پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
انتشار آمار متناقض سهم اینستاگرام از اقتصاد دیجیتال کشور ادامه دارد / مرکز ملی فضای مجازی: حجم بازار اینستاگرام در ایران 70 هزار میلیارد تومان است
در حالی که پیش از این وزارت صمت سهم اینستاگرام از اقتصاد دیجیتال کشور را 3 درصد اعلام کرده بود، حالا مرکز ملی فضای مجازی این سهم را 7 درصد برآورد کرده است
مرکز ملی فضای مجازی در گزارشی حجم بازار اینستاگرام در ایران را 70 هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرده و گفته حجم بازار اینستاگرام نسبت به کل اقتصاد دیجیتال کشور 7.3 درصد است. این آمار در حالی از سوی مرکز ملی فضای مجازی اعلام شده که پیش از این معاون وزارت صمت با غیرواقعی‌دانستن خسارت کسب‌وکارها از محدودیت اینترنت، گفته بود که سهم فروشندگان محصولات اینستاگرامی فقط 3 درصد از کل اقتصاد دیجیتال ایران است.
همچنین در این زمینه امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا اعلام کرده بود گردش مالی تجارت الکترونیکی در فضای اینستاگرام در سال گذشته بین 25 تا 30 همت بوده که حدوداً 2.7 درصد از کل گردش مالی تجارت الکترونیکی کشور را شامل می‌شود.
به گزارش «راه پرداخت»، در بیش از یک ماه گذشته آمارهای مختلفی از خسارت قطعی و محدودیت اینترنت به کسب‌وکارها منتشر شده و در این زمینه اعلام شده کسب‌وکارهای خرد به دلیل فیلتر اینستاگرام بیشترین خسارت را دیده‌اند. در مقابل این خسارت‌های چندده‌میلیاردی به کسب‌وکارها بابت این محدودیت، مدیران دولتی و وزرا از سخنگوی دولت گرفته تا وزیر ارتباطات و معاونان وزارت صمت با اعلام اینکه اینترنت در کشور در حالت عادی است و تنها دو پلتفرم (اینستاگرام و واتس‌اپ) فیلتر شده‌اند، آمار خسارت در این زمینه را غیرکارشناسی، بزرگ‌نمایی‌شده و غیرواقعی دانسته‌اند.
همچنین در حالی که دولت به آمارهای اعلام‌شده از سمت صنف فعال در حوزه فناوری اطلاعات مانند سازمان نظام صنفی رایانه‌ای یا اتاق بازرگانی اعتقاد ندارد، خود نیز آماری متناقض از میزان خسارت کسب‌وکارها اعلام می‌کند.
نمونه بارز آن تفاوت آمار سهم بازار اینستاگرام در بازار اقتصاد دیجیتال کشور است. علیرضا شاه‌میرزایی، معاون وزیر صمت در اواخر مهرماه با دروغ‌خواندن آمار خسارت کسب‌وکارها از فیلتر اینستاگرام گفت که سهم فروشندگان محصولات اینستاگرامی فقط ۳ درصد از کل اقتصاد دیجیتال ایران است. حالا هم در یک آمار متناقض مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده حجم بازار اینستاگرام حداکثر 7.3 درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل می‌دهد.
حجم بازار اینستاگرام در سه لایه اقتصاد دیجیتال
مرکز ملی فضای مجازی در گزارشی تفصیلی به آمار کسب‌وکارهای دیجیتال در سکوهای داخلی و خارجی پرداخته است. در ابتدای این گزارش اعلام شده سکوهای داخلی قابلیت میزبانی از کسب‌وکارهای خرد را داشته و می‌توانند بستر مناسبی برای خریدوفروش و پشتیبانی از صنوف و مشاغل مختلف باشند. در همین زمینه نیز 10 سکوی داخلی را از حیث امکانات کارکردی و تجاری با نمونه مشابه خارجی مقایسه کرده است. نکته جالب این مقایسه این است که دیوار، شیپور، دیجی‌کالا و باسلام در جدول در مقایسه با اینستاگرام قرار گرفته‌اند که یک شبکه اجتماعی است.
در بخش دیگر این گزارش به ارائه آمار از سهم اینستاگرام در اقتصاد دیجیتال کشور پرداخته شده است. در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی با استناد به تعریف دو اقتصاددان اعلام کرده که اقتصاد دیجیتال به سه لایه هسته (اقتصاد اپراتورها)، اقتصاد دیجیتال (اقتصاد خدمات دیجیتال مبتنی بر اینستاگرام) و اقتصاد دیجیتالی‌شده (کسب‌وکارهای فعال در اینستاگرام، مشاغل خانگی و…) تقسیم می‌شود؛ بنابراین اقتصاد اینستاگرام نیز در این سه بخش مورد بررسی قرار گرفته است.
در گام اول مرکز ملی فضای مجازی با استناد به گزارش‌های مختلفی که در این زمینه منتشر شده، اعلام کرده حجم بازار اینستاگرام در ایران در سال 70 هزار میلیارد تومان است که به گفته نویسندگان گزارش، اگر بخش‌های فاقد آمار را به‌صورت تخمینی به آن اضافه کنیم حداکثر 7.3 درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل خواهد داد. در این زمینه تأکید شده که این 7.3 درصد نسبت حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور بوده و سهم اقتصاد اینستاگرام نسبت به تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از این مقدار است.
