پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ریحانه هاشمی / سومین نشست از نشست‌های توکنتاک، در مرکز رویداد سلام برگزار شد. این نشست‌ها که هر دو هفته یک بار برگزار میشود، هر بار به یکی از موضوعات روز در عرصه فناوری بلاکچین می‌پردازد.
مجموعه توکنتاک که خودش را «بستر آموزش و گفتمان فناوری بلاکچین در ایران» می‌داند، در سومین نشست از نشست‌های توکنتاک به موضوع متاورس و پیشینه و آینده آن پرداخت. شرکت‌های ققنوس، اوپکس و مرکز نوآوری باز پرابلم برگزارکنندگان این رویداد و راه پرداخت و زوم‌ارز حامیان رسانه‌ای آن هستند.
در ابتدای نشست سوم توکنتاک، رامتین رنگرزیان، کارشناس توسعه کسب‌و‌کار ققنوس، جدیدترین اخبار حوزه فناوری بلاکچین را به‌طور خلاصه مرور کرد. رنگرزیان اعلام کرد چهار بانک از بانک‌های تراز اول آمریکا اعلام کرده‌اند که می‌خواهند کوین جدیدی به نام USDF به وجود بیاورند که ابهامات کوین‌های قبلی را نداشته باشد. خبر بعدی این بود که مؤسسه IFM اعلام کرده که بیت‌کوین مثل گذشته در حاشیه سیستم‌های مالی قرار نمی‌گیرد و به خاطر حجم مبادلات زیادی که داشته، به بلوغی رسیده که می‌توان آن را به‌عنوان راهکاری در کنار سایر ابزارهای مالی در نظر گرفت. رنگرزیان سپس خبری در مورد تتر اعلام کرد؛ تتر مدعی شده که توانسته سه تا حساب روی اتریوم را مسدود کند که روی هم ۱۶۰ میلیون دلار موجودی داشته‌اند.
سپس نوبت به حسین غضنفری، تحلیلگر بازار رمزارزها رسید. او بازار خریدوفروش رمزارزها و نیز وضعیت قیمت‌ها و رفتارهای پرتکرار فعالان خریدوفروش رمزارزها را در دو هفته گذشته تحلیل کرد و توصیه‌هایی نیز برای افرادی که قصد خرید یا فروش کریپتو دارند ارائه کرد.
پیشینه متاورس و چشم‌انداز پیش رو
مصطفی مرشدی، راهنما و مربی کسب‌وکارهای دیجیتال و مدیرعامل Espritmind در بخش بعدی نشست توکنتاک، در مورد پیشینه متاورس و چشم‌اندازی که در آینده برای آن وجود دارد، صحبت کرد. او در آغاز ارائه‌اش گفت که کلمه متاورس اولین بار در یک رمان که در مورد زندگی دو هکر است و در دهه ۹۰ منتشر شد، آمد. او توضیح داد: «لفظ متاورس، چند ماه پیش که زاکربرگ آن را مطرح کرد خیلی مهم شد. در جهان متاورس قرار است در یک شبکه اینترنت سه‌بعدی قرار بگیریم. در حقیقت آینده ارتباطات در متاورس دیده شده است.»
او سپس ویژگی‌های متاورس را برشمرد و گفت: «متاورس یک شبکه عظیم و پایدار است. این شبکه، سه‌بعدی و در لحظه است به خاطر همین ممکن است مرز بین مجاز و حقیقت را از بین ببرد و باعث شود آن را با پلتفرم‌های بازی اشتباه بگیریم. امکان شبیه‌سازی هویت، اشیا و پرداخت‌ها (که باعث میشود بحث بلاکچین مطرح شود) در متاورس وجود دارد. متاورس امکان حضور افراد بیشمار را در داخل این فضا فراهم می‌کند و حس حضور همزمان به آنها می‌دهد. متاورس مستقل از بودن یا نبودن ما ادامه پیدا می‌کند. دائمی، مشترک و همزمان است.»
مرشدی در ادامه گفت: «تعریف زاکربرگ از متاورس این است: متاورس یک دنیای مجازی و با روابط مجازی و با حضور افرادی است که حضور فیزیکی ندارند. به این تعریف، انتقاداتی هم وارد شده است، مثلا اینکه گفته میشود متاورس فیس‌بوک یک متاورس بسته است.»
