پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سرمایه‌گذاری در فین‌تک در سال ۲۰۲۲ به نصف کاهش یافت / به نظرتان در سال ۲۰۲۳ وضعیت بهتر خواهد بود؟
گزارش منتشر شده از سوی سی‌بی اینسایت (CB Insight) درمورد وضعیت فین‌تک در سال ۲۰۲۲، نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک در سال گذشته، با ۴۶ درصد کاهش، به ۷۵.۲ میلیارد دلار رسیده است. در سه ماهه پایانی سال گذشته، صنعت فین‌تک تنها ۱۰.۷ میلیارد دلار تامین بودجه داشته، که پایین‌ترین میزان از سال ۲۰۱۸ است. این کاهش، حتی در تعداد معاملات سالانه نیز مشهود است. تعداد معاملات سالانه در سال ۲۰۲۲، با ۸ درصد کاهش نسبت به دوره قبل، به ۵۰۴۸ معامله رسیده است.
این در حالی است که دوره‌‌های تأمین مالی کلان در حوزه فین‌تک نیز سال گذشته، با ۵۲ درصد کاهش، به ۱۷۹ مورد رسیده است. ظهور تک‌شاخ‌ها هم مانند آمارهای دیگر، نشان از حال بد سال ۲۰۲۲ دارد. در سال گذشته، تنها ۶۹ مورد تولد تک‌شاخ داشته‌ایم که نسبت به دوره قبل، کاهشی ۵۸ درصدی را نشان می‌دهد. این تعداد، در سال ۲۰۲۱، ۱۶۶ تک‌شاخ بود.
آمارهای به‌دست‌آمده، نشان از رند کاهشی سرمایه‌گذاری در صنعت دارند. بسیاری از بخش‌ها، از صنعت پرداخت، بانکداری و وامدهی دیجیتال گرفته، تا اینشورتک، ولث‌تک و فناوری بازارهای سرمایه، همه در سال ۲۰۲۲ با کاهش بودجه مواجه شده‌اند.
- بودجه صنعت پرداخت در سال ۲۰۲۱: ۴۰.۵ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۲۰.۸ میلیارد دلار – میزان کاهش: تقریباً به نصف؛ ۴۹ درصد
- بودجه صنعت بانکداری در سال ۲۰۲۱: ۲۵.۳ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۹.۴ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۶۳ درصد
- بودجه صنعت وامدهی دیجیتال در سال ۲۰۲۱: ۲۴.۷ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۱: ۱۱.۵ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۵۳ درصد
- بودجه صنعت ولث‌تک در سال ۲۰۲۱: ۱۵ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۸.۸ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۴۱ درصد
- بودجه صنعت اینشورتک در سال ۲۰۲۱: ۱۷.۸ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۸.۴ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۵۳ درصد
- و بودجه فناوری بازارهای سرمایه در سال ۲۰۲۱: ۳.۸ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۲.۳ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۳۹ درصد
کاهش بودجه فین‌تک در سال ۲۰۲۲ نسبت به دوره قبل، تنها محدود به ایالات متحده آمریکا نیست. در همه نقاط جهان، سرمایه‌گذاری روی فین‌تک به شکل قابل‌توجهی کاهش‌یافته است.
