پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علی رمضانیان / سازمان فناوری اطلاعات ایران از جمله شرکت‌های دولتی است که دارای محصولات انحصاری در فضای کسب‌وکار آی‌تی ایران است؛ با این وجود این شرکت به‌دلیل نداشتن مدیریت کارآمد با بحران ورشکستگی دست‌وپنجه نرم کرده و بهای تمام‌شده این شرکت بالای ۲۰۰ درصد بوده است.
چند ماهی است که دولت تصمیم گرفته در راستای شفاف‌سازی، صورت‌های مالی برخی شرکت‌ها را منتشر کند و در نهایت ۳۱۳ شرکت صورت‌های مالی خود را منتشر کردند. با انتشار این صورت‌های مالی مشخص شد که ۶۶ درصد از شرکت‌های دولتی با بحران مالی مواجه بوده و تعدادی نیز در آستانه ورشکستگی قرار دارند. انتشار این صورت‌های مالی نشان داد که وضعیت شرکت‌های دولتی در ایران بغرنج است. هرچند بحران مالی شرکت‌های دولتی همیشه مطرح بوده، اما این بار پرده‌ها کنار رفته است.
یکی از شرکت‌های دولتی که از بحران مالی رنج می‌برد، سازمان فناوری اطلاعات است که زیان انباشته آن حدود ۹۰ درصد از سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهد و دارای زیان‌های خالص و ناخالص سنگینی است.
شرکت تولید فیبر نوری در تاریخ ۱۳ تیر ۱۳۶۹ به‌صورت شرکت سهامی خاص تأسیس شد و در سال ۱۳۸۴ به نام سازمان فناوری اطلاعات تغییر یافت. فعالیت اصلی این شرکت، مدیریت، حمایت و سامان‌دهی امور مربوط به امنیت فضای تبادل اطلاعات، نرم‌افزار و سخت‌افزار، توسعه اینترنت و توسعه فناوری اطلاعات و کاربردهای آن، مدیریت و نظارت بر یکپارچه‌سازی فعالیت‌های حوزه فناوری اطلاعات و کاربردهای الکترونیکی، هدایت بخش فناوری اطلاعات کشور به‌عنوان کارگزار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و ارائه پیشنهاد سیاست‌های حمایتی از بخش خصوص برای فراگیر کردن کاربرد فناوری اطالاعات در کشور است. در برخی از حوزه‌ها، این سازمان دارای انحصار است.
شرح درآمدهای عملیاتی
درآمدهای عملیاتی سازمان فناوری اطلاعات به چهار بخش تقسیم شده است.
خدمات CERT به‌منظور جلوگیری از حملات سایبری و به‌منظور امنیت شبکه‌ها و بر اساس استانداردها تعریف شده است. این خدمات در ایران در انحصار سازمان اطلاعات فناوری است.
یکی دیگر از محل درآمد شرکت، اجاره IP است که نرخ اجاره آدرس‌ها و حق عضویت بر اساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی شناسایی می‌شود. خدمات مراکز داده‌ها یکی دیگر از درآمدهای شرکت است که شامل اجاره فضای مرکز دیتاسنتر است که با توجه به شرایط درخواستی در بسته‌های متنوع ارائه می‌شود.
خدمات تراکنشی نیز عمدتاً شامل تراکنش تبادل الکترونیکی اطلاعات و پاسخگویی به استعلام‌های مورد نیاز بر بستر مرکز تبادل اطلاعات کشور از قبیل احراز هویت، کد پستی، تلفن و سایر مشخصات مرتبط برای اشخاص متقاضی است. نرخ خدمات مراکز داده و خدمات تراکنشی بر اساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات شناسایی می‌شود.
