چرا بانکداری باز برای کسب‌وکارهای فین‌تکی مهم است؟

بانکداری باز (Open Banking) مفهومی است که به باز کردن ایمن داده‌های خدمات مالی، به ارائه‌دهندگان شخص ثالث از طریق رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) اشاره دارد. نوعی از بانکداری مدرن که در آن، اشخاص ثالث یا مشتریان، قابلیت دسترسی محدود به شبکه مالی و داده‌های خدمات مالی را پیدا می‌کنند. البته، میزان و نحوه این دسترسی به داده‌‌های مالی توسط استانداردهایی که برای داده باز بانکی تعریف‌شده، تعیین می‌شود. این ایده، ایده خیلی جذابی است چراکه می‌تواند نوآوری مالی را تقویت کند، به رقابت در بازارهای مالی جان ببخشد و در حالت کلی، اکوسیستم خدمات مالی را بهبود دهد.

بانکداری باز، قبل از هرچیز روی نوآوری در خدمات مالی تمرکز می‌کند و به ارائه‌دهندگان خارجی این امکان را می‌دهد، تا با دسترسی به شبکه، به نوآوری بپیوندند و به دنبال آن، کالاها و خدمات جدید به مرور زمان توسعه پیدا می‌کنند.

این از تعریف بانکداری باز؛ اما ببینیم فین‌تک‌ها چه سودی از آن می‌برند؟

استارتاپ‌ها و شرکت‌های فین‌تک، که معمولاً ویژگی‌ها و منابع مؤسسات مالی معمولی را در اختیار ندارند، می‌توانند از فرصت به‌وجود آمده نهایت استفاده را ببرند. دسترسی به داده‌های مالی مشتریان به لطف بانکداری باز، به فین‌تک‌ها این فرصت را می‌دهد تا محصولات و خدمات خود را توسعه دهند. فرصتی که هم به نفع فین‌تک‌هاست و هم مشتریانی که از خدمات مالی استفاده می‌کنند.

بانکداری باز، صنعت خدمات مالی را رقابتی‌تر می‌کند. زمانی‌که ارائه‌دهندگان شخص ثالث به داده‌های مالی دسترسی پیدا می‌کنند، حجم و تنوع محصولات و خدمات مالی جدید و نوآورانه بیشتر می‌شود و همین امر، باعث می‌شود تا مؤسسات مالی نیز در کنار فین‌تک‌ها به چالش کشیده شوند و رقابت کنند. مهم‌ترین دستاورد رقابتی‌تر شدن صنعت خدمات مالی، ارائه محصولات مالی بهتر و درعین‌حال ارزان‌تر برای مشتریان و افزایش نوآوری و سطح خدمات مالی برای آنها است. درواقع، مشتریان، ذینفعان اصلی بانکداری باز هستند.

---

مزایای بانکداری باز

---

بانکداری باز در کنار کمک به فین‌تک‌ها و مشتریان خدمات مالی، با استانداردسازی فرایندهای تبادل و پردازش داده‌های مالی می‌تواند برای بهبود عملکرد مؤسسات مالی نیز سودمند باشد. اگر استانداردهای رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی و پروتکل‌های مورداستفاده توسط مؤسسات مالی و تأمین‌کنندگان شخص ثالث به‌درستی صورت بگیرد، حفاظت از اطلاعات مالی مشتریان به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. درواقع، در سایه این استانداردسازی، ایمنی و اعتماد مؤسسات مالی سنتی، با نوآوری فین‌تک‌ها ادغام می‌شود و هردو صنعت، توسعه می‌یابند.

از دیگر مزیت‌های بانکداری باز می‌توان به تأثیر آن در توسعه شمول مالی اشاره کرد. اگر بانکداری باز بتواند دسترسی شرکت‌های فین‌تکی به داده‌های مالی مؤسسات سنتی را فراهم کند، بسیاری از افراد محروم نیز تحت پوشش خدمات مالی قرار می‌گیرند و می‌توانند از محصولات و خدمات مالی نوین استفاده کنند.

این مزیت، به‌ویژه در مورد جوامعی که بدون بانک هستند یا عموم مردم، دسترسی محدودی به سیستم‌های مالی رسمی دارند، اهمیت بیشتری دارد؛ چراکه به لطف بانکداری باز، این فرصت در اختیار آنها قرار می‌گیرد تا از طریق فین‌تک‌ها، به خدمات مالی متعارف دسترسی پیدا کنند.

