پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سایت همشهری آنلاین امروز پرونده نسبتا مفصلی برای بانکداری الکترونیک منتشر کرد. در ادامه نگاهی داریم به پرونده همشهری آنلاین درباره بانکداری الکترونیک.
گفت‌وگو با مديرعامل مركز فابا: جیب مردم در بانکداری الکترونیک کمتر زده می‌شود
در اولین بخش این پرونده با محمدمراد بیات، مدیرعامل مرکز فرهنگسازی و آموزش بانکداری الکترونیک (فابا) گفت و گو شده است. او در این گفت و گو با ارائه آمارها تلاش کرده تا ثابت کند بانکداری الکترونیک در ۵ سال گذشته در ایران رشد کرده است. او گفته است:
وضعیت فعلی رشد بالایی را نشان می‌دهد، گرچه این بدان معنا نیست که در زمینه بانکداری الکترونیک به وضعیت مطلوبی رسیده‌ایم. بسیاری موارد دیگر در این حوزه وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود؛ از جمله اینکه نصب و استفاده از دستگاه خودپرداز به‌معنای استقرار بانکداری الکترونیک نیست بلکه می‌بایستی سایر درگاه‌های الکترونیک مدنظر مردم قرار گیرد. همچنین مقولاتی مانند کوربنکینگ، امنیت، بانکداری همراه (موبایل پیمنت) و… از ضروریات بانکداری الکترونیک است که نیازمند توجه ویژه‌ای است.
او در بخش دیگری از این گفت و گو بر اعتمادسازی در مردم برای استفاده بیشتر از خدمات بانکداری الکترونیک مثل پرداخت الکترونیکی قبوض تاکید کرده و گفته است:
برای اعتمادسازی بیشتر، باید مردم را با خطرات، ناامنی‌ها و ریسک‌های بانکداری الکترونیک و شیوه‌های مقابله و محافظت حساب خود از این مخاطرات آشنا کرد. به‌طور مثال بارها مشاهده شده است که برای خرید از طریق پایانه فروش، مسئول فروش رمز کارت را از مشتری می‌خواهد. این اساسا یک کار نادرست و قطعا خلاف امنیت بانکداری الکترونیک است چرا که اگر این کارت به سرقت برود به‌منزله سرقت کیف پول و سرمایه فرد است.
او در ادامه گفته است:
درمجموع می‌توانیم این نکته را هم ادعا کنیم که سطح نا‌امنی بانکداری الکترونیک به مراتب کمتر از بانکداری سنتی است و در این شیوه بانکداری، جیب مردم کمتر زده می‌شود و هزینه‌ها و مخاطرات هم کمتر است.
اما جالب‌ترین سوال خبرنگار همشهری سوال آخر او بوده است:
در مقطعی، نظام بانکی مشتریان خود را ملزم کرد که قبوض خدمات شهری را از طریق ابزارهای الکترونیک پرداخت کنند و هم‌اکنون این شیوه در ذهن مردم جا افتاده است. آیا می‌توان برای گسترش و توسعه هر چه بیشتر بانکداری الکترونیک در سایر بخش‌ها نیز به سیاست‌های اجباری متوسل شد؟
در این خصوص دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد؛ برخی الزام را مناسب‌ترین شیوه برای بسط بانکداری الکترونیک می‌دانند و عده‌ای معتقدند که صرفا با تشویق و فرهنگسازی مردم را مجاب کنیم که امور بانکی خود را از راه درگاه‌های الکترونیک انجام دهند. راه سومی نیز وجود دارد و آن اینکه ما با ارائه هر خدمت الکترونیکی می‌بایستی ابتدا شیوه تشویق و فرهنگسازی را برای مدتی در پیش بگیریم و آنگاه که دانش و شناخت نسبت به آن خدمت خاص بسط یافت، الزام ایجاد کنیم. از نگاه ما راهکار سوم منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد. تجربه‌ها هم همین را می‌گویند؛ نمونه آن را در کاری مثل دریافت یارانه‌های نقدی، ثبت نام کنکور و… شاهد بوده‌ایم.
این مصاحبه همین جا تمام می‌شود بی آن که خبرنگار همشهری از عملکرد فابا بپرسد. از این که در چند سال گذشته فابا چقدر توانسته است وظیفه‌ای که بر دوشش بوده را به انجام برساند. در شرایطی که فابا به طور انحصاری و با حمایت دولت دست بر روی حوزه‌ای گذشته است که هنوز به گفته بیات مردم نمی‌دانند که نباید رمز عبور کارت‌شان را به فروشنده بگویند، این سوال جدی مطرح است که در چند سال گذشته فابا چه کرده است؟ این فرضیه که در این چند سال فابا فقط نظاره‌گر رشد بانکداری الکترونیک در ایران بوده است چقدر درست است؟ در حالی که رشد استفاده از بانکداری الکترونیک در ایران به اجبار و با هزینه بانک‌ها صورت گرفته است، فابا در چه جاهایی دست به فرهنگسازی زده است؟ اصلا چند درصد از مردم فابا را می‌شناسند؟ شاید این مهم نباشد و سوال درست‌تر این است که اصلا چند درصد مردم از آموزش‌های فابا بهره‌مند شده‌اند؟ چقدر این فرضیه درست است که توسعه بانکداری الکترونیک در ایران به طور خودجوش و آن هم با تلاش شرکت‌ها و بانک‌های خصوصی در ایران پیش رفته است و دولتی‌ها هم در ادامه سوار این قطار شده‌اند؟ آیا این فرضیه درست است که علت ضعف فرهنگی مردم در زمینه بانکداری و پرداخت الکترونیک به ضعف نهادهایی مانند فابا برمی‌گردد که قرار بوده فرهنگ صحیح بانکداری و پرداخت الکترونیک را به مردم آموزش بدهند؟ آیا پاسخ بیات به سوال آخر خبرنگار نشان دهنده درک اشتباه او از بازار بانکداری و پرداخت الکترونیک ایران نیست؟ آیا این طور نیست که فاکتورهای پیش برنده بانکداری الکترونیک در ایران منطق بازار و کسب سود بیشتر بوده است؟ آیا پاسخ بیات مبتنی بر این پیش‌فرض اشتباه نیست که مردم برای استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک باید بر سر بانک‌ها منت بگذارند؟ آیا فابا نباید بر روی این موضوع کار می‌کرده که بانکداری و پرداخت الکترونیک یک خدمت ارزش افزوده است و مردم باید احساس نیاز کنند و از این خدمات استفاده کنند؟ پاسخ او این سوال را مطرح می‌کند که آیا ما برای فرهنگسازی در زمینه بانکدای و پرداخت الکترونیک در حال رفتن در مسیر اشتباهی نیستیم؟
متن کامل این گفت و گو را می‌توانید از اینجا بخوانید.
ادامه دارد …