مدیرعامل اسپریت مایند سپش تعریف خودش را از متاورس اینطور تعریف کرد: «می‌توانیم طیفی را تصور کنیم که در یک سر آن، یک دنیای کاملا مجازی می‌سازیم و در سوی دیگر آن، فضای واقعی را به‌صورت مجازی، شبیه‌سازی می‌کنیم. مثلا یک شهر هوشمند را می‌سازیم. متاورس، نقطه وسط دو سر این طیف است. به بیان دیگر، ارتباط انسان به‌عنوان موجود واقعی با جهان‌های مجازی، و تصور کردن خود در آن جهان‌ها میشود تعریف متاورس.»
بر اساس گفته‌های مصطفی مرشدی، متاورس یک تکنولوژی نیست بلکه یک همگرایی از مجموعه‌ای از تکنولوژی‌هاست و شرکت‌های مختلف هرکدام یک تکه از این تکنولوژی را جلو برده‌اند. یکی فناوری بلاکچین را آماده کرده و دیگری زیرساخت کلاود را فراهم می‌کند. زیرساخت تکنولوژیک متاورس، برای شکل گرفتن و واقعی شدن نیاز به زیرساخت اجتماعی هم دارد. دروازه ورود به متاورس نیز یک عینک واقعیت افزوده است.
مدیرعامل اسپریت مایند در پاسخ به سوال «متاورس موضوع جدیدی نیست اما چرا تازه مطرح شده است» توضیح داد: «واقعیت‌های توسعه یافته، توسعه وب سه یا وب غیرمتمرکز و فرام شدن قابلیت ایجاد اقتصاد مجازی بر بستر بلاکچین، باعث شد متاورس مطرح شود. البته همه‌گیری کرونا و افزایش استفاده از فضای مجازی برای نیازهای مختلف هم تیز خلاص را زد و روند رونمایی از متاورس را تسهیل کرد.»
مرشدی در انتهای صحبت‌هایش در مورد بحث دارایی‌ها در متاورس گفت: «nftها دارایی غیرملموس سنددار در جهان متاورس هستند که فرصت‌های سرمایه گذاری در متاورس را فراهم می‌کنند و کارکرد مهمی در متاورس خواهند داشت.»
پنل تخصصی متاورس
در بخش بعدی این رویداد، مصطفی مرشدی، به همراه یزدان عباسی، محقق بلاکچین و بنیان‌گذار صرافی نکست چنج به همراه سهیل نیکزاد، مدیرعامل شرکت اوپکس، در مورد موضوع متاورس بحث و گفت‌گو کردند.
یزدان عباسی در ابتدای پنل گفت: «از نظر من، متاورس جایی است که در آن برای هر رفتار غیرقابل پیش بینی‌‌ای، ری‌اکشن وجود دارد. متاورس می‌ورد سمتai (هوش مصنوعی) که بتواند برای هر کاری که می‌کند ری اکشن بسازد.»
مصطفی مرشدی نیز گفت: «من که در زمینه تحول دیجیتال کارکرده‌ام، متاورس را موج بعدی تحول دیجیتال می‌بینم. یک بعد متاورس، بعد اضافه شدن اقتصاد به بازی است. متاورس با بلاکچین، این فرصت را ایجاد کرده که پول‌های درآورده از بازی را که پیش از این فقط در داخل خود بازی اعتبار داشت، از بازی بیرون بیاوریم و خرج کنیم. بعد دوم آن هم امتزاج فضای واقعی و دیجیتال است که از بازی فراتر می‌رود و واقعی‌تر میشود.»
