پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بررسی مسیر توسعه واحد نرم‌افزار فناپ‌تک در گفت‌وگو با مدیر نرم‌افزار این شرکت / حرکت از فروش سخت‌افزار به سمت خدمات نرم‌افزاری
ریحانه هاشمی / فناپ‌تک را اکثریت با فضای سخت‌افزاری می‌شناسند، اما طی دو سال گذشته واحد نرم‌افزار این شرکت رنگ و روی جدی به خود گرفته است. نرم‌افزار انواع کارت‌خوان‌های تولیدشده، خودپردازهای غیرنقدی، کیوسک کارت هدیه، TMS و Channel Manager تعدادی از محصولات این واحد هستند. واحد نرم‌افزار فناپ‌تک در مدت دو ساله فعالیت خود توانسته دستگاه‌های خودپرداز غیرنقدی بانک پاسارگاد را تامین کند و تقریبا ۴۰۰ دستگاه نصب‌شده ثبت کند.
پیش‌بینی تیم نرم‌افزار این شرکت این است که این تعداد به‌مراتب بیشتر نیز شود. در این مطلب در گفت‌وگو با سامرند سلیمانی، مدیر نرم‌افزار شرکت فناپ‌تک مسیر نوپای نرم‌افزاری این شرکت را بررسی کردیم. واحد نرم‌افزار این شرکت موفق به دریافت گواهی وزارت صمت شده و مدیر نرم‌افزار این شرکت امیدوار است که بتوانند با توسعه نرم‌افزار به رشد شرکت کمک کنند و از این طریق نیز موفق به کسب گواهی دانش‌بنیان شوند.
ورود دستگاه‌های نوظهور بانکی در ایران با فناپ‌تک
شرکت فناپ‌تک واحد نرم‌افزار خود را اوایل شهریورماه 1398 راه‌اندازی کرد و این واحد طی دو سال توانست دستاوردهای مهمی را برای شرکت رقم بزند. سامرند سلیمانی، مدیر نرم‌افزار شرکت فناپ‌تک ابتدا درباره شروع به کار این واحد توضیح می‌دهد: «واحد نرم‌افزار ما در ابتدا با راه‌اندازی سامانه‌هایی مانند Channel Manager آغاز شد و بعد به سراغ توسعه نرم‌افزار Terminal Application دستگاه‌های غیرنقدی (Cashless) رفتیم که حالا ما آنها را تحت عنوان «پولاد» و «ونوس» می‌شناسیم. با گذر زمان که شرکت تولید و تعمیرات دستگاه‌های کارت‌خوان را افزایش می‌‌داد، به فکر راه‌اندازی سامانه تولید و تعمیر افتادیم. به‌تدریج فرایندهای این سامانه تولید و تعمیر شکل گرفت و اطلاعات آن غنی شد. همچنین در دی‌ماه 1398 ما تیم اندرویدمان را هم تشکیل دادیم و اقدام به توسعه نرم‌افزارهای مبتنی بر این سیستم‌عامل کردیم.»
سلیمانی در خصوص علاقه واحد نرم‌افزار فناپ‌تک به پروژه‌های اندرویدی می‌گوید: «دستگاه‌های بانکی اندرویدی حقیقتاً به لحاظ بهای تمام‌شده و هزینه برای ما که تولیدکننده هستیم، بهینه هستند. مخصوصاً در پروژه خوددریافت این موضوع به‌وضوح برایمان ثابت شد. به‌طوری که دستگاه خوددریافت شرکت فناپ‌تک نسبت به نمونه‌های مشابه به‌مراتب از قیمت مطلوب‌تری برخوردار است.»
نصب بیش از 400 دستگاه خودپرداز غیرنقدی طی دو سال
واحد نرم‌افزار فناپ‌تک از سه بخش تشکیل شده؛ تیم بک‌آفیس، تیم درگاه‌های بانکی و تیم اندروید. کار مستندسازی و آزمون سامانه‌ها نیز به‌طور مجزا از این تیم‌ها انجام می‌شود. فناپ‌تک در همین مدت دوساله که از شروع به کار واحد نرم‌افزار می‌گذرد، توانسته دستگاه‌های خودپرداز غیرنقدی بانک پاسارگاد را تأمین کرده و تقریباً 400 دستگاه نصب‌شده ثبت کرده است. پیش‌بینی تیم نرم‌افزار این شرکت این است که این تعداد به‌مراتب بیشتر شود. در کنار این، رایزنی با پی‌اس‌پی‌ها برای دستگاه کارت‌خوان هم آغاز شده و فناپ‌تک سال گذشته در مناقصه یکی از شرکت‌های پرداختی در خصوص کارت‌خوان اندرویدی برنده شده است.
