پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نگاهی به آنچه در اولین روز رویداد ۹ ژانویه در استودیو راه‌کار جریان داشت
در جریان دو روز رویداد ۹ ژانویه؛ در کنار کنفرانس‌ها و پنل‌های تخصصی در سالن اصلی و کارگاه‌های آموزشی در سالن حکمت کتابخانه ملی، استودیو راه‌کار به میزبانی میثم سلیمانی در سالن فرهنگ مستقر بود و با مدیران عامل صرافی‌ها و کسبوکارها و صاحب‌نظران درباره مسائل مهم حوزه بلاکچین و رمزارز گفت‌وگو کرد. استودیو راه‌کار در اولین روز رویداد مصادف با ۱۹ دی‌ماه، میزبان ۸ متخصص بود. در ادامه خلاصه‌ای از اهم صحبت‌های آنها را می‌خوانید.
تحقق SRO و رفع انحصار
صالح خواجه‌دلویی، مدیرعامل هیتوبیت درباره تأثیر SRO یا همان «Self Regulation Organization» به‌عنوان شیوه‌‌ای از تنظیم‌گری توضیح می‌دهد: «یکی از راهکارهای قانون‌گذاری SRO بوده و راه دیگر پیشبرد مصوبات قانونی از سمت بانک مرکزی و مجلس شورای اسلامی است. باید بررسی کنیم که حرف صنعت کجا بیشتر شنیده می‌شود؟ بررسی صنعتی پویا که هر لحظه در حال تحول است و هر روز ترندهای جدیدی به آن اضافه می‌شود، در مجلس منطقی نیست؛ چراکه بازنگری در قانون میسر نیست.»
او به صراحت می‌گوید: «تغییرات زیاد است و نمی‌توانیم بگوییم چرا تا پیش از این، برای سایر اکوسیستم‌ها SRO نداشته‌ایم.»
مدیرعامل هیتوبیت معتقد است فضای بلاکچین و رمزارز این پتانسیل را دارد که قانون‌گذاری آن وارد الزامات و چهارچوب محدودکننده و دستوری بانک مرکزی نشود: «تصویب قوانین از سمت سایر نهادها، پویایی را از بلاکچین می‌گیرد و از سمتی دیگر به پدیدآمدن رفتارهای سلیقه‌ای منجر می‌شود. درست است که کمیته‌های مربوطه در سند پیش‌نویس دیده شده‌اند، اما تشکل‌ها و کسبوکارها کجا هستند؟ این حالت تداعی‌گر قانون‌گذاری پشت درهای بسته است.»
خواجه‌دلویی تأکید می‌کند که باید به سمتی که SRO الزامات اجراپذیری را منتشر کند، برویم و از سویی دیگر اجازه دهیم از درون تشکل‌ها خودتنظیم‌گری اتفاق بیفتد. او تحقق این موضوع را با شکسته‌شدن فضای انحصار مساوی می‌داند. SRO یعنی هر کسب‌وکاری در چهارچوب‌های تعیین‌شده اجازه فعالیت داشته باشد.
پافشاری حاکمیت بر ارز دانستن دارایی دیجیتال
دارایی دیجیتال چیست و تعدد اسامی برای این دارایی‌ها از کجا نشئت می‌گیرد؟ رمزارز، رمزدارایی و رمزارزش چه تفاوت‌هایی دارند و چرا تعریف مشترکی از این مفاهیم وجود ندارد؟
احسان قاضی‌زاده، مدیر ارشد صرافی بیت‌مکس، این مسئله را به نبود شناخت از ماهیت دارایی‌های دیجیتال مربوط می‌داند: «ماهیت‌شناسی به‌درستی اتفاق نیفتاده و بخشی از این تعدد هم دعوای زرگری است. از اولین روزها عمده افراد در کامیونیتی اتفاق نظر داشتند که پسوند یا پیشوند «ارز» از کلاس‌های جدید دارایی‌ها برداشته شود، اما پافشاری مشکوکی از سمت حاکمیت وجود داشت. از نگاه من، آنها می‌خواستند دارایی‌های دیجیتال را به فضای ارز ببرند تا براساس آن، ممنوعیت و محدودیت‌هایی بر آن اعمال کنند. این تناقض یک فرصت‌سوزی است و باعث شده از سال‌های قبل حتی به نام مشترکی نرسیم.»
او با اشاره به تجربه موفق سایر کشورها ازجمله ژاپن ادامه می‌دهد: «این کشور از ۱۴ سال قبل رمزارز را به‌عنوان کلاس جدید دارایی شناسایی کرد و هنوز هم در حال بررسی فرصت‌های این حوزه است. نکته قابل توجه این است که حوزه بلاکچین و رمزارز ذیل وزارت امور مالی ژاپن است و هیچ ارتباطی جز تعامل با بانک مرکزی ندارد.»