در ادامه، سهیل نیکزاد که میزبانی پنل را بر عهده داشت، از عباسی پرسید که نقش آسیستانت‌ها (کمک غیر انسانی، دستیار صوتی، ربات و غیره) در متاورس چیست و عباسی گفت: «ابتدا باید مشخص کنیم که هویت در متاورس چیست و آیا من می‌توانم با هویت دیگری در متاورس حضور داشته باشم یا شخص دیگری می‌تواند با هویت من در متاورس باشد. حقیقت این است که خود ما در محیط حضور داریم، نه اینکه آواتار ما در آنجا باشد. به خاطر ساختن یک مدل دیجیتال از خودم، مادامی که من واقعی در متاورس نباشم، من مجازی هم در متاورس نیست.» او ادامه داد: «نکته دوم این است که سازندگان این فضا می‌گویند هر آواتاری که بسازی و با آن در هر فضایی حرکت کنی، هویت مربوط به توست و جعل هویت خیلی معنی پیدا نمی‌کند. بنابراین چیزی به عنوان دستیار دیجیتال هم شکل نمی‌گیرد، اما ممکن است بشود یک دستیار در این فضا ساخت که برای ما خرید کند، کیف پول ما را شارژ کند و کارهای ما را انجام دهد.»
مرشدی هم در پاسخ به این سوال گفت: «داشتن هویت‌های مختلف در متاورس از نظر من متتفی است. ورود به متاورس، بایومتریک و مخصوص یک نفر است، هرچند که لازم نیست این هویت در همه‌جا علنی شود؛ مثلا در یک سخنرانی، آواتار خود ما باید در متاورس نمایش پیدا کند، ولی در یک جلسه مشاوره روان شناسی ممکن است لازم باشد آواتار ما نمایش پیدا نکند. جدای از این، نباید از خاطر ببریم که آدم‌ها در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، رفتارهای متفاوت و غیرمنتظره‌ای از خودشان نشان می‌دهند و این اتفاق در متاورس هم خواهد افتاد.»
سوال بعدی سهیل نیکزاد از مهمانان پنل این بود که برای مردم چه فرصت‌هایی در متاورس وجود دارد و ما چه سهمی در این جهان خواهیم داشت. مرشدی مدیرعامل اسپریت مایند در جواب گفت: «یکی بحث سرمایه‌گذاری کردن است چون بحث توکن‌های دنیای مجازی در متاورس مطرح است و امکان استفاده از آنها به‌عنوان پول وجود دارد. فرصت دیگر، امکان خریدن ملک و فضا است. البته باید مراقب این مسئله باشیم چون ممکن است این فضاها کاربردی پیدا نکنند و از بین بروند. NFT که قبل‌تر به آن اشاره کردم را هم میشود خرید و فروخت و اجاره داد. بحث درآمدسازی هم در متاورس مطرح است که یک راهش از نظر من تولید محتواست.»
عباسی بنیان‌گذار صرافی نست چنج نیز در مورد فرصت‌های متاورس گفت: «یازده روش کسب درآمد در متاورس وجود دارد که چند مورد آن گفته شد. یکی مشاور خرید و فروش املاک است که خرید و فروش را در دنیای متاورس‌انجام می دهد. دیگری مشاور مدیریت املاک است که در مورد استفاده بهینه از ملک، به مالکان مشورت می‌دهد. روش دیگر، تبلیغات در فضاهای خریداری شده است. آموزش برای تولید محتوا، امکان ایجاد کسب و کار، بازی، سفر و گردشگری، روش‌های دیگر کسب درآمد در این فضاست. مورد آخر نیز که بسیار مهم است، تولید مدل‌های سه بعدی برای فضای متاورس است چون این فضا نیازمند به کارگرانی است که ماژول و NFT درست کند و در فضاسازی متاورس به شرکت‌ها کمک کند.»
مرشدی در انتهای پنل در مورد فرصت‌ها و تهدیدهای حضور در متاورس گفت: «موضوعات علمی تخیلی داستان‌ها و بازی‌ها، به‌واسطه حضور متاورس دارد حقیقی میشود که این مسئله می‌تواند هم فرصت باشد هم تهدید. در این فضا باید رفتار ریسک‌گریز را جایگزین رفتار ریسک‌پذیر کنیم. مقاومت در برابر ورود به متاورس باعث میشود در کسب‌وکارمان دچار مشکل شویم، مثل اینکه امروز نخواهیم گوشی هوشمند دست بگیریم. باید وارد متاورس شویم اما احتیاط کنیم. پذیرش موضوع متاورس به کل جهان بستگی دارد. اول یک موج هیجانی ایجاد میشود ولی رفته رفته جدی‌تر شده و بیرون ماندن از آن ممکن نخواهد بود. در هر صورت باید حساس باشیم روی داده‌هایی که از خودمان در هرجایی منتشر می‌کنیم و دانش ورود به این فضا را داشته باشیم.»
