پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مدیران شرکت بهپایا از طراحی سامانه مانیتورینگ معین و توسعه اینترنت اشیا در کشور می‌گویند / می‌توانیم جزء 10 شرکت برتر دنیا در حوزه تخصصی خود باشیم
ریحانه هاشمی / شرکت بهپایا یک شرکت نرم‌افزاری دانش‌بنیان است که افراد ارشد و مدیران آن بعد از سال‌ها کار و تلاش در پروژه‌های گوناگون حوزه فناوری اطلاعات، تصمیم گرفتند دانش و تجربه خودشان را به‌صورت متمرکز در راستای توسعه محصولی نوین در حوزه مانیتورینگ به کار بگیرند.
ابوالحسن شمسایی، مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات بهپایا در این‌باره توضیح می‌دهد: «ما از سال 13۹۶ در حوزه اینترنت اشیا و مانیتورینگ متمرکز شدیم و سپس این تمرکز در حوزه مانیتورینگ با طراحی و توسعه محصول معین به‌صورت جدی‌تری ادامه پیدا کرد.»
در نتیجه همکاری مشترک سه شرکت «پایش‌افزار فناوران شریف»، «دانش‌افزار نارون شریف» و «بهسازان ملت» سامانه مانیتورینگ عملیات یکپارچه نوین (به اختصار معین) طی چهار سال طراحی و توسعه داده شد. در سال 1400، حقوق مالکیت مادی و معنوی این محصول برای عرضه عمومی و ورود به بازار در اختیار شرکت مشترک فناوری اطلاعات بهپایا قرار گرفت.
شمسایی در مورد نحوه همکاری این سه شرکت برای توسعه سامانه معین می‌گوید: «اعضای شرکت پایش‌افزار فناوران شریف، در طول چهار سال به کمک شرکت دانش‌افزار نارون شریف، سامانه مانیتورینگ معین را توسعه دادند. شرکت بهسازان ملت هم در طول این مدت با پشتیبانی مالی و تأمین محیط عملیاتی برای تست و ارزیابی، حمایت ارزنده‌ای در این مسیر مبذول داشتند. مشارکت این سه مجموعه ما را در تأمین نیروی انسانی خبره، امور مالی و تجهیزات مورد نیاز که در توسعه چنین محصولی ضرورت دارد، تقویت می‌کرد.»
سامانه مانیتورینگ معین
بحث «تحول دیجیتال» چند سالی است که در دنیا و به تبع آن در کشور رایج شده و ارگان‌ها، مؤسسات، سازمان‌ها و شرکت‌ها به‌دنبال این هستند که به کمک تحول دیجیتال، بهره‌وری در مجموعه‌شان را افزایش داده، فرایندها را تسریع کنند و هزینه‌ها را کاهش دهند. در همین راستا، تجهیزات سخت‌افزاری، ابزارهای نرم‌افزاری، خدمات الکترونیکی و به‌طور کلی محصولات حوزه فناوری اطلاعات از الزامات زیرساختی این تحول دیجیتال هستند.
عملکرد مطلوب، دسترس‌پذیری و کارایی مناسب این تجهیزات، ابزارها و خدمات ارائه‌شده توسط آنها، در تحقق اهداف دیجیتالی‌شدن، بسیار حیاتی است که این مهم اهمیت مانیتورینگ مستمر بر این تجهیزات، ابزارها و خدمات را نشان می‌دهد، به‌طوری که می‌توان گفت یک سامانه مانیتورینگ عملیات برای هر کسب‌وکاری از الزامات اولیه دیجیتالی‌شدن در دنیای امروز است. از طرفی هوشمندسازی یکی از گام‌های مترقی تحقق تحول دیجیتال است که در حوزه مانیتورینگ، پیش‌نیاز این مهم یکپارچگی در مانیتورینگ و تحلیل وابستگی است.
سامانه معین به‌عنوان یک سامانه یکپارچه مانیتورینگ کسب‌وکار و عملیات، داده‌ها را از تمام سطوح کسب‌وکار جمع‌آوری و تجمیع کرده و امکان هوشمندسازی مانیتورینگ یک سرویس یا خدمت را فراهم می‌آورد. مدیرعامل شرکت بهپایا در این خصوص می‌گوید: «به بیان دیگر، این سامانه زیرساختی را فراهم کرده که اولاً همه ابزارها و تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و اطلاعات تراکنش‌های یک سرویس در سه سطح زیرساخت، کاربرد و کسب‌وکار به‌طور مستقل مانیتور شوند و ثانیاً این امکان فراهم شده که یک سرویس به‌عنوان یک شیء هم‌بند متشکل از این اشیای وابسته از سطوح مختلف تعریف شود تا به‌صورت یکپارچه آن سرویس و اشیای وابسته به آن مانیتور شوند تا اگر مشکلی در ارائه سرویس رخ داد، منشاء آن در همه اشیای سطوح مختلف بررسی و مشخص شود. این امکان منجر به این می‌شود که بتوانیم مدت‌زمان کشف و رفع مشکلات در یک سرویس را به حداقل برسانیم و در نتیجه مدت‌زمان بالا بودن یا عملیاتی‌بودن آن سرویس را افزایش دهیم. این مسئله برای کسب‌وکارهای بزرگ و حساس مانند بانک‌ها بسیار بااهمیت و حیاتی است.»
