پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
راه پرداخت رویکرد سند تحول مردمی در خصوص رمزارزش‌ها را بررسی می‌کند / چرخش از نظام حکمرانی تهدیدمحور به نظام حکمرانی فرصت‌محور
مرضیه امیری / دولت سیزدهم به‌تازگی نخستین ویرایش سند تحول مردمی را منتشر کرده و برای تغییر اساسی در 37 حوزه کلان کشور راهکارهای عملیاتی ارائه کرده است. یکی از حوزه‌هایی که در این سند به آن پرداخته شده، بحث رمزارزش‌هاست. در این سند مهم‌ترین محور دولت سیزدهم در بحث رمزارزش، چرخش از نظام حکمرانی تهدیدمحور، منفعلانه، دستوری، سلبی و مجوزمحورانه به نظام حکمرانی فرصت‌محور، فعالانه و ایجابی عنوان شده است.
تأکید بر رگولاتوری تبادل رمزارزها
نخستین ویرایش سند تحول دولت مردمی اواخر سالی که گذشت، منتشر شد؛ سندی که به گفته دولت با هدف برخورداری از دیدگاه‌های اندیشمندان و صاحب‌نظران و به کوشش جمعی از نخبگان تنظیم و تدوین شده است.
این سند شامل چندین بخش در 37 حوزه کلان کشور است و دولت با استناد به این سند مدعی است در جریان تکمیل و نهایی‌شدن این سند و به اجرا درآمدن آن، تغییرات اساسی در هر کدام از این حوزه‌ها اتفاق خواهد افتاد.
در میان این مبحث‌ها برای اولین‌بار در اسناد چشم‌انداز دولت‌‌ها بخشی به رمزارزش‌ها اختصاص پیدا کرده و ادعای خود دولت در این سند این است که یک چرخش تحول‌آفرین در نظام حکمرانی این بخش باید رخ دهد.
در این سند دولت این موضوع را تأیید کرده که نظام حکمرانی تاکنون در خصوص رمزارزش‌ها تهدیدمحور و سلبی و مجوزمحورانه بوده و با توجه به مزیت‌هایی که این بازار دارد، نظام حکمرانی این حوزه باید فرصت‌محور، فعال و ایجابی شود. هرچند در این مسیر لازم است مخاطرات شناسایی و مدیریت شده و روش‌های نوین تنظیم‌گری به کار گرفته شود.
همچنین در این سند تأکید شده، باید از تمرکز صرف بر صنعت استخراج رمزارزش‌ها به سمت توجه جامع تمامی ابعاد فناوری این بازار رفت.
مزیت‌های شناسایی‌شده رمزارزش‌ها در سند تحول مردمی
سند تحول مردمی در وهله اول مزیت‌های رمزارزش‌ها را برشمرده و با تأکید بر این مزیت‌ها از لزوم توسعه رمزارزش‌ها صحبت کرده است. از جمله مزیت‌هایی که سند تحول مردمی رمزارزش‌ها برای اقتصاد ایران دارد، سرمایه‌گذاری، تحقیق و توسعه و تولید علم و فناوری است.
دولت سیزدهم هدف‌گذاری کرده که ایران در بین کشورهای برتر منطقه در میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی و هزینه تحقیق و توسعه در حوزه کاربردهای فناوری‌های دفترکل توزیع‌شده قرار گیرد.
بعد دیگر مزیت رمزارزش‌ها در سند تحول مردمی، استخراج است. بحث استخراج رمزارز سال‌هاست در ایران وجود دارد. با استناد به این سند در دولت سیزدهم به نظر می‌رسد رویکرد این دولت متفاوت است و به جای اعمال ممنوعیت و محدودیت‌سازی، بر توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه و بالا بردن صادرات برق از این محل تأکید کرده است.
چهار چالش شناسایی‌شده رمزارزش‌ها
در ادامه این سند، چهار موضوع به‌عنوان چالش‌های اصلی در مواجهه با رمزارزش‌ها مطرح شده است.