در همین زمینه به سهم ترافیک اینترنت اینستاگرام در کشور اشاره شده است. طبق این آمار، سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط اپراتورهای ثابت و سیار 50 درصد بوده و معادل 30 هزار میلیارد تومان در سال جمع‌بندی شده است. همین آمار نشان می‌دهد با فیلتر اینستاگرام از بیش از یک ماه گذشته تاکنون 50 درصد ترافیک اپراتورهای ثابت و سیار کشور از دست رفته و این گروه متحمل چه خسارتی شده‌اند.
در ادامه این گزارش، مرکز ملی فضای مجازی برآورد حجم بازار اینستاگرام در لایه دوم اقتصاد دیجیتال را حدود 15 هزار میلیارد تومان در سال برآورد کرده است. به گفته این مرکز، حجم بازار در این بخش محصول فعالیت خدماتی همچون خدمات تبلیغاتی، خدمات پشتیبانی مشتریان، خدمات لجستیک، خدمات راهکار جامع و… است.
از سوی دیگر مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده حجم بازار اقتصاد دیجیتالی‌شده با اینستاگرام (شامل صفحه‌های فروش البسه و پوشاک، هنرهای تجسمی و دستی، لوازم آرایشی و بهداشتی، زیورآلات، خدمات آموزشی و…) 25 هزار میلیارد تومان در سال تخمین زده می‌شود.
مشاغل فعال روی اینستاگرام
مرکز ملی فضای مجازی در گزاش خود به تقسیم‌بندی مشاغلی که روی اینستاگرام شکل گرفته یا توسعه پیدا کرده‌اند نیز اشاره کرده است. طبق برآوردهای مرکز ملی فضای مجازی، مشاغل بر بستر اینستاگرام به سه بخش اصلی تقسیم‌بندی شده‌اند:
- مشاغل صنفی: این دسته از مشاغل دارای مجوز فعالیت از صنوف مختلف بوده و از شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بستری برای بازاریابی استفاده می‌کنند. فروش اصلی این دسته از مشاغل در خارج از اینستاگرام با استفاده از درگاه‌های پرداخت اختصاصی یا به‌صورت حضوری صورت می‌پذیرد.
- مشاغل خرد: این دسته از مشاغل به‌صورت صنفی فعالیت نمی‌کنند و علاوه بر بازاریابی، از اینستاگرام و دیگر پیام‌رسان‌ها به‌عنوان ابزار ارتباطی با مشتریان خود استفاده می‌کنند. براساس بررسیهای صورت‌گرفته، حدود 415 هزار صفحه اینستاگرامی متعلق به مشاغل خرد بوده که شامل کسب‌وکارهای خانگی و مشاغل زیرپله‌ای هستند. پرداخت این گروه از مشاغل عمدتاً به‌صورت کارت‌به‌کارت یا پرداخت در محل انجام می‌شود.
- مشاغل محتوایی: درآمدزایی این دسته از مشاغل مبتنی بر فروش کالا یا خدمات نیست، بلکه از طریق مدیریت صفحات اینستاگرامی و جذب مخاطب اقدام به جذب تبلیغات و درآمدزایی می‌کنند. اگرچه حدود 60 درصد از مشاغل ایجادشده در اینستاگرام در این بخش قرار دارند، ولی حجم بازار این گروه 7.5 درصد از کل بازار است.
فعالیت یک میلیون کسب‌وکار خرد روی سکوهای داخلی
در بخش پایانی این گزارش هم بدون ارائه جزئیات بیشتر به آمار فعالیت کسب‌وکارهای داخلی روی پلتفرم‌های داخلی و همچنین بی‌اعتمادی کاربران به خرید از اینستاگرام پرداخته شده است.
در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده براساس پیمایش ملی که در شهریورماه سال جاری انجام شده، تنها 6.4 درصد از شهروندان خرید اینستاگرامی را ترجیح می‌دهند و دلایلی از قبیل بی‌اعتمادی نسبت به فروشنده و تحویل کالا (39 درصد)، تحویل کالا با مشخصات متفاوت (11 درصد)، تأخیر در تحویل کالا (3 درصد) و نبود امکان شکایت و پیگیری تخلفات (8 درصد) به‌عنوان مهمترین دلایل بی‌اعتمادی به خرید اینستاگرامی ذکر شده است.
از سوی دیگر مرکز ملی فضای مجازی با استناد به آمار ارائه‌شده از طرف سکوهای داخلی و صحت‌سنجی آن (که البته نحوه صحت‌سنجی هم مشخص نیست) گفته که در حال حاضر بیش از یک میلیون کسب‌وکار خرد در 10 سکوی داخلی مشغول به فعالیت هستند. در این زمینه جزئیات بیشتری در گزارش ذکر نشده است.
در پایان گزارش، مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که هم‌اکنون 41.8 درصد از جامعه کاربران شبکه‌های اجتماعی (معادل 23 میلیون کاربر یکتا) در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی عضو شده و به کاربران فعال این سکوها تبدیل شده‌اند. مرکز ملی فضای مجازی یادآور شده «تلاش این سکوها برای ارتقای کمی و کیفی خدمات و تأمین حداکثری نیازهای کاربران به مرور موجب افزایش کاربران فعال، افزایش جذب کسب‌وکارهای خرد در سکوهای داخلی و به‌تبع رشد و توسعه اکوسیستم کسب‌وکارهای مجازی در سکوهای داخلی خواهد بود.»