پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چرا معاون وزیر صمت آمار بازار اینستاگرام را هیچ عنوان می‌کند؟ / پشت‌کردن به آمارهای رسمی برای انکار انتقادها
در حالی که یک ماه است کسب‌وکارهای آنلاین؛ به‌خصوص در اینستاگرام در پی فیلترینگ کفگیر درآمدشان به ته دیگ خورده، معاون وزیر صمت، شاهمیرزایی با کوچک‌شمردن سهم بازار اینستاگرام عنوان کرده: «کسب‌وکار مجازی در کشور، حداقل 1300 هزار میلیارد تومان در سال فروش دارد و کسب‌وکارهایی که در اینستاگرام بودند، کمتر از 3 درصد این عدد بودند.» اما این عدد 3 درصد در کدام‌یک از نتایج آماری است و معاون وزیر این عدد را از کدام آستین درآورده که حتی آمار گزارش تجارت الکترونیکی خود این وزارتخانه را هم نقض می‌کند؟
طی سال‌های اخیر با بازیگری وزارت ارتباطات و وزارت صمت در بازار اقتصاد دیجیتال، همواره مسئولان این وزارتخانه‌ها در حال بیش‌برآوردی و امیدبخشی درباره توسعه و بزرگی اقتصاد دیجیتال در ایران بودند. همین چند وقت پیش بود که عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات در تبلیغ عملکرد خود از رسیدن سهم اقتصاد دیجیتال به 10 درصد در تولید ناخالص داخلی کشور سخن گفته بود. اما حالا با سیاست حاکمیت درخصوص فیلترینگ و نوسانات و قطعی‌های مکرر اینترنت ورق برگشته و از نظر مسئولان، پلتفرمی مانند اینستاگرام آورده اقتصادی برای کشور نداشته و به قول معاون وزیر صمت «سهم کسب‌وکارهای مجازی و به‌خصوص کسب‌وکارهای اینستاگرام کمتر از 3 درصد فروش کل کسب‌وکارهای آنلاین است و آمار خسارت‌ها و تعطیلی‌ها اشتباه است.»
او گفته: «متأسفانه شاهد آمارهای غلط و همچنین آدرس‌های غلط و حرف‌های غیرمنطقی در حوزه تجارت الکترونیکی و کسب‌وکارهای مجازی هستیم.»
شاهمیرزایی دقیقاً نگفته از کدام آمارها صحبت می‌کند که به نظرش غلط هستند و حتی لزومی هم ندیده منبع آماری خود در اعلام سهم 3درصدی بازار اینستاگرام را عنوان کند.
اما یکی از همین آمارها که اتفاقاً مالکیت منبع آن هم به همین وزارت صمت بازمی‌گردد، حرف دیگری می‌زند. گزارش تجارت الکترونیکی سال ۱۴۰۰ که همین یک ماه پیش توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت منتشر شد، نشان می‌دهد، «اکنون ۷۸ درصد از واحدهای تجارت الکترونیکی به‌منظور ارائه کالا یا خدمات خود علاوه بر وب‌سایت از شبکه‌های اجتماعی هم استفاده می‌کنند. در این میان، شبکه‌های اجتماعی با ۸۰ درصد بیشترین نقش را در حوزه عرضه بازی کرده و اپلیکیشن‌ها با ۲۴ درصد کمترین نقش را دارند. پیام‌رسان‌ها نیز ۲۸ درصد برای عرضه خدمات و کالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.»
در کنار این آمار دولتی، اما آمارهای مؤسسات وابسته به دولت و نهادهای صنفی مستقل را هم داریم که باز هم همگی آنها خبر از سنگینی ضربه فیلترینگ بر پیکر تعداد زیادی از افراد جامعه مشغول به فعالیت اقتصادی در اینستاگرام دارد. همان کسانی که حالا معاون وزیر صمت با 3درصدی خواندن آنها سعی در انکار وجودشان دارد.
براساس برآوردهای موسسه پژوهشی بتا، دومیلیون صفحه کسب‌وکار فعال در اینستاگرام وجود دارد که از بین آنها حدود ۵۰۰هزار کسب‌وکار استانی و بومی و 200 هزار کسب‌وکار کوچک هستند.
همچنین انجمن تجارت الکترونیک هم در بیانیه اخیر و اعتراضی خود به دنبال محدودیت‌های اینترنتی اعلام کرده که تنها قطع دسترسی به اینستاگرام، بیش از ۴۰۰ هزار کسب‌وکار را با خطر نابودی مواجه کرده و امرار معاش بیش از یک میلیون نفر را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است.
این آمارها را هم در راستی‌آزمایی صحبت اخیر معاون وزیر صمت کنار بگذاریم، نکته مهم دیگری که وجود دارد، خطای تحلیلی این اظهار نظر است. شاهمیرزایی گفته کل حجم فروش سالانه کسب‌وکارهای مجازی هزار و 300 هزارمیلیاردتومان است و سهم بازار اینستاگرام از آن کمتر از 3 درصد است؛ یعنی حدود 39 هزارمیلیاردتومان.
تا همینجا حتی اگر این اعداد را هم از معاون وزیر صمت با وجود مخدوش‌بودن منبع آماری و تحقیقاتی آن بپذیریم، این اعداد به تنهایی نمی‌تواند نشان‌دهنده حجم خسارت وارده بر معیشت افراد شاغل در اینستاگرام و آینده نامعلوم آنها باشد؛ چراکه این اعداد می‌تواند نهایتاً گویای درآمد اندک حاصل از اینستاگرام در قبال سایر پلتفرم‌های فروش بر بستر وب و اینترنت باشد. اما هیچ حرفی درباره اینکه چه تعداد آدم در این گردش مالی نقش دارند، نمی‌گوید. یعنی حتی بر فرض سهم اندک بازار اینستاگرام در تجارت الکترونیک، تعداد افرادی که در این پلتفرم مشغول به کسب درآمد بودند، خسارت و بیکاری‌شان سر جای خود باقی است.
طبق گزارش 23 مهرماه 1401 موسسه بتا، دومیلیون کسب‌وکار در پلتفرم اینستاگرام وجود دارند که حدود یک میلیون و 600 هزار مورد از آنها یعنی 81درصد از کسب‌وکارهای اینستاگرام هیچ فروشگاهی ندارند. بنابراین گویا به نظر وزیر صمت نه انسان‌ها، بلکه فقط پول و گردش مالی است که برای تصمیم‌گیری‌های دولتی مهم است و چون به نظر این وزارتخانه، حجم فروش اینستاگرام کمتر از 3 درصد از کل حجم تجارت الکترونیک است، آینده شغلی و درآمدی ده‌ها هزار نفر فعال در این پلتفرم دیگر اهمیتی ندارد.
البته این اظهارنظرات نمک بر زخم پاشیدن به علیرضا شاهمیرزایی ختم نمی‌شود. پیش‌تر معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ملی پست در یک اظهارنظر قاطعانه تقصیر را به گردن خود کسب‌وکارها انداخته و اعلام کرده: «خودتان باید به فکر می‌بودید و از ابتدا از ابزاری نظیر اینستاگرام استفاده نمی‌کردید.»
قبل‌تر هم عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات مسئول خسارات وارده بر کسب‌وکارهای مجازی را «اغتشاشگران» معرفی کرده و گفته بود: «کسب‌وکارها هم خسارتشان از این محدودیت‌ها را از «اغتشاشگران» بگیرند.»