نبود زیرساخت‌ها برای کاربردپذیری بلاکچین
جواد بهره، رئیس هیئت‌مدیره صرافی بیت‌مکس، با اشاره به کاربرد بلاکچین در فضای واقعی و زندگی روزمره توضیح می‌دهد: «روزهای ابتدایی پدیدآمدن اینترنت، برای هیچ‌کس قابل باور نبود که قرار است از این طریق تاکسی بگیرد یا غذا سفارش دهد. کاربردپذیری بلاکچین نیز از این همین جنس است. بلاکچین از انتهای مسیر یعنی وقوع بیت‌کوین پدید آمد و شاید قرار بود کاربردهایش در همین نقطه باقی بماند. حدود شش سال بعد از جهانی شدن بیت‌کوین، مشخص شد که قراردادهای هوشمند هم می‌توانند روی این بستر انجام شوند. شاید کاربرد اولیه آن به بعد مالی و انتقال پول بدون واسطه ارتباط داشت.»
او معتقد است بیت‌کوین هم از هدف اولیه خود یعنی پول بودن فاصله گرفته است: «بر اساس آمارهای کلی شاید واقعاً پنج درصد از تمام مردم جهان با کریپتوکارنسی برخورد داشته‌اند و این امکان هنوز از نظر زیرساختی وجود دارد که مردم از آن در زندگی روزمره استفاده کنند.»
او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه کدام صنایع مالی می‌توانند از بلاکچین استفاده کنند نیز می‌گوید: «در مرحله اول باید زیرساخت‌های توسعه بلاکچین ساخته شود؛ مانند خانه‌ای که هنوز پایه‌های آن را نساخته‌ایم و به فکر طراحی تابلوی پذیرایی آن باشیم. می‌گوییم بلاکچین در مباحثی مانند دیفای و در زنجیره تأمین قابل استفاده است، اما آیا زیرساخت‌های آن کاملاً تسهیل شده و افراد مسن‌تر می‌توانند بر بستر بلاکچین جابه‌جایی پول داشته باشند؟»
بهره تصریح می‌کند که زیرساخت‌ها باید به قدری پیشرفته شوند که به مرحله ساده‌سازی برای بهبود تجربه کاربری برسند.
رقابت بر محور هزینه می‌چرخد
به اعتقاد سهراب ثامنی، مدیرعامل زربان، در تجارت خرد کشورهایی مانند ایران که ارتباط پرداختی وسیعی با سایر کشورها ندارند و سوئیفت با موانع بزرگی مواجه است، تتر نقش بزرگی ایفا می‌کند. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که در بحث پرداخت هنوز هزینه تراکنش نسبت به ثبات سفارش با سرویس‌های رمیتنسی چندان قابل رقابت نیست: «اگر ما روزی بتوانیم بلاکچین را تا حدی گسترش دهیم که با حفظ امنیت و مقیاس‌پذیری و قابلیت اتکایی، بتواند هزینه تراکنش را تا چند دهم سنت کاهش دهد می‌توانیم آن را قابل رقابت بدانیم.»
از نگاه او آنچه اهمیت دارد این است که هزینه ثبت هر تراکنش چقدر است. هرقدر این رقم کمتر باشد سرویس‌های بیشتری ایجاد خواهد شد و کاربران بیشتر با پول‌های خردتری وارد آن می‌شوند.
او با اشاره به فرصت‌های اتریوم برای کسب درآمد توضیح داد: «یکی از راه‌ها استیکینگ اتریوم بر پلتفرم‌های گوناگون است؛ مضاف بر آن سرویس‌های دیگری مانند کوین‌بیس هم هستند. برای ارائه سرویس بهتر در لایه دوماهه‌ای اتریوم، این قابلیت وجود دارد که با تأمین نقدینگی از استخرهای نقدینگی استفاده کنند.»
تمام الزامات واحد بود
بنابر گفته‌های عباس آشتیانی، فعال حوزه بلاکچین، بسیاری از افراد با دیدگاه آنارشیستی به دغدغه‌های رگولاتور می‌پردازند: «به‌عنوان فردی که هفت سال مداوم بر لبه موضوع رگولاتوری رمزارز و دارایی دیجیتال هستم، معتقدم نمی‌توان رگولاتوری را با چشم‌پوشیدن بر دغدغه‌های رگولاتور پیش برد، اما رویکرد حاکمیت به تمام اقتصاد دیجیتال، به یک فناوری سنتی مربوط است.»
او ادامه می‌دهد: «رویکرد سنتی یعنی ابتدا باید ریسک‌های تمام حوزه‌ها شناسایی شده و بعد از آن برایش مجوز تعریف شود، اما سرعت تحولات فناوری ازجمله بلاکچین و بیت‌کوین و… به نحوی بود که دریافتیم نمی‌توان با رویکرد سنتی تنظیم‌گری کرد.»