- سرمایه‌گذاری فین‌تک در ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۱: ۶۵.۷ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۳۲.۸ میلیارد دلار – میزان کاهش: نصف شده است
- سرمایه‌گذاری فین‌تک در کانادا در سال ۲۰۲۱: ۲.۵ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۱.۳ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۴۸ درصد
- سرمایه‌گذاری فین‌تک در آسیا در سال ۲۰۲۱: ۲۵.۱ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۱۵.۹ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۳۷ درصد
- سرمایه‌گذاری فین‌تک در اروپا در سال ۲۰۲۱: ۲۸.۹ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۱۹.۲ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۳۴ درصد
- سرمایه‌گذاری فین‌تک در آمریکای لاتین و منطقه کارائیب در سال ۲۰۲۱: ۱۳.۹ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۴ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۷۱ درصد
- سرمایه‌گذاری فین‌تک در آفریقا در سال ۲۰۲۱: ۱.۵ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۱.۱ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۲۷ درصد
- سرمایه‌گذاری فین‌تک در استرالیا در سال ۲۰۲۱: ۲.۱ میلیارد دلار؛ در سال ۲۰۲۲: ۰.۹ میلیارد دلار – میزان کاهش: ۵۷ درصد
مایکل اشلی شولمن (Michael Ashely Schulman)، شریک و مدیر ارشد سرمایه‌گذاری در رانینگ پوینت کپیتال ادوایزرز (Running Point Capital Advisors)، معتقد است که کاهش دید قیمت رمزارزها در سال گذشته و ناکامی‌ها و شکست‌های دومینویی شرکت‌ها و صرافی‌های رمزارز، از جمله اتفاقات تلخی که برای اف‌تی‌ایکس افتاد، باعث شد تا سرمایه‌گذاران خطرپذیر، اشتیاقی برای سرمایه‌گذاری روی فین‌تک نداشته باشند. به عقیده شولمن، بسته‌شدن فرصت‌های عرضه اولیه سکه به دنبال افت بازارهای سهام، نقطه پایانی برای سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در سال گذشته بود. روندی که بسیاری از شرکت‌هایی که پشتوانه خوبی داشتند و به نظر می‌رسید خوش‌آتیه باشند را به تعطیلی کشاند.
اما چرا سال گذشته تا این حد به فین‌تک سخت گذشت؟
با کاهش رشد اقتصاد جهانی بعد از همه‌گیری کرونا، تورم افزایش یافت. دولت‌ها، برای مهار تورم مجبور شدند نرخ‌های بهره را افزایش دهند. افزایش نرخ‌های بهره، از یک‌سو زمینه‌ساز رکود جهانی شد و از سوی دیگر، اشتیاق مردم برای سرمایه‌گذاری روی بازارهای خطرپذیر را کم کرد. وقتی بازارهای مطمئن‌تر، سود بالایی در ازای سرمایه نقدی مردم بدهند، آنها لزومی نمی‌بینند برای اندکی سود بیشتر، به سراغ سرمایه‌گذاری‌هایی بروند که ریسک بالایی دارد.
سال گذشته، نرخ‌های بهره بالا، رکود و زمستان سخت فین‌تک، باعث شد تا بسیاری از سازمان‌ها و کسب‌وکارها، دست به تعدیل‌نیروهای عظیم بزنند. کاهش منابع انسانی، از ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۲ آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد. استرایپ، مایکروسافت، متا، همه غول‌های بزرگی هستند که طی شش ماه اخیر، تعدیل‌نیروهایی انبوه داشته‌اند.
البته، تعدیل‌نیروهای فناوری، تنها شامل ایالات متحده نیست و در دانمارک، سوئد، کالیفرنیا و حتی آفریقا نیز شاهد اخراج خیل عظیمی از منابع انسانی بخش فناوری هستیم.
علاوه بر این تعدیل‌نیروها، صنعت فین‌تک در سال گذشته، شاهد خروج بعضی از بازیگران بزرگ از بازار نیز بود. در ماه آوریل ۲۰۲۲، استارتاپ فَست (Fast) که بیش از ۱۰۲ میلیون دلار هم جذب سرمایه کرده بود، به دلیل رشد کند و هزینه‌های بالا تعطیل کرد. یا استارتاپ نیروانا مانی (Nirvana Money) که پس از تعطیلی فست با هزار امید و آرزو در ایالات متحده راه‌اندازی شد، اما فقط ۲۲ روز بعد، درب خود را بست.
بسیاری از استارتاپ‌های دیگر نیز در اقصی‌نقاط جهان، سال گذشته کسب‌وکارشان را تعطیل کرده‌اند؛ از استارتاپ حسابداری آلمانی پنالتی (Planetly) و اپلیکیشن بانکداری بریتانیایی دازنز (Dozens) که خیلی هم طرف‌دار پیدا کرده بود گرفته، تا اولین بانک آنلاین استرالیا، وُلت بانک (Volt Bank).
اکثر این استارتاپ‌ها هم چه برای تعدیل‌نیرو و چه برای تعطیلی، دلیل مشترکی دارند: وضعیت نابسامان اقتصادی و هزینه‌های عملیاتی بالا.