عباسی نیز صحبت‌هایش را اینطور به پایان برد: «متاورس این ظرفیت را دارد که تبدیل به یک دیکتاتوری کامل شود که در آن، نتوانی دیده شوی، سوار ماشین بشوی و کارت را انجام بدی. مالکیت و حاکمیت متاورس مشخص نیست. من از متاورس چینی خیلی می‌ترسم و راه مقابله با آن را افزایش آگاهی مردم می‌دانم.»
پیشنویس جامعی که از دست رفت
در پایان نشست توکن تاک، سهیل نیکزاد، گفت‌وگوی کوتاهی با یزدان عباسی داشت که در رگولاتوری برای رمزارزها با بانک مرکزی همکاری می‌کرده است. نیکزاد در مقدمه توضیح داد: «یزدان عباسی در حوزه رگولاتوری رمزارز، پیمانکار بانک مرکزی بوده است. نه سال است که به بانک مرکزی اعلام شده که بیت کوین وجود دارد و باید آن را بررسی کرد. در دوره معاونت دکتر حکیمی در معاونت فناوری های نوین، بانک مرکزی پیش‌نویسی با عنوان پیشنویس سند «الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها» ارائه کرد. این پیشنویس خیلی ارزشمند و جامع بود و می‌توانست جامعه را برای استفاده درست از رمزارزها به سمت جلو هل بدهد، ولی متاسفانه بعدا حذف شد و تغییر کرد.»
عباسی در مورد این پیشنویس گفت: «همه‌چیز می‌توانست خیلی بدتر نوشته شده باشد. من تمام تلاشم را کردم که قوانین به سمت بدتر شدن نرود. اتفاقی که بعد از انتشار این پیشنویس افتاد، این بود که از اعضای جامعه کریپتو و فعالان این حوزه خواسته شد در مورد این پیشنویس نظر بدهند. این اتفاق مهمی بود که قانون‌گذار، نظر خودش را به بحش خصوصی تحمیل نکرد و پذیرفت نظر همه فعالان این عرصه را بپرسد. اما کسب‌وکارها روی سند ۱۶ صفحه‌ای بانک مرکزی، ۵۶ صفحه ایراد گرفتند که از نظر من برخورد درستی نبود و بازخورد خوبی برای بانک مرکزی نداشت. فرصت خیلی خوبی فراهم شده بود که سوخت، در حالی که پیشنویس می‌توانست ما را از شرایط خاکستری و بلاتکلیفی فعلی خارج کند، اما نشد.
یزدانی ادامه داد: «ما می‌خواستیم رگولاتوری را به سمت کسب‌وکارها ببریم. بیشتر قوانین و مقررات ما در حوزه لایسنس و مجوز است یعنی هر فرد باید مجوز را به نام خودش بگیرد و چاچوب مشخصی برای کار تمام فعالا این حوزه تعریف نمی‌شود. در صورتی که در رگولاتوری اول باید قوانین را مشخص کنیم و بعد به کسب‌وکارها بگوییم اگر فلان رفتار را انجام بدهید جریمه خواهید شد. شبیه آنچه که در مورد قوانین راهنمایی رانندگی وجود دارد.»
سهیل نیکزاد در انتهای برنامه از عباسی پرسید: «بیت‌کوینر بودن چطور تجربه‌ای بوده برای شما؟» پاسخ یزدان عباسی این بود: «چون آلوده‌اش شده‌ام، تجربه سخت و نگران‌کننده و گاهی ترسناکی است اما خوبی‌های خودش را هم دارد. از جمله اینکه اختیار پول دست خودم است و جلوی تصمیم اشتباه افراد زیادی که می‌خواستند سرمایه‌گذاری اشتباه انجام بدهند و پولشان را از دست بدهند را گرفته‌ام.»