پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علی رمضانیان / این روزها صحبت از عرضه اولیه شرکتی به نام شرکت پیشگامان فناوری و دانش آرامیس یا همان تپسی زیاد شنیده می‌شود. این شرکت عنوان اولین عرضه اولیه استارتاپی را به یدک کشیده و توجه‌ها را به خود جلب کرده و حواشی زیادی را در پی داشته است. مهم‌ترین موضوع انتقادی به مسئله پیرامون این شرکت، ارزش‌گذاری و سودآوری و نسبت‌های مالی شرکت است.
شرکت پیشگامان فناوری و دانش آرامیس یا تپسی، شرکتی در زمینه تاکسی‌های اینترنتی بوده و اولین استارتاپی است که به‌زودی وارد بورس می‌شود. مهم‌ترین تفاوت تپسی با دیگر شرکت‌ها موضوع دارایی این شرکت است.
به زبان ساده یک شرکت استارتاپی، شرکتی است که قابلیت و امکان بالقوه رشد سریع را داراست و گلوگاه‌های لجستیکی و عملیاتی آن اندک بوده و رشد آن وابستگی کمی به سرمایه فیزیکی دارد.
بر اساس این گزارش، تپسی سال 1394 در تهران شروع به کار کرد و در سال 1395، یعنی دو سال بعد از اسنپ، تاکسی اینترنتی را راه‌اندازی کرد. این شرکت با ارائه یک پلتفرم اینترنتی گسترده، سفرهای درون‌شهری را چه از نظر زمانی و چه از نظر هزینه برای کاربران تسهیل و به‌صرفه کرده است. تپسی در آن دوران تنها در عرض پنج ماه به 10 هزار سفر روزانه با سرمایه اولیه مؤسسان خود رسید. شرکت در تاریخ 18 دی‌ماه 1395 موفق به اخذ مجوز دانش‌بنیان نوپا نوع 2 شد. این شرکت گسترش یافته و در سال 1398 روزانه 579 هزار سفر و ماهانه 12 میلیون سفر در ماه را ثبت کرده است.
در حال حاضر تپسی در 13 استان فعالیت داشته و در تهران 66 درصد از درآمد کمیسیون و بالاترین سهم از نظر مبلغ درآمد را در میان استان‌های ایران داراست. در سال 1400، در مقایسه با آمار انتهای 1399 که در امیدنامه تپسی ذکر شده، تعداد پرسنل 18 درصد افزایش یافته و همچنین صد هزار راننده و یک میلیون مسافر جدید به آن آمار اضافه شده است. ناگفته نماند ارزش سفرهای سال 1400 تا انتهای دی‌ماه بیش از 1308 میلیارد تومان اعلام شده، در حالی که کل سفرها در سال 1399 حدود 1180 میلیارد تومان بود؛ این یعنی 10 درصد رشد طی سال 1400 برای تپسی صورت گرفته است.
نیروی انسانی شرکت تپسی
این شرکت در حال حاضر 990 نفر پرسنل رسمی و حدود یک و نیم میلیون نفر راننده ثبت و تأییدشده دارد. علاوه بر این مشاوران حقیقی در امور مالی، مالیاتی، مارکتینگ، امنیت، فنی، حقوقی، منابع انسانی، نگه‌داشت ناوگان و امور پشتیبانی نیز در اختیار دارد.
سرمایه تپسی
شرکت تپسی در حال حاضر دارای سرمایه‌ای به ارزش یک هزار و 170 میلیارد ریال است. تپسی در چهار مرحله از اردیبهشت 1395 تا دی 1398 سرمایه خود را افزایش داده است.
| شرح | سرمایه قبلی | سرمایه جدید | مقدار افزایش | درصد افزایش |
| فروردین 1395 | 0 | 10 | 10 | 100 |
| اردیبهشت 1395 | 10 | 20 | 10 | 980000 |
| بهمن 1397 | 20 | 196020 | 196000 | 403 |
| مرداد 1398 | 196020 | 986638 | 790618 | 19 |
| دی 1398 | 986638 | 1170529 | 183891 |
وضعیت درآمدی شرکت
بیش از 94 درصد از عملیات تپسی ناشی از درآمد خالص کمیسیون است. کمیسیون تپسی در 10ماهه منتهی به دی 1400 نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 50 درصد رشد داشته است. در حقیقت درآمد تپسی از طریق 15 درصد کمیسیون از ارزش هر سفر انجام‌شده تأمین می‌شود.