شمسایی درباره مشتریان فعلی سامانه معین می‌گوید: «ما تاکنون دو نسخه از محصول را فروخته‌ایم و چند مشتری هم به‌صورت آزمایشی از سامانه معین استفاده می‌کنند تا آن را بررسی و ارزیابی کنند. به‌طور مثال، بانک ملت و بانک دی درخواست استفاده از سامانه معین را داده‌اند و در دوره ارزیابی هستیم. با مجموعه‌های دیگری مثل بیمه و بورس هم در حال مذاکره هستیم. به‌طور کلی هر مجموعه‌ای که خدمات یا زیرساخت فناوری اطلاعات ارائه می‌دهد، برای نظارت بر صحت عملکرد خدماتش و تأمین SLA تضمین‌شده، نیازمند سامانه مانیتورینگ است؛ بنابراین می‌تواند مشتری بالقوه ما باشد. با شناختی که از محصولات دیگر داریم، مطمئن هستیم که این مشتریان بالقوه در صورت استفاده از سامانه مانیتورینگ معین، تفاوت‌های ارزشمندی در افزایش قابلیت‌های مانیتورینگ و خدمات پشتیبانی را تجربه خواهند کرد.»
شمسایی ادامه می‌دهد: «رقبای ما داخلی نیستند. ما رقیب داخلی در ابعاد سامانه معین نداریم. رقبای ما محصولات خارجی تجاری، متن‌باز و کرک‌شده هستند. ما در حوزه مانیتورینگ تجهیزات IBM جزء معدود محصولاتی هستیم که می‌توانیم این تجهیزات را مانیتور کنیم. بنابراین بعضی از بانک‌های بزرگ ما ناچار هستند یا ابزار مانیتورینگی را که خود IBM تولید کرده، خریداری کنند که خوب می‌دانیم این محصولات تحریم است و در صورت تهیه هم بسیار گران است و پشتیبانی نمی‌شود، یا اینکه محصول ما را تهیه کنند. محصولات محدود دیگری هم در این حوزه وجود دارند که عمدتاً آمریکایی هستند و البته برای خرید این تجهیزات هم تحریم هستیم، ولی گاه دیده می‌شود از طریق شرکت‌ها یا افرادی وارد بازار ایران شده و با قیمت بالا به فروش می‌رسند.»
او در مورد اینکه آیا سامانه معین قابلیت برابری با محصولات خارجی را دارد یا نه، توضیح می‌دهد: «شرکت ما کار بزرگی را با حداقل هزینه و حداقل نیروها انجام داده است. ما در این شرایط توقع حمایت و عدالت داریم. از ما می‌پرسند که آیا محصول شما نیازهای ما را تأمین می‌کند؟ پاسخ این است که این محصول، تا 90 درصد نیاز مشتری را تأمین می‌کند و این امر در مورد سایر ابزارهای مشابه دنیا هم مطرح است و هیچ محصول کاملی وجود ندارد. به‌طور مثال ابزار ما کمک کرد که منشاء مشکلات یکی از کسب‌وکارهای بزرگ که خدمات برخط ارائه می‌داد، کشف و رفع شود و این کار با سایر محصولات خارجی مورد استفاده مقدور نبود. سفارشی‌کردن محصول و پشتیبانی دو امر بسیار مهم در محصولات مانیتورینگ هستند که در بسیاری از رقبای خارجی وجود ندارد. ما به بازارهای خارجی دسترسی نداریم که با افزایش درآمد بتوانیم هزینه‌های تحقیق و توسعه را به‌راحتی تأمین کنیم و اینکه ما را با شرکت‌های رتبه 1 یا 2 دنیا در گزارش گارتنر مقایسه کنند، مقایسه درستی نیست. ما باور داریم که برای اینکه جزء 10 محصول برتر این حوزه در دنیا باشیم، از نظر فنی چیزی کم نداریم و تنها نیازمند تحقیق و توسعه بسیار بیشتر هستیم.»