آشتیانی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به تعدد رگولاتور و الزامات توضیح می‌دهد: «مجلس از سه سال قبل در حال نوشتن یک طرح بود. با روی کار آمدن دولت جدید مقرر شد ستاد ملی رمزارزها ایجاد شود و مجلس اعلام کرد تا ارسال لایحه مد نظر دولت صبر می‌کنیم. ستاد ملی رمزارز ارزش‌ها جلسات را ادامه نداد و وزارت اقتصاد موضوع را به بخش حقوقی ریاست‌جمهوری سپرد تا آنها هم طرحی را ارائه دهند. این طرح هنوز آماده نشده و ما می‌شنویم که لایحه در حال حاضر در قالب یک طرح به مجلس رفته است. تمام این الزامات واحد بود و هدفش این بود که حوزه را از چهار افراز تولید و خلق، نگهداری کیف پول‌ها، پرداخت و تبادل بررسی کند.»
مرگ ماینینگ میان منافع ذینفعان
آیا ماینینگ مرده است؟ محمدرضا شرفی، فعال حوزه استخراج در این‌باره می‌گوید: «می‌توان گفت که حوزه ماینینگ دیگر در ایران زنده نیست و آن دسته از فعالانی که هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهند، از نظر من یا با شرایط خودشان را وقف داده‌اند یا از قدیم درگیر صنعت بوده‌اند و برای بازگشت سرمایه خود به فعالیت در این حوزه الزام دارند. با شرایط کنونی کشور، وارد شدن به این فضا دیگر ممکن نیست.»
او در پاسخ به این سؤال که آیا تجربه رگولاتوری ماینینگ موفق بوده یا خیر، تصریح می‌کند که این صنعت میان منافع چندین سازمان گیر کرده است. هر سازمانی از زاویه دید و منافع خود قوانین را تدوین می‌کند. از نگاه من می‌شد که قوانین به نحوی تعیین شود تا در عین حال که منافع تمام سازمان‌ها و ذینفعان در نظر گرفته می‌شد، الزامات هم تسهیل‌گرانه باشد.
شرفی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه به نقطه‌ای رسیدیم که نتیجه‌ای جز نابودی صنعت نداشت، ادامه می‌دهد: «در هیچ‌یک از صنایع کشور، نشده که هزینه‌ها پیش‌اخذ شوند و در نهایت زیان و سود با خود صنعتگر باشد. قیمت انرژی را هم سربه‌سر با سود و زیان تعریف کرده‌اند و وابسته به قیمت بیت‌کوین شما در مرحله سوددهی یا ضرر قرار می‌گیرید.»
ارتباط حیات پرداخت‌یارها با بازار کریپتو
طبق صحبت‌های مهدی مرادیان، مدیرعامل جیبی‌مو، چرخه تسویه یکی از دغدغه‌های کارگزاری‌هاست که جیبی‌مو در راستای رفع آن قدم برداشته است: «جیبی‌مو چرخه تسویه گروهی را با سرویس‌های ویژه‌ای برای ۱۲ بانک راه‌اندازی کرده که نتیجه آن هم در کارگزاری فارابی مشهود بوده و سرویس با کمترین خطا در حال فعالیت است.»
فارابی همچنین سهام‌دار تمام جیبی‌مو شده است. به گفته او، تطابق و نیازهای صرافی‌ها و کارگزاری به یکدیگر نزدیک است و مارکت اصلی ما بازار سرمایه است. البته رگولاتور بازار سرمایه گاه شرایط را برای نوآوری سخت می‌کند. از طرف دیگر، بازار سرمایه بازاری جذاب با گردش مالی بسیار بالاست، اما نکته‌ای که وجود دارد، سخت بودن تصمیم و استراتژی در این بازار است.
فارابی در همین راستا با بیان اینکه تمایل داریم با صرافی‌های رمزارزی همکاری کنیم توضیح می‌دهد: «پرداخت‌یارها، شرایط رقابت با شرکت‌های پرداختی را ندارند و یکی از بازارهایی که پرداخت‌یارها در این فضا می‌توانند به آن ورود کنند و به واسطه آن سرپا بمانند حوزه رمزارز است. از نگاه من، حیات پرداخت‌یارها و بازار کریپتو به یکدیگر وابسته است.»
استقرار فناوری فرای سیستم‌هاست
وحید صیامی، کارشناس فناوری‌های مالی نیز بیان می‌کند که فناوری همیشه همراه بشر بوده و جایگاه‌های متفاوتی را می‌توان برای آن متصور شد: «فناوری می‌تواند ابزار باشد، می‌تواند سیستم فنی اجتماعی ساخت فناوری باشد یا سیستم اجتماعی فنی به‌کارگیری فناوری شود. تقریباً تمام فناوری‌های جدید اعم از بلاکچین و شبکه‌‌های اجتماعی در این سطح قرار می‌گیرند و این یعنی برای استقرار فناوری در یک جامعه به الزاماتی فراتر از صرف سیستم بودن نیاز داریم و لازم است هم‌راستا با آن روال‌های انسانی و اجتماعی را در نظر بگیریم.»
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره امکان برگزاری انتخابات بر بستر بلاکچین می‌گوید: «بلاکچین شاید پاسخگوی این موضوع باشد، اما بعد از آن افراد متوجه قدرت آن می‌شوند و این قصه می‌تواند در جهات مخالف کاربردپذیری باشد.»
منبع
9 ژانویه