این شرکت اعلام کرده که در 10ماهه منتهی به دی 1400 بالغ بر 2040 میلیارد ریال درآمد داشته که البته به‌صورت ماهانه 290 میلیارد ریال درآمد کسب کرده است.
علاوه بر این پیش‌بینی درآمدی شرکت تا سال 1404 به شرح زیر است:
همچنین شرکت تپسی پیش‌بینی کرده که در سال جاری 186 میلیارد ریال سود خالص محقق کند که در نهایت تا سال 1404 به پنج هزار و 94 میلیارد ریال می‌رسد که البته با توجه به رقبای داخلی این رقم کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد.
ارزش‌گذاری شرکت تپسی برای عرضه اولیه
دارایی تپسی دارایی نامشهود است. مهم‌ترین موضوعی که در این حوزه مطرح است، مسئله ارزش‌گذاری شرکت است؛ چراکه دارایی‌های تپسی به‌راحتی قابلیت ارزش‌گذاری نداشته و بررسی آن برای همه تحلیلگران آسان نیست. به همین دلیل وقتی امیدنامه و گزارش‌های مالی شرکت منتشر شد، با واکنش‌های زیادی در فضای مجازی مواجه شده و بسیاری از فعالان بورسی به نحوه و میزان ارزش‌گذاری و همچنین سودآوری شرکت انتقادات زیادی وارد کردند.
وضعیت بنیادی تپسی ضعیف است
همان‌گونه که از نسبت‌های مالی زیر پیداست، شرکت تپسی دارای وضعیت مناسبی در حوزه مدیریت مالی نیست. نسبت‌های مالی از صورت‌های مالی شرکت یعنی ترازنامه و صورت سود و زیان استخراج شده و به‌طور دقیق‌تری گویای وضعیت بنیادی شرکت است.
نسبت جاری این شرکت یکی از نگرانی‌های این شرکت است. وقتی نسبت جاری – به‌دلیل اینکه ضریب اطمینانی برای بستانکاران کوتاه‌مدت است – از عدد دو بالاتر باشد، بانک‌ها و مؤسسات مالی در اعطای تسهیلات رتبه پایینی به آن شرکت می‌دهند؛ چراکه نسبت توانایی شرکت نسبت به پرداخت تعهدات و بدهی‌های کوتاه‌مدت را نشان می‌دهد. این شرکت دارای ریسک بسیاری بالایی در این حوزه است؛ زیرا دارایی جاری شرکت 684 میلیارد ریال، ولی بدهی جاری شرکت یک هزار و 238 میلیارد ریال است.
نسبت وجه نقد نیز که یکی از محافظه‌کارترین نسبت‌های مالی است، نشان از آن دارد که هنوز شرکت نتوانسته از نقدینگی خود در برابر بدهی، بهره مناسبی ببرد. در واقع این شرکت نتوانسته از نقدینگی خود و سرمایه‌گذاری لازم سود ببرد و همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد قرار داده است.
از همه اینها مهم‌تر، موضوع بازده دارایی‌هاست که در این شرکت روزبه‌روز بدتر می‌شود. در حقیقت بازدهی دارایی روند سودآوری شرکت را نشان می‌دهد و این شرکت در این حوزه در سال گذشته نسبت به سال قبل‌تر، بسیار بد عمل کرده است. در حقیقت این شرکت توانایی بهره‌برداری از تمام ظرفیت‌های خود را نداشته و در استفاده مناسب از دارایی‌های خود هیچ قدرتی نداشته و تنها از روش‌های سنتی بهره برده است.