به گفته سلیمانی، هدف واحد نرم‌افزار فناپ‌تک این است که در سال جاری هم از سمت بخش پرداخت و هم از سمت بانکی بتوانند به سوئیچهای بیشتری متصل شوند. در این بازار رقابتی اینکه فناپ‌تک تا به امروز به سوئیچهای بانکی و پرداختی مختلفی متصل است، برای این شرکت یک مزیت رقابتی است.
مدیر نرم‌افزار شرکت فناپ‌تک با توجه به جرقه اولیه واحد نرم‌افزار فناپ‌تک یعنی سامانه مدیریت کانال (Channel Manager) توضیح می‌دهد: «هدف از Channel Manager اتصال تمام دستگاه‌های بانکی به یک درگاه واحد است. ما برای اینکه چنین اکوسیستمی ایجاد کنیم، به چند نکته توجه کردیم. اول اینکه بانک‌ها یک درگاه واحد برای اتصال دستگاه‌های بانکی‌شان داشته باشند که همه این اطلاعات در یک پایگاه داده تجمیع و متمرکز شود و به واسطه این تمرکز ما هم بتوانیم مانیتورینگ روی این دیتاها را انجام دهیم. مورد بعدی این است که این کانال مدیریت می‌تواند سیستم‌های جزیره‌ای را حذف کند. بحث سیستم‌های جزیره‌ای چیست؟ مثلاً در یک بانک خاص، شرکت X یک زمانی آمده یک دستگاه و مانیتورینگ گذاشته است. شرکت Y هم همین‌طور. در صورتی که بانک تمایل داشته باشد این اطلاعات به‌صورت متمرکز تجمیع شود، می‌بایست راهکاری برای این سیستم‌های جزیره‌ای داشته باشد. ایده ما این بود که بانک‌هایی که می‌خواهند از رشد سیستم‌های جزیره‌ای جلوگیری کنند، اقدام به راه‌اندازی Channel Manager بانکی کنند.»
امکان رصد تراکنش‌ها با Channel Manager
همچنین مزیت دیگر Channel Manager، ایجاد درگاه یکپارچه تراکنش‌های بانکی و پرداختی است. سلیمانی ادامه می‌دهد: «پایش تراکنش‌ها اقدام بعدی ماست. در صورت کسب اجازه از بانک‌ها و صدور مجوز از طرف آنها ما می‌توانیم اطلاعات را در سامانه BI تحلیل کرده و یکسری روال کارمزدی شناسایی کنیم و به بانک اعلام کنیم دستگاه را در چه نقطه‌ای نصب کند، به لحاظ کارمزدی به‌صرفه‌تر است یا یکسری گزارش و چارت در قالب Top 10 یا Top 5 به آنها ارائه بدهیم. به این واسطه بانک می‌تواند هر منطقه را با توجه به میزان و حجم تراکنش نقشه‌گذاری کند. موضوع بعدی نیز کنترل نقاط تماس با Channel Manager است. در واقع ما با این اقدام درگاه یکپارچه و واحدی داریم که هم خوددریافت به آن متصل است، هم خودپرداز و هم خودپرداز غیرنقدی یا به اصطلاح همان کش‌لس‌ها. امیدواریم با کیوسک هوشمند بانکی ما، این برنامه‌ها وارد فاز بعدی شده و حتی افتتاح حساب و احراز هویت هم از طریق یک درگاه واحد انجام شود.»
