود که عملکردها در سال 2018 و 2022 (به‌عنوان دو دوره اخیر ریزش بازارهای اقتصادی) را مقایسه کنیم. به‌عنوان‌مثال، عملکرد بازارهای سهام آمریکا و برخی شرکت‌های مهم در بورس آمریکا و همینطور بیت‌کوین و شاخص TOTAL (مارکت کپ 125 ارز اول بازار رمزارزها) در این دو سال به شکل زیر بوده است:
با بررسی شاخص‌های مطرح سهام بازار آمریکا به این نتیجه می‌رسیم که برای هر سه شاخص مطرح شده، میزان ریزش در سال 2022 نسبت به سال 2018 بین دو تا هشت برابر بدتر بوده است. این ریزش بیشتر عمق بحران مالی سال 2022 نسبت به سال 2018 را نشان می‌دهد. با این شرایط و رخداد دو قوی سیاه در بازار رمزارزها (فروپاشی پروژه Luna و صرافی FTX) انتظار این بود که بازار رمزارزها در سال 2022 هم ریزش بسیار سنگین‌تری نسبت به سال 2018 داشته باشد. ولی نه‌تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه هم قیمت بیت‌کوین و هم شاخص توتال حدوداً 15درصد ریزش کمتر یا به عبارتی عملکرد بهتری داشتند. تفاضل عملکرد سه شاخص اصلی سهام آمریکا و بیت‌کوین و شاخص توتال را می‌توان در نمودار زیر مشاهده کرد.
براساس اعلام بینوست، دلیل این امر را باید در بلوغ و پذیرش بیشتر حوزه رمزارزها برای عموم می‌داند و این مهم هرچند در ابتدای مسیر قرار دارد، ولی نوید روزهای بهتر و رشد بیشتر را برای توسعه این بازار نوظهور می‌دهد.
افق سال 1402 برای بازار رمزارزها
ظهور بازار جوان رمزارزها از بحث‌برانگیزترین فناوری‌های موجود در این روزها و سال‌ها به‌حساب می‌آید. برخی از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به تأثیر مثبت و نقش پررنگ رمزارزها و تکنولوژی بلاکچین روی آینده صنعت اقتصادی جهان تأکید دارند و سعی دولت‌ها برای قانونمندکردن این حوزه را جزو محدودیت‌ها می‌دانند. اما از سوی دیگر، تحلیلگران و اقتصاددانان نسبت به ارزش‌های این عرصه نظرات احتیاط‌آمیزی دارند و معتقدند به دلیل ناشناخته بودن و وجود خلأهای زیادی که در این فضا وجود دارد، باید بررسی‌های بیشتری روی آن انجام شود.
بر اساس نظرسنجی که مؤسسه The Tokenist در ماه ژوئن ۲۰۲۰ برگزار کرد، ۴۵ درصد افراد از ۱۷ کشور مختلف سرمایه‌گذاری در حوزه رمزارزها مانند بیت‌کوین را به سرمایه‌گذاری روی سهام، املاک یا حتی طلا ترجیح می‌دادند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ در نظرسنجی با شرایط مشابه، فقط ۱۳ درصد مردم به سرمایه‌گذاری روی رمزارزها نسبت به سایر حوزه‌ها رأی مثبت داده بودند. این رقم در خصوص سرمایه‌گذاران سازمانی قطعاً بسیار پایین‌تر است.
از سوی دیگر نوسانات شدید بازار رمزارزها و فروپاشی‌های چندین پروژه و صرافی مطرح در این حوزه، اهمیت قانون‌گذاری‌های ملی و جهانی در این حوزه را مجدداً نمایان کرده است. نبود قانون‌گذاری شفاف باعث ایجاد نگرانی در سرمایه‌گذاران خرد و بسیاری از مردم که در این بازار سرمایه‌گذاری کرده‌اند، می‌شود. درحالی‌که قانون‌گذاری شفاف در این حوزه، هرچند محدودیت‌هایی ایجاد خواهد کرد، ولی قطعاً در میان‌مدت و بلندمدت مسیر توسعه این بخش را هموارتر خواهد کرد.
در واقع، مسیر پذیرش بیشتر این حوزه از راه قانون‌گذاری خواهد گذشت. در سال 2023 (1402) احتمالاً مباحث مربوط به قانون‌گذاری در این حوزه بسیار پررنگ و جدی خواهد بود که به نوبه خود در طول زمان نوید سرمایه‌گذاری‌های بزرگ سازمانی در کشورهای مختلف را خواهد داد و قطعاً باعث رشدی خیره‌کننده در این صنعت طی سالهای آتی خواهد شد.
علاوه بر مباحث مربوط به قانون‌گذاری، بررسی دوره‌ای این بازار هم جذابیت‌های ویژه‌ای دارد. با درنظرگرفتن تاریخچه ۱۴ساله بیت‌کوین و چرخه‌های بازار رمزارزها، همواره ورود در سطوح انباشت و کف‌های قیمتی بازار با درصد سود بالایی در آینده برای سرمایه‌گذاران همراه بوده است. شکل زیر نمودار قیمتی بیت‌کوین در چرخه‌های مختلف این بازار را نشان می‌دهد.