و اما به‌عنوان آخرین مزیت مهم، بانکداری باز این پتانسیل را دارد که با ارائه تصویری کامل و واضح از وضعیت مالی مشتریان، آنها را در مدیریت بهتر امور مالی‌شان یاری کند. در سایه بانکداری باز، مصرف‌کنندگان می‌توانند با اعطای دسترسی به ارائه‌دهندگان شخص ثالث به داده‌های مالی خود، ابزارها و خدمات بیشتر و کارآمدتری را در اختیار بگیرند و امور مالی خود را خیلی بهتر از قبل مدیریت کنند. مواردی نظیر راهنماهای سرمایه‌گذاری، ابزارهای پس‌انداز یا ابزارهای بودجه‌بندی، موضوعاتی هستند که بانکداری باز در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد.

به‌طور خلاصه، بانکداری باز مهم است، چون فرصت‌های جدیدی را برای نوآوری در صنعت خدمات مالی ایجاد می‌کند، رقابت را تقویت می‌کند و درحالت‌کلی، به رشد و بهبود اکوسیستم خدمات مالی کمک می‌کند. علاوه بر آن، به توسعه شمول مالی و بهبود مدیریت مالی مصرف‌کننده نیز کمک می‌کند.

تنها چالشی که وجود دارد، احتمالاً امنیت داده‌ها و بحث حریم خصوصی است، که اگر استانداردسازی به‌اشتراک‌گذاری و پردازش داده‌ها درست انجام شود، نه تنها دیگر چالش‌برانگیز نیست، بلکه به تضمین امنیت داده‌ها و حفاظت از اطلاعات مالی مشتریان نیز کمک می‌کند.

---

سؤالات متداول در مورد بانکداری باز

---

چه‌چیزی بانکداری باز را حیاتی می‌کند؟

بانکداری باز حیاتی است، چون فرصت‌های جدیدی را برای نوآوری در صنعت خدمات مالی ایجاد می‌کند، رقابت را تقویت می‌کند و به رشد و بهبود اکوسیستم خدمات مالی کمک می‌کند. ضمن اینکه، به توسعه شمول مالی و بهبود مدیریت مالی مصرف‌کننده نیز کمک می‌کند.

کدام داده‌های مالی در بانکداری باز به اشتراک گذاشته می‌شوند؟

نمونه‌هایی از اطلاعاتی که در بانکداری باز به اشتراک گذاشته می‌شوند عبارت‌اند از:

• اطلاعات حساب (مثل موجودی‌ها و تراکنش‌ها)
• اطلاعات پرداخت (مثل سوابق پرداخت و پرداخت‌های مکرر)
• و اطلاعات شخصی مصرف‌کننده‌ها (مثل نام و آدرس و …)

چه کسی متولی تضمین امنیت داده‌های مالی به ‌اشتراک ‌گذاشته‌شده در بانکداری باز است؟

امنیت داده‌های به اشتراک گذاشته‌شده در بانکداری باز، باید هم توسط سیستم‌های بانکی و هم ارائه‌دهندگان شخص ثالث مجاز تأمین شود. برای حفاظت از داده‌های مالی مصرف‌کنندگان، بانک‌ها موظف هستند مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌ها را تدوین و تحمیل کنند و ارائه‌دهندگان شخص ثالث نیز ملزم به رعایت این قوانین و پیروی از دستورالعمل‌ها هستند. ضمن اینکه داشتن اعتبار از سوی آژانس‌های رگولاتوری نیز برای ارائه‌دهندگان حیاتی است.

بانکداری باز، سوءاستفاده از داده‌های مشتریان نیست؟

بانکداری باز، به‌خودی‌خود سوءاستفاده از داده‌های کاربران یا کلاهبرداری نیست و کاملاً قانونی است؛ اما می‌تواند زمینه‌ساز آن باشد. درواقع، این «باز بودن» ممکن است در کنار مزایایی که دارد، ریسک‌هایی هم به دنبال داشته باشد، به این دلیل که مستعد بهره‌برداری سوء از محصولات و خدمات مالی و حتی داده‌های مشتریان است.

به‌‌ویژه وقتی اکوسیستم بزرگ‌تر می‌شود، این چالش‌ها و ریسک‌ها هم بزرگ‌تر می‌شوند. عملکرد ضعیف ارائه‌دهندگان شخص ثالث می‌تواند یکپارچگی و امنیت داده‌ها را در طول زنجیر تهدید کند. برای اینکه این اتفاق نیافتد، لازم است سیستم‌های رگولاتوری، مؤسسات مالی و فین‌تک‌ها، همگی دست‌به‌دست هم داده و برای پیاده‌سازی اکوسیستمی سالم مشارکت کنند.