| شرح | ۱۳۹۹ | ۱۳۹۸ | ۱۳۹۷ |
|---|---|---|---|
| خدمات ماهر یا CERT | ۱۶۲۵۰۰ | ۲۷۶۵۸۲ | ۱۰۳۲۵۰ |
| اجاره آدرس IP | ۴۶۳۱۹ | ۴۶۳۲۵ | ۴۶۱۲۵ |
| خدمات مراکز داده | ۲۱۰۰۷ | ۳۲۳۰۹ | ۱۴۹۴۰ |
| خدمات تراکنشی | ۵۹۴۳۲ | ۹۰۶۰ | ۰ |
| جمع | ۲۸۹۲۵۸ | ۳۶۴۱۴۶ | ۱۶۴۳۱۶ |
غالب درآمد عملیاتی شرکت درون‌سازمانی بوده و اشخاص وابسته به سازمان ۷۲ درصد از محصولات شرکت یعنی ۲۰۸ میلیارد ریال را خریداری کردند. ۲۸ درصد مابقی، یعنی ۸۰ میلیارد ریال از درآمد، از محل ارائه خدمات به اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از سازمان کسب شده است. البته در سال ۱۳۹۸ این نسبت متفاوت بوده و ۸۹ درصد به زیرمجموعه شرکت و ۱۱ درصد به خارج از سازمان خدمات ارائه شد. مشتریان غیراشخاص یا غیروابسته عبارت از بانک آینده، سازمان بورس، بانک پاسارگاد، قرض‌الحسنه مهر، سازمان امور مالیاتی، شاپرک، بانک سامان، دی، پارسیان، شرکت فناوری اطلاعات پیشخوان، جامعه روحانیت مبارز و غیره بودند.
بهای تمام‌شده مصیبت‌بار
تا اینجای کار همه‌چیز خوب پیش رفت؛ درآمد رشد داشت و مشتریان شرکت هم متنوع بودند، اما با بررسی بهای تمام‌شده شرکت متوجه بحرانی در شرکت خواهیم شد که در نهایت به زیان‌های ناخالص، خالص و انباشته منجر شده است.
بهای تمام‌شده در اصطلاح همان هزینه‌هایی است که روی درآمد یا فروش محاسبه می‌شود. اگر بهای تمام‌شده بالا باشد، وضعیت شرکت را بحرانی می‌کند. نسبت بهای تمام‌شده به درآمد سازمان فناوری اطلاعات ایران در سال ۱۳۹۹ بالاتر از ۲۰۰ درصد بوده که گویای چندبرابر بودن بهای تمام‌شده نسبت به درآمد شرکت است. هرچند در سال ۱۳۹۸ نیز این نسبت ۲۶۰ درصد بوده و در سال ۱۳۹۹ کمی بهبود یافته است.
| شرح | ۱۳۹۹ | ۱۳۹۸ | ۱۳۹۷ |
|---|---|---|---|
| حقوق و دستمزد | ۳۶۶۰۸۹ | ۱۶۵۸۱۴ | ۱۰۲۶۸۰ |
| حقوق و مزایای قراردادی | ۲۴۳۴۵ | ۳۲۱۱۹ | ۱۹۰۳۸ |
| استهیلات | ۲۰۳۴۱۴ | ۲۱۳۸۳۶ | ۴۱۶۱۰ |
| خدمات قراردادی | ۱۳۶۶۸۱ | ۱۵۲۵۶۲ | ۱۳۳۹۶۵ |
| مزایای پرداخت خدمت کارکنان | ۳۶۱۷۰ | ۷۰۲۸۳ | ۱۷۸۱۴ |
| اجاره مکان | ۵۸۱۸۲ | ۰ | ۰ |
| ارسال پیامک | ۲۷۳۴۴ | ۰ | ۰ |
| آب، برق و سوخت | ۲۶۸۱۵ | ۳۰۴۹۰ | ۲۷۷۰۴ |
| هزینه اینترنت و MPLS | ۲۲۹۳۲ | ۴۹۷۰۲ | ۲۹۰۷۶ |
| سایر | ۱۷۸۳۴ | ۲۶۸۸۱ | ۵۴۶۹۲ |
| جمع | ۸۱۹۸۰۶ | ۷۳۱۶۷۷ | ۴۲۶۵۷۹ |
بر اساس جدول فوق بالاترین بخش از هزینه بهای تمام‌شده شرکت به نیروی انسانی تعلق دارد. در حقیقت پرسنل شرکت فناوری می‌تواند یکی از عوامل زیان‌ده بودن شرکت باشد؛ چراکه در سال ۱۳۹۹ حدود ۵۰ درصد از هزینه بهای تمام‌شده درآمد عملیاتی به حقوق و دستمزد اختصاص یافته؛ البته باید به این مبلغ، هزینه عمومی و اداری را نیز افزود.