شمسایی همچنین می‌گوید: «ما توقع عدالت داریم، به‌طور مثال وقتی محصول من در یک بانک نصب می‌شود، گاه دیده می‌شود که باید مراحل مختلف تأیید و امنیت را بگذراند، اما با محصولات خارجی چنین برخوردی نمی‌شود. ما دوست داریم موقعیت برابر با محصول خارجی داشته باشیم و می‌خواهیم پیش‌داوری در مورد محصول ما وجود نداشته باشد. دوره آزمایشی استفاده از محصول و آموزش اولیه را با همه هزینه‌هایی که برای ما داشت، جهت از بین بردن همین پیش‌داوری‌ها در نظر گرفته‌ایم.»
در مسیر توسعه اینترنت اشیا
یکی دیگر از بخش‌هایی که شرکت بهپایا در آن حیطه کار کرده، اینترنت اشیاست. مدیرعامل بهپایا در این‌باره می‌گوید: «چهار سال پیش، در حوزه اینترنت اشیا به‌دنبال طراحی و تولید پلتفرم اینترنت اشیا با مشارکت صنایع مختلف مثل تولیدکنندگان لوازم خانگی، وسایل دیجیتال و سایر وسایلی که به‌طور معمول در خانه‌ها وجود دارد، بودیم. می‌خواستیم آنها به‌عنوان تولیدکننده تجهیزات و ما به‌عنوان تولیدکننده پلتفرم تحت یک کنسرسیوم کار را شروع کنیم و پیش برویم.»
او ادامه می‌دهد: «جزء اولین شرکت‌هایی بودیم که پیش رفتیم و فهمیدیم فضای کسب‌وکار، در آن شرایط علاقه چندانی به این زمینه ندارد که بشود روی آن سرمایه‌گذاری و از آن کسب درآمد کرد. در واقع زیرساخت لازم و تمایل و رغبت لازم برای استفاده از این امکان در کشور فراهم نبود.»
شمسایی در مورد اینکه آیا تولیدکنندگان لوازم خانگی رغبتی به این قضیه نشان داده‌اند یا خیر می‌گوید: «در چهار سال اخیر آن‌قدر وضع اقتصادی کشور ناگوار بوده که تولیدکنندگان لوازم خانگی هم بیشتر به‌دنبال بقا بوده‌اند تا نوآوری. بنابراین استقبالی هم از سمت آنها ندیدیم. تلاش آنها بالا بردن تولید و تأمین نیاز بازار با هر کیفیتی بود.»
محمود ملایی، مدیر محصول سامانه معین نیز به مشابه‌سازی فرایند کار اینترنت اشیا در سامانه معین اشاره می‌کند و می‌گوید: «در سامانه معین ما به‌صورت غیرمستقیم، زیرساختی مشابه آنچه را در موتورهای پلتفرم‌های اینترنت اشیا با آن روبه‌رو خواهیم بود، تجربه می‌کنیم و خودمان را برای ساختن موتور پلتفرمی با ابعاد پردازشی بالا رشد و توسعه می‌دهیم. همین حالا در یکی از بانک‌ها، در یک دقیقه حدود یک میلیون شاخص (در روز بیش از یک میلیارد) را می‌خوانیم، تحلیل می‌کنیم، شرایطش را مورد بررسی قرار می‌دهیم، در صورت لازم هشدار می‌فرستیم و در داشبوردها و نمودارها آنها را نمایش می‌دهیم. اینترنت اشیا هم همین است؛ کشف اشیا، خواندن اطلاعات و تحلیل آن و انجام اقدام مقتضی. فعلاً روی این محصول کار می‌کنیم تا با استفاده از تجربه‌های به‌دست‌آمده از آن، بتوانیم زمینه راه‌اندازی پلتفرم اینترنت اشیا را هم فراهم کنیم. تجربه‌هایی که به دست می‌آوریم، ما را با تجربه کار در ابعاد پردازشی بالا ورزیده می‌کند.»
ملایی همچنین می‌گوید: «ما در محصول معین، فرایندی در تحقیقات داریم که طی آن می‌آموزیم که چگونه اشیای گوناگون، اعم از تجهیزات، سخت‌افزارها و نرم‌افزارها را در شبکه کشف و مانیتور کنیم. در این قسمت از وظایف‌مان ما به‌ناچار با پروتکل‌های زیادی برای دریافت اطلاعات از اشیا آشنا شدیم و در حال حاضر بالغ بر 80 نوع شیء مختلف را می‌توانیم کشف و به معین اضافه کنیم.»
او مثال دقیق‌تری برای نشان‌دادن شباهت مانیتورینگ و اینترنت اشیا می‌آورد و توضیح می‌دهد: «به‌طور کلی در اینترنت اشیا، نحوه ارتباط با شیء به دو روش pull–based و push–based است. در حالت اول باید شیء کشف‌شده و داده به‌صورت دوره‌ای با سرکشی توسط سرور جمع‌آوری شود. در روش دوم نیز اشیا، داده‌های خود را به سرور ارسال می‌کنند که سامانه مانیتورینگ معین از هر دوی این روش‌ها به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها و مانیتورینگ پشتیبانی می‌کند.»
کمبود نیروی متخصص
پدرام بهشتی، مدیر فنی بهپایا نیز توضیح می‌دهد که تعداد افرادی که در حوزه راهبری و مدیریت عملیات متخصص باشند، خیلی کم است و نیاز آن روزافزون: «به خاطر همین بحث آموزش نیروهای عملیاتی و راهبر هم بسیار مهم است. اساساً آموزش‌های مناسبی که افراد را برای راهبری و مدیریت عملیات، آماده حضور در شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌کند، وجود ندارد؛ بنابراین دیده می‌شود که در شرکت‌ها به‌ناچار از نیروهای آماتور و بدون تجربه استفاده می‌شود.»
مدیر فنی بهپایا توضیحاتش را این‌طور کامل می‌کند: «ما وقتی در این حوزه محصول تولید می‌کنیم، دانش خوبی در این زمینه به دست می‌آوریم و به همین دلیل می‌توانیم دستاوردهایمان را آموزش بدهیم. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که در مورد مسئله آموزش به‌صورت جدی فکر کنیم. هدف‌مان این بود که فرایند مانیتورینگ (از کشف، نحوه مانیتورینگ، داشبوردسازی و…) آموزش داده شود. این آموزش‌ها را، هم می‌توانیم بنا به درخواست سازمان‌ها به نیروهای آنها ارائه دهیم و هم به افراد مستقلی که مشتاق یادگیری هستند.»
شمسایی، مدیرعامل بهپایا در تکمیل این موضوع به این اشاره می‌کند که تمام محتواهای آموزشی لازم آماده شده و به‌زودی، عمومی‌کردن بحث آموزش در دستور کار شرکت قرار خواهد گرفت: «آموزش به توانمند کردن افراد کمک می‌کند و در کنارش محصول ما هم بیشتر شناخته می‌شود.»
بهشتی همچنین می‌گوید: «ما در تأمین نیروهای متخصص در تحقیق و توسعه معین با محدودیت روبه‌رو هستیم. سامانه معین ساختار متفاوتی با اغلب سامانه‌های نرم‌افزاری دارد. در مانیتورینگ گاه تعداد تراکنش‌های درلحظه بسیار بالاست و همروندی زیادی در سامانه اتفاق می‌افتد. باید داده را در زمان خیلی کوتاه با کارایی بالا به کاربر ارائه دهیم. این مقیاس بالا چالش‌های متنوعی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود عمدتاً توسعه معین روال عادی و تکراری نداشته باشد. از نظر واسط کاربری هم همیشه دغدغه‌های بسیاری به‌منظور دسترسی ساده، سریع و مفید به اطلاعات مانیتورینگ برای کاربران یا بهره‌برداران سامانه وجود دارد.»
حضور در پارک علم و فناوری شریف
شمسایی که پیش‌تر گفته بود شرکت بهپایا ارتباط نزدیکی با دانشگاه شریف دارد، توضیح می‌دهد: «ما در فرایند عضویت در پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف هستیم و در ناحیه نوآوری شریف حضور داریم. این مسئله می‌تواند برای ما آورده‌های زیادی در تأمین نیروی انسانی علاقه‌مند به تحقیق و توسعه داشته باشد. بخش بزرگی از فعالیت ما، تحقیقات است. ما بسیار به تحقیق در حوزه مانیتورینگ نیازمندیم و به‌دنبال جذب نیروهایی با عنوان شغلی محقق محصول از دانشگاه‌های مطرح کشور هستیم. نیاز ما به تحقیقات جنبه‌های مختلفی دارد. به‌طور مثال امروز در مانیتورینگ با عبارات full-stack monitoring و full-stack observability به‌عنوان روند‌های جدید مانیتورینگ روبه‌رو هستیم. به این معنی که اگر بتوانیم به بهره‌بردار یا توسعه‌دهندگان یک سامانه نرم‌افزاری، امکان رصد و مشاهده اطلاعات لازم از عملکرد المان‌ها و ماژول‌های آن سامانه را بدهیم، بهره‌بردار یا توسعه‌دهندگان می‌توانند مشکلات نرم‌افزار را بهتر کشف و حل کنند.
شمسایی می‌گوید: «ما از ابتدا تلاش کردیم امکان full-stack monitoring را در محصول معین فراهم کنیم و کم‌کم به سمت ارائه full-stack observability حرکت کنیم. امیدواریم با تحقق این ویژگی که نیازمند تحقیق و توسعه بالایی است، محصول‌مان جزء 10 محصول برتر دنیا از نظر قابلیت‌های روز مانیتورینگ قرار بگیرد.»
آرزوی توفیق روز افزون برای دوستان و مجموعه