علاوه بر این، نسبت پوشش هزینه ـ بهره شرکت نیز گویای شرایط چندان مناسبی نبوده و شرکت توان پرداخت بهره زیادی را ندارد. دریافت تسهیلات برای شرکت نمی‌تواند چندان جذاب باشد.
| شرح | شهریور 1400 | اسفند 1399 |
| نسبت جاری | 5.5 | 4.4 |
| نسبت وجه نقد | 0.47 | 0.38 |
| گردش کل دارایی‌ها | 0.42 | 0.77 |
| نسبت بدهی | 0.55 | 0.53 |
| بدهی به ارزش ویژه | 1.23 | 1.13 |
| حاشیه سود خالص | 0.12 | 0.027 |
| حاشیه سود ناخالص | 0.14 | 0.14 |
| حاشیه سود عملیاتی | 0.08 | 0.08 |
| بازدهی دارایی (ROA) | 0.005 | 0.02 |
| بازده حساب صاحبان سرمایه (ROE) | 0.011 | 0.04 |
| پوشش هزینه بهره | 1.41 | 1.43 |
زیان انباشته در دو سال گذشته
تپسی در سال‌های اخیر با زیان انباشته مواجه شده است. در شهریور 1399 زیان انباشته شرکت 110 میلیارد ریال، در اسفند 1399 رقم 157 میلیارد ریال و در شهریور 1400 که آخرین صورت مالی منتشرشده شرکت است، زیان انباشته شرکت 97 میلیارد ریال بوده است.
افزایش بهای تمام‌شده
در شهریور 1400 بهای تمام‌شده شرکت تپسی با رشد 47درصدی از رقم 60 میلیارد ریال در شهریور 1399 به رقم 924 میلیارد ریال در شهریور 1400 افزایش یافت. شاید در نگاه نخست بتوان گفت که به‌دلیل بار تورمی این افزایش 47درصدی قابل توجیه است، اما درآمد عملیاتی شرکت نیز به همین میزان افزایش یافته، یعنی در حقیقت عملکرد شرکت رشد آنچنانی نداشته و در نهایت با سود خالص اندکی مواجه خواهد شد.
نتیجه‌گیری
شرکت تپسی به‌دلیل استارتاپی‌بودن به حمایت نیاز دارد، اما این موضوع به معنی این نیست که این شرکت دارای شرایط بسیار مناسبی بوده و می‌تواند با هر قیمتی عرضه شود. این شرکت دارای نسبت‌های مالی مناسبی نبوده و در بلندمدت برای سرمایه‌گذاران چندان جذاب نیست. این شرکت با داشتن زیان انباشته در یکی، دو سال آینده باید تلاش کند تا وضعیت خود را بهبود ببخشد. سوددهی شرکت با توجه به سهم بازار چندان مناسب ارزیابی نمی‌شود. نسبت بهای تمام‌شده شرکت حدود 87 درصد است که نسبت به سال قبل هیچ تفاوتی نداشته است. گفتنی است بهای تمام‌شده خدمات در مؤسسات خدماتی شامل دستمزد و هزینه‌های سربار است.
تذکر این نکته ضروری است که در سال 1399 که اوج دوران کرونایی بود و سال گذشته که به‌مراتب در اواخر سال، شرایط بهتر شده بود، نه‌تنها تفاوتی در نسبت‌های مالی شرکت مشاهده نشد، بلکه حتی در برخی موارد بدتر نیز شد. این شرایط نشان‌دهنده این است که این شرکت باید نسبت به برخی رفتارهای خود تجدیدنظر کرده و شرایط را بهبود بخشد.
علاوه بر این میزان سودآوری هر سهم شرکت نسبت به سال 1398 به‌مراتب بدتر بوده و شرکت هنوز نتوانسته شرایط خود را احیا کند. حال آنکه برای سال 1401 حدود 186 ریال سود پیش‌بینی کرده که در نیمه سال تنها 11 ریال از آن را محقق کرده و باید طی شش ماه 175 ریال دیگر را جبران کند که به نظر کار مشکلی به نظر می‌رسد.
| شرح | سود شناسایی‌شده هر سهم به ریال |
| سود پایان سال 1398 | 1710 |
| سود پایان سال 1399 | 40 |
| سود پایان شهریور 1400 | 11 |