موضوع پایش تراکنش‌ها و تحلیل گزارش‌های مربوط به آن، با توجه به محدودیت‌هایی که از سوی نظام رگولاتوری در این زمینه وجود دارد، از قابلیت‌های خوب این Channel Manager است. سلیمانی در این‌باره و اینکه آیا Channel Manager فناپ‌تک می‌تواند تراکنش‌های مشکوک به تقلب را هم رصد کند، توضیح می‌دهد: «کاملاً، با این محصول می‌توان این کار را انجام داد. هر تراکنشی که وارد شبکه بانکی می‌شود، مبدأ، مقصد و سرانجام آن مشخص است. حالا ما یک شرکت مدعی تشخیص تقلب (Fraud Detection) نیستیم؛ چراکه به‌عنوان یک شرکت سخت‌افزاری و راهکارمحور، اولاً موضوع کشف تقلب جزء برنامه و استراتژی ما نیست و دوم اینکه شرکتی می‌تواند مدعی انجام آن باشد که کُر اصلی بانک در اختیارش باشد، اما با این وجود با Channel Manager فناپ‌تک، تشخیص تقلب هم ممکن است. به این صورت که ما به‌مرور تراکنش‌ها را در سامانه رصد می‌کنیم و موارد مشکوک را به بانک گزارش می‌دهیم. بانک بر حسب ضوابط و قوانینی که دارد، می‌تواند به آنها رسیدگی کند.»
در مجموع با توجه به توضیحات سلیمانی به نظر می‌رسد، برآیند این درگاه واحد می‌تواند در جهت کاهش مراجعات بانکی عمل کرده و کار داخلی بانک‌ها را نیز راحت‌تر کند. به‌طوری که برای هر کدام از دستگاه‌ها اگر مشکل نرم‌افزاری رخ دهد، از طریق خود سامانه مدیریت و مانیتورینگ، حل شده و حضور فیزیکی پشتیبان دستگاه برای انجام برخی اقدامات عملاً حذف می‌شود.
سلیمانی پاسخ به این سوال که آیا Channel Manager می‌تواند با ابزارها و سوئیچهای مختلف نیز هم‌خوانی داشته باشد گفت:« ماهیت ابزار ما همین است؛ فرض کنید من یک کش‌لس در اختیار دارم که برای انجام تراکنش‌های بانکی به سوئیچ بانک X متصل می‌شود و تراکنش‌های پرداختی را هم از طریق پی‌اس‌پی Y انجام می‌دهد. به لحاظ کاربردی با استفاده از Channel Manager این سیستم کاملاً قابلیت پیاده‌سازی دارد، اما مسئله و محدودیت در رگولاتوری است و دیگر اینکه باید یک پی‌اس‌پی و یک بانک را با هم سر یک میز بنشانید و یک عملیات یکپارچه پیاده کنید. این موارد است که محدودیت ایجاد می‌کند، وگرنه به لحاظ فنی کاملاً قابل انجام است.»
واحد نرم‌افزار فناپ‌تک؛ مزیت رقابتی فناپ‌تک
گرچه عمر زیادی از آغاز شکل‌گیری واحد نرم‌افزار فناپ‌تک نمی‌گذرد، اما مدیران شرکت به آینده آن امیدوار هستند و به‌صورت قدم‌به‌قدم برای آینده آن برنامه ریخته‌اند. سلیمانی در این‌باره توضیح می‌دهد: «هدف اصلی از ایجاد تیم نرم‌افزاری در فناپ‌تک این بود که شرکت بتواند به‌صورت جامع به‌جز خدمات سخت‌افزاری، خدمات راهکارمحور نیز ارائه دهد. همین اتفاق هم افتاده، مثلاً به واسطه نرم‌افزارهایمان توانستیم تعدادی از دستگاه‌ها و محصولات را به شرکت‌هایی خارج از گروه مالی پاسارگاد هم بفروشیم. در واقع بخش نرم‌افزار فناپ‌تک به مزیت رقابتی شرکت بدل شده است. شرکت با وجود این واحد مولدتر شده و ما خیلی مشتاق هستیم مشتریانی خارج از گروه مالی پاسارگاد داشته باشیم و بتوانیم با بانک‌های دیگر نیز همکاری کنیم.»
به گفته سلیمانی، فناپ‌تک تا قبل از سال 1398یک شرکت فروشنده سخت‌افزار بود و اکنون با شکل‌گیری واحد نرم‌افزار یک شرکت راهکارمحور شده است؛ همچنان که شرکت روی سخت‌افزار و تولیداتش سرمایه‌گذاری می‌کند، واحد نرم‌افزار نیز همین مسیر را در توسعه نرم‌افزار و راهکار در پیش خواهد گرفت.