تام بل (Tom Bell)، مدیرعامل شرکت ماست (Maast)، توضیح می‌دهد که رکود اقتصادی و هزینه‌های بالای عملیاتی، کسب‌وکارها را وادار کرده تاحدامکان کارآمدتر عمل کنند. به گفته وی، بسیاری از کسب‌وکارها، برای دستیابی به این کارآمدی، سعی می‌کنند نیروهای مازاد یا کم‌بازده خود را اخراج کنند، روند کاری خود را ساده‌تر کنند (مثلاً تعداد واسطه‌ها یا فروشندگان را تا جایی که امکان دارد کم کنند) و با تعطیلی مجموعه‌های فیزیکی یا کوچک‌تر کردن آنها هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهند.
آیا سال ۲۰۲۳ متفاوت خواهد بود؟
در حال حاضر، موج بزرگی از تعدیل‌نیروها در سال ۲۰۲۳ آغاز شده و بعید به نظر می‌رسد به این زودی‌ها تمام شود. فقط گلدمن ساکس (Goldman Sachs) به‌تنهایی اعلام کرده که ۳۲۰۰ نفر را اخراج می‌کند. شرکت‌های فین‌تکی بسیاری بخشی از منابع انسانی خود را اخراج کرده و برای تعدیل‌نیرو در ماه‌های آینده برنامه‌ریزی کرده‌اند.
طی دهه گذشته، به لطف نرخ‌های بهره پایین، سرمایه‌گذاری‌های جسورانه خود را از ۱.۸ میلیارد دلار به ۳۰ میلیارد دلار رسانده‌اند. بااین‌حال، در سال ۲۰۲۲ افزایش نرخ بهره‌ها باعث شد تا این روند روبه‌رشد، تا حدودی متوقف شود. سال ۲۰۲۳ نیز باتوجه‌به این‌که احتمال پایین آمدن نرخ بهره‌ها نیست، نمی‌تواند سال چندان متفاوتی باشد. احتمالاً رقمی که امسال برای سرمایه‌گذاری فین‌تک معرفی می‌شود نیز نسبت به سال ۲۰۲۱ پایین‌تر باشد.
سرمایه‌گذاران و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که پس از ماه فوریه، نرخ‌های بهره باز هم‌افزایش یافته و رکود اقتصادی حکم‌فرما خواهد شد. با پیوستن بانک مرکزی اروپا و بانک انگلستان به فدرال رزرو، و افزایش نرخ‌های بهره، احتمالاً اوضاع فین‌تک خراب‌تر هم می‌شود.
اما صرف‌نظر از این موضوع، دیما کاتس (Dima Kats)، مدیرعامل کلیر جانکشن (Clear Junction)، توضیح می‌دهد که محیط فین‌تک کنونی، به‌گونه‌ای است که احتمالاً سرمایه‌گذاری روی فین‌تک جزو اولویت‌های سرمایه‌گذاران خواهد بود. باتوجه‌به این‌که سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های نوظهور و اولیه معمولاً سرمایه کمی می‌خواهد، به‌احتمال زیاد سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند روی این دسته از کسب‌وکارها تمرکز کنند.
به‌علاوه، به عقیده کارشناسان، برخی روندهای دیگر نیز در سال ۲۰۲۳ وجود خواهند داشت که صنعت فین‌تک را متحول خواهند کرد. به‌عنوان‌مثال، تام بل معتقد است که بانک‌های بیشتری در سال جاری وارد بازارهای مالی تعبیه‌شده می‌شوند. این روند، باعث می‌شود تا استارتاپ‌ها و به‌طورکلی فین‌تک، رشد کند. هرچند که ماهیت این روند، به‌گونه‌ای است که همه استارتاپ‌ها در حوزه‌های مختلف نمی‌توانند از آن سود ببرند، اما بخشی از فین‌تک فرصت خوبی برای خودنمایی خواهد داشت.
یکی دیگر از روندهایی که شولمن نیز به آن اشاره می‌کند، کم‌رنگ‌شدن بازیگران برتر است. همان‌طور که عنوان شد، احتمالاً سال جاری سال استارتاپ‌های تازه‌وارد و اولیه خواهد بود و کسب‌وکارهای برتر، فرصت زیادی برای تأمین سرمایه و رشد نخواهند داشت. به‌علاوه، احتمال می‌رود که سال ۲۰۲۳، سال بازارهای در حال ظهور باشد؛ بازارهایی مثل نیجریه، اندونزی و برزیل.