نیروی انسانی شرکت در سه سال مالی گذشته از ۴۰۸ نفر به ۳۹۶ نفر کاهش یافت که این کاهش به‌دلیل بازنشستگی افراد بود. علاوه بر این، هزینه عمومی و اداری شرکت از رقم ۱۱۵ میلیارد ریال در سال ۱۳۹۷ به ۱۴۹ میلیارد ریال افزایش یافت.
| سال | ۱۳۹۹ | ۱۳۹۸ | ۱۳۹۷ |
| کارکنان رسمی | ۱۵۴ | ۱۵۱ | ۱۵۳ |
| کارکنان قراردادی | ۲۴۲ | ۲۵۳ | ۲۵۵ |
| جمع | ۳۹۶ | ۴۰۴ | ۴۰۸ |
تصویر کلی از وضعیت بحرانی شرکت
همان‌طور که از وضعیت کلی شرکت پیداست، شرکت دارای شرایط خوبی نیست و تقریباً تمام نماگرهای مالی شرکت نشان از بحران مدیریتی در شرکت دارد.
| شرح | درآمدهای عملیاتی | بهای تمام‌شده درآمدهای عملیاتی | زیان ناخالص | زیان عملیاتی | زیان خالص | سرمایه | زیان انباشته |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۳۹۹ | ۲۸۹۲۵۸ | ۸۱۹۸۰۶- | ۵۳۰۵۴۸- | ۳۶۹۵۱۵- | ۲۸۱۰۲۵- | ۱۱۴۵۷۶۴ | ۹۳۸۳۷۴- |
| ۱۳۹۸ | ۳۶۴۱۷۶ | ۷۳۱۶۷۷- | ۳۶۷۵۰۱- | ۳۸۱۰۲۵- | ۳۱۱۳۹۸- | ۱۱۴۵۴۶۴ | ۵۵۷۳۴۸- |
| ۱۳۹۷ | ۱۶۴۳۱۶ | ۴۲۶۵۷۹- | ۲۶۲۲۶۳ | ۱۳۴۶۳۰- | ۱۹۹۵۹۷- | ۱۰۰۹۹۴۸ | ۲۴۵۹۵۰- |
مهم‌ترین نکته‌ای که شرکت‌های بزرگ دولتی دریافت‌کننده بودجه دولتی با آن مواجه هستند، موضوع ورشکستگی آنهاست. ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت مقرر داشته که اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود و زیان انباشته بیش از نصف سرمایه شرکت باشد، هیئت‌مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا بقای شرکت مورد شور و رأی واقع شود؛ چراکه شرکت در آستانه ورشکستگی قرار دارد. با بررسی مجموعه اطلاعاتی که از شرکت‌های دولتی منتشر شده نشان می‌دهد که برخی شرکت‌ها در آستانه ورشکستگی قرار داشته یا از آن عبور کرده‌اند.
سازمان فناوری اطلاعات در سال ۱۳۹۹ دارای ۱۱۴۵ میلیارد ریال سرمایه است که حدود ۹۰ درصد از این مبلغ یعنی حدود ۹۴۰ میلیارد ریال زیان انباشته ثبت‌شده است. این موضوع در نهایت نشان از ورشکستگی شرکت دارد و گویای آن است که مدیران دولتی این شرکت با وجود انحصار، نتوانسته‌اند شرایط شرکت را بهبود ببخشند. این موضوع در اغلب شرکت‌های دولتی وجود دارد.