اولین چالش شناسایی‌شده ضعف در مدیریت کلان رمزارزش‌هاست که ناشی از دو عامل است؛ یکی ساختار ناکارآمد حکمرانی در مواجهه با رمزارزش‌ها و دوم ضعف رصد، کنترل، نظارت و خودتنظیم‌گری دربازار تبادل رمزارزش‌ها.
در مواجهه با این چالش، در این سند پیش‌بینی شده یک ستاد ملی رمزارزش‌ها تشکیل شود که مأموریت شناخت، تبیین، سیاست‌گذاری، تقسیم وظایف بین وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مربوطه را بر عهده داشته باشد. در این بخش معاونت اقتصادی ریاست‌جمهوری، بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت اطلاعات به‌عنوان دستگاه‌های مربوطه مشخص شدند. این ستاد قرار است راهکاری برای «ساختار ناکارآمد حکمرانی در مواجهه با رمزارزش‌ها» باشد.
در این قسمت همچنین بر تسهیلگری فعالیت کسب‌وکارهای نوظهور و ایجاد زیرساخت‌های رصد هوشمند مبتنی بر فناوری‌های تنظیم‌گری تأکید شده است.
چالش دوم در این سند تحت عنوان «مخاطره بالای سرمایه‌گذاری مردم در بازار رمزارزش‌ها» آمده است. اما هم عامل و هم راهبرد شناسایی‌شده در مواجهه با این چالش به نظر بسیار ساده‌سازی شده است. تا جایی که در این سند عامل این چالش، انگیزه و هیجان مردم برای فرار از تورم و خرید دارایی‌های غیرریالی شناسایی شده و راهبرد هم حل مسئله تورم شناخته شده است. در حالی که با توجه به اقبال رمزارزها در جهان با یک مثال ساده می‌توان این چالش و عامل و راهبرد سند تحول مردمی را نقض کرد. بر اساس مطالعات شرکت چاینالیز (Chainalysis)، کشورهای اروپای مرکزی، شمالی و غربی در مجموع ۲۵ درصد از کل مبادلات ارزهای دیجیتال در جهان را به خود اختصاص داده و در این میان بریتانیا بیشترین حجم معاملات ارزهای دیجیتال را دارد. در حالی که نرخ تورم در بریتانیا حدود 5/5 درصد است و در سایر کشورهای یادشده نیز نرخ تورم تک‌رقمی است. پس ارتباط بین استقبال از رمزارزها و نرخ تورم گزاره مستندی نیست و نمی‌توان با قاطعیت گفت در ایران مردم به‌دلیل تورم بالا به سمت رمزارزها جذب شده‌اند.
ابهام در اجرای محورهای سند تحول مردمی در خصوص رمزارزش‌ها
در ادامه این سند، روند افزایشی سهم استخراج پنهان از کل بازار تولید رمزارزش‌ها در کشور به‌عنوان چالش سوم شناسایی شده است. از نظر تدوین‌گران این سند، فقدان ساختار هوشمند رصد و کنترل الگوی مصرف برق و تعرفه‌گذاری نامناسب حامل‌های انرژی عوامل اصلی افزایش سهم ماینینگ در ایران است.
سند تحول مردمی به‌عنوان راهکار پیش‌بینی کرده مزارع استخراج رمزارزش‌ها بر پایه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی ایجاد شود.
سند تحول مردمی هرچند در مواردی مانند ماینینگ و استفاده از رمزارز به‌عنوان ابزار پرداخت همچنان با رویکرد نسبتاً سلبی و محتاطانه‌ای برخورد کرده، اما در مجموع به نظر می‌رسد سند تحول مردمی در بخش رمزارزش‌ها با رویکرد نرم‌تری نسبت به دولت‌های قبل روبه‌رو شده و در پی شناسایی فرصت‌ها و کنترل و مدیریت مخاطرات و چالش‌های آن است. حالا باید منتظر ماند و دید در عرصه اجرایی و در ویرایش نسخه‌های بعدی این سند، چه سرنوشتی برای تبادل رمزارزها اتفاق می‌افتد.