هرچند با اطمینان نمی‌توان مسیر قیمت‌ها را مشخص کرد؛ ولی تیم بینوست معتقد است محدوده فعلی در چرخه بیت‌کوین شبیه دو محدوده مشخص شده (دایره‌های زردرنگ) در نمودار بالا است. اگرچه در حال حاضر بازار رمزارزها در معرض ریسک‌های فراوانی قرار دارد؛ اما نکته حائز اهمیت این است که تمامی بازارهای مالی دارای چرخه‌های مختلف هستند و بیت‌کوین نیز تاکنون در چرخه‌های چهارساله حرکت کرده است. به طور خلاصه، چرخه‌های بازار الگوهای خاصی هستند که معمولاً از روان‌شناسی افراد فعال در بازار پدید می‌آیند. این یک پدیده طبیعی است که در هر بازاری رخ می‌دهد و بازار رمزارزها نیز از این قاعده مستثنی نیست: «با درنظرگرفتن چرخه‌های مختلف بیت‌کوین و مشاهده ریزش‌های سنگین گذشته، به این موضوع پی می‌بریم که تاکنون پس از هر ریزش شدید قیمتی، این رمزارز مجدداً موفق به ریکاوری و ثبت سقف‌های قیمتی جدید شده است. طبیعتاً قرار نیست اتفاقات گذشته عیناً تکرار شود؛ ولی قطعاً راهنمای خوبی برای مسیر در آینده خواهد بود.
به دلیل قدرت اقتصادی آمریکا و سرمایه بالای شرکت‌های آمریکایی، اقدامات فدرال رزرو در آمریکا همیشه اثر زیادی در زمینه‌های اقتصادی و بخصوص بازار رمزارزها دارد. در طول سال 2022 (سال 1401)، نشانه‌هایی از کنترل نرخ تورم در آمریکا دیده شده است. به‌عنوان نمونه در نمودار زیر، نرخ تورم مصرف‌کننده سالانه (CPI) طی سه سال گذشته نشان‌داده‌شده است.»
این نمودار نشان دهنده پیک تورم سالانه در اواسط سال 2022 است. البته هنوز تا کنترل کامل تورم و رسیدن به سطوح حدود 2 درصد که مورد انتظار فدرال رزرو است، فاصله زیادی مانده است. ولی طبیعتاً طی سال 2023 باید در وهله اول شاهد کاهش سرعت افزایش نرخ بهره و در گام بعد، کاهش تدریجی نرخ بهره توسط فدرال رزرو (و دیگر بانک‌های مرکزی) باشیم. در این راستا، ادامه روند نزولی نرخ رشد تورم می‌تواند شرایط را برای اقدامات کمتر انقباضی (و در وهله بعد انبساطی) مهیاتر کند و این امر برای صعود بازارهای ریسکی بسیار مفید خواهد بود. البته افزایش شدید نرخ بهره در آمریکا که رشد تورم را مهار کرده است، باعث کندی اقتصاد آمریکا نیز شده است و به همین دلیل خطر رکود در سال آتی نیز برای بازارها وجود دارد. این مورد نیز به‌عنوان یک ریسک اقتصاد کلانی باید مدنظر قرار گیرد.
کمی خوش‌بینی با درنظرگرفتن ریسک‌های مختلف
شرایط اقتصادی کلی در دنیا شرایط پیچیده‌ای است و به‌خصوص از حیث احتمال رخداد رکود اقتصادی، بسیاری از اقتصاددانان و متخصصین اقتصادی، احتمال شرایط بحرانی در سال 2023 را می‌دهند. علی‌رغم ریسک بالای رکود در سال 2023، احتمال نرمش در اقدامات فدرال رزرو به‌واسطه کنترل نسبی تورم در ماه‌های آتی و برطرف‌شدن نسبی برخی دیگر از موانع کلان اقتصادی عنوان شده در بالا (کم‌رنگ‌تر شدن بحران کرونا و جنگ روسیه و اوکراین)، می‌تواند زمینه نسبی بازیابی بازارهای مالی برای بازه چندساله را فراهم کند.
همچنین تیم بینوست با استفاده از ابزار پیشرفته هوش مصنوعی توسعه داده شده در بینوست (Binvest Machine)، محتاطانه شرایط تکنیکال و آنچین برای بازار رمزارزها را مناسب ارزیابی می‌کند. هرچند خطر ریسک رکود و مدیریت سرمایه طبیعتاً در همه شرایط باید در نظر گرفته شود.
موضوعات اقتصادی مباحثی سیال و دینامیک هستند، باید به طور مداوم رصد شوند و همیشه احتمال وقوع رخدادهای پیش‌بینی نشده دیگر نیز باید مدنظر قرار گیرد. بسیاری از رویدادهای قوی سیاه ممکن است اتفاق بیفتد و حتی پیچیده‌ترین مدل‌سازی‌ها را باطل کنند. این بدین معنا نیست که مدل‌سازی و پیش‌بینی نمی‌تواند یا نباید انجام شود. ما همواره باید به تحلیل وقایع بر اساس دانش و تجربه تکیه کنیم. احتمال عدم رخداد محتمل‌ترین سناریوها، ایده‌ها و نظرات حتی با درنظرگرفتن تمامی جوانب موجود نیز وجود دارد، چرا که بازارهای مالی، محیط احتمالات هستند و بهترین استراتژی در برخورد با این بازار، رصد بی‌طرفانه و بدون پیش‌داوری شرایط کلی بازار در همه زمان‌ها و به‌صورت مداوم است.