فناپ‌تک اکنون با محصولات نرم‌افزاری خود می‌تواند شرکت‌های سخت‌افزاری دیگری را نیز پوشش دهد، اما به نظر می‌رسد فعلاً واحد نرم‌افزار این شرکت قرار است پشتیبان اصلی و جامع فناپ‌تک باشد. سلیمانی در این‌باره توضیح می‌دهد: «اگر شرکت سخت‌افزاری دیگری از ما راهکار نرم‌افزاری بخواهد، ما آمادگی انجام این کار را داریم، اما فعلاً برنامه‌ای برای ارائه خدمت به خارج از شرکت نداریم. هرچند در آینده و با توسعه واحد نرم‌افزار و قابلیت‌های آن ممکن است دریافت سفارش از خارج شرکت نیز در دستورکارمان قرار بگیرد.»
از دیگر ویژگی‌های محصولات واحد نرم‌افزار فناپ‌تک، حرکت به سمت اتصال به سایر سوئیچهای بانکی است. سلیمانی در خصوص استقبال مشتریان از محصولات شرکت توضیح می‌دهد: «طبیعتاً اگر یکی، دو سال قبل بود، من امیدوار نبودم که از محصولات ما و قابلیت‌های آن استقبال شود، اما اکنون با توجه به جلساتی که اخیراً با بانک‌ها و شرکت‌های پرداختی داشتیم، فضا تغییر کرده و شرکت‌ها تمایل زیادی به استفاده از محصولات ما دارند. در حال حاضر با چند پی‌اس‌پی در حال رایزنی هستیم که دستگاه‌های کش‌لس را از طریق سوئیچ آنها در مراکز مختلف نصب کنیم. منظورم این است که اکوسیستم بانکی ـ پرداختی در حال حاضر راهکارهای ما را پذیرفته و حداقل ما را در خودش حل کرده است. پیش‌تر شرکت ما در صنعت به‌عنوان سخت‌افزار فروش شناخته می‌شد، اما حالا اعتماد بازیگران این عرصه به سرویس‌های ما جلب شده و آماده هستند که راهکارهایی را از صفر تا صد پیاده‌سازی کنیم. در واقع بعد از اینکه خودپردازهای کش‌لس ما یکی‌یکی در بانک پاسارگاد نصب شدند و دستگاه‌های کارت‌خوان اندرویدی به همراه راهکارهای مورد نیاز را به شرکت‌های پرداخت ارائه دادیم و با موفقیت عملیاتی شدند، اعتماد زیادی جلب کردیم؛ بنابراین زمانی که هر کدام از این بذرهایی که کاشتیم به ثمر نشست و در محیط عملیاتی قرار گرفت، توانستیم اعتبار قابل قبولی کسب کنیم. در حال حاضر کار با دو شرکت پرداختی نهایی شده که به‌زودی به سوئیچ آنها متصل می‌شویم و در سال جاری هم به یکی از سوئیچهای بزرگ بانکی متصل خواهیم شد.»
مخالفان و موافقان دستگاه‌های اندرویدی چه می‌گویند؟
در بررسی بخش دیگری از فعالیت‌های واحد نرم‌افزار فناپ‌تک به بررسی تولید دستگاه‌های اندرویدی این شرکت پرداختیم. شرکت فناپ‌تک در حوزه دستگاه‌های پرداخت اندرویدی فعالیت چشم‌گیری انجام داده، البته این سیستم موافق و مخالفان زیادی دارد. برخی اعتقاد دارند که دستگاه‌های کارت‌خوان اندرویدی هزینه‌های بالایی دارند و به‌دلیل هزینه‌هایی که می‌تواند داشته باشد، خیلی نمی‌تواند جذابیت بازار را در آینده تضمین کند. در مقابل برخی هم معتقدند آینده بازار در اختیار دستگاه‌های اندرویدی خواهد بود. در حال حاضر نیز کارت‌خوان‌های جدیدی وارد بازار شده که RTOS هستند که اصلاً نه اندروید هستند، نه ویندوز و نه لینوکس و با قیمت ارزان‌تر به بازار وارد می‌شوند و تاکنون هم خیلی جذابیت پیدا کرده‌اند.
سلیمانی در خصوص چشم‌انداز بازار دستگاه‌های اندرویدی در ایران می‌گوید:«من اگر خودم را جای شرکت‌های پرداختی یا شخص پذیرنده بگذارم، اولین مسئله قیمت است که اهمیت دارد. چرا باید مبلغ بیشتری بابت کارت‌خوان اندرویدی پرداخت کنم؟ برای پاسخ به این سؤال مهم‌ترین گزاره قابلیت‌های این دستگاه‌هاست. اگر بتوان اپلیکیشن کاربردی مانند صندوق فروشگاهی، پرداختی یا اپلیکیشن‌های Third Party روی کارت‌خوان اندرویدی راه‌اندازی کرد، طبیعتاً برای پذیرنده جذاب‌تر خواهد بود. فرض کنید پذیرنده باید هزینه بالایی برای راه‌اندازی صندوق فروشگاهی در فروشگاهش پرداخت کند، در حالی که به جای آن می‌تواند با اتصال یک بارکدخوان و یک کارت‌خوان اندرویدی نیاز خود به صندوق فروشگاهی را رفع کند. اگر جمع این هزینه و ارزش‌افزوده‌های آن از هزینه خرید صندوق فروشگاهی کمتر باشد، طبیعتاً برای پذیرنده و شرکت پرداخت جذاب خواهد بود. کاربرد دیگر کارت‌خوان اندرویدی در کار با ویزیتورهاست. شرکت‌هایی هستند که در نقاط مختلف ویزیتور دارند؛ کارت‌خوان‌های اندرویدی امکان ردیابی ویزیتورها در یک سامانه جامع را دارد، ضمن اینکه به جای استفاده از گوشی تلفن می‌توان از اپلیکیشن کاربردی دستگاه استفاده کرد. یعنی هدف از کارت‌خوان اندرویدی بیشتر این است که چنین مزیت رقابتی‌ایهایی را در بازار ایجاد کند و خدمات ارزش‌افزوده‌ای داشته باشد. حتی این دستگاه‌ها قابلیت این را دارند که روی آنها نرم‌افزار حسابداری نصب کرد. بالاخره اگر قرار باشد این ابعاد از اسکرین و این ابعاد از امکانات سیستم‌عامل فقط امکانات یک کارت‌خوان را ارائه و چهار عمل اصلی پرداخت را انجام دهد، قطعاً جذاب نخواهد بود و به نظر من آینده کارت‌خوان‌های اندرویدی در گرو این است که چه میزان نرم‌افزارهای ارزش‌افزوده روی بستر سیستم‌عامل آن راه‌اندازی شود.»
به گفته سلیمانی فناپ‌تک فاصله قیمتی بین کارت‌خوان کلاسیک و کارت‌خوان اندرویدی را با ارائه قابلیت‌های جدید پر می‌کند. او در این خصوص می‌گوید:«از سال 1399 تصمیم گرفتیم با توجه به اینکه نماینده انحصاری (AMP) در ایران هستیم، همه تمرکزمان را روی محصولات (AMP) بگذاریم. سعی ما این بود که SDK payment را برای این دستگاه‌ها تولید کنیم، چون بسیاری از شرکت‌های پرداختی که به‌دنبال کارت‌خوان اندرویدی هستند، اولین چیزی که سراغش را می‌گیرند، SDK payment است و برایشان مهم است که اپلیکیشن‌های Third Party و اپلیکیشن‌های اختصاصی نصب کنند و جهت عملیات پرداخت از ماژول SDK Payment فناپ‌تک استفاده کنند.»
راه‌اندازی مارکت اندرویدی
در بخش پایانی سخنان خود به هدف بعدی فناپ‌تک یعنی راه‌اندازی یک مارکت اپلیکیشن اندرویدی اشاره کرد. او در این خصوص گفت:«قصد داریم مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌های کاربردی تولید کنیم و مارکتی هم برای این نرم‌افزارها بنویسیم که بالطبع شخصی که می‌خواهد کارت‌خوان اندرویدی داشته باشد، از یکسری از این نرم‌افزارها بتواند استفاده کند. مثال می‌زنم؛ نرم‌افزار صندوق فروشگاهی دستگاه‌های اندرویدی یا اپلیکیشن حسابداری که مشتری بتواند خودش از مارکت ما دانلود کند و روی دستگاه نصب کند. در واقع هدف ما راه‌اندازی یک اکوسیستم برای دستگاه‌های کارت‌خوان اندرویدی است که بتواند نسبت به کارت‌خوان کلاسیک جذابیت بیشتری برای مشتریان